TRAM 9 - Brussel Mobiliteit - Région de Bruxelles-Capitale

InhoudsopgaveTable de matières1 De verantwoording van het project, de beschrijving van de doelstellingen en het tijdschema voor deuitvoering ...................................................................................................................................................... 71.1 Voorwerp van de opdracht ........................................................................................................................... 71.2 Voorstelling van de algemene doelstellingen en de verantwoording van het project 1 ................................. 71.3 Rubrieken van bijlage B die aan de basis liggen voor het realiseren van het huidige effectenverslag ....... 91.4 Beknopt tijdsschema van de uitvoering van het project, duur van de fases die voor bijzondere hinderzorgen .......................................................................................................................................................... 92 De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan dekeuze van het door de aanvrager ingediende project ................................................................................ 102.1 Varianten .................................................................................................................................................... 102.1.A Vervoersmodus Bus ................................................................................................................................... 122.1.B Vervoersmodus Tram ................................................................................................................................. 122.1.C Vervoersmodus Metro ................................................................................................................................ 132.2 Multicriteria-analyse van indeling van de varianten volgens hun strategische effect ................................ 132.2.A Gelijkvormigheid met de gewestelijke en gemeentelijke plannen.............................................................. 132.2.B Prestaties van het openbaar vervoer ......................................................................................................... 132.2.C Gelijkvormigheid met de strategische doelstellingen en de prioriteiten van gewestelijke mobiliteit .......... 132.2.D Stedelijke en landschappelijke integratie ................................................................................................... 142.2.E Invloed op het milieu (fauna, flora, hydro(geo)logie) ................................................................................. 142.2.F Invloed op het parkeren ............................................................................................................................. 142.2.G Exploitatieproblemen .................................................................................................................................. 142.2.H Investeringskosten en exploitatiekosten .................................................................................................... 142.2.I Hinder veroorzaakt door de bouwwerkzaamheden (duur en effecten) ...................................................... 142.2.J Robuustheid tegenover de verkeersvoorspellingen ................................................................................... 142.2.K Impact van het lawaai en de trillingen in de exploitatiefase ....................................................................... 142.2.L Bediening van de dichtbevolkte wijken ...................................................................................................... 142.2.M Conclusie ................................................................................................................................................... 142.32.4Evaluatie van de varianten ......................................................................................................................... 15Grondige analyse van de effecten van de drie aangenomen varianten .................................................... 152.4.A Samenvatting ............................................................................................................................................. 212.4.B Conclusie ................................................................................................................................................... 222.5 Details van inplanting van de haltes en de eigen bedding voor de gekozen variant ................................. 242.5.A Inplanting van de haltes ............................................................................................................................. 242.5.B Inplanting van de trambedding ................................................................................................................... 273 Analyse per domein opgelegd door het BWRO ......................................................................................... 303.1 Stedenbouw en landschap ......................................................................................................................... 303.1.A Bestaande toestand ................................................................................................................................... 303.1.B Voorspelbare situatie ................................................................................................................................. 353.1.C Geplande toestand ..................................................................................................................................... 353.1.D Werf ............................................................................................................................................................ 403.2 Het erfgoed ................................................................................................................................................ 403.2.A Bestaande toestand ................................................................................................................................... 403.2.B Geplande toestand ..................................................................................................................................... 423.2.C Werf ............................................................................................................................................................ 423.3 Het sociale en economische vlak ............................................................................................................... 433.3.A Bestaande toestand ................................................................................................................................... 433.3.B Geplande toestand ..................................................................................................................................... 441 La justification du projet, la description de ses objectifs et le calendrier de sa réalisation ............................ 71.1 Présentation succincte du projet .................................................................................................................... 71.2 Présentation des objectifs généraux du projet qui justifient celui-ci ............................................................... 71.3 Rubrique(s) de l’annexe B qui motive(nt) le présent rapport d’incidences ..................................................... 91.4 Calendrier succinct de la réalisation du projet, durée des phases présentant des nuisances particulièrescomme le bruit ou la poussière ou la mobilité ................................................................................................ 92 La synthèse des différentes solutions envisagées ayant présidé au choix du projet introduit par ledemandeur eu égard à l’environnement ....................................................................................................... 102.1 Variantes ....................................................................................................................................................... 