4 - academisch ziekenhuis Maastricht

magazine voor het azM en de UM-faculteiten geneeskunde en gezondheidswetenschappen
jaargang 2 / nummer 1 / oktober 2006
Opinie: bedrijfsleven, vriend of vijand?
Wat maakt kinderen ziek?
Kanker voorkomen door vaccinatie
Medisch professional in vier stappen
nieuwe rubrieken
opinie &
de expert(ise)

colofon
2
SUMMUM is een gemeenschappelijke, tweemaandelijkse
uitgave voor de medewerkers en
externe relaties van het academisch ziekenhuis
Maastricht en de faculteiten der Geneeskunde en
Gezondheidswetenschappen van de Universiteit
Maastricht. Kijk ook op www.summum.mumc.nl
Uitgever stafdienst Communicatie azM
Wnd. hoofdredacteur Martin Lehmann
Eindredactie Ellen Kennes
De redactie is gevestigd bij de stafdienst
Communicatie azM op niveau 1, voorbij de
Guddezaal.
Postbus 5800, 6202 AZ Maastricht
T 043 387 51 12, F 043 387 51 14
E summum@mumc.nl
Teksten Karin Burhenne / Jos van Cann / Jules
Coenegracht / Willy Janssen / Ellen Kennes / Mieke
Luyris
Foto’s Appie Derks / Hollandse Hoogte / Engelbert
Schins / Sander van der Torren fotografie / Geertjan
van Zonneveld
Illustraties Aad Goudappel / Geertjan van
Zonneveld
Basisvormgeving Zuiderlicht, Maastricht
Grafisch design Zuiderlicht, Maastricht
Druk Drukkerij Rosbeek BV, Nuth
ISSN: 1871-1758
SUMMUM wordt gedrukt op EMAS milieugecertificeerd
papier.
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of
vermenigvuldigd zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van de stafdienst communicatie van
het azM. De uitgever aanvaardt geen aansprakelijkheid
voor schade, mogelijk geleden door informatie
uit dit blad, dat met de grootst mogelijke zorgvuldigheid
wordt samengesteld.
inhoud
nr 1
10.06
Patiënt centraal
Telkens wanneer de 9-jarige Floyd
Hendriks in het azM moet zijn,
brengt hij steevast een bezoek aan
de kindertelevisie-studio van Bert Buis.
Alle uitzendingen waarin hij te zien was,
heeft hij op videobanden en DVD’s.
“Zo kan ik thuis terugkijken naar al die
leuke dingen die we hebben gedaan.”
4
Grenzeloos
Stel je voor dat je beenspiercellen kunt
‘omtoveren’ tot cellen die beschadigde
hartspiercellen herstellen. Dat is slechts
één van de opzienbarende onderzoeksprojecten
binnen BioPartner Center
Maastricht.
6
Waar worden kinderen ziek van?
Veroorzaakt het eten van een zwart
randje aan een biefstuk door een
zwangere moeder, bij een ongeboren
baby dusdanige DNA-schade dat het
kind later leukemie krijgt? Dat is - héél
kort door de bocht - de vraag waar
kennisinstellingen en bedrijven in
zestien Europese landen zich de
komende vijf jaar over buigen.
8
Proefschrift
Promovendus Gerda Kraag ontwikkelde
een betrouwbaar instrument waarmee op
objectieve wijze stresssymptomen bij
kinderen kunnen worden gemeten en zij
ontwikkelde het stressmanagementprogramma
‘Jong geleerd is oud gedaan’ dat
kinderen helpt stress te herkennen en hen
verschillende technieken aanleert om
beter met stress te kunnen omgaan.
15 16 18 20 24
In de draaideur
Prof.dr. Jelte de Haan kwam in 1978 naar
Maastricht als hoogleraar en afdelingshoofd
Obstetrie & Gynaecologie. “Men had hier
echt een achterstand. Ik heb zelfs serieus
overwogen rechtsomkeer te maken, maar
ik gooi niet snel het bijltje erbij neer. De
Gynaecologie en Obstetrie maakte in
Maastricht een enorme ontwikkeling door:
we hebben nu alle faciliteiten in huis en
bieden alle geavanceerde voortplantingstechnieken.”
Virussen
en kanker
Vaccin tegen keelholtekanker
Er zijn aanwijzingen dat er verband
bestaat tussen bepaalde virussen
en kanker. Wat dat zou kunnen
betekenen voor patiënten met mond-
en keelholtekanker onderzoeken de
afdeling KNO azM en de Capaciteitsgroepen
KNO, Radiotherapie en
Moleculaire Celbiologie van de UM.
De expert(ise)
Volgens Ham Kuipers, hoogleraar
Bewegingswetenschappen Faculteit
der Gezondheidswetenschappen en
dopingexpert, worden de effecten van
doping schromelijk overdreven en werkt
doping soms zelfs averechts. “Wellicht
moet tourwinnaar Floyd Landis een gele
trui erbij krijgen!”
11
Opleiding klinische verloskunde
Vanaf september is de Vroedvrouwenschool
van Maastricht omgedoopt tot
Academie Verloskunde Maastricht.
Behalve de reguliere opleiding tot
verloskundige kan men op deze
academie voortaan ook een opleiding
tot klinisch verloskundige volgen;
een belangrijke verrijking van de
kennis en vaardigheden van de reguliere
verloskundige.
Opinie
Eén keer per maand een pleister
plakken, in plaats van elke dag een
pil slikken. Het azM en de UM onderzoeken
samen met het bedrijfsleven
of dat kan. Wetenschappers volgen de
samenwerking van wetenschap en
bedrijfsleven kritisch.
12
Bedrijfsleven:
vriend of
vijand?
3
summum ©
nr 1 / 09.05
Aan de ene kant
Juanita Vernooy en haar echtgenoot
spelen graag bordspellen. Inmiddels
hebben ze er bijna 600 verzameld.
“Mijn zoontje Senn begint ook
spellen te ontdekken. Vooral de
gekleurde dobbelstenen vindt hij
geweldig.”

“Mooie herinneringen”
4
5
Televisietechnicus Bo is Floyds grote
vriend. De twee kennen elkaar al vanaf
de tijd dat hij Floyd als 4-jarige meenam
naar de studio en verkleedde als
‘oliebeestje’. Inmiddels is Floyd al zó
vaak op de ziekenhuistelevisie geweest
dat hij door medewerkers, vrijwilligers
en door andere chronische patiëntjes
uit het azM wordt herkend. Alle uitzendingen
waarin hij te zien was, heeft
hij op videobanden en DVD’s. “Zo kan
ik thuis terugkijken naar al die leuke
dingen die we hebben gedaan. Zoals
die keer dat wij detectives waren en
gestolen knuffels moesten zoeken.
Toen werden we zelfs opgesloten; dat
was pas een spannend toneelstuk!
Maar een van de leukste filmpjes vind
ik toch die waar stagiaire Jeanine met
de rolstoel van de trappen kukelt.”
Ongeduldig zoekt Floyd naar het fragment
waarbij hij als machinist van de
‘rolstoeltrein’ door het hele ziekenhuis
mag crossen. Zijn ogen stralen als hij
het filmpje voor de zoveelste keer
terugkijkt. “Toen ik een paar jaar geleden
tot Prins Carnaval van Bert Buis
Beroemd dankzij Bert Buis
summum © summum ©
Telkens wanneer de 9-jarige Floyd Hendriks in het azM moet zijn, wordt steevast een bezoek gebracht aan de
kindertelevisie-studio van Bert Buis. Daar zijn altijd wel bekenden van hem te vinden. Floyd is geboren met een open
ruggetje (Spina Bifida) en is vanaf zijn geboorte al talloze malen opgenomen op de kinderafdeling van het azM.
