Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ...

Functie Ja NeeMedisch specialist 85,8 % 14,2 %Arts-assistent 61,3 % 38,7 %(senior) verpleegkundige 87,5 % 12,5 %OK-assistent / anethesie assistent 92,2 % 7,8 %Verpleegkundig specialist 88,0 % 12, 0 %Anders 90,0 % 10,0 %Figuur 2: uitkomst enquête 2003 voor stelling: “Ik zou mijn leidinggevende ofsupervisor aanspreken op onveilig gedrag”. Totaal aantal respondenten was 1250.“Professioneel” wordt verward met “onfeilbaar”Onder veel medici bestaat het onuitgesproken beeld dat “professioneel”hetzelfde is als “onfeilbaar”. Een goede arts is niet onzeker, een goede artsmaakt geen fouten. De oorsprong hiervan ligt in de medische basisopleidingen het wordt versterkt tijdens de opleiding tot specialist. Tijdens de opleidingtot basisarts, wordt de student gedurende zes jaar onderricht in de kennis envaardigheden die nodig zijn om een zelfstandig functionerende basisarts tezijn. Hij leert over de celbiologie, de fysiologie, de pathofysiologie, de anatomie,de psychiatrie, enzovoorts. Wat pas recent mondjesmaat aan bod komtin de opleiding is dat de toekomstige arts fouten zal maken. De overgrotemeerderheid van de nu praktiserende artsen heeft tijdens de opleiding nooitgeleerd dat zij ooit een fout zullen maken die zal leiden tot schade aan zijnpatiënt. Deze onvermijdelijke gebeurtenis wordt tijdens de gehele opleidingverzwegen. De arts leert hoe hij een patiënt moet vertellen dat deze terminalekanker heeft, maar niet hoe hij moet vertellen dat hij iets verkeerd heeftgedaan waardoor de patiënt blind is geworden. Als de arts vervolgensgedurende zijn loopbaan betrokken raakt bij een ernstig incident is er nietswaarop hij kan terugvallen behalve zijn intuïtie. De natuurlijke respons vanelk mens is ontkennen, kijk maar naar kinderen. Die kunnen glashardontkenen dat ze uit de koekjestrommel gegeten hebben terwijl de kruimelsnog op hun wangetjes kleven. Kijk maar naar mensen die bij een kleinverkeersongeval betrokken raken, de eerste reactie is vaak de eigen bijdrageontkennen en de schuld bij de ander leggen. Ontkennen hoeft niet eensgemotiveerd te zijn door eigenbelang, het gebeurt vaak reflexmatig. Medicizijn ook mensen, dus er kan niet van hen verwacht worden dat zij andersreageren als zij hier niet specifiek in getraind zijn, laat staan als zij gedu-86Hoofdstuk 4 | Waarom leiding geven aan patiëntveiligheid ingewikkeld is