102.1.A Mode Bus ...................................................................................................................................................... 122.1.B Mode Tram ................................................................................................................................................... 122.1.C Mode Metro ................................................................................................................................................... 132.2 Analyse multicritères de classement des variantes selon leur impact stratégique ...................................... 132.2.A Critère de conformité aux plans régionaux et communaux .......................................................................... 132.2.B Critère de performance des transports publics............................................................................................. 132.2.C Critère de conformité avec les objectifs stratégiques et les priorités de mobilité Régionale ....................... 132.2.D Critère d’insertion urbaine et paysagère ....................................................................................................... 142.2.E Critère d’impact sur l’environnement (faune, flore, hydro(géo)logie) ........................................................... 142.2.F Critère d’impact sur le stationnement ........................................................................................................... 142.2.G Critère de contraintes d’exploitation ............................................................................................................. 142.2.H Critère de coûts d’investissement et de coûts d’exploitation ........................................................................ 142.2.I Critère de nuisances générées par les chantiers (durée et impacts) ........................................................... 142.2.J Critère de robustesse vis-à-vis des prévisions de trafic ............................................................................... 142.2.K Critère d’impact du bruit et des vibrations en phase d’exploitation .............................................................. 142.2.L Critère de desserte des quartiers à haute densité d’habitat ......................................................................... 142.2.M Conclusion .................................................................................................................................................... 142.3 Evaluation des variantes ............................................................................................................................... 152.42.4.AAnalyse approfondie des impacts des trois variantes .................................................................................. 15Résumé......................................................................................................................................................... 212.4.B Conclusion .................................................................................................................................................... 222.5 Détails d’implantation des arrêts de tram et d’implantation du site propre tram pour la variante choisie .... 242.5.A Implantation des arrêts de tram .................................................................................................................... 242.5.B Implantation du site propre tram ................................................................................................................... 273 Analyse proprement dite par domaine imposé par le CoBAT ...................................................................... 303.1 L’urbanisme et le paysage ............................................................................................................................ 303.1.A Situation existante ........................................................................................................................................ 303.1.B Situation Prévisible ....................................................................................................................................... 353.1.C Situation projetée ......................................................................................................................................... 353.1.D Chantier ........................................................................................................................................................ 403.2 Le patrimoine ................................................................................................................................................ 403.2.A Situation existante ........................................................................................................................................ 403.2.B Situation Projetée ......................................................................................................................................... 423.2.C Chantier ........................................................................................................................................................ 423.3 Le domaine social et économique ................................................................................................................ 433.3.A Situation Existante ........................................................................................................................................ 433.3.B Situation projetée .......................................................................................................................................... 443.3.C Chantier ........................................................................................................................................................ 46Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 2 van 74

Inhoudsopgave (vervolg)3.3.C Werf ............................................................................................................................................................ 463.4 Mobiliteit (verkeer, parkeren, ) ................................................................................................................... 463.4.A Bestaande toestand: toegankelijkheid binnen het geografisch gebied ...................................................... 463.4.B Voorspelbare situatie ................................................................................................................................. 533.4.C Geplande toestand: toegankelijkheid van het project ................................................................................ 543.4.D Werf ............................................................................................................................................................ 563.5 De bodem, het grondwater en het oppervlaktewater (hydrografisch netwerk) .......................................... 623.5.A Bestaande toestand ................................................................................................................................... 623.5.B Geplande toestand ..................................................................................................................................... 633.5.C Werf ............................................................................................................................................................ 633.6 Afvalwater, regenwater en watervoorziening ............................................................................................. 633.6.A Bestaande toestand ................................................................................................................................... 633.6.B Geplande toestand ..................................................................................................................................... 643.6.C Werf ............................................................................................................................................................ 643.7 Fauna en flora ............................................................................................................................................ 