Rapport Patiëntveiligheid, de rol van de bestuurder - Veilige zorg ...

1 patiëntveiligheid, PROFESSIONALS EN PROFESSIONELEorganisatiesInleidingIn de voorgaande twee hoofdstukken is het thema patiëntveiligheid uitgediept.Hierin kwam naar voren dat patiëntveiligheid een enorme impactheeft op de kwaliteit van zorg, maar ook dat het voor een bestuurder bijzonderingewikkeld is om te sturen op het verbeteren van de patiëntveiligheid.Dit maakt patiëntveiligheid vanuit bestuurlijk perspectief een interessantthema. Het is ook interessant omdat het thema relatief nieuw is en sterkverweven is met andere nieuwe ontwikkelingen binnen de gezondheidszorg.Daarnaast kan het thema ook interessant zijn voor bestuurders van professioneleorganisaties buiten de gezondheidszorg, omdat het als zogenaamdongestructureerd probleem tot de meest complexe soort bestuurlijke problemenbehoort. Bovendien is de bestuurder voor de oplossing afhankelijk vaneen gevarieerde groep van hoog opgeleide, autonoom werkende professionalsmet eeuwenoude gemeenschappelijke tradities en waarden die onderdeelzijn van het probleem.Dit hoofdstuk gaat over het aansturen van professionals, het soort problemenwaar professionele organisaties zich op richten en hoe een bestuurderleiding kan geven aan professionele organisaties.1Professionals zijn kenniswerkersDe term kenniswerker is rond 1960 bedacht door de schrijver en managementadviseur Peter Drucker (1909-2005) die ermee doelde op een werknemerdie voornamelijk met kennis werkt en die kennis ontwikkelt en toepastop de werkvloer. Dit in tegenstelling tot werknemers die middels fysiekearbeid hun productie leveren. Voorbeelden van kenniswerkers zijn wetenschappelijkeonderzoekers, docenten, ingenieurs, rechercheurs, webdesigners,rechters en artsen. Het aansturen van kenniswerkers is moeilijk,omdat de formeelhiërarchische structuur hiervoor ontbreekt of disfunctioneert.Dit is bijvoorbeeld te zien bij het aansturen van medisch specialisten.In veel Nederlandse ziekenhuizen werken medisch specialisten nog steedsin maatschapverband, zonder interne hiërarchie en zonder een functionelehiërarchische relatie met de Raad van Bestuur van dat ziekenhuis. Waarmedici in loondienst werken is deze hiërarchische verhouding er wel, maarwordt deze veelal niet toegepast (of erkend). Zeker niet voor de inhoudelijkeaspecten van het medisch werk. De aard van professionals en hun groepsdy-104Hoofdstuk 5 | Leiding geven in professionele organisaties