Als Floyd daar weer eens spoorloos was, vonden zijn ouders hem altijd weer terug in de Bert Buis TV-studio.
werd gekozen, mocht mijn vriend Jean
Pierre mij de muts opzetten. Ook dát
staat op de DVD. Daar ben ik heel blij
om, want ondertussen zijn Jean Pierre
en een paar andere vriendjes over -
leden en met deze beelden heb ik toch
mooie herinneringen aan ze.”
Voor Floyd en veel andere kinderen
vormt het team van medewerkers en
vrijwilligers van Bert Buis een welkome
compensatie voor het verblijf in het
azM. Elke donderdag wordt een nieuw
live-programma uitgezonden waarbij
de kinderen uit het azM meedoen,
zowel vóór als achter de camera.
Desnoods vanuit hun ziekenhuisbed.
Gedurende de rest van de week wordt
het programma regelmatig herhaald.
Een enkele keer was Floyd echt te ziek
om van de afdeling af te gaan. Het
uurtje van de uitzending hield hij dan
echter tóch vol voor de televisie. Ook
buiten de uitzending zijn de vrijwilligers
en medewerkers van Bert Buis voortdurend
in en buiten het azM aanwezig
om opnamen te maken met en voor de
kinderen. Tijdens een langdurig
ziekenhuisverblijf van Floyd verraste
het camerateam hem bij voorbeeld
een keer met opnames uit zijn eigen
schoolklas.
Floyds ouders kunnen alleen maar
beamen dat Bert Buis heel belangrijk
is voor hun zoon en zijn vriendjes uit
het azM. “Het is jammer dat de ruimte
in de studio beperkt is, anders konden
nóg meer kinderen er live bij zijn. De
vrijwilligers en medewerkers van Bert
Buis be zorgen de kinderen echt een
geweldige afleiding.” •
Kijk voor meer informatie over
Bert Buis op www.bertbuis.nl
patiënt centraal 5

grenzeloos
Van
wetenschappelijke
kennis naar
marktproduct
Lees meer op www.bpcm.nl
azM biedt
thuisdialyse
in Zuid-
Limburg
Erfelijke afwijkingen in
lamine-gen
Deze week ontmoette ik twee
verpleegkundigen, Nurse
Practitioners in opleiding. De
één gericht op het direct
postoperatief starten van een
therapie, de ander gericht op de
voorbereiding van opvang van
patiënten met specifieke gezondheidsproblemen.
Nurse
Practitioners zijn in Nederland
sinds 1997 actief. Wegens capaciteitsproblemen
bij medici en de
vraag naar continuïteit van zorg,
gaf de Raad voor de Volksgezondheid
en Zorg het advies de medische
en verpleegkundige taken te
herschikken. Deze herschikking
moet niet gezien worden als taak-
6
verarming voor verpleegkundigen.
summum
Nurse Practitioners functioneren
als arts-assistenten maar richten
zich daarbij specifiek op het
zelfmanagement van de patiënt.
De hiërarchie van de oude
beroepenstructuur verdwijnt.
Diseasemanagement anno 2006
vraagt immers om deskundigheid
en om specifieke competenties
van hulpverleners.
Taakherschikking creëert meer
ruimte voor innovatie in de
organisatie van onze zorg en sluit
prima aan bij de azMove-slagzin:
‘Vernieuwend in zorg en leren’.
Het biedt de mogelijkheid een
gedifferentieerd aanbod te
ontwikkelen en de kwaliteit en
toegankelijkheid van onze
zorgverlening te verbeteren.
Dát zal onze klant waarderen!
Maar minstens even belangrijk
is dat door taakherschikking ook
nieuwe carrièreperspectieven
ontstaan en dát waardeert onze
medewerker!
Janine Mouthaan
Hoofd Recovery azM
© summum ©
Het Laminopathie Centrum Maastricht (in oprichting) bestudeert
ziekten die worden veroorzaakt door erfelijke afwijkingen in het
lamine-gen, de zogeheten laminopathieën. Mutaties in het lamine-gen
veroorzaken twaalf verschillende erfelijke ziekten, variërend van
bepaalde vormen van spierdystrofie tot de verouderingsziekte
Hutchinson-Gilford Progeria. Binnen het Laminopathie Centrum
Maastricht wordt intensief samengewerkt door de afdelingen
Dermatologie, Klinische Genetica, Cardiologie, Pathologie en
Neurologie van het azM, en Moleculaire Celbiologie & Genetica en
Fysiologie van de UM. Het onderzoek maakt bovendien onderdeel uit
van twee onderzoeksinstituten, te weten GROW (Research Institute
Growth & Development) en Carim (Cardiovascular Research Institute
Maastricht). Daarnaast wordt internationaal samengewerkt met
collega’s in Parijs en Durham in het Euro-laminopathie consortium.
Sinds kort verzorgt het azM, als
een van de weinige ziekenhuizen
De Maastrichtse onderzoekers publiceerden onlangs drie artikelen in
in Nederland, zelf de thuisdialyses.
gerenommeerde wetenschappelijke tijdschriften. Human Molecular
De meeste ziekenhuizen laten de
Genetics wijdde de voorpagina aan het onderzoek van Valérie Verstraeten
thuisdialyse over aan de stichting
(Dermatologie) waarin zij aantoont dat zogenoemde farnesyltransferase
Dianet. Door deze zelf in de hand
inhibitoren, waarmee soms Progeria wordt behandeld, bij sommige
te nemen, wil het azM de capaciteit
Progeria-kinderen eerder averechts werken doordat extra defecten in
vergroten en thuisdialyse beschik-
de celkern kunnen optreden. In Physiological Reviews verscheen een
baar stellen aan nierdialyse patiënten
uitgebreid overzichtsartikel van dr. Jos Broers en prof.dr. Frans Ramaekers
uit heel Zuid-Limburg.
van alle ziekten die veroorzaakt worden door afwijkingen in lamines en nauw
verwante kerneiwitten. Het derde artikel in het EMBO Journal betreft het
Het aantal nierdialysepatiënten stijgt.
kerneiwit emerine, waarin afwijkingen kunnen leiden tot spierzwakte en
Ook het aantal jonge dialysepatiënten
verlies van spiermassa. Deze publicatie is de resultante van de samen-
neemt toe. Zij hebben vaak een gezin en
druk sociaal- en beroepsleven. Dan is
werking met het Integrative Cell Biology Lab in het Engelse Durham, dat
onder leiding staat van professor Chris Hutchinson. •
Stel je voor dat je beenspiercellen kunt ‘omtoveren’ tot cellen die
thuisdialyse een uitkomst omdat ze niet
beschadigde hartspiercellen herstellen. Dat is slechts één van de
langer meerdere keren per week naar
Lees meer op www.summum.mumc.nl onder ‘berichten’.
opzienbarende onderzoeksprojecten binnen BioPartner Center
het ziekenhuis hoeven te komen. Het
Maastricht (BPCM). BPCM is een Life Sciences Incubator: een
azM onderhandelt momenteel met de
hoogwaardig bedrijfsverzamelgebouw voor bestaande en startende
zorgverzekeraars over een vergoeding
bedrijven in de Life Sciences die nieuwe biotechnologische
voor de thuisdialyses, maar omdat de
geneesmiddelen, behandelmethoden en diagnostica ontwikkelen,
kosten niet veel verschillen met die van
produceren en/of vermarkten. BPCM faciliteert daarmee de
een zieken huis dialyse hoopt het azM de
vertaling van wetenschappelijke kennis in gezondheidsbevorderende
onderhandeling op korte termijn af te
producten.
ronden.