643.7.A Bestaande toestand ................................................................................................................................... 643.7.B Geplande toestand ..................................................................................................................................... 663.7.C Werf ............................................................................................................................................................ 673.8 Energie ....................................................................................................................................................... 673.8.A Bestaande toestand ................................................................................................................................... 673.8.B Geplande toestand ..................................................................................................................................... 673.9 De lucht ...................................................................................................................................................... 683.9.A Bestaande toestand ................................................................................................................................... 683.9.B Geplande toestand ..................................................................................................................................... 693.9.C Werf ............................................................................................................................................................ 693.10 Het (micro)klimaat ...................................................................................................................................... 693.11 Geluid en trillingen ..................................................................................................................................... 693.11.A Bestaande Toestand .................................................................................................................................. 703.11.B Geplande Toestand .................................................................................................................................... 703.11.C Werf ............................................................................................................................................................ 703.12 De mens (aanvulling van de inhoud van de hoofdstukken lucht, geluid en trillingen, mobiliteit,…) .......... 703.12.A Veiligheid van de bezoekers van de zondagmarkt .................................................................................... 703.12.B Veiligheid in de omgeving van scholen ...................................................................................................... 703.12.C Veiligheid in de omgeving van recreatieve zones ...................................................................................... 703.12.D3.12.EVeiligheid van de haltes ............................................................................................................................. 71Effect op de veiligheid en gezondheid van personen ................................................................................ 713.12.F Informeren van de buurtbewoners ............................................................................................................. 713.13 Afvalbeheer ................................................................................................................................................ 713.13.A Werf ............................................................................................................................................................ 714 Niet-technische samenvatting van het effectenverslag ............................................................................. 724.1 Stedenbouw en Landschap - Samenvatting van de onderzochte Varianten ............................................. 724.1.A Haalbaarheidsstudie .................................................................................................................................. 724.1.B Haltes ......................................................................................................................................................... 724.1.C Inplanting trambedding ............................................................................................................................... 724.2 Het Erfgoed ................................................................................................................................................ 724.3 Het Sociale en Economische Vlak ............................................................................................................. 724.3.A Werfimpact ................................................................................................................................................. 724.3.B Invloed op handelskern Jette ..................................................................................................................... 734.4 De Mobiliteit ............................................................................................................................................... 734.4.A Invloed op het verkeer ................................................................................................................................ 734.4.B Invloed op het parkeren ............................................................................................................................. 734.5 De bodem, het grondwater en het oppervlaktewater ................................................................................. 744.6 Afvalwater, regenwater en watervoorziening ............................................................................................. 744.7 Invloed op het milieu (fauna, flora, hydro(geo)logie) ................................................................................. 743.4 La mobilité (circulation, stationnement) ........................................................................................................ 463.4.A Situation existante : Accessibilité dans l’aire géographique ......................................................................... 463.4.B Situation future prévisible ............................................................................................................................. 533.4.C Situation projetée : Accessibilité du projet .................................................................................................... 543.4.D Chantier ........................................................................................................................................................ 563.5 Le sol, les eaux souterraines et les eaux de ruissellement (réseau hydrographique) ................................. 623.5.A Situation existante ........................................................................................................................................ 623.5.B Situation projetée .......................................................................................................................................... 633.5.C Chantier ........................................................................................................................................................ 633.6 Les eaux usées, eaux pluviales et aux de distribution ................................................................................. 633.6.A Situation existante ........................................................................................................................................ 633.6.B Situation projetée .......................................................................................................................................... 643.6.C Chantier ........................................................................................................................................................ 