Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ...

2 LEIDING GEVEN AAN PROFESSIONALSInleidingVeel hedendaagse management systemen stammen uit de periode waarin demassaproductie op gang kwam. De belangrijkste uitdaging van de fabriekseigenaarwas om zoveel mogelijk te produceren met zo min mogelijk variatie.Aan de basis van het idee van de eenvoudige, controleerbare organisatiewas de eenvoudige en controleerbare medewerker. Om deze medewerker testimuleren gebruikte de manager een systeem van belonen (hoe beter jewerkt, hoe meer geld je krijgt) en straffen (straf of ontslag). Dit model werktechter niet in organisaties die draaien om professionals. Professionalsdienen anders te worden aangestuurd dan werknemers die vooral fysieke ofcognitief eenvoudige werkzaamheden uitvoeren. Veel professionals zullenzelfs van mening zijn dat zij helemaal niet aangestuurd moeten (of kunnen)worden en zeker niet door iemand die niet inhoudsdeskundig is op hunterrein. Hierin hebben zij gelijk, maar tegelijkertijd ook niet.Leiding geven aan professionals is een ambivalente onderneming. Professionalszijn hoog opgeleid: een medisch specialist heeft na zijn middelbareschool zes jaar basisopleiding, meestal een of twee jaar praktijkervaring alsanios (arts niet in opleiding), vier tot zes jaar vervolgopleiding en soms ooknog een promotietraject van vier jaar doorlopen om medisch specialist teworden. Hij is dan als geen ander gemotiveerd en bekwaam in het zelfstandiguitoefenen van zijn vak. Leiding is vanuit dit perspectief niet alleenoverbodig, maar kan zelfs verstorend zijn. “Als je iemand duwt in de richtingdie hij al gaat, gaat hij dan harder lopen?”. Toch blijkt het soms nodig.Professionals hebben op individueel niveau en als groep kenmerken die hetoverbodig maken om hen aan te sturen terwijl deze zelfde kenmerkenaansturing juist noodzakelijk maken. Een aantal daarvan worden hierondertoegelicht.45Professionele kennis… maakt aansturing overbodigHet werk van professionals kenmerkt zich door complexe vraagstukken,waarvoor specifieke kennis en ervaring nodig is om tot oplossingen tekomen. Tijdens zijn opleiding en door zijn vak uit te oefenen bouwt eenprofessional kennis en ervaring op die hem steeds beter maken in hetoplossen van de problemen die zich binnen zijn professionele domeinvoordoen. Hoe meer ervaring een neuroloog heeft, hoe beter hij zal zijn inPatiëntveiligheid, de rol van de bestuurder 107