Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ...
Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ... Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ...
Bij de ontwikkeling van het project patiëntveiligheid ontstond behoefte omdeze lacune te vullen. Patiëntveiligheid moest niet alleen reactief wordenverbeterd, naar aanleiding van incidenten, maar ook pro-actief, vóórdat zicheen incident had voorgedaan. Bij voorkeur zouden verbeteringen pas wordeningevoerd nadat er was aangetoond dat die verbetering de meest efficiënteinzet van middelen was om het zorgproces als geheel veiliger te maken.In 2004 werd een methode gevonden die in deze behoefte leek te kunnenvoorzien: Healthcare Failure Mode and Effect Analysis (HFMEA). Dezemethode bestaat eruit een (risicovol) zorgproces als stroomdiagram in kaartte brengen en met een multidisciplinair team systematisch alle manierenwaarop het zorgproces zou kunnen falen (“failure modes” of “faalwijzen”) tebenoemen en te beoordelen op hun potentiële effect. Het team selecteertwelke faalwijzen zij het meest relevant vinden en benoemt vervolgensmaatregelen die de kans op ontstaan van deze faalwijzen kunnen verminderenof het effect ervan kunnen beperken. Hierdoor neemt de kans af datafwijkingen in het zorgproces leiden tot schade.HFMEA is afgeleid van FMEA. Dit is een methode die al decennia gebruiktwordt in de procesindustrie om voorafgaand aan het opzetten van eenwerkproces (bv de bouw van een vliegtuigmotor) na te gaan waar het miskan gaan, wat de gevolgen daarvan kunnen zijn en welke maatregelengenomen kunnen worden om het werkproces soepel en veilig te latenverlopen. FMEA wordt ook toegepast in kwaliteitssystemen zoals QS 9000,ISO/TS 16949 en DIN 25448. In 2003 heeft het Amerikaanse National Centerfor Patient Safety, onderdeel van de Department of Veterans’ Affairs, FMEAaangepast naar HFMEA zodat het bruikbaar is in de gezondheidszorg. Waarde procesindustrie FMEA gebruikt om toekomstige werkprocessen voorafonder de loep te nemen, wordt HFMEA in de zorg vooral gebruikt om reedsbestaande zorgprocessen te analyseren.In een gezamenlijk project van de TU Eindhoven, de MAASTRO clinic en hetUMC Utrecht, dat gefinancierd werd door ZonMw, is HFMEA in 2006vertaald naar de Nederlandse taal en situatie als SAFER, Scenario Analyse vanFaalwijzen, Effecten en Risico’s. Voor de leesbaarheid wordt in dit hoofdstukverder de term SAFER gebruikt.12Verschil tussen SAFER en SIREOm een SAFER uit te kunnen voeren, hoeft zich nog geen incident te hebbenvoorgedaan. SIRE is een methode voor incidentanalyse, daar heeft zich dusPatiëntveiligheid, de rol van de bestuurder 245
per definitie een incident voorgedaan. In SIRE wordt gekeken hoe het kongebeuren dat patiënt A op tijdstip B iets specifieks is overkomen. Bijvoorbeeld:hoe kon het dat mevrouw Groeneveld, die met een gebroken heup wasbinnengebracht op de Spoed Eisende Hulp, die middag aan de verkeerdeheup is geopereerd. Met SAFER wordt gekeken wat een patiënt allemaal zoukunnen overkomen binnen een afgebakend zorgproces. Bijvoorbeeld: watkan er allemaal mis gaan in het zorgproces tussen het moment dat iemandop de Spoed Eisende Hulp wordt binnengebracht met een heupfractuur enhet moment van incisie op de operatiekamer. Eén van de mogelijke faalwijzenin dit zorgproces is dat de incisie in de verkeerde heup wordt gezet, maarer wordt ook gekeken naar alle ander manieren waarop er in dit zorgprocesiets verkeerd kan gaan. SIRE focust op een uitkomst, SAFER focust op eenzorgproces.3Voorbeeld van SAFER:Vincristine is een chemotherapeutisch middel dat gegeven wordt aan kinderen met bepaaldevormen van kanker. Fouten in de toediening van vincristine kunnen