643.7 La faune et la flore ........................................................................................................................................ 643.7.A Situation existante ........................................................................................................................................ 643.7.B Situation projetée .......................................................................................................................................... 663.7.C Chantier ........................................................................................................................................................ 673.8 Energie .......................................................................................................................................................... 673.8.A Situation existante ........................................................................................................................................ 673.8.B Situation projetée .......................................................................................................................................... 673.9 L’air ............................................................................................................................................................... 683.9.A Situation existante ........................................................................................................................................ 683.9.B Situation projetée .......................................................................................................................................... 693.9.C Chantier: ....................................................................................................................................................... 693.10 Le (micro)climat ............................................................................................................................................ 693.11 L’environnement sonore et vibratoire ........................................................................................................... 693.11.A Situation existante ........................................................................................................................................ 703.11.B Situation projetée .......................................................................................................................................... 703.11.C Chantier: ....................................................................................................................................................... 703.12 L’être humain (en complément au contenu des chapitres air, bruit et vibrations, mobilité,…) ..................... 703.12.A Sécurité des clients du marché dominical .................................................................................................... 703.12.B Sécurité aux abords des écoles ................................................................................................................... 703.12.C Sécurité aux abords des zones récréatives .................................................................................................. 703.12.D Sécurité des arrêts ........................................................................................................................................ 713.12.E3.12.FImpact sur la santé et la sécurité des personnes ......................................................................................... 71Informations à l’adresse des riverains .......................................................................................................... 713.13 La gestion des déchets ................................................................................................................................. 713.13.A Chantier ........................................................................................................................................................ 714 Résumé non technique du rapport d’incidences .......................................................................................... 724.1 L’urbanisme et le paysage – Synthèse des variantes analysées ................................................................. 724.1.A Etude de Faisabilité ...................................................................................................................................... 724.1.B Arrêts ............................................................................................................................................................ 724.1.C Implantation des voies de tram ..................................................................................................................... 724.2 Le patrimoine ................................................................................................................................................ 724.3 Le domaine social et économique ................................................................................................................ 724.3.A Chantier ........................................................................................................................................................ 724.3.B Impact sur le noyau commercial de Jette ..................................................................................................... 734.4 La mobilité .................................................................................................................................................... 734.4.A Impact sur la circulation ................................................................................................................................ 734.4.B Impact sur le stationnement.......................................................................................................................... 734.5 Le sol, les eaux souterraines et les eaux de surface ................................................................................... 744.6 Les eaux usées, eaux pluviales et eaux de distribution ............................................................................... 744.7 Impact sur l’environnement (faune, flore, hydro(géo)logie) .......................................................................... 744.8 L’être humain ................................................................................................................................................ 74Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 3 van 74

Inhoudsopgave (vervolg)4.8 De mens ..................................................................................................................................................... 744.9 Hinder veroorzaakt door de bouwwerkzaamheden ................................................................................... 744.9 Incidences transversales du chantier ........................................................................................................... 74Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 4 van 74