Verder onderzoekt het azM de mogelijk-
BioPartner Center Maastricht is erop gericht de kans op succes van
heden voor nachtelijke dialyses in het
startende life science-bedrijven te vergroten en stelt daartoe allereerst
azM. Dat houdt in dat patiënten dialy-
huisvesting beschikbaar. Het pand, direct naast het azM en de geneesseren
tijdens hun slaap. Voor met name
kunde- en gezondheidswetenschappenfaculteiten, beschikt over kantoor-
jongere patiënten kan dit betekenen dat
en laboratoriumruimten, waaronder ruimtes voor farmaceutische productie
zij weer aan het werk kunnen. Hetgeen
(zoals celkweek, eiwitkweek en celtherapie), specifieke voorzieningen
niet alleen een verbetering van hun
voor biotechnologiebedrijven en gemeenschappelijke voorzieningen zoals
levenskwaliteit inhoudt, maar tevens
ondermeer een gemeenschappelijke receptie. Het idee daarachter is dat
een aanzienlijke maatschappelijke
de jonge life science-bedrijven zich daardoor kunnen concentreren op
kosten besparing.
hun kernactiviteiten. In het centrum kunnen bedrijven bovendien techno-
Een half jaar geleden startte het azM
logieën met elkaar delen zonder concurrenten te worden. Ze kunnen
al met een predialysepoli voor nier-
samenwerken en daarbij gebruik maken van de onderzoeks voorzieningen
patiënten die waarschijnlijk in de nabije
van de UM en het azM.
toekomst moeten dialy seren. Op de poli
Op dit moment telt het BPCM 24 bedrijven: veertien life sciences start ups, vinden voorbereidende gesprekken
drie ICT start ups en zeven life sciences ondersteunende bedrijven waar-
plaats. Met de toekomstige nier dialyseonder
BiomedBooster b.v. en de Universiteit Maastricht Holding b.v. In de
patiënten en hun mantel zorgers kunnen
toekomst verwacht Jan Cobbenhagen, directeur van het BPCM, bedrijven
nierpatiënten alvast aangeven welke
te huisvesten die voortkomen uit azM en de UM. Denk aan de bedrijven
vorm van dialyse ze straks willen en
die BiomedBooster gaat opzetten, en op termijn aan bedrijven met een
krijgen ze instructies. Zo worden ze
focus op celtherapie en celkweek. “Er zou hier een Cell Therapy Center of
langzaam voorbereid op hun eerste
Excellence moeten ontstaan. Naarmate de bezetting en vraag toenemen,
kan gedacht worden aan een tweede incubatorgebouw.” •
dialyse. De Niervereniging Maastricht
juicht de initiatieven van het azM toe. •
column 7

Europa zet zich in voor gezondheid kinderen
Veroorzaakt een zwart randje aan een biefstuk die door een zwangere moeder wordt gegeten, bij een ongeboren
baby dusdanige DNA-schade dat het kind later leukemie krijgt? Dat is - héél kort door de bocht - de vraag waar
kennisinstellingen en bedrijven in zestien Europese landen zich, onder de noemer NewGeneris - Newborns and
Genotoxic Exposure Risks, de komende vijf jaar over buigen. Dat gebeurt onder leiding van de Maastrichtse
professor Jos Kleinjans van de capgroep Gezondheidsrisico Analyse en Toxicologie van de Faculteit der
Gezondheidswetenschappen. “We nemen aan dat het milieu schadelijke invloed heeft op de gezondheid van
kinderen, maar we weten er verrekte weinig van.”
Wat maakt kinderen ziek?
8 9
summum © summum ©
De afgelopen decennia zijn kanker
(leukemie) en immuunziekten zoals
astma bij kinderen voortdurend toegenomen.
Van kanker is vastgesteld
dat het kan worden veroorzaakt door
schade aan het DNA. NewGeneris
onderzoekt of die schade al wordt
veroorzaakt in het ongeboren kind
tijdens de zwangerschap, wanneer
de moeder wordt blootgesteld aan
schadelijke stoffen. En het gaat dan om
stoffen waar we dagelijks mee in aanraking
kunnen komen via bijvoorbeeld
luchtverontreining (verkeers uitstoot,
sigarettenrook), bereid voedsel
(aan gebrand vlees, te lang gebraden
kip), verontreinigd voedsel (dioxine),
water en drank (alcohol).
De Europese Unie draagt de gezondheid
van kinderen hoog in het vaandel.
Sinds 2004 ligt de bescherming van
de gezondheid van kinderen tegen
schadelijke milieueffecten als ‘topprioriteit’
vast in de Milieu en Gezondheid
Strategie en het bijbehorende
Actie Plan. NewGeneris is één van de
onderzoeksprojecten op Europese
schaal die daaruit voortkomen. Het
project startte 1 februari van dit jaar,
duurt vijf jaar en wordt uitgevoerd door
tweeëntwintig kennisinstellingen en
drie bedrijven in zestien Europese
landen. Er zullen driehonderdduizend
moeder-kind paren worden onderzocht.
De kosten zijn vijftien miljoen
euro.
NewGeneris is één van de grootste
onderzoeksprojecten van zijn soort.
“Zo’n grote schaal is nodig om ruis
weg te filteren”, legt projectleider Jos
Klein jans uit. “Diversiteit is een andere
vereiste. Voor een deel kunnen we
gebruikmaken van databanken van
Europese moeder-kind onderzoeken
die al langer lopen.” Het gaat dan
bijvoorbeeld om enquêtes naar het
voedselpatroon van zwangere vrouwen
en monsters van navelstrengbloed.
Dergelijke ‘biobanken’ bestaan al
in vijf Europese regio’s. Om ook voldoende
gegevens uit Zuid-Europa
te genereren, worden daar drie nieuwe
biobanken opgericht.
Voor Kleinjans is het onderzoek klaar
als wetenschappelijk bewijs is geleverd
voor de huidige aannames. De Europese
beleidsmakers zullen verder
willen gaan met de resultaten. “Je
kunt denken aan vervolgstudies”,
aldus Jos Kleinjans. “Maar ook aan
advisering over voedselbereiding voor
aanstaande moeders en verbetering
van productiemethoden door de
voedsel industrie”. Vanwege de grote
maatschappelijke relevantie is rondom
het onderzoeksproject een gebruikersgroep
ingesteld. Alle belanghebbenden
- van volks gezondheid tot voedings
middelen industrie - zijn daarin
vertegenwoordigd. “Die gebruikersgroep
krijgt van stap tot stap inzicht in
het onderzoek”, besluit Jos Kleinjans.