leiden tot schade aan ofhet overlijden van de patiënt. Naar aanleiding van een MIP melding waarin er bijna ietsverkeerd was gegaan bij de voorbereiding van een vincristine kuur in de apotheek is beslotenom een SAFER uit te voeren. De SAFER richtte zich op het proces vanaf het moment datvincristine is voorgeschreven tot het moment dat het middel op de afdeling aan de patiënt istoegediend. Hiervoor is een team samengesteld bestaande uit een arts in opleiding totspecialist, een kinderarts-hematoloog, een verpleegkundige, de teamleider van de afdeling,een apotheker, een apothekersassistent en de moeder van een kind dat met vincristinebehandeld werd. Samen brachten zij het zorgproces in kaart, dat uit 29 stappen bleek tebestaan. Het team identificeerde 60 faalwijzen, manieren waarop het mis kon gaan. 14 hiervankwamen vaak voor of konden ernstige gevolgen hebben. Van deze faalwijzen waren er 10adequaat afgedekt binnen de bestaande werkwijze (bijvoorbeeld: de apotheek gaf niet meerdan 2 mg vincristine uit per uitgifte, waardoor het onmogelijk was om een hogere doseringaan het kind toe te dienen). Het team stelde aanbevelingen op om de overige 4 risicovollefaalwijzen te voorkomen.246Hoofdstuk 8 | Scenario Analyse van Faalwijzen, Effecten en Risico’s (SAFER)
- Page 196: Patiëntveiligheid, de rol van de b
- Page 199 and 200: 1 INLEIDINGToelichting hoofdstukIn
- Page 201 and 202: kunnen leiden tot schade. Ook kunne
- Page 203 and 204: eigen handelen en heeft dit niet in
- Page 205 and 206: patiënt gaf zelf niet aan dat dit
- Page 207 and 208: groep om bacteriële infecties te v
- Page 209 and 210: 3 DE IMPLEMENTATIE VAN SIREDe imple
- Page 211 and 212: medisch specialist, 7 verpleegkundi
- Page 213 and 214: dat ze de centrale ondersteuning er
- Page 215 and 216: 2 Informatie ordenenDe onderzoeker
- Page 217 and 218: Het omgaan met de aanbevelingenHet
- Page 219 and 220: Bestuur kon professionals niet dwin
- Page 221 and 222: In april 2007 kwam de eerste editie
- Page 223 and 224: esloot dat zij zouden adviseren om
- Page 225 and 226: vonden. De meeste medewerkers gaven
- Page 227 and 228: Structuur rapportage gaf ruimte voo
- Page 229 and 230: De aandacht voor incidentanalyse is
- Page 231 and 232: Belemmerende factorenDe methode wor
- Page 233 and 234: Elk deeltraject kende een eigen pro
- Page 235 and 236: Kerncommissie, de MIP, de SIRE onde
- Page 237 and 238: Deelname was veiligBescherming van
- Page 239 and 240: prikkelend voor de deelnemers en ve
- Page 241 and 242: Noten bij hoofdstuk 71 | Bagian JP,
- Page 244 and 245: 8Hoofdstuk 8Scenario Analyse vanFaa
- Page 248 and 249: 2 WAAROM HET INGEWIKKELD ISInleidin
- Page 250 and 251: apport krijgt kan zich verplicht vo
- Page 252 and 253: of dat ze onhaalbaar zijn (bijvoorb
- Page 254 and 255: werk zo goed mogelijk doen maar er
- Page 256 and 257: eigen professie onder controle kunn
- Page 258 and 259: ief”, het officiële document waa
- Page 260 and 261: de uitvoerbaarheid van een SAFER. B
- Page 262 and 263: Vooraf werd erkend dat het effect v
- Page 264 and 265: 4 DE DOORWERKING VAN SAFERDe uitvoe
- Page 266 and 267: professionals die dagelijks te make
- Page 268 and 269: weerstanden tegen SAFER en de forse
- Page 270 and 271: Het groepsproces voorkwam dat er te
- Page 272 and 273: fessionals van verschillende discip
- Page 274 and 275: Tijdens de evaluatie bleek dat het
- Page 276 and 277: Tabel 1: Gebruikte strategieën om
- Page 278 and 279: Invoering vond plaats in deeltrajec
- Page 280 and 281: SAFER teamleden werden gestimuleerd
- Page 282 and 283: Besluitvorming tijdens deelprocesse
- Page 284 and 285: de Raad van Bestuur. Doordat SAFER
- Page 286 and 287: desondanks tot uitkomsten te komen