InleidingIntroductionDeze stedenbouwkundige aanvraag betreft het vak 1 van de studie van tramlijn 9 en welke zich uitstrekt van hetkruispunt Jetselaan - Lakenselaan tot aan het kruispunt Dikke Beuklaan – Tentoonstellingslaan, welke werd toevertrouwdaan de associatie Grontmij-SumProject. Deze aanvraag maakt deel uit van het ruimere project van tramlijn 9tussen het station Simonis, het Noordoosten van Jette en de Houba de Strooperlaan. (zie plan hierna)De stedenbouwkundige aanvraag behelst een globale aanleg van gevel tot gevel die zowel de infrastructuren voorde tramlijn integreert als de heraanleg van de aansluitende publieke ruimte langs de gehele tramlijn.Parallel hiermee zal een stedenbouwkundig attest voor een ondergrondse parking onder het Spiegelplein wordenaangevraagd bij BROH en zal eveneens een stedenbouwkundige vergunning ingediend worden bij het Vlaams Gewestvoor de heraanleg van het deel van de rijweg van de Dikke Beuklaan gelegen op het grondgebied van de gemeenteWemmel.Anderzijds is voorzien dat tegen eind 2012, na overleg met de Gemeente Jette, een stedenbouwkundige vergunningingediend zal worden betreffende de bovengrondse herinrichting van het Spiegelplein. Een stedenbouwkundige vergunningaanvraagvoor de herinrichting van de ondergrondse volumes en bestaande ruimtes in het station Simoniszal ingediend worden in 2013 om hiervan een eindpunt te maken van lijn 9 en de intermodaliteit met de tramlijn 19,de metro (lijnen 2 & 6) en de NMBS te waarborgen.Voorts zal de studie van het vak 2 van lijn 9 tussen het kruispunt Dikke Beuklaan – Tentoonstellingslaan enerzijds ende Houba de Strooper Laan en het Heizelplateau anderzijds, in 2013 beginnen.Dit effectenrapport is gebaseerd op de studie van Stratec uit 2008 « Impactstudie van de openbaar vervoersverbindingtussen Simonis en Hoog Jette » en in het bijzonder wat betreft de keuze van het tracé, waarbij de variante 3 A-H werd weerhouden uit de multi-criteria analyse waarbij in totaal 14 varianten zijn onderzocht, variërend van bus,tram, metro en pre-metro.Dit effectenrapport is opgesteld overeenkomstig het vademecum van het Ministerie van het Brussels HoofdstedelijkGewest en onderzoekt met name de weerslag van de geplande situatie van de lijn 9 op de bestaande situatie.La demande de permis d’urbanisme porte sur le tronçon 1 de l’étude de la ligne de tram 9 confiée à l’associationGrontmij-SumProject et qui s’étend du carrefour de l’avenue de Jette et l’avenue de Laeken jusqu’au carrefour entrel’avenue de l’Arbre Ballon et l’avenue de l’Exposition. Cette demande s’inscrit dans le projet plus global de la lignetram 9 entre la station Simonis, le Nord-Ouest de Jette et l’avenue Houba de Strooper. (voir plan ci-après)Il s’agit d’un réaménagement global de façade à façade intégrant tant les infrastructures pour la ligne de tram queles espaces publics adjacents sur l’entièreté de la ligne de tram.En parallèle à cette demande, une demande de certificat d’urbanisme pour le parking souterrain de la Place du Miroirsera demandée auprès de l’AATL et une demande de permis d’urbanisme sera introduite auprès de la Régionflamande pour le réaménagement de la partie de voirie de l’avenue de l’Arbre Ballon sur la Commune de Wemmel.D’autre part une demande de permis d’urbanisme concernant le réaménagement de la place du Miroir en surfacesera introduite fin 2012 après concertation avec la Commune de Jette. D’autre part une demande de permisd’urbanisme infrastructures pour le réaménagement des volumes et espaces existants en souterrain dans la stationSimonis pour recevoir le terminus de la ligne 9 et assurer l’intermodalité avec la ligne 19, le métro (lignes 2 & 6) ainsiqu’avec la SNCB, sera déposée en 2013.Par ailleurs l’étude du tronçon 2 de la ligne 9 entre le carrefour de l’avenue de l’Arbre Ballon et l’avenue del’Exposition d’une part et l’avenue Houba de Strooper et le plateau du Heysel d’autre part, débutera en 2013.Ce rapport d’incidences se base sur l’étude de Stratec de 2008 « Etude d’impact de la liaison en transport communentre Simonis et le haut de Jette » et plus particulièrement quant au choix du tracé (variante 3 A-H) retenu suite àune analyse multicritères. Cette analyse compte 14 variantes, allant de variantes de bus et de tram aux variantes demétro et de pré-métro.Ce rapport est rédigé conformément au vademecum du Ministère de la Région de Bruxelles-Capitale et présente etdéveloppe notamment les incidences de la situation projetée de la ligne 9 sur la situation existante.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 5 van 74

Plan van de volledige tramlijn 9 met de twee vakkenPlan de la ligne de tram 9 complète avec les deux tronçonsEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 6 van 74

De verantwoording van het project, de beschrijving van de doelstellingen en het tijdschema voor de uitvoering1 De verantwoording van het project, de beschrijving vande doelstellingen en het tijdschema voor de uitvoering1 La justification du projet, la description de ses objectifset le calendrier de sa réalisation1.1 Voorwerp van de opdrachtOnderhavige opdracht betreft de volledige ontwerpopdracht voor de uitvoering van de nieuwe tramlijn tussen het metrostationSimonis, het Noordwesten van Jette en de Tentoonstellingslaan, alsook de herinrichting van de openbareruimte van gevel tot gevel. Het tracé is onder te verdelen in verschillende segmenten: de Jetselaan tussen het kruispunt van de Lakenselaan en de Eeuwfeestsquare het Astridplein (Spiegelplein) de Eeuwfeestsquare de Wereldtentoonstellingslaan tussen de Eeuwfeestsquare en het Oude Afspanningsplein de Laarbeeklaan tussen het Oude Afspanningsplein en UZ Brussel de Dikke Beuklaan (tussen UZ Brussel en het kruispunt van de Tentoonstellingslaan)De opdracht omvat de stabiliteit, architectuur en landschappelijke studies, alsook de burgerinspraak. Het betreft devolledige herziening van het profiel van de laan en de publieke ruimte, met inbegrip van de bus- en tramhaltes van hetopenbaar vervoer (de volledige weg) en met inbegrip van de eigen bedding van de tram, op basis van de door deMIVB opgestelde tracéplannen en voor welke enkel een fundering onder de sporen moet worden voorzien.De studie omvat eveneens de lokale herinrichting van de halte Broustin voor de volgende doeleinden: Afschaffing van de busbediening van de halte Aanpassing van de geometrie en de uitrusting van de perrons in overeenstemming met de bepalingen voor deandere haltes van de lijn.Voor dit project zijn in het verleden nog geen vergunningen afgegeven.1.1 Présentation succincte du projetLe présent marché porte sur la mission complète de projet pour la réalisation d’une nouvelle ligne de tramwaysentre la station de métro Simonis, le Nord-Ouest de Jette et l’Avenue de l’Exposition, ainsi que le réaménagementde l’espace public de façade à façade. Le tracé se subdivise en différentes parties : l’Avenue de Jette entre le carrefour de l’Avenue de Laeken et le Square du Centenaire la place Astrid (la place Miroir) le Square du Centenaire l’Avenue de l’Exposition Universelle entre le Square du Centenaire et la Place de l’Ancienne Barrière l’Avenue du Laerbeek entre la place de l’Ancienne Barrière et l’UZ Brussel l’Avenue de l’Arbre Ballon (entre l’UZ - Brussel et le carrefour de l’Avenue de l’Exposition)La mission comprend l’étude de stabilité, d’architecture et d’urbanisme. Il s’agira de refaire entièrement le profil desartères concernées et de l’espace public, y compris les arrêts des transports en commun bus et trams, en incluantle site propre du tram, sur base des plans de tracé établis par la STIB et pour lequel un coffre sous voies est à prévoir.L’étude comprend également le réaménagement local de l’arrêt Broustin pour les objectifs suivants : Suppression de la desserte bus de l’arrêt Mise à niveau de la géométrie et de l’équipement des quais conformément aux dispositions définies pour lesautres arrêts de la lignePour ce projet aucun permis n’ a été délivré antérieurement.1.2 Voorstelling van de algemene doelstellingen en de verantwoording van het project 1De verbetering van de toegankelijkheid van het noord-westelijke deel van het Brussels GewestDe tramlijn zal de bereikbaarheid met het openbaar vervoer van het noordwestelijke deel van Brussel aanzienlijk verbeteren,momenteel is het gebied alleen met de bus ontsloten. De lijn vormt zo een ontbrekende schakel in het openbaarvervoersnetwerk. De tramlijn zal als een ‘feeder’ fungeren tussen de gemeenten Jette en Ganshoren en de metrostationsSimonis en Koning Boudewijn. Het project zal de toegankelijkheid van dit gedeelte in het Gewest moetenvergemakkelijken en zou in grote mate bijdragen tot de vermindering van het gebruik van de personenwagen. Hetnoordwestelijke deel van Brussel wordt momenteel beheerst door het gebruik van de wagen voor verplaatsingen van1.2 Présentation des objectifs généraux du projet qui justifient celui-ci 1L’amélioration de l’accessibilité de la partie nord-ouest de la Région Bruxelles CapitaleLa ligne de tram améliorera considérablement l’accessibilité de ces quartiers qui ne sont actuellement accessiblequ’en bus. Cette ligne forme donc un maillon manquant dans le réseau de transport en public. La ligne de tramsera une connexion forte entre les communes de Jette et Ganshoren et les stations de métro Simonis et Roi Baudouin.Le projet de desserte en transport public entre Simonis et le Haut de Jette améliorera l’accessibilité de cette partiede la Région et contribuerait sensiblement aux objectifs de réduction de l’usage de la voiture particulière. Ce quar-1Source: Etude d’impacts de la liaison en transport en commun entre Simonis et le haut de Jette / Bron : Impactstudie van de verbinding van het openbaar vervoer tussen Simonis en Hoog-JetteEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 7 van 74

