Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ...

151617, 18Professionele habitat… maakt aansturing overbodigDe professionele habitat kent kenmerken van een clan. Dit geldt zeker voormedici, bleek uit het onderzoek van de arts en organisatieadviseur YolandeWitman. Medische professionals hechten meer waarde aan gemeenschappelijkewaarden en overtuigingen dan aan hiërarchie (zie tabel 1). Voor sommigeprofessionals bestaat er zelfs een op de professie toegespitst rechtssysteem,zoals voor militairen en artsen. Binnen het medisch tuchtrechtmoeten artsen hun handelen verantwoorden aan een commissie die vooreen belangrijk deel bestaat uit vertegenwoordigers vanuit hun eigen professie.Een clan laat zich niet graag door een buitenstaander hiërarchischaansturen, dat sluit niet aan bij hun waarden. In de zorg wordt dit vanoudsher gerespecteerd. Bestuurders geven nooit direct leiding aan professionals.Er zijn altijd lagen tussen de bestuurder en de individuele professional.In de zorg is dat er minstens één, namelijk het afdelingshoofd of de woordvoerdervan de maatschap. In beide gevallen is deze niet in staat om deindividuele professionals een opdracht te geven. Bij maatschappen heeft dewoordvoerder geen formeelhiërarchische positie en een afdelingshoofd heeftdeze wel maar kan zich hier niet op beroepen, omdat hij dan juist zijn gezagkwijtraakt. Tradities zijn vaak belangrijker dan regels. Vanuit de traditiesontstaan interne regels en de hechtheid van de professionele gemeenschapzorgt voor een strenge sociale controle die aansturing overbodig maakt.Tabel 1Reguleringswijze Normatieve vereisten Informatieve vereistenMarkt Wederkerigheid PrijzenBureaucratieClanWederkerigheidLegitieme autoriteitWederkerigheidLegitieme autoriteitGemeenschappelijke waardenen overtuigingenRegelsTradities… maakt aansturing noodzakelijkAls de tradities van de professionele gemeenschap niet aansluiten bij eenbelang van de organisatie waarbinnen deze professionals werken, wordtaansturing noodzakelijk. Een voorbeeld van een traditie die disfunctioneel112Hoofdstuk 5 | Leiding geven in professionele organisaties