Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ...
Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ... Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ...
er enorme drempels zijn om de problemen met betrekking tot patiëntveiligheidbinnen de professionele omgeving op te pakken. Enkele excessen die inde media zijn gekomen getuigen van het gebrekkig zelfreinigend vermogenvan medische professionals, zoals het sluiten van de Intensive Care in Weertdoor de Inspectie in 2005 en het disfunctioneren van een neuroloog in hetMedisch Spectrum Twente. Minder dramatisch was het voorbeeld van mijneigen voorschrijffout. Alle werkomstandigheden die het mij zo gemakkelijkmaakten om de fout te maken zijn onveranderd gebleven. Het is de zorgprofessionalsniet gelukt om dit incident te gebruiken om de patiëntveiligheid teverbeteren.Bestuurder wordt gemakkelijk buiten spel gezetDe bestuurder van een zorginstelling is eindverantwoordelijk voor hetleveren van verantwoorde zorg maar kan gemakkelijk buiten spel wordengezet door professionals die zich beroepen op hun autonomie en inhoudelijkeautoriteit. Een interventie die de bestuurder voorstelt om de patiëntveiligheidte verbeteren kan door zorgprofessionals geduid worden als eenbedreiging van hun autonomie en hun autoriteit. De bestuurder moetuitkijken dat dit niet uitmondt in een conflict met de medische staf, omdathij dan zelfs het risico loopt om zijn baan te verliezen. Het is in het verledengebleken dat het voor een Raad van Toezicht gemakkelijker is om eenbestuurder te vervangen dan om de medische staf te vervangen.39, 4041Bestuurder onbekwaam om te sturen op inhoudDe bestuurder is zelf onvoldoende in staat om de discussie over patiëntveiligheidinhoudelijk te leiden omdat dit te diep ingebed zit in het professioneelhandelen. Dat geldt zelfs voor bestuurders die uitgebreide ervaring hebbenals zorgprofessional. Hoewel deze bestuurder beter in staat zal zijn om dediscussie op waarde te schatten, is ook hij uiteindelijk beperkt in zijn mogelijkheden.De bestuurder kan niet zelf de complicatiebesprekingen voorzitten,noch beoordelen of in een bestaande complicatiebespreking wel alles optafel komt. De bestuurder is ook machteloos waar het gaat om het veranderenvan de opleidingen. De opleidingen worden georganiseerd door dewetenschappelijke verenigingen en uitgevoerd door opleiders in de diverseopleidingscentra. De bestuurder kan de cultuur niet veranderen. Hij zoubijvoorbeeld de aios wel kunnen machtigen om zich uit te spreken tegenhun opleider als deze zich onveilig zou gedragen, maar hij is onvoldoende instaat om de aios daarna te beschermen tegen mogelijke gevolgen. De bestuurderkan de opleiding van de aios niet overnemen als de aios door zijnPatiëntveiligheid, de rol van de bestuurder 89
opleider verstoten wordt. Alleen de professionals zelf kunnen de cultuur zoveranderen dat dergelijk gedrag van aios door stafleden geaccepteerd wordt.Bestuurder kan vastlopen in dichotomie tussen schuldvraag en systeemdenkenHet streven naar het vermijden van de schuldvraag kan doorslaan. Insommige gevallen is er wel degelijk sprake van verwijtbaar gedrag. Eenprofessional behoudt altijd de verantwoordelijkheid over zijn eigen handelen.Als alles getolereerd wordt zolang men er open over is, kan een vrijplaatsvoor prutsers ontstaan. Een zekere mate van schaamte- en schuldgevoelensnadat iets verkeerd is gegaan kan functioneel zijn. Waar de grens ligt is vaakmoeilijk te bepalen.Aandacht voor veiligheid kan leiden tot risicomijdend gedragAls bestuurder wil je ook niet teveel aandacht besteden aan het feit datdingen mis kunnen gaan. Dit demotiveert de medewerkers en kan leiden totbange professionals. Wanneer angst voor fouten domineert gaat men“defensieve geneeskunde” bedrijven en gaat de kwaliteit van zorg achteruit.Het leidt tot overdiagnostiek en overbehandeling. Het is ook denkbaar datrisicomijdend gedrag belemmerend zal werken voor de innovatie die nodigis om de zorg steeds beter te maken.SamenvattendHet thema patiëntveiligheid wordt getypeerd door vier kenmerken: beperktezichtbaarheid, ambiguïteit en beperkte kenbaarheid, enorme variëteit en hetraakt de kern van het professioneel handelen. Deze vier kenmerken hebbenimplicaties voor de bestuurder die wil sturen op het verbeteren van depatiëntveiligheid. De bestuurder die zich deze kenmerken bewust is zalmoeten kiezen of hij de kenmerken zal negeren, ze wil veranderen ofmanieren wil vinden om ermee om te gaan.6 AANGEDRAGEN OPLOSSING ONTKENT COMPLEXITEIT VANHET PROBLEEMGenerieke oplossing wordt aangedragen voor lokaal probleemDe focus van nationale kwaliteits- en patiëntveiligheidsprogramma’s ligt ophet invoeren van oplossingen die elders hun nut bewezen zouden hebben,zogenaamde “best practices”. Lokaal ontwikkelde oplossingen wordengeneriek gemaakt en verspreid, danwel opgelegd, aan een grotere groep. Van90Hoofdstuk 4 | Waarom leiding geven aan patiëntveiligheid ingewikkeld is
- Page 40 and 41: Systeemdenken was nieuw voor de zor
- Page 42 and 43: sigaret staat te roken, wordt hij o
- Page 44 and 45: werken. Oftewel: wie weet het beter
- Page 46 and 47: de aanbevelingen was het invoeren v
- Page 48 and 49: Study en de daaropvolgende Adverse
- Page 50 and 51: De NTA 8009 was tevens bedoeld als
- Page 52 and 53: In 2008 is het project “VMS Zorg
- Page 54 and 55: In het volgende twee hoofdstukken w
- Page 56 and 57: 16 | Act on Patient Safety in the D
- Page 58: Patiëntveiligheid, de rol van de b
- Page 61 and 62: 1 INTRODUCTIEInleidingIn dit hoofds
- Page 63 and 64: 1234Definitie “patiëntveiligheid
- Page 65 and 66: patiënt of zijn status te zien. Di
- Page 67 and 68: het nog beter geweest als ook de sy
- Page 69 and 70: gevolg relatie is vaak niet duideli
- Page 71 and 72: 10krijgen vanwege de wijze waarop d
- Page 73 and 74: 3 kenmerk patiëntveiligheid: ambig
- Page 75 and 76: 1314that bad people cause bad error
- Page 77 and 78: art” onderzoeksmethode naar vermi
- Page 79 and 80: 24die de ziekte van Creutzfeld Jaco
- Page 81 and 82: aanrichten aan patiënten en de org
- Page 83 and 84: 32leiden), de brandveiligheid, de l
- Page 85 and 86: ehoefte aan efficiencywinst, maar k
- Page 87 and 88: Functie Ja NeeMedisch specialist 85
- Page 89: 38ziekenhuis/de arts/de verpleegkun
- Page 93 and 94: 43de talloze oorzaken waarom een pa
- Page 95: - enorme variëteit;- variëteit va
- Page 98 and 99: - grote variëteit;- het raakt de k
- Page 100 and 101: 19 | Zegers M, Hoonhout LH, de Brui
- Page 102: Patiëntveiligheid, de rol van de b
- Page 105 and 106: 1 patiëntveiligheid, PROFESSIONALS
- Page 107 and 108: 23De Nederlandse gezondheidszorg be
- Page 109 and 110: 6789het stellen van de juiste diagn
- Page 111 and 112: 12… maakt aansturing noodzakelijk
- Page 113 and 114: 151617, 18Professionele habitat…
- Page 115 and 116: 3 “KWALITEIT VAN ZORG” ALS VOOR
- Page 117 and 118: 252627- effectief zijn;- efficiënt
- Page 119 and 120: 2829Kwaliteit wordt bepaald vanuit
- Page 121 and 122: overtuiging: De patiënt kan het va
- Page 123 and 124: 31noodzaak tot kostenbeheersing. In
- Page 125 and 126: 32Tabel 2: Ongestructureerde proble
- Page 127 and 128: 37kan echter op een andere plek onw
- Page 129 and 130: Projectmatige sturing leidt bij ong
- Page 131 and 132: nals. Er is binnen deze samenwerkin
- Page 133 and 134: aansturingsvormen maken het de orga
- Page 135 and 136: Tabel 3: Het toepassen van sturings
- Page 137 and 138: 5657InhoudEen risico van bovenstaan
- Page 139 and 140: Zowel inhoudelijke, hiërarchische
er enorme drempels zijn om <strong>de</strong> problemen met betrekking tot patiëntveiligheidbinnen <strong>de</strong> professionele omgeving op te pakken. Enkele excessen die in<strong>de</strong> media zijn gekomen getuigen <strong>van</strong> het gebrekkig zelfreinigend vermogen<strong>van</strong> medische professionals, zoals het sluiten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Intensive Care in Weertdoor <strong>de</strong> Inspectie in 2005 en het disfunctioneren <strong>van</strong> een neu<strong>rol</strong>oog in hetMedisch Spectrum Twente. Min<strong>de</strong>r dramatisch was het voorbeeld <strong>van</strong> mijneigen voorschrijffout. Alle werkomstandighe<strong>de</strong>n die het mij zo gemakkelijkmaakten om <strong>de</strong> fout te maken zijn onveran<strong>de</strong>rd gebleven. Het is <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>professionalsniet gelukt om dit inci<strong>de</strong>nt te gebruiken om <strong>de</strong> patiëntveiligheid teverbeteren.Bestuur<strong>de</strong>r wordt gemakkelijk buiten spel gezetDe bestuur<strong>de</strong>r <strong>van</strong> een <strong>zorg</strong>instelling is eindverantwoor<strong>de</strong>lijk voor hetleveren <strong>van</strong> verantwoor<strong>de</strong> <strong>zorg</strong> maar kan gemakkelijk buiten spel wor<strong>de</strong>ngezet door professionals die zich beroepen op hun autonomie en inhou<strong>de</strong>lijkeautoriteit. Een interventie die <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r voorstelt om <strong>de</strong> patiëntveiligheidte verbeteren kan door <strong>zorg</strong>professionals geduid wor<strong>de</strong>n als eenbedreiging <strong>van</strong> hun autonomie en hun autoriteit. De bestuur<strong>de</strong>r moetuitkijken dat dit niet uitmondt in een conflict met <strong>de</strong> medische staf, omdathij dan zelfs het risico loopt om zijn baan te verliezen. Het is in het verle<strong>de</strong>ngebleken dat het voor een Raad <strong>van</strong> Toezicht gemakkelijker is om eenbestuur<strong>de</strong>r te ver<strong>van</strong>gen dan om <strong>de</strong> medische staf te ver<strong>van</strong>gen.39, 4041Bestuur<strong>de</strong>r onbekwaam om te sturen op inhoudDe bestuur<strong>de</strong>r is zelf onvoldoen<strong>de</strong> in staat om <strong>de</strong> discussie over patiëntveiligheidinhou<strong>de</strong>lijk te lei<strong>de</strong>n omdat dit te diep ingebed zit in het professioneelhan<strong>de</strong>len. Dat geldt zelfs voor bestuur<strong>de</strong>rs die uitgebrei<strong>de</strong> ervaring hebbenals <strong>zorg</strong>professional. Hoewel <strong>de</strong>ze bestuur<strong>de</strong>r beter in staat zal zijn om <strong>de</strong>discussie op waar<strong>de</strong> te schatten, is ook hij uitein<strong>de</strong>lijk beperkt in zijn mogelijkhe<strong>de</strong>n.De bestuur<strong>de</strong>r kan niet zelf <strong>de</strong> complicatiebesprekingen voorzitten,noch beoor<strong>de</strong>len of in een bestaan<strong>de</strong> complicatiebespreking wel alles optafel komt. De bestuur<strong>de</strong>r is ook machteloos waar het gaat om het veran<strong>de</strong>ren<strong>van</strong> <strong>de</strong> opleidingen. De opleidingen wor<strong>de</strong>n georganiseerd door <strong>de</strong>wetenschappelijke verenigingen en uitgevoerd door oplei<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong> diverseopleidingscentra. De bestuur<strong>de</strong>r kan <strong>de</strong> cultuur niet veran<strong>de</strong>ren. Hij zoubijvoorbeeld <strong>de</strong> aios wel kunnen machtigen om zich uit te spreken tegenhun oplei<strong>de</strong>r als <strong>de</strong>ze zich onveilig zou gedragen, maar hij is onvoldoen<strong>de</strong> instaat om <strong>de</strong> aios daarna te beschermen tegen mogelijke gevolgen. De bestuur<strong>de</strong>rkan <strong>de</strong> opleiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> aios niet overnemen als <strong>de</strong> aios door zijnPatiëntveiligheid, <strong>de</strong> <strong>rol</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r 89