De verantwoording van het project, de beschrijving van de doelstellingen en het tijdschema voor de uitvoeringallerlei aard. Deze tendens is te verklaren door het feit dat deze wijk voorzien is van een goede weginfrastructuur. Inhet noorden beschikt Hoog-Jette over de afritten 8 (Wemmel) en 9 (Jette) van de Ring (R0). In het zuiden is de wijktoegankelijk via de Leopold II-laan en de Keizer Karellaan. Bovendien voldoet het openbaar vervoer er niet aan devraag: tijdens de piekuren heerst een systematische verzadiging van bussen 13 en 14 tussen de haltes Legrelle enSimonis.Om de doelstelling van het GOP te bereiken, dat streeft naar een vermindering met 20 % van het totaal aantal doorvoertuigen (wagens en vrachtwagens) afgelegde km op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest,over een ganse dag in vergelijking met het totaal bereik genoteerd voor 1999, zullen ingrijpende maatregelen moetenworden genomen (parkeerbeheer, verbetering van het openbaar vervoer, tarifering van het wagengebruik, enz.) dieeen modale transfer naar het openbaar vervoer kunnen garanderen (geraamd op +45% voor het ganse Gewest). Deherschikking van het transportaanbod op gewestelijk niveau is absoluut noodzakelijk, om voldoende capaciteit te biedenom op deze manier een wijziging in de vervoerwijzekeuze mogelijk te maken.Op gewestelijk vlak is de as Simonis (Belgica) – Jette een ingaande radiaalweg die loopt door een zone die momenteelslecht bediend wordt door de snelle vervoersmodi, zoals de trein, de metro of de premetro. Zonder modale verschuiving,neemt de vraag naar vervoer in de doorkruiste zone voortdurend toe, met vooral nieuwe wijken die ontstaanzijn uit de projectontwikkeling (Tuinen van Jette). Die nieuwe openbaar vervoersbediening vormt een echte opportuniteitvoor de gemeenten Jette en Ganshoren. Die as zal ook de activiteitenpool van het UZ Brussel bedienen diemomenteel zeer slecht bediend wordt door het openbaar vervoer in vergelijking met complexen van een soortgelijkeomvang in het gewest. Andere polen die aanleiding geven tot verplaatsingen, zoals het Universitair Ziekenhuis Brugmannen het Koning Boudewijnpark, zullen gemakkelijker te bereiken zijn dankzij de nieuwe openbaar vervoersverbinding.Op een meer lokaal niveau zal de integratie van dat nieuwe openbare vervoer een betere bediening mogelijkmaken van de dichtbevolkte wijk langs de Jetselaan en van de handelskern van de Spiegel. Daarbij komt een niet teverwaarlozen potentieel van pendelaars die hun privévoertuigen zullen laten staan aan de grens van het Gewest omvolgens het “Park & Ride” principe een snelle lijn te nemen naar het centrale metronet (lijnen 2 en 6).Wat de koppeling van de verschillende netten betreft, consolideren de verbindingen met het multimodale knooppuntvan het station Simonis en van het toekomstige GEN-station Tentoonstelling het hele Brusselse net. Zij maken immersdoeltreffende aansluitingen naar talrijke gewestelijke en buitengewestelijke bestemmingen mogelijk.Op gemeentelijk vlak is het hoofddoel de verbetering van de bediening van de bewoners en van de tewerkstellingsenactiviteitenpolen, zoals het UZ-Brussel en de commerciële zone rond het Spiegelplein. Het is ook de gelegenheidom de inrichting van de grote invalswegen, zoals de Jetselaan en de Tentoonstellingslaan, te herzien.Verbeteren van de leefkwaliteitHet project behelst meer dan de aanleg van de infrastructuur van de tram. De komst van de tram biedt de mogelijkheidom de publieke ruimtes langsheen het trace ook daadwerkelijk te herwaarderen. Een integrale aanpak voor deheraanleg van de lanen dringt zich op. Bij de aanleg van de tram en fietspaden dient rekening te worden gehoudenmet de doorkruiste wijken. Er wordt gestreefd naar een juiste balans tussen auto, tram, fiets, voetganger en groen. Ditkomt de leefkwaliteit van de lokale bevolking ten goede en maakt dat het project de aanleg van de tramlijn overstijgt.De bomen langs de lanen vormen een groen lint dat de tram langs zijn parcours begeleidt. Onze visie is om zoveelmogelijk bomen te behouden of nieuw aan te planten langs het tramtraject. De éénheid van het traject zal versterktworden door het aanplanten van een beperkt aantal soorten bomen. Het groen karakter van de tramlijn zal nog versterktworden door het inzaaien van gras tussen de tramsporen.tier, situé au Nord-Ouest de la Région de Bruxelles-Capitale est actuellement dominé par l’utilisation del’automobile pour tous les types de déplacement. Cette tendance s’explique par le fait que ce quartier est bien desservipar les infrastructures routières. En effet, au Nord, le haut de Jette est desservi par les sorties 8 (Wemmel) et9 (Jette) du Ring (R0). Au Sud, le quartier est accessible par le boulevard Léopold II et l’avenue Charles Quint. Deplus, les transports en commun, qui le desservent semblent, insuffisants face à la demande ; ainsi les bus 13 et 14sont systématiquement saturés aux heures de pointe entre les arrêts Legrelle et Simonis.Pour atteindre l’objectif du PRD de réduction de 20%, du total de véhicules-km (automobiles et poids lourds) effectuéssur le territoire de la Région de Bruxelles-Capitale, sur toute une journée par rapport au total atteint en 1999,des mesures fortes devront être prises (gestion du stationnement, amélioration des transports publics, tarificationde l’usage de la voiture, etc.) qui auront pour conséquence un transfert modal important vers les transports encommun (estimé à + 45% pour toute la Région). Le redéploiement de l’offre de transport au niveau régional estdonc absolument nécessaire pour éviter des sous-capacités susceptibles d’anéantir les effets des mesures de reportmodal.Au niveau régional, l’axe Simonis (Belgica) – Jette est une radiale pénétrante qui traverse une zone mal desservieactuellement par les modes rapides tel que le train, le métro ou le prémétro. Sans tenir compte du report modalprévu, la demande en transport de la zone traversée est en constante progression avec notamment de nouveauxquartiers nés de la promotion immobilière (jardins de Jette). Cette nouvelle desserte en transport en commun représenteune réelle opportunité pour les communes de Jette et de Ganshoren. Cet axe desservira également lepôle d’activité de l’UZ-Brussel qui est très mal desservi actuellement par les transports en commun comparativementaux complexes d’importance similaires situés dans la région. D’autres pôles générateurs de déplacementscomme l’Hôpital Universitaire Brugmann et le Parc Roi Baudouin seront plus facilement accessibles grâce à cettenouvelle liaison de transport public1. A un niveau plus local, l’insertion de ce nouveau transport en commun permettraune meilleure desserte du quartier densément peuplé situé le long de l’Avenue de Jette et du noyau commercialdu Miroir. A cela s’ajoute un potentiel non négligeable de navetteurs susceptibles d’abandonner leur véhiculeprivé à la frontière de la Région pour emprunter selon le principe du « Park & Ride » une ligne rapide vers leréseau central de métro (lignes 2 et 6).Du point de vue de l’interconnexion des différents réseaux, les liaisons au nœud multimodal de la station Simoniset de la future gare RER Exposition consolident l’ensemble du réseau bruxellois en permettant des correspondancesefficaces vers de nombreuses destinations régionales et extra-régionales.Au niveau communal, l’objectif principal réside dans l’amélioration de la desserte pour les habitants et pour lespôles d’emploi et d’activité tel que l’UZ Brussel et la zone de commerce place du Miroir. C’est aussi l’occasion derepenser l’aménagement des axes de