Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ...

Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ... Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ...

11.07.2015 Views

er enorme drempels zijn om de problemen met betrekking tot patiëntveiligheidbinnen de professionele omgeving op te pakken. Enkele excessen die inde media zijn gekomen getuigen van het gebrekkig zelfreinigend vermogenvan medische professionals, zoals het sluiten van de Intensive Care in Weertdoor de Inspectie in 2005 en het disfunctioneren van een neuroloog in hetMedisch Spectrum Twente. Minder dramatisch was het voorbeeld van mijneigen voorschrijffout. Alle werkomstandigheden die het mij zo gemakkelijkmaakten om de fout te maken zijn onveranderd gebleven. Het is de zorgprofessionalsniet gelukt om dit incident te gebruiken om de patiëntveiligheid teverbeteren.Bestuurder wordt gemakkelijk buiten spel gezetDe bestuurder van een zorginstelling is eindverantwoordelijk voor hetleveren van verantwoorde zorg maar kan gemakkelijk buiten spel wordengezet door professionals die zich beroepen op hun autonomie en inhoudelijkeautoriteit. Een interventie die de bestuurder voorstelt om de patiëntveiligheidte verbeteren kan door zorgprofessionals geduid worden als eenbedreiging van hun autonomie en hun autoriteit. De bestuurder moetuitkijken dat dit niet uitmondt in een conflict met de medische staf, omdathij dan zelfs het risico loopt om zijn baan te verliezen. Het is in het verledengebleken dat het voor een Raad van Toezicht gemakkelijker is om eenbestuurder te vervangen dan om de medische staf te vervangen.39, 4041Bestuurder onbekwaam om te sturen op inhoudDe bestuurder is zelf onvoldoende in staat om de discussie over patiëntveiligheidinhoudelijk te leiden omdat dit te diep ingebed zit in het professioneelhandelen. Dat geldt zelfs voor bestuurders die uitgebreide ervaring hebbenals zorgprofessional. Hoewel deze bestuurder beter in staat zal zijn om dediscussie op waarde te schatten, is ook hij uiteindelijk beperkt in zijn mogelijkheden.De bestuurder kan niet zelf de complicatiebesprekingen voorzitten,noch beoordelen of in een bestaande complicatiebespreking wel alles optafel komt. De bestuurder is ook machteloos waar het gaat om het veranderenvan de opleidingen. De opleidingen worden georganiseerd door dewetenschappelijke verenigingen en uitgevoerd door opleiders in de diverseopleidingscentra. De bestuurder kan de cultuur niet veranderen. Hij zoubijvoorbeeld de aios wel kunnen machtigen om zich uit te spreken tegenhun opleider als deze zich onveilig zou gedragen, maar hij is onvoldoende instaat om de aios daarna te beschermen tegen mogelijke gevolgen. De bestuurderkan de opleiding van de aios niet overnemen als de aios door zijnPatiëntveiligheid, de rol van de bestuurder 89

opleider verstoten wordt. Alleen de professionals zelf kunnen de cultuur zoveranderen dat dergelijk gedrag van aios door stafleden geaccepteerd wordt.Bestuurder kan vastlopen in dichotomie tussen schuldvraag en systeemdenkenHet streven naar het vermijden van de schuldvraag kan doorslaan. Insommige gevallen is er wel degelijk sprake van verwijtbaar gedrag. Eenprofessional behoudt altijd de verantwoordelijkheid over zijn eigen handelen.Als alles getolereerd wordt zolang men er open over is, kan een vrijplaatsvoor prutsers ontstaan. Een zekere mate van schaamte- en schuldgevoelensnadat iets verkeerd is gegaan kan functioneel zijn. Waar de grens ligt is vaakmoeilijk te bepalen.Aandacht voor veiligheid kan leiden tot risicomijdend gedragAls bestuurder wil je ook niet teveel aandacht besteden aan het feit datdingen mis kunnen gaan. Dit demotiveert de medewerkers en kan leiden totbange professionals. Wanneer angst voor fouten domineert gaat men“defensieve geneeskunde” bedrijven en gaat de kwaliteit van zorg achteruit.Het leidt tot overdiagnostiek en overbehandeling. Het is ook denkbaar datrisicomijdend gedrag belemmerend zal werken voor de innovatie die nodigis om de zorg steeds beter te maken.SamenvattendHet thema patiëntveiligheid wordt getypeerd door vier kenmerken: beperktezichtbaarheid, ambiguïteit en beperkte kenbaarheid, enorme variëteit en hetraakt de kern van het professioneel handelen. Deze vier kenmerken hebbenimplicaties voor de bestuurder die wil sturen op het verbeteren van depatiëntveiligheid. De bestuurder die zich deze kenmerken bewust is zalmoeten kiezen of hij de kenmerken zal negeren, ze wil veranderen ofmanieren wil vinden om ermee om te gaan.6 AANGEDRAGEN OPLOSSING ONTKENT COMPLEXITEIT VANHET PROBLEEMGenerieke oplossing wordt aangedragen voor lokaal probleemDe focus van nationale kwaliteits- en patiëntveiligheidsprogramma’s ligt ophet invoeren van oplossingen die elders hun nut bewezen zouden hebben,zogenaamde “best practices”. Lokaal ontwikkelde oplossingen wordengeneriek gemaakt en verspreid, danwel opgelegd, aan een grotere groep. Van90Hoofdstuk 4 | Waarom leiding geven aan patiëntveiligheid ingewikkeld is

er enorme drempels zijn om <strong>de</strong> problemen met betrekking tot patiëntveiligheidbinnen <strong>de</strong> professionele omgeving op te pakken. Enkele excessen die in<strong>de</strong> media zijn gekomen getuigen <strong>van</strong> het gebrekkig zelfreinigend vermogen<strong>van</strong> medische professionals, zoals het sluiten <strong>van</strong> <strong>de</strong> Intensive Care in Weertdoor <strong>de</strong> Inspectie in 2005 en het disfunctioneren <strong>van</strong> een neu<strong>rol</strong>oog in hetMedisch Spectrum Twente. Min<strong>de</strong>r dramatisch was het voorbeeld <strong>van</strong> mijneigen voorschrijffout. Alle werkomstandighe<strong>de</strong>n die het mij zo gemakkelijkmaakten om <strong>de</strong> fout te maken zijn onveran<strong>de</strong>rd gebleven. Het is <strong>de</strong> <strong>zorg</strong>professionalsniet gelukt om dit inci<strong>de</strong>nt te gebruiken om <strong>de</strong> patiëntveiligheid teverbeteren.Bestuur<strong>de</strong>r wordt gemakkelijk buiten spel gezetDe bestuur<strong>de</strong>r <strong>van</strong> een <strong>zorg</strong>instelling is eindverantwoor<strong>de</strong>lijk voor hetleveren <strong>van</strong> verantwoor<strong>de</strong> <strong>zorg</strong> maar kan gemakkelijk buiten spel wor<strong>de</strong>ngezet door professionals die zich beroepen op hun autonomie en inhou<strong>de</strong>lijkeautoriteit. Een interventie die <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r voorstelt om <strong>de</strong> patiëntveiligheidte verbeteren kan door <strong>zorg</strong>professionals geduid wor<strong>de</strong>n als eenbedreiging <strong>van</strong> hun autonomie en hun autoriteit. De bestuur<strong>de</strong>r moetuitkijken dat dit niet uitmondt in een conflict met <strong>de</strong> medische staf, omdathij dan zelfs het risico loopt om zijn baan te verliezen. Het is in het verle<strong>de</strong>ngebleken dat het voor een Raad <strong>van</strong> Toezicht gemakkelijker is om eenbestuur<strong>de</strong>r te ver<strong>van</strong>gen dan om <strong>de</strong> medische staf te ver<strong>van</strong>gen.39, 4041Bestuur<strong>de</strong>r onbekwaam om te sturen op inhoudDe bestuur<strong>de</strong>r is zelf onvoldoen<strong>de</strong> in staat om <strong>de</strong> discussie over patiëntveiligheidinhou<strong>de</strong>lijk te lei<strong>de</strong>n omdat dit te diep ingebed zit in het professioneelhan<strong>de</strong>len. Dat geldt zelfs voor bestuur<strong>de</strong>rs die uitgebrei<strong>de</strong> ervaring hebbenals <strong>zorg</strong>professional. Hoewel <strong>de</strong>ze bestuur<strong>de</strong>r beter in staat zal zijn om <strong>de</strong>discussie op waar<strong>de</strong> te schatten, is ook hij uitein<strong>de</strong>lijk beperkt in zijn mogelijkhe<strong>de</strong>n.De bestuur<strong>de</strong>r kan niet zelf <strong>de</strong> complicatiebesprekingen voorzitten,noch beoor<strong>de</strong>len of in een bestaan<strong>de</strong> complicatiebespreking wel alles optafel komt. De bestuur<strong>de</strong>r is ook machteloos waar het gaat om het veran<strong>de</strong>ren<strong>van</strong> <strong>de</strong> opleidingen. De opleidingen wor<strong>de</strong>n georganiseerd door <strong>de</strong>wetenschappelijke verenigingen en uitgevoerd door oplei<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong> diverseopleidingscentra. De bestuur<strong>de</strong>r kan <strong>de</strong> cultuur niet veran<strong>de</strong>ren. Hij zoubijvoorbeeld <strong>de</strong> aios wel kunnen machtigen om zich uit te spreken tegenhun oplei<strong>de</strong>r als <strong>de</strong>ze zich onveilig zou gedragen, maar hij is onvoldoen<strong>de</strong> instaat om <strong>de</strong> aios daarna te beschermen tegen mogelijke gevolgen. De bestuur<strong>de</strong>rkan <strong>de</strong> opleiding <strong>van</strong> <strong>de</strong> aios niet overnemen als <strong>de</strong> aios door zijnPatiëntveiligheid, <strong>de</strong> <strong>rol</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> bestuur<strong>de</strong>r 89

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!