“Het perfecte poldermodel”. •
Lees meer op
www.newgeneris.org

10
summum ©
‘Hart lopers’ zijn gezonde
lopers
Hart- en vaatziekten zijn nog altijd doodsoorzaak nummer één. Dè remedie
is gezond(er) leven en (meer) bewegen. Daarnaast kan de medische wetenschap
hartinfarcten en hersenbloedingen steeds beter voorspellen. Het
Heart Attack Prevention Program for You, ofwel het HAPPY-programma,
combineert een geïntegreerd systeem van geavanceerde bloedtesten met
de nieuwste beeldvormende technologieën om patiënten die een hoog en
onmiddellijk risico lopen op een hartziekte te herkennen en te behandelen.
Ter ondersteuning van de introductie van het HAPPY-programma werd
onlangs de eerste HAPPY Run gehouden; een initiatief van het Hart en Vaat
Centrum van het azM om inwoners van Maastricht en omstreken bewuster
te maken van preventie en lifestyle.
De ruim 600 deelnemers (de jongste was 6, de oudste 83) renden of liepen, na
een gezamenlijke warming-up, van het azM naar het Vrijthof in hartje Maastricht;
een tocht van circa zeven kilometer. Burgemeester Gert Leers opende de HAPPY
Run. Niet met een traditioneel startschot, maar middels het doorknippen van een
ECG-lint.
De eerste vijfhonderd HAPPY-runners kregen voorafgaand aan de Run in het
azM een gezondheids-check up. Circa 60 medici, laboranten en medisch studenten
stonden paraat om de bloeddruk van de lopers te meten en hun bloed af te
nemen voor een cholesterolbepaling. Aan de hand van deze gegevens en een
ingevulde lijst risicofactoren kon per deelnemer het risico op het krijgen van een
hartinfarct in de komende tien jaar worden bepaald. Twee weken na afloop van
de Run ontvingen de deelnemers een risicoscore met een op maat gesneden
leefadvies. •
Lees meer op www.summum.mumc.nl onder ‘berichten’.
Sterkste MRI-scanner
voor proefdieronderzoek
De UM beschikt als eerste universiteit in Nederland over een hoogveld
MRI-scanner (Magnetic Resonance Imaging) die stoffen, zoals contrastmiddelen
in bijvoorbeeld een levend konijn, met hoge resolutie in beeld kan
brengen. De scanner wordt in Maastricht gebruikt voor het molecular
imaging-onderzoek naar plaquevorming in de bloedvaten. Deze zogeheten
atherosclerose veroorzaakt ondermeer hersen- en hartinfarcten of etalagebenen.
De onderzoekers verwachten met de MRI meer inzicht te krijgen in
het gedrag van plaques, zodat er op termijn ingegrepen kan worden vóórdat
een infarct optreedt. Ook kan dankzij het onderzoek in de toekomst
sneller worden vastgesteld of bepaalde therapieën daadwerkelijk aanslaan.
De komst van de scanner bewijst opnieuw dat Maastricht het zwaartepunt
in Nederland vormt op het gebied van molecular imaging ofwel moleculaire
beeldvorming van hart- en vaatziekten.
De 7 Tesla MRI-scanner ziet eruit als een gewone MRI-scanner, maar heeft een
kleinere ‘tunnel’, waarin alleen dieren passen. Dieren hebben doorgaans kleinere
vaten dan mensen, zodat alleen speciale scanners die in beeld kunnen brengen
met behulp van een sterker magnetisch veld.
De nieuwe MRI is aangekocht in het kader van een grootschalig onderzoeksproject
- Molecular Imaging Ischemic Heart Diseases - waarvan UM-onderzoeksinstituut
Carim (Cardiovascular Research Institute Maastricht) penvoerder is.
Radiologie azM is verantwoordelijk voor het beheer van het apparaat. Naast
Carim zijn ook de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e), Philips en Organon
betrokken bij het onderzoek. •
Lees meer op www.unimaas.nl/researchmagazine
Jong geleerd is
oud gedaan
Stress hoort bij het leven en ook kinderen
hebben er mee te maken. Leerlingen van
groep 7/8 van het basisonderwijs staan vlak
voor de Cito-toets, de overgang naar de
brugklas, en het begin van de puberteit.
Allemaal spannende en stressvolle gebeurtenissen.
Hoewel stress nodig is om goed
te functio neren, kan teveel of onaangename
stress schadelijk zijn, vooral als kinderen
niet weten hoe ze ermee om moeten gaan.
Gerda Kraag, promovendus aan de
Faculteit der Gezond heidswetenschappen,
depar tement Experimentele Psycho logie,
ont wikkelde een betrouwbaar instrument -
MUSIC (Maastricht University Stress
Instrument for Children) - waarmee op
objectieve wijze stresssymptomen bij
kinderen kunnen worden gemeten. Verder
ontwikkelde zij het stressmanagement-
programma ‘Jong geleerd is oud gedaan’;
een eenvoudig en effectief programma dat
kinderen helpt stress te herkennen en hen
verschillende technieken aanleert waardoor
ze beter met stress kunnen omgaan. Het
programma bestaat uit acht lessen van
een uur en vijf her halingslessen ofwel
boostersessies. Verder ontwikkelde Kraag
een bijbehorend werkboek voor kinderen en
een handleiding voor leraren.
Het stress management programma ‘Jong
geleerd is oud gedaan’ werd eerst uitgetest
op een lagere school in Maastricht. Hierna is
het lesprogramma aangepast en ver volgens
op 25 scholen uitgevoerd. De onderzoeksresultaten
tonen aan dat het een waardevol
lesprogramma is: kinderen leren hun eigen
stresssignalen te herkennen, bovendien
verbeteren hun vaardigheden om (stress)gevoelens
te hanteren. Kraag adviseert
scholen dan ook theoretisch en wetenschappelijk
ver antwoorde stressmanagementprogramma’s
in hun curriculum op te
nemen. •
proefschrift
11
summum ©

opinie
12
summum ©
Eén keer per maand een pleister plakken, in plaats van elke dag een pil slikken.
Het azM en de UM onderzoeken samen met het bedrijfsleven of dat kan. Een goed voorbeeld van onderzoek
dat dankzij de samenwerking van wetenschap en bedrijfsleven van de grond kon komen. De overheid gaat
de komende jaren veel geld investeren in deze vorm van toegepast onderzoek, aangeduid met
Research & Development. Wetenschappers volgen de ontwikkelingen kritisch.
Bedrijfsleven:
vriend of vijand van
de wetenschap?
Voorzitter Guy Peeters van de Raad van Bestuur van het
azM gelooft heilig in samenwerking. Daarom staat hij ook
pal achter de vorming van het Maastrichtse Universitair
Medisch Centrum (Maastricht UMC+), waarin het azM
nauw samenwerkt met de faculteiten Geneeskunde en
Gezond heidswetenschappen. Ook de samenwerking met
het bedrijfsleven schuwt hij niet. Integendeel. “Die samenwerking
leidt tot beter onderzoek, waarvan de resultaten
bovendien sneller toepasbaar zijn in de praktijk. En de
patiënt heeft daar baat bij”, zegt de bestuursvoorzitter.
Neem het Maastrichtse onderzoek naar de moge lijkheid
om te voorspellen of iemand op korte termijn een hartinfarct
krijgt, door diens bloed op bepaalde stofjes te onderzoeken:
een gezamenlijk project van de UM, het azM en het bedrijfsleven.
Het maakt volgens Peeters meteen duidelijk welke
bijzondere rol acade mische ziekenhuizen in Nederland
vervullen. En waarom het zo slecht is dat de overheid de
algemene en academische ziekenhuizen onderling wil laten
concurreren. Bedoeling is om steeds meer ziekenhuiszorg te
financieren op basis van de geleverde prestaties (Diagnose
Behandeling Combinaties - DBC’s) en steeds minder op
basis van een vast budget van de overheid. “Bijna de helft
van de zorg die wij leveren, is academische zorg, de topreferente
zorg. Die zorg leent zich niet voor ‘marktgefinancierde’
werking. Als de overheid daar geen rekening mee
houdt, gaan de academische ziekenhuizen als kenniscentra
verloren”, voorspelt Peeters. Dat zal de overheid niet willen,
want de academische centra spelen een belangrijke rol bij
het omzetten van kennis in bijvoorbeeld toepasbare technieken
en nieuwe genees mid delen. Sterker. De overheid wil
juist veel geld steken in deze vorm van onderzoek, bekend
onder de noemer Research en Development (R&D). Nu gaat
nog 1,8% van het Bruto Nationaal Product naar R&D, maar
de overheid wil dit percentage optrekken naar 3%. Dat kan
door een deel van de aardgaswinsten via het Fonds
Economische Structuurversterking (FES-gelden) in R&D te
investeren.
“Een goede zaak”, stelt Harry Hillen, decaan van de
Faculteit der Geneeskunde van de UM. “Op dit moment
investeert Nederland te weinig in kennis en onderwijs”,
vindt hij. “Ook slagen we er onvoldoende in om beschikbare
kennis om te zetten in economische activiteiten.” Met als
gevolg dat een relatief klein deel van de omzet van bedrijven
voortvloeit uit nieuwe en verbeterde producten. “Het
octrooiniveau ligt onder het Europese gemiddelde en
wordt vooral bepaald door Philips”, zegt Hillen, die hoopt
dat Maastricht flink kan profiteren van de FES-gelden.
De UM en het azM zoeken de samenwerking met bijvoorbeeld
de fijnchemie dan ook bewust op, zegt hij. Hillen ziet
daar ook wel de gevaren van in. Hij wil voorkomen dat de
nadruk te zeer op de bètakant en techniek komt te liggen en
de UM daardoor mogelijk studenten afstoot. Ook mag het
fundamentele onderzoek, dat nieuwe kennis oplevert, niet
verschralen door R&D. “Het moet met elkaar in balans
blijven”, zegt Hillen, daarin gesteund door Peeters. Beiden
13
summum ©

14
summum ©
onderstrepen bovendien dat het belangrijk is om steeds vast
te leggen dat het azM en de UM meeprofiteren van de winst
die nieuwe technieken en geneesmiddelen opleveren, zoals
dat nu ook al gebeurt.
Frits van Merode, decaan van de Faculteit der Gezondheids
wetenschappen, is het daar mee eens. Toch is hij minder
enthousiast over de samenwerking met het bedrijfsleven als
dat betekent dat R&D het fundamenteel onderzoek op de
universiteiten verdringt. “Onze primaire taak is onderwijs
en het ontwikkelen van nieuwe kennis, het fundamenteel
onderzoek, niet R&D. Wat wij onderzoeken, moet de maatschappij
ten goede komen, maar dat wil niet zeggen dat
resultaten van onderzoek direct toepasbaar moeten zijn in
de praktijk. Het kan jaren duren voordat de toepasbaarheid
van nieuwe kennis helder wordt.” Van Merode benadrukt
ook het belang van goed onderwijs. “De maatschappij heeft
er baat bij als mensen die in dienst komen van die maatschappij
op hoog niveau zijn opgeleid. Wij hebben een visie
op zorg en die wordt bewaarheid via de opleiding. Dat is
nog belangrijker dan onderzoek.”
De financiering van de universiteit is nu ook grotendeels
gericht op onderwijs en fundamenteel onderzoek. Er is een
vast budget van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschappen. In een tweede en derde geldstroom wordt
fundamenteel onderzoek betaald uit de bijdragen van de
Technologiestichting STW en het Nederlands Wetenschappelijk
Onderzoek en de opbrengst van collectes.
Die gelden worden verdeeld op basis van ingediende
projecten en kunnen dus elk jaar verschillen. De vierde
Reacties op de miljoenennota
Guy Peeters “De begroting erkent het belang van de ont wikkeling van de kenniseconomie. De 150 miljoen subsidie
voor het Central Translational Molecular Medicine Centre is goed; een investering in de opsporing van ziektes als
Alzheimer en hart- en vaatziekten. Samen met de UM, Philips en de TU in Eindhoven kunnen wij daar ook projecten
voor indienen. Blij ben ik ook met de 35 miljoen euro voor de Biobank. Universitaire centra in Nederland kunnen hun
kennis op dat gebied nu bundelen. Ik vind wel dat de overheid veel te weinig in de gezondheidszorg investeert. Ik ben
bang dat de wachtlijsten weer zullen groeien en personele problemen ontstaan.”
Frits van Merode “Het is goed dat de overheid, het bedrijfsleven en de universiteiten de handen ineen slaan om
belangrijke maatschappelijke doel stellingen te bereiken. Wel is van belang dat universiteiten zich blijven concentreren
op fundamenteel onderzoek en bedrijven op Research & Development. De balans mag niet doorslaan naar R&D. Dat
is niet in het belang van het bedrijfsleven, omdat de basis voor R&D dan verdwijnt. En niet in het belang van de uni-
versiteiten, omdat hun exper tise en daarmee ook hun maatschappelijk gezag vooral afhangt van wat zij bereikten op
het terrein van fundamenteel onderzoek (en ook de vertaling daarvan in goed onderwijs).”
Professor Hillen was helaas niet in de gelegenheid te reageren op de miljoenennota.
geldstroom komt van het bedrijfsleven en dan spreek je wel
over R&D. R&D en fundamenteel onderzoek moeten met
elkaar in balans zijn, vindt Van Merode. “Maar de balans
dreigt nu door te slaan naar R&D.” Een universiteit die geld
vraagt, moet zich ook goed afvragen wat met dat geld moet
gebeuren, vindt hij. De maatschappij, de politiek, moet keuzes
maken, zegt de decaan. “Als die keuzes niet worden
gemaakt en je vraagt het mij toch: ik vind de klassen op de
basisschool te groot. Daar kan de maatschappij beter in
investeren dan in het vervangen van fundamenteel onderzoek
door R&D.”
Harry Hillen haakt daar graag op in. “Als je kleinere klassen
wil in het basisonderwijs, kost dat geld. Als je geld investeert
in R&D, levert dat Nederland geld op. Daarmee kun je
die kleinere klassen regelen, of de solidariteit in de zorg.
Bovendien kun je de winst die R&D oplevert, ook investeren
in fundamenteel onderzoek.” Tot slot profiteert de regio
mee als het azM en de UM zich opstellen als aantrekkelijke
partner voor het bedrijfsleven. Hillen: “Dan gaan bedrijven
niet snel weg uit Limburg en dat is weer goed voor de werkgelegenheid.”
•
“Ik gooi niet
snel het bijltje
erbij neer”
Prof.dr. Jelte de Haan, hoogleraar en
voor malig afdelingshoofd Obstetrie &
Gynae cologie, neemt deze maand afscheid
van het azM. “Co Greep haalde me in 1978
naar Maastricht als hoogleraar en opleider
Gynaecologie en Verloskunde. Men had hier
echt een achterstand in de wijze waarop het
vak werd uitgeoefend en de patiënt werd
benaderd. Ik heb zelfs serieus overwogen
rechtsomkeer te maken, maar ik gooi niet
snel het bijltje erbij neer. De Gynaecologie
en Obstetrie maakte in Maastricht een
enorme ontwikkeling door: we hebben nu
alle faciliteiten in huis en bieden alle
geavanceerde voortplantingstechnieken.
Eén daarvan – de pre-implantatie genetische
diagnostiek – zelfs als enige in Nederland.
Dat was mogelijk door de goede koppeling
van het basaal onderzoek en klinisch
handelen. Toen ik wetenschappelijk
directeur van onderzoeksinstituut GROW
werd, en voorlopig blijf ik dat nog, maakte
ik me sterk voor een koppeling tussen het
ontwikkelingsbiologisch en oncologisch
onderzoek. Want zonder kennis van de
normale groei kun je de abnormale groei
nooit begrijpen. Ik kreeg dat met moeite
erdoor, maar nu nemen steeds meer grote
onderzoeksinstituten dit idee over. De
bekroning was de KNAW-erkenning van
GROW als onderzoekschool. Ik was daarnaast
lange tijd medisch directeur van de
Vroedvrouwenschool en pleitte toen al voor
een academische vroedvrouwenopleiding
op het Randwyck-terrein. Die is er nu
ge lukkig (zie pagina 20-21, red.).
Ik kijk met grote tevredenheid terug op de
afgelopen jaren; zowel naar mijn persoonlijke
carrière als naar het azM. Op wat is
bereikt, kunnen Maastricht, en al de mensen
die dit hebben gerealiseerd, trots zijn. Het
azM staat nu voor een geweldige uitdaging
om samen met de twee faculteiten een
UMC te vormen. Maar het gaat te langzaam.
Ik heb het gevoel dat nog teveel op de
onderlinge belangen wordt gelet in plaats
van het centrale doel: eenheid uitstralen
zowel intern als naar de buitenwereld toe.
De concurrentie moet van tafel!” •
in de draaideur
15
summum ©

16
Veelbelovend onderzoek
bij mond- en keelholtekanker
Kanker voorkomen door
vaccinatie? 17
summum © summum ©
Professor Bernd Kremer, hoogleraar Keel-Neus- en Oorheelkunde aan de UM en afdelingshoofd KNO azM, drukt zich
zorgvuldig uit. “Wij denken te weten dat er verband bestaat tussen bepaalde virussen en kanker.” Wat dat zou
kunnen betekenen voor patiënten met mond- en keelholtekanker – daar wil hij het over hebben.
Het virus in kwestie is het Human Papilloma Virus of HPV –
aangename kennismaking. Dit virus kan bijvoorbeeld zoiets
simpels als wratten veroorzaken. Maar virussen uit dezelfde
familie worden ook bij bijna vijftig procent van de patiënten
met mond- en keelholtekanker aangetroffen. Vandaar de
zorgvuldig geformuleerde zin van professor Kremer: “Wij
denken te weten dat er verband bestaat tussen bepaalde
virussen en kanker.”
Nader onderzoek is nodig, en daarvoor wordt een AIO (artsassistent
in opleiding) aangesteld. Het onderzoek zal in een
multidisciplinaire samenwerking tussen de capaciteitsgroepen
KNO, Radiotherapie en Moleculaire Celbiologie
van de UM plaatsvinden. Professor Kremer beschrijft de
verschillende stadia die het onderzoek zal doorlopen.
De eerste stap is het loslaten van therapie op levende
culturen van kankercellen die geïnfecteerd zijn met het
HPV-virus. Die therapie bestaat uit bestraling, wel of niet
in combinatie met antivirale behandeling tegen virussen.
“Wat wij verwachten te vinden, is dat de cellen die antiviraal
worden behandeld beter reageren dan de cellen die niet
antiviraal behandeld worden.” De tweede stap behelst het
verifiëren van de onderzoeks resultaten met dierexperimenteel
onderzoek. Bij de derde stap ten slotte zal dezelfde
antivirale therapie toegepast worden bij patiënten, om
uiteindelijk de duidelijke vraag te kunnen beantwoorden:
werkt het? Of, zoals Bernd Kremer het formuleert: “Zijn de
positieve effecten groter dan de negatieve? Daarop komt
het uiteindelijk aan in de geneeskunde.”
Dit onderzoek is veelbelovend en heeft hoge prioriteit, zegt
Bernd Kremer. En hij legt uit waarom dat zo is. “Baarmoederhalskanker
wordt veroorzaakt door een virus uit dezelfde
HPV-familie. De verwachting is dat binnenkort baarmoederhalskanker
de eerste soort kanker zal zijn die voorkomen
kan worden door vaccinatie.” Voorkomen? Kremer: “Ja.
Zoals je mazelen kunt voorkomen door vaccinatie. Dat is
wel heel nieuw en heel relevant.” De gedachte is dat ook
bepaalde soorten mond- en keelholtekanker op termijn
op dezelfde manier voorkomen zullen kunnen worden.
De term ‘veelbelovend’ lijkt dan ook op zijn plaats bij dit
onderzoek. •

de expert(ise)
18
summum ©
nr 1 / 09.05
Harm Kuipers over
dopinggebruik
“Twee gele
truien voor
Floyd Landis!”
Harm Kuipers, hoogleraar Bewegings
wetenschappen Faculteit der
Gezond heids wetenschappen en
dopingexpert, werd in 1975 wereldkampioen
schaatsen allround in
Oslo. Door het schaatsen ontstond
zijn interesse in doping. “In de
schaats wereld was doping geen
issue, maar in de zomer trainde ik
met de wielrenners en sommigen
gebruikten wel. Het fascineerde mij
dat hun prestaties niet beter waren
alhoewel ik niks gebruikte.”
Kuipers, die zijn schaatscarrière
combineerde met een geneeskundestudie,
onderzocht in één
van de eerste dubbelblind gecontroleerde
doping studies de effecten
van amfetamine. Zelf was hij ook
proefkonijn. “De enige keer dat ik
doping gebruikte.”
Hij onderzocht ook de effecten
van anabole steroïden bij krachtsporters.
“De kracht en spieromvang
namen toe, maar dat
gebeurde ook bij de sporters die
een placebo slikten. Bij mannelijke
duursporters bleken steroïden
weinig en soms zelfs een averechts
effect te hebben.”
Ook deed hij onderzoek naar EPO.
EPO bevordert de productie van de
rode bloedcellen waardoor zuurstof
beter wordt getransporteerd door
het lichaam en prestaties verbeteren.
Tenminste... dat werd
aangenomen. “Ik onderzocht of
de prestaties van topschaatsers
stegen bij een hogere hemoglobinewaarde.
Dat was niet zo.
Schaatsers met lage waardes
kwamen hoog in het klassement
en andersom.” De effecten van
EPO worden dus schromelijk
overdreven, zegt Harm Kuipers.
“Er is slechts een zeer geringe
prestatieverbetering, maar alleen
bij intensieve, kórtdurende inspanningen.
Op een tocht van 200 km
heeft het geen effect. Ik betwijfel
ook of doping aan de gele trui van
tourwinnaar Floyd Landis heeft bijgedragen.
Misschien remde het
zelfs zijn prestaties af want testosteron
kan nadelig werken op de
energiehuishouding. Wellicht moet
hij zelfs een gele trui erbij krijgen!”
Toch is Kuipers zeker geen voorstander
van dopinggebruik. “De
kennis binnen de sportwereld is
beperkt en het zijn gevaarlijke middelen.
Je moet het gebruik niet
vrijgeven, want dan laat je het over
aan de leken en dat kan tot doden
lijden.” •
Jong kinderen krijgen is
geen belemmering voor een
(wetenschappelijke) carrière
Voor: Gerda Kraag Tegen: Thea Mulleneers
summum © summum ©
De stelling van Gerda Kraag
Volgens Gerda Kraag,
vakgroep Experimentele
Psychologie van de Faculteit
der Psychologie, is het jong
kinderen krijgen geen
belemmering voor een
(wetenschappelijke) carrière.
“Carrière maken als je
kinderen hebt, gaat minder
snel; vooral met kleine
kinderen. Daar zit natuurlijk
een kern van waarheid in.
Maar je kunt niet zomaar
zeggen ‘ik heb kinderen
dus ik kan geen carrière
maken’. Het is niet altijd
gemakkelijk, maar ik ken
genoeg vrouwen die
kinderen én een carrière
combineren. Wat vooral telt
is motivatie, doorzettingsvermogen
en wilskracht. Je
moet het écht willen, dat is
het allerbelangrijkste.
Ik was 22 toen de oudste
van mijn drie kinderen werd
geboren. Toen ik 33 was,
besloot ik gezondheidswetenschappen
te gaan
studeren. Ik was heel
ge motiveerd. Wilde deze
kans grijpen en me daarbij
niet tegen laten houden
door praktische problemen.
Je moet creatief zijn in het
oplossen daarvan. En ik had
gelukkig een partner en
familie die me steunden. Als
je alleenstaand bent met
kinderen is het natuurlijk
anders. Ik ben onlangs
gepromoveerd en werk nu
als docent bij Gezondheidswetenschappen.
Verder
werk ik op dit moment aan
een projectvoorstel om mijn
onderzoek op het gebied
van health promotion in
scholen verder uit te breiden.”
(zie pagina 11, red.)
Of de planning van je leven
succesvol is, is niet alleen
afhankelijk van de motivatie,
de wilskracht en het doorzettingsvermogen
om vast
te houden aan de gekozen
route, stelt Thea Mulleneers,
cultureel antropoloog en
werkzaam als communicatie-
medewerker bij het azM. “In
de sociologie zou de visie
van Gerda Kraag kunnen
worden omschreven als het
liberale gedachtegoed dat al
eeuwenlang door de rijke,
blanke Amerikanen wordt
gepropageerd: als je iets
écht wilt, zal het zeker
lukken. Voor mannen zijn
kinderen nooit een belemmering
geweest. Waarom
zou dat voor vrouwen dan
wél gelden? Kortom, als het
niet lukt: eigen schuld,
dikke... Gerda Kraag geeft
zelf al aan dat bepaalde
voorwaarden verbonden
zijn aan haar stelling: een
partner én familie die de
vrouw ondersteunen bij het
reali seren van haar plannen.
Hiermee gaat ze voorbij
aan sociaal-economische
factoren die van invloed zijn
op de planning van veel
vrouwenlevens, zoals de
verregaande individualisering
van de maatschappij.
Om überhaupt betaald werk
te kunnen verrichten, zijn
veel vrouwen voor de
opvang van hun kinderen
aangewezen op organisaties
of mensen, die géén partner
en/of familie zijn. Graag zou
ik willen weten of Gerda ook
een substantieel deel van
haar verdiende geld heeft
moeten uitgeven aan kinderopvang.
Blijkbaar heeft zij
deze keuze nooit hoeven
maken.
Ik ben alleenstaande
moeder (géén BOM) en heb
mijn (wetenschappelijke)
carrière op een laag pitje
gezet aangezien de zorg
voor mijn zoon altijd prioriteit
krijgt. Misschien krijg ik,
nu hij zelfstandiger is,
kansen om een carrière
op te bouwen. Of het zal
lukken gelukkig te zijn
zonder (weten schappelijke)
carrière? Dat weet ik
eigenlijk wel zeker.” •
de stelling 19

20
Nieuwe opleiding tot
klinisch verloskundige
Medisch professional in
vier stappen
summum © summum ©
Vanaf september is de Vroedvrouwenschool van Maastricht omgedoopt tot Academie Verloskunde Maastricht.
Behalve de reguliere opleiding tot verloskundige kan men op deze academie voortaan ook een opleiding tot klinisch
verloskundige volgen. De opleiding is ideaal voor beginnende verloskundigen, herintreders en verloskundigen die een
nieuwe uitdaging zoeken in de tweedelijns verloskunde in een ziekenhuis.
Verloskundigen van de reguliere opleiding komen tot nu toe
grotendeels in de eerstelijns verloskunde terecht. Veelal
gaat het hierbij om zelfstandig gevestigde verloskundigen
die zich met name richten op de bewaking van normale
zwangerschappen. Wanneer hierbij afwijkingen ontstaan,
verwijst de verloskundige deze vrouwen tijdelijk of definitief
door naar een gynaecoloog in het ziekenhuis.
Verloskundigen die in de tweede lijn (het ziekenhuis) gaan
werken, hebben groeiend behoefte aan een aanvullende
opleiding. Maar ook bij veel eerstelijns verloskundigen
bestaat de vraag naar meer kennis, vaardigheden en inzicht
(ondermeer in de pathologie) in de tweedelijns verloskunde.
De nieuwe opleiding tot klinisch verloskundige biedt deze
aanvullende kennis en vaardigheden.
Cursisten kunnen door het jaar heen flexibel in elk van de
vier modules instappen. Elke module duurt drie maanden.
De deelcertificaten van de modules zijn vijf jaar geldig en
hoeven dus niet allemaal direct achter elkaar te worden
gevolgd. Daardoor kan de studielast goed worden aangepast
aan de praktijksituatie van de individuele verloskundige.
De opleiding bestaat grotendeels uit zelfstudie met vijf
contactdagen per drie maanden. Tijdens deze contactdagen
wordt, naast de obstetrische theorie, ook een belangrijk
stuk intervisie aangeboden, dat direct bruikbaar is op het
eigen werkterrein. Cursisten moeten wel al de reguliere
opleiding tot verloskundige hebben afgerond en BIG-
geregistreerd (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg)
zijn. Daarnaast dienen ze in de tweede of derde lijn te
werken of als eerstelijns verloskundige een stageplek van
minimaal acht uur in een ziekenhuis te hebben geregeld
voor de noodzakelijke praktijkvaardigheden.
De opleiding kwam tot stand in samenwerking met de
UM-vakgroep Onderwijsontwikkeling en Research, het UMexpertisecentrum
Actief Leven, het azM, Atrium Medisch
Centrum Heerlen en de Academie Verloskunde Maastricht.
Els Bosch, coördinator en opleider aan de Academie
Verloskunde, ziet de opleiding als een belangrijke verrijking
van de kennis en vaardigheden van de reguliere verloskundige.
“Wanneer verloskundigen meer theoretische
en praktische kennis van de tweedelijns verloskunde
hebben, kunnen ze de kwaliteit van hun zorg verder
optimaliseren, cliënten beter informeren en als professional
beter meedenken en onderhandelen met de gynaecoloog.
Onze beroepsorganisatie KNOV (Koninklijke Nederlandse
Organisatie van Verloskundigen) werkt momenteel nog aan
een beroepsprofiel voor de klinisch verloskundige. Dit
resulteert in de toekomst waarschijnlijk in een specialistenregister
voor deze beroepsgroep.” •
Kijk ook op www.knov.nl
21

22
promoties
5 oktober 2006
Promotie mw.drs. K. Smits
in de Faculteit der Geneeskunde
Titel: “Pharmacogenetic
studies in depression: a focus
on the serotonin transporter
gene”
Promotor: prof.dr. M. Prins
Co-promotores: dr. L. Smits,
dr. J. Schouten
Proefschrift aan te vragen via
kim.smits@epid.unimaas.nl
6 oktober 2006
Promotie mw.drs. L. Heuft-
Dorenbosch in de Faculteit
der Geneeskunde
Titel: “From inflammatory back
pain to ankylosing spondilitis”
Promotores: prof.dr. D. van
der Heijde, prof.dr. J. van der
Linden
Co-promotor: dr. R. Landewé
Proefschrift aan te vragen via
l.heuft@xs4all.nl
6 oktober 2006
Promotie drs. P. Pilot
in de Faculteit der
Gezondheids wetenschappen
Titel: “Short and long term
recovery after total hip
replacement; Physiological,
pathophysiological, outcomes
and clinical implications”
Promotores: prof.dr. H.
Kuipers, prof.dr. R. Geesink
Co-promotores: dr. A.
Verburg (Sittard), dr. J.
Koolen (Eindhoven)
Proefschrift aan te vragen
via peter_pilot@hotmail.com
6 oktober 2006
Promotie mw.drs. J.
Kaper in de Faculteit der
Genees kunde
Titel: “Smoking cessation
treatment and its reimbursement:
The costs and
effects”
Promotores: prof.dr. C. van
Schayck, prof.dr. J.
Severens
Co-promotor: dr. A.J.
Wagena (Zwolle)
Proefschrift aan te
vragen via janneke.kaper@
hag.unimaas.nl
12 oktober 2006
Promotie drs. W. Van der
Elst in de Faculteit der
Geneeskunde
Titel: “The neuropsychometrics
of aging”
Promotor: prof.dr. J. Jolles
Co-promotor: dr. M. van
Boxtel
Proefschrift aan te vragen via
w.vanderelst@np.unimaas.nl
12 oktober 2006
Promotie mw.drs.
N. Reynaert in de Faculteit
der Geneeskunde
Titel: “Redox Redulation of
Inhibitory Kappa B Kinase
Oxidants in the pathogenesis
of inflammatory lung disease”
Promotores: prof.dr. E.
Wouters
Co-promotor: dr. Y. Janssen-
Heininger (University of
Vermont, USA)
Proefschrift aan te
vragen via n.reynaert@
pul.unimaas.nl
13 oktober 2006
Promotie mw.drs.
J. Bloemen-Vrencken
in de Faculteit der
Gezondheidswetenschappen
Titel: “Health problems after
spinal cord injury rehabilitation:
Who cares?”
Promotor: prof.dr. W. van
den Heuvel
Co-promotores: dr L. de
Witte, dr. M. Post
Proefschrift aan te vragen
via j.bloemen@irv.nl
20 oktober 2006
Promotie mw.drs. C.
Schoot in de Faculteit
der Gezondheidswetenschappen
Titel: “Client-Centred Care;
balancing between perspectives
of clients and
nurses in home care”
Promotor: prof.dr. R. ter
Meulen
Co-promotores: dr. L. de
Prof.dr. P. van Trappen is benoemd tot hoogleraar
Gynaecologie in het bijzonder de Gynaecologische
Oncologie met ingang van 1 juli 2006.
Prof.dr. H. Ottenheim is benoemd tot bijzonder hoogleraar
Farmacochemie per 1 augustus 2006.
Prof.dr. Y. Pinto, cardioloog azM/hoofd Experimentele
Cardiologie van UM-onderzoeksinstituut Carim (Cardiovascular
Research Institute Maastricht) is benoemd tot
lid van de raad voor medische wetenschappen van de
Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen
(KNAW).
Witte, dr. I. Proot
Proefschrift aan te vragen
via t.schoot@hszuyd.nl
25 oktober 2006
Promotie drs. D. Tenback
in de Faculteit der
Geneeskunde
Titel: “An epidemiological
approach to elucidate
dopaminergic mechanisms
in tardive dyskinesia in
schizophrenia”
Promotor: prof.dr. J. van Os
Co-promotores: dr. P. van
Harten (Amersfoort), dr. C.
Slooff (Assen)
Proefschrift aan te vragen
via d.tenback@hccnet.nl
25 oktober 2006
Promotie mw.drs. P.
Jansen in de Faculteit der
Geneeskunde
Titel: “Cholesterol metabolism
in the brain; role in Alzheimer’s
disease”
Promotor: prof.dr. F.
Ramaekers
Co-promotor: dr. M. Mulder
Proefschrift aan te vragen
via p.jansen@molcelb.unimaas.nl
26 oktober 2006
Promotie mw.drs. E. van
den Ham in de Faculteit
der Geneeskunde
Titel: “Body composition
and exercise intolerance in
renal transplant patients:
the response to exercise
training”
Promotores: prof.dr. J. van
Hooff, prof.dr.ir. A. Schols,
prof.dr. K. Leunissen
Co-promotor: dr. J. Kooman
Proefschrift aan te vragen
via evha@groupwise.azm.nl
26 oktober 2006
Promotie mw.drs. N. Buck
in de Faculteit der
Gezondheidswetenschappen
Titel: “Stuck in the past; on
the perdiction and explanation
of post-trauma symptomatology”
Promotores: prof.dr. M.
Prof.dr. M. Daemen, hoogleraar Pathologie UM/hoofd
laboratorium voor Pathologie azM, is per 1 oktober 2006
benoemd tot wetenschappelijk directeur van UM-onderzoeksinstituut
Carim (Cardiovascular Research Institute
Maastricht).
Prof.dr. K. Leunissen, internist-nefroloog azM/hoogleraar
Interne geneeskunde in het bijzonder de Nefrologie UM, is
per 1 oktober 2006 benoemd tot directeur van het stafdirectoraat
Zorginnovatie, Opleiding & Kwaliteit van het azM tot
1 januari 2009.
Kindt (UvA), prof.dr. M. van
den Hout (UU)
Proefschrift aan te vragen
via n.buck@dep.unimaas.nl
benoemingen
23
summum ©
Kijk voor de actuele
agenda en nieuws op
www.summum.mumc.nl

aan de andere kant
24
aan de ene kant
bordspellenverzamelaar
postdoc, capgroep Pulmonologie FdG
Juanita Vernooy
postdoc, capgroep Pulmonologie Faculteit der
Geneeskunde
32 jaar
getrouwd met Alex
zoontje Senn
“Ik speelde altijd al graag bordspellen en mijn man ook. In het begin speelden we de
standaardspellen zoals Zeeslag, Monopoly, Triviant. Via internet hoorden we van de
spellenbeurs in Essen, Duitsland; de grootste ter wereld. We waren zo onder de indruk
dat we er sindsdien ieder jaar naartoe gaan om nieuwe bordspellen te spelen en kopen.
Inmiddels hebben we er bijna 600. Ticket to Ride, Puerto Rico en Kolonisten zijn momenteel
mijn top 3. We spelen samen, met vrienden en leden van de Spellenclub Slimbo. Mijn zoontje
Senn begint ook spellen te ontdekken. Vooral de gekleurde dobbelstenen vindt hij geweldig.”