pénétration tel que les avenues de Jette et de l’Exposition.Amélioration de la qualité de vieLe projet comprend plus que l’aménagement même de l’infrastructure du tram. L’introduction du tram offre la possibilitéde requalifier les espaces publics le long du tracé. Une approche intégrale pour le réaménagements’impose. Pour l’aménagement du tram et des pistes cyclables l’on doit tenir compte des quartiers traversés. Leprojet recherche un équilibre entre voiture, tram, vélo, piétons et espaces verts. Ceci améliorera la qualité de viede la population locale et de ce fait le projet dépasse l’installation d’une ligne de tram. Les arbres le long des avenuesforment un ruban vert qui accompagne le tram dans son parcours. La vision du projet est de maintenir lesarbres au maximum et d’en planter des nouveaux où cela est possible mais plus dans un esprit de continuité etd’unité en se concentrant sur quelques essences. Le caractère vert du tracé de tram sera encore renforcé parl’engazonnement du site propre du tram.Verbeteren van de verkeersveiligheid voor de verschillende weggebruikersDe aanpassing van de rijwegen door de aanleg van de tram wordt aangegrepen om een aantal kruispunten veiliger temaken. Door een aantal maatregelen zoals verkeersdrempels en verhoogde kruispunten zal het autoverkeer ter hoogtevan de pleinen, haltes en kruispunten dienen aan te passen aan het stedelijk karakter. Een aantal voetpaden wordtAmélioration de la Sécurité routière pour les différents usagers de la routeLes adaptations des voiries pour l’introduction du tram forment également une occasion pour améliorer la sécuritéroutière de certains carrefours. Par la mise en œuvre de certaines mesures tel que des plateaux rehaussés a hauteursde carrefours, des places et des arrêts de tram qui inciteront le trafic à adapter leur vitesse à l’environnementEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 8 van 74

La justification du projet, la description de ses objectifs et le calendrier de sa réalisationverbreed en langs het ganse traject worden fietspaden of fietssuggestiestroken aangelegd. De bestaande gewestelijkefietsroutes worden aangevuld en aangesloten op de nieuwe fietspaden.urbain. Des pistes cyclables sont intégrées le long du parcours et certains trottoirs étroits sont élargis. Les pistescyclables régionales sont complétées et connectées aux nouvelles pistes cyclables.1.3 Rubrieken van bijlage B die aan de basis liggen voor het realiseren van het huidige effectenverslagRubriek 30. aanleg van tramlijnen (uitgezonderd de boven- of ondergrondse lijnen die reeds werden vastgesteld inbijlage A)1.4 Beknopt tijdsschema van de uitvoering van het project, duur van de fases die voor bijzondere hinderzorgenDe werf zal in verschillende fasen worden uitgevoerd om de nadelige gevolgen van de werf beperken. Voor de vakkenaan de oppervlakte, bestaat de werf uit de inrichting van eigen bedding, over het algemeen op de middenberm.De aanvang van de werken is voorzien in het voorjaar van 2013 en de bouwwerken zouden minimaal 18 maanden inbeslag nemen.De ruwbouw van de ondergrondse parking in de omgeving van het Spiegelplein zal de werf van tramlijn 9 moetenvoorafgaan. In de Fasering is het voorzien om de aanleg van de tramlijn 9 te starten in het noorden, ter hoogte van deDikke Beuklaan en om dan de aanleg geleidelijk aan uit te voeren naar het zuiden toe. Dit moet dan toelaten om deruwbouwwerken beëindigd te hebben wanneer de sporen worden gelegd in de Jetselaan. Een gedetailleerde faseringzal voor de werffase opgemaakt worden teneinde een goede coördinatie van deze twee werven te waarborgen en omook gedurende de verschillende werffases een antwoord te bieden aan de nood aan parkings voor de bewoners envoor het winkelgebeuren.Na toekenning van de vergunning en de opstelling door de auteur van het project van de uitvoeringsplannen van hettracé van de tramlijn, heeft de MIVB minstens een jaar nodig om te beschikken over het materiaal voor plaatsing vande sporen.De aanleg van de dwarsliggers neemt ongeveer 1 jaar in beslag. Gedurende dit jaar van bestelling kunnen de concessiehoudersvan de nutsleidingen de werken starten. De fundering van de site zelf (verhardingssleuf, platform) zalin een tweede fase worden gerealiseerd (vlak voor de aanleg van de tramlijnen). Tot slot eindigt de werf voor elkefase van vak 1 met de herinrichting van de publieke ruimte van gevel tot gevel.1.3 Rubrique(s) de l’annexe B qui motive(nt) le présent rapport d’incidencesRubrique 30. constructions de lignes de tramways (hormis les lignes souterraines ou aériennes déjà visées à l'annexeA)1.4 Calendrier succinct de la réalisation du projet, durée des phases présentant des nuisances particulièrescomme le bruit ou la poussière ou la mobilitéLe chantier sera réalisé en plusieurs phases. Ainsi, le travail par tronçon permettra de limiter les impacts du chantier.Pour les tronçons en surface, le chantier consiste en l’aménagement du site propre, généralement sur laberme centrale. Le début des travaux est prévu pour le printemps 2013 et le chantier durera au minimum 18 mois.La construction (le gros-œuvre) du parking souterrain aux abords de la place du Miroir devra précéder le chantierde la ligne de tram 9. Dans le phasage il est prévu de commencer l’aménagement de la ligne de tram 9 au nord, àhauteur de l’avenue de l’Arbre Ballon et de réaliser l’aménagement ainsi graduellement vers le sud. Ceci permettrad’avoir réalisé les travaux au gros-œuvre du parking avant que les voies de tram soient posées dans l’avenue deJette. Un phasage détaillé sera réalisé en phase de chantier afin de bien coordonner ces deux chantiers et afin derépondre aux besoins de parking pour les habitants et pour la vie commerciale dans le quartier, durant les différentesphases de chantier.La STIB a besoin d'un an, au moins, après l'acceptation du permis et la réalisation par l'auteur de projet des plansd'exécution du tracé de la ligne de tram pour disposer du matériel de pose des voies.La réalisation des rails-poutres prend environ 1 an. Durant cette année de commande les concessionnaires desimpétrants peuvent commencer leurs travaux nécessaires. La fondation du site propre (coffre, plate-forme) pourraêtre réalisé dans une deuxième phase (juste avant la pose des voies de tram). Le chantier, ceci pour chacune desphases de tronçon 1, se termine par le réaménagement de l’espace public de façade à façade.Aflevering stedenbouwkundige vergunningJaar 1 Jaar 2 Jaar 3 Jaar 4Bestelling van dwarsliggers door de MIVBWerven nutsvoorzieningenFase 1: Fase 2: Fase 3: Fase 4: Fase 5:Sectie Sectie Sectie Sectie SectieOude afspanning Eeuwfeestplein Brusselaarsplein Spiegel SimonisTentoonstellingslaan Oude afspanning Eeuwfeestplein Brusselaarsplein SpiegelPlaatsen van sporenFase 1: Fase 2: Fase 3: Fase 4: Fase 5:Sectie Sectie Sec tie Sectie SectieOude afspanning Eeuwfeestplein Brusselaarsplein Spiegel SimonisTentoonstellingslaan Oude afspanning Eeuwfeestplein Brusselaarsplein SpiegelHerinrichting publieke ruimteHerstelling wegen, Lichtarmaturen, Bomenpartij, StadsmeubilairFase 1: Fase 2: Fase 3: Fase 4: Fase 5:Sectie Sec tie Sectie Sectie SectieOude afspanning Eeuwfeestplein Brusselaarsplein Spiegel SimonisTentoonstellingslaan Oude afspanning Eeuwfeestplein Brusselaarsplein SpiegelJ F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N DDélivrance du PUAnnée 1 Année 2 Année 3 Année 4Commande des rails-poutres par la STIBChantiers ImpétrantsPhase 1: Phase 2: Phase 3: Phase 4: Ph ase 5:Section Section Section Section SectionAncienne Barrière Sq. du Centenaire Sq. des Bruxellois Miroir SimonisExposition Ancienne Barrière Sq. du Centenarire Sq. Des Bruxellois MiroirPose des voiesPhase 1: Phase 2: Phase 3: Ph ase 4: Phase 5:Section Section Sec tion Section SectionAncienne Barrière Sq. du Centenaire Sq. des Bruxellois Miroir SimonisExposition Ancienne Barrière Sq. du Centenarire Sq. Des Bruxellois MiroirRéaménagement de l'espace publicRéfection voiries, Luminaires, Plantation d'arbres, Mobilier urbainPhase 1: Phase 2: Phase 3: Phase 4: Phase 5:Section Sec tion Sect ion Section SectionAncienne Barrière Sq. du Centenaire Sq. des Bruxellois Miroir SimonisExpos it ion Anc ienne Barrière Sq. du C entenarire Sq. D es Bruxellois MiroirJ F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N D J F M A M J J A S O N DEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 9 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project2 De synthese van de met betrekking tot milieu overwogenoplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze vanhet door de aanvrager ingediende project2 La synthèse des différentes solutions envisagéesayant présidé au choix du projet introduit par le demandeureu égard à l’environnementBeknopte voorstelling van de alternatieven (op technisch en/of conceptueel vlak) betreffende de voornaamste aspectenvan het project die tijdens het ontwerp van het project werden overwogen, en van de argumenten die de definitievekeuze hebben bepaald. Hiervoor baseren wij ons op de impactstudie van Stratec van 2008.2.1 VariantenKeuze van het tracéDe varianten van reiswegen van de openbaarvervoersverbinding die tussen het metrostation Simonis (of Belgica) enHoog-Jette bestudeerd zijn, worden hieronder voorgesteld. Hun nummering komt overeen met de nummering vanhet bestek. De reiswegen van alle varianten zijn in eigen bedding, behoudens anders vermeld. Het gaat in deze studieom: Drie varanten bus; Acht varianten tram; Één variant pre-metro; Twee varianten metro.Présentation succincte des alternatives (techniques et/ou conceptuelles) portant sur les aspects essentiels du projetqui ont été envisagées durant la conception et des arguments ayant déterminé le choix définitif adopté. Cetteprésentation est basée sur l’étude d’impacts réalisée par Stratec en 2008.2.1 VariantesChoix du tracéLes variantes d’itinéraires de liaison en transport en commun étudiées entre la station de métro Simonis (ou Belgica)et le haut de Jette sont présentées ci-dessous. Leur numérotation correspond à celle de l’étude d’impacts.Les itinéraires de toutes les variantes sont en site propre, sauf mention contraire. Dans cette étude ça concerne : Trois variantes bus; Huit variantes tram; Une variante pré-métro ; Deux variantes métro.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 10 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende projectPlan van met de 14 bestudeerde variantenPlan avec les 14 variantes étudiéesEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 11 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project2.1.AVervoersmodus Bus2.1.AMode BusVariant 2A-H volgt de volgende reisweg: Simonisplein – Jetselaan – Wereldtentoonstellingslaan – Tentoonstellingslaan– Laarbeeklaan en Dikke Beuklaan – Generaal de Ceunincklaan tot aan de Houba de Strooperlaan. Merk opdat die reisweg tot aan het UZ Brussel dezelfde is als die van de bestaande bus 14, behalve dat hij over zijn heletraject in een eigen bedding rijdt. De sectie gelegen tussen de Dikke Beuklaan en het begin van de Palfijnsquarewordt momenteel bediend door lijn 84 van de MIVB, terwijl de hele sectie tussen het UZ Brussel en de Houba deStrooperlaan wordt bediend door lijn 820 van De Lijn.Variant 2A-RB heeft dezelfde reisweg als variant 2A-H tot aan de Generaal de Ceunincklaan, die hij verbindt methet metrostation Koning Boudewijn via de Citroenbomenlaan. Zijn volledige reisweg is de volgende: Simonisplein –Jetselaan – Wereldtentoonstellingslaan – Tentoonstellingslaan – Laarbeeklaan en Dikke Beuklaan – Generaal deCeunincklaan – Citroenbomenlaan.Variant 2B-RB verschilt van variant 2A-RB tussen het Simonisplein en de Wereldtentoonstellingslaan. In dat gevalrijdt de bus in het begin langs het Elisabethpark. Zijn volledige reisweg is de volgende: Simonisplein – begin Jetselaan– Landsroemlaan – Sermonlaan – Poplimontlaan – Wereldtentoonstellingslaan – Tentoonstellingslaan – Laarbeeklaanen Dikke Beuklaan. Merk op dat die reisweg tot aan de Sermonlaan dezelfde is als die van bus 87 (maarook van die van bussen van De Lijn 212-214). Vanaf de Eeuwfeestsquare komt de reisweg overeen met die van bus84.La variante 2A-H suit l’itinéraire ci-après : Place Simonis – Avenue de Jette – Avenue de l’Exposition Universelle– Avenue de l’Exposition – Avenue du Laerbeek et Avenue de l’Arbre Ballon – Avenue du Général Ceuninckjusqu’à l’Avenue Houba de Strooper. Remarquons que jusqu'à l’UZ BRUSSEL cet itinéraire est identique à celuidu bus 14 existant, sauf qu’il est en site propre sur l’ensemble de son parcours. La section située entre l’Avenuede l’Arbre Ballon et le début du square Palfijn est desservie actuellement par la ligne 84 de la STIB, alors quetoute la section entre l’UZ Brussel et l’Avenue Houba de Strooper est desservie par la ligne 820 De Lijn.La variante 2A-RB a un itinéraire identique à la variante 2A-H jusqu’à l’Avenue du Général Ceuninck, qu’il relie àla station de métro Roi Baudouin via l’Avenue des Citronniers. Son itinéraire complet est le suivant : Place Simonis– Avenue de Jette – Avenue de l’Exposition Universelle – Avenue de l’Exposition – Avenue du Laerbeek et Avenuede l’Arbre Ballon – Avenue du Général Ceuninck – Avenue des Citronniers.La variante 2B-RB diffère de la variante 2A-RB entre la Place Simonis et l’Avenue de l’Exposition Universelle. Lebus dans ce cas-ci longe au départ le parc Elisabeth. Son itinéraire complet est le suivant : Place Simonis – débutavenue de Jette – Avenue des Gloires Nationales – l’Avenue Sermon – Avenue Poplimont – Avenue del’Exposition Universelle – Avenue de l’Exposition – Avenue du Laerbeek et Avenue de l’Arbre Ballon. Remarquonsque jusqu'à l’Avenue Sermon, cet itinéraire est identique à celui du bus 87 (mais également à ceux des bus DeLijn 212-214). A partir du square du Centenaire, cet itinéraire correspond à celui du bus 84.2.1.BVervoersmodus Tram2.1.BMode TramVariant 3A-H is dezelfde als variant bus 2A-H (Simonisplein – Jetselaan – Wereldtentoonstellingslaan – Tentoonstellingslaan– Laarbeeklaan en Dikke Beuklaan – Generaal de Ceunincklaan tot aan de Houba de Strooperlaan).Merk op dat de reisweg tot aan het kruispunt Lakenlaan – Jetselaan overeenkomt met die van tramlijn 19De reisweg van variant 3A-RB is dezelfde als die van variant bus 2A-RB (Simonisplein – Jetselaan – Wereldtentoonstellingslaan– Tentoonstellingslaan – Laarbeeklaan en Dikke Beuklaan – Generaal de Ceunincklaan – Citroenbomenlaan.)De reisweg van variant 3A-AZ is dezelfde als de vorige tramvarianten tot aan het UZ Brusssel, waar de tram eenlus maakt (enkel spoor, wijzerzin) via de Laarbeeklaan, Dikke Beuklaan en Tentoonstellingslaan. De volledige reiswegis de volgende: Simonisplein – Jetselaan – Wereldtentoonstellingslaan – Tentoonstellingslaan – Laarbeeklaan –Dikke Beuklaan – Tentoonstellingslaan.Variant 3B-AZ is dezelfde als variant 3A-AZ, maar volgens dit scenario rijdt de tram door de tunnel onder het kruispuntvan de Jetselaan met de Lakenlaan en komt terug bovengronds aan de andere kant van het Koningin Astridplein.De reisweg van variant 3C-AZ is bijna dezelfde als die van variant 2B met de bus tot aan het UZ Brussel, waar detram een lus maakt (enkel spoor, wijzerzin) via de Laarbeeklaan, Dikke Beuklaan en Tentoonstellingslaan. Volgensdie variant is de reisweg van de tram de volgende: Simonisplein – begin Jetselaan – Landsroemlaan – Sermonlaan– Poplimontlaan – Wereldtentoonstellingslaan – Tentoonstellingslaan – Laarbeeklaan – Dikke Beuklaan – Tentoonstellingslaan.Volgens variant 3D-AZ rijdt de tram langs het Elisabethpark. Aan het UZ Brussel is het traject hetzelfde als in devorige AZ-varianten. Zijn volledige reisweg is de volgende: Simonisplein – Pantheonlaan – grens van de Landsroemlaan– Van Overbekelaan – Goedefroylaan – De Brouckèrelaan – Wereldtentoonstellingslaan – Tentoonstellingslaan– Laarbeeklaan – Dikke Beuklaan – Tentoonstellingslaan. Merk op dat langs de Pantheonlaan de reisweg overeenkomtmet die van tramlijn 19.De reisweg van variant 3E-AZ is de volgende: Simonisplein – Jetselaan – Lakenlaan, Poplimontlaan - Wereldtentoonstellingslaan– Tentoonstellingslaan – Laarbeeklaan – Dikke Beuklaan – Tentoonstellingslaan.Volgens het scenario van variant 3F-AZ zou de tram vertrekken uit het station Belgica en de volgende reisweg volgen:Werrieplein – Woestelaan tot aan het Kardinaal Mercierplein – spoorwