Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ...

Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ... Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ...

11.07.2015 Views

Bij de ontwikkeling van het project patiëntveiligheid ontstond behoefte omdeze lacune te vullen. Patiëntveiligheid moest niet alleen reactief wordenverbeterd, naar aanleiding van incidenten, maar ook pro-actief, vóórdat zicheen incident had voorgedaan. Bij voorkeur zouden verbeteringen pas wordeningevoerd nadat er was aangetoond dat die verbetering de meest efficiënteinzet van middelen was om het zorgproces als geheel veiliger te maken.In 2004 werd een methode gevonden die in deze behoefte leek te kunnenvoorzien: Healthcare Failure Mode and Effect Analysis (HFMEA). Dezemethode bestaat eruit een (risicovol) zorgproces als stroomdiagram in kaartte brengen en met een multidisciplinair team systematisch alle manierenwaarop het zorgproces zou kunnen falen (“failure modes” of “faalwijzen”) tebenoemen en te beoordelen op hun potentiële effect. Het team selecteertwelke faalwijzen zij het meest relevant vinden en benoemt vervolgensmaatregelen die de kans op ontstaan van deze faalwijzen kunnen verminderenof het effect ervan kunnen beperken. Hierdoor neemt de kans af datafwijkingen in het zorgproces leiden tot schade.HFMEA is afgeleid van FMEA. Dit is een methode die al decennia gebruiktwordt in de procesindustrie om voorafgaand aan het opzetten van eenwerkproces (bv de bouw van een vliegtuigmotor) na te gaan waar het miskan gaan, wat de gevolgen daarvan kunnen zijn en welke maatregelengenomen kunnen worden om het werkproces soepel en veilig te latenverlopen. FMEA wordt ook toegepast in kwaliteitssystemen zoals QS 9000,ISO/TS 16949 en DIN 25448. In 2003 heeft het Amerikaanse National Centerfor Patient Safety, onderdeel van de Department of Veterans’ Affairs, FMEAaangepast naar HFMEA zodat het bruikbaar is in de gezondheidszorg. Waarde procesindustrie FMEA gebruikt om toekomstige werkprocessen voorafonder de loep te nemen, wordt HFMEA in de zorg vooral gebruikt om reedsbestaande zorgprocessen te analyseren.In een gezamenlijk project van de TU Eindhoven, de MAASTRO clinic en hetUMC Utrecht, dat gefinancierd werd door ZonMw, is HFMEA in 2006vertaald naar de Nederlandse taal en situatie als SAFER, Scenario Analyse vanFaalwijzen, Effecten en Risico’s. Voor de leesbaarheid wordt in dit hoofdstukverder de term SAFER gebruikt.12Verschil tussen SAFER en SIREOm een SAFER uit te kunnen voeren, hoeft zich nog geen incident te hebbenvoorgedaan. SIRE is een methode voor incidentanalyse, daar heeft zich dusPatiëntveiligheid, de rol van de bestuurder 245

per definitie een incident voorgedaan. In SIRE wordt gekeken hoe het kongebeuren dat patiënt A op tijdstip B iets specifieks is overkomen. Bijvoorbeeld:hoe kon het dat mevrouw Groeneveld, die met een gebroken heup wasbinnengebracht op de Spoed Eisende Hulp, die middag aan de verkeerdeheup is geopereerd. Met SAFER wordt gekeken wat een patiënt allemaal zoukunnen overkomen binnen een afgebakend zorgproces. Bijvoorbeeld: watkan er allemaal mis gaan in het zorgproces tussen het moment dat iemandop de Spoed Eisende Hulp wordt binnengebracht met een heupfractuur enhet moment van incisie op de operatiekamer. Eén van de mogelijke faalwijzenin dit zorgproces is dat de incisie in de verkeerde heup wordt gezet, maarer wordt ook gekeken naar alle ander manieren waarop er in dit zorgprocesiets verkeerd kan gaan. SIRE focust op een uitkomst, SAFER focust op eenzorgproces.3Voorbeeld van SAFER:Vincristine is een chemotherapeutisch middel dat gegeven wordt aan kinderen met bepaaldevormen van kanker. Fouten in de toediening van vincristine kunnen leiden tot schade aan ofhet overlijden van de patiënt. Naar aanleiding van een MIP melding waarin er bijna ietsverkeerd was gegaan bij de voorbereiding van een vincristine kuur in de apotheek is beslotenom een SAFER uit te voeren. De SAFER richtte zich op het proces vanaf het moment datvincristine is voorgeschreven tot het moment dat het middel op de afdeling aan de patiënt istoegediend. Hiervoor is een team samengesteld bestaande uit een arts in opleiding totspecialist, een kinderarts-hematoloog, een verpleegkundige, de teamleider van de afdeling,een apotheker, een apothekersassistent en de moeder van een kind dat met vincristinebehandeld werd. Samen brachten zij het zorgproces in kaart, dat uit 29 stappen bleek tebestaan. Het team identificeerde 60 faalwijzen, manieren waarop het mis kon gaan. 14 hiervankwamen vaak voor of konden ernstige gevolgen hebben. Van deze faalwijzen waren er 10adequaat afgedekt binnen de bestaande werkwijze (bijvoorbeeld: de apotheek gaf niet meerdan 2 mg vincristine uit per uitgifte, waardoor het onmogelijk was om een hogere doseringaan het kind toe te dienen). Het team stelde aanbevelingen op om de overige 4 risicovollefaalwijzen te voorkomen.246Hoofdstuk 8 | Scenario Analyse van Faalwijzen, Effecten en Risico’s (SAFER)

per <strong>de</strong>finitie een inci<strong>de</strong>nt voorgedaan. In SIRE wordt gekeken hoe het kongebeuren dat patiënt A op tijdstip B iets specifieks is overkomen. Bijvoorbeeld:hoe kon het dat mevrouw Groeneveld, die met een gebroken heup wasbinnengebracht op <strong>de</strong> Spoed Eisen<strong>de</strong> Hulp, die middag aan <strong>de</strong> verkeer<strong>de</strong>heup is geopereerd. Met SAFER wordt gekeken wat een patiënt allemaal zoukunnen overkomen binnen een afgebakend <strong>zorg</strong>proces. Bijvoorbeeld: watkan er allemaal mis gaan in het <strong>zorg</strong>proces tussen het moment dat iemandop <strong>de</strong> Spoed Eisen<strong>de</strong> Hulp wordt binnengebracht met een heupfractuur enhet moment <strong>van</strong> incisie op <strong>de</strong> operatiekamer. Eén <strong>van</strong> <strong>de</strong> mogelijke faalwijzenin dit <strong>zorg</strong>proces is dat <strong>de</strong> incisie in <strong>de</strong> verkeer<strong>de</strong> heup wordt gezet, maarer wordt ook gekeken naar alle an<strong>de</strong>r manieren waarop er in dit <strong>zorg</strong>procesiets verkeerd kan gaan. SIRE focust op een uitkomst, SAFER focust op een<strong>zorg</strong>proces.3Voorbeeld <strong>van</strong> SAFER:Vincristine is een chemotherapeutisch mid<strong>de</strong>l dat gegeven wordt aan kin<strong>de</strong>ren met bepaal<strong>de</strong>vormen <strong>van</strong> kanker. Fouten in <strong>de</strong> toediening <strong>van</strong> vincristine kunnen lei<strong>de</strong>n tot scha<strong>de</strong> aan ofhet overlij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> patiënt. Naar aanleiding <strong>van</strong> een MIP melding waarin er bijna ietsverkeerd was gegaan bij <strong>de</strong> voorbereiding <strong>van</strong> een vincristine kuur in <strong>de</strong> apotheek is beslotenom een SAFER uit te voeren. De SAFER richtte zich op het proces <strong>van</strong>af het moment datvincristine is voorgeschreven tot het moment dat het mid<strong>de</strong>l op <strong>de</strong> af<strong>de</strong>ling aan <strong>de</strong> patiënt istoegediend. Hiervoor is een team samengesteld bestaan<strong>de</strong> uit een arts in opleiding totspecialist, een kin<strong>de</strong>rarts-hematoloog, een verpleegkundige, <strong>de</strong> teamlei<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> af<strong>de</strong>ling,een apotheker, een apothekersassistent en <strong>de</strong> moe<strong>de</strong>r <strong>van</strong> een kind dat met vincristinebehan<strong>de</strong>ld werd. Samen brachten zij het <strong>zorg</strong>proces in kaart, dat uit 29 stappen bleek tebestaan. Het team i<strong>de</strong>ntificeer<strong>de</strong> 60 faalwijzen, manieren waarop het mis kon gaan. 14 hier<strong>van</strong>kwamen vaak voor of kon<strong>de</strong>n ernstige gevolgen hebben. Van <strong>de</strong>ze faalwijzen waren er 10a<strong>de</strong>quaat afge<strong>de</strong>kt binnen <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> werkwijze (bijvoorbeeld: <strong>de</strong> apotheek gaf niet meerdan 2 mg vincristine uit per uitgifte, waardoor het onmogelijk was om een hogere doseringaan het kind toe te dienen). Het team stel<strong>de</strong> aanbevelingen op om <strong>de</strong> overige 4 risicovollefaalwijzen te voorkomen.246Hoofdstuk 8 | Scenario Analyse <strong>van</strong> Faalwijzen, Effecten en Risico’s (SAFER)

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!