- Page 288 and 289: teveel naar zijn eigen hand zou zet
- Page 290: Noten bij hoofdstuk 81 | DeRosier J
- Page 293 and 294: 1 DE STRATEGIEËN DIE BIJ DE DRIE C
- Page 295 and 296: om de ambiguïteit of de variëteit
per <strong>de</strong>finitie een inci<strong>de</strong>nt voorgedaan. In SIRE wordt gekeken hoe het kongebeuren dat patiënt A op tijdstip B iets specifieks is overkomen. Bijvoorbeeld:hoe kon het dat mevrouw Groeneveld, die met een gebroken heup wasbinnengebracht op <strong>de</strong> Spoed Eisen<strong>de</strong> Hulp, die middag aan <strong>de</strong> verkeer<strong>de</strong>heup is geopereerd. Met SAFER wordt gekeken wat een patiënt allemaal zoukunnen overkomen binnen een afgebakend <strong>zorg</strong>proces. Bijvoorbeeld: watkan er allemaal mis gaan in het <strong>zorg</strong>proces tussen het moment dat iemandop <strong>de</strong> Spoed Eisen<strong>de</strong> Hulp wordt binnengebracht met een heupfractuur enhet moment <strong>van</strong> incisie op <strong>de</strong> operatiekamer. Eén <strong>van</strong> <strong>de</strong> mogelijke faalwijzenin dit <strong>zorg</strong>proces is dat <strong>de</strong> incisie in <strong>de</strong> verkeer<strong>de</strong> heup wordt gezet, maarer wordt ook gekeken naar alle an<strong>de</strong>r manieren waarop er in dit <strong>zorg</strong>procesiets verkeerd kan gaan. SIRE focust op een uitkomst, SAFER focust op een<strong>zorg</strong>proces.3Voorbeeld <strong>van</strong> SAFER:Vincristine is een chemotherapeutisch mid<strong>de</strong>l dat gegeven wordt aan kin<strong>de</strong>ren met bepaal<strong>de</strong>vormen <strong>van</strong> kanker. Fouten in <strong>de</strong> toediening <strong>van</strong> vincristine kunnen lei<strong>de</strong>n tot scha<strong>de</strong> aan ofhet overlij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> patiënt. Naar aanleiding <strong>van</strong> een MIP melding waarin er bijna ietsverkeerd was gegaan bij <strong>de</strong> voorbereiding <strong>van</strong> een vincristine kuur in <strong>de</strong> apotheek is beslotenom een SAFER uit te voeren. De SAFER richtte zich op het proces <strong>van</strong>af het moment datvincristine is voorgeschreven tot het moment dat het mid<strong>de</strong>l op <strong>de</strong> af<strong>de</strong>ling aan <strong>de</strong> patiënt istoegediend. Hiervoor is een team samengesteld bestaan<strong>de</strong> uit een arts in opleiding totspecialist, een kin<strong>de</strong>rarts-hematoloog, een verpleegkundige, <strong>de</strong> teamlei<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> af<strong>de</strong>ling,een apotheker, een apothekersassistent en <strong>de</strong> moe<strong>de</strong>r <strong>van</strong> een kind dat met vincristinebehan<strong>de</strong>ld werd. Samen brachten zij het <strong>zorg</strong>proces in kaart, dat uit 29 stappen bleek tebestaan. Het team i<strong>de</strong>ntificeer<strong>de</strong> 60 faalwijzen, manieren waarop het mis kon gaan. 14 hier<strong>van</strong>kwamen vaak voor of kon<strong>de</strong>n ernstige gevolgen hebben. Van <strong>de</strong>ze faalwijzen waren er 10a<strong>de</strong>quaat afge<strong>de</strong>kt binnen <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> werkwijze (bijvoorbeeld: <strong>de</strong> apotheek gaf niet meerdan 2 mg vincristine uit per uitgifte, waardoor het onmogelijk was om een hogere doseringaan het kind toe te dienen). Het team stel<strong>de</strong> aanbevelingen op om <strong>de</strong> overige 4 risicovollefaalwijzen te voorkomen.246Hoofdstuk 8 | Scenario Analyse <strong>van</strong> Faalwijzen, Effecten en Risico’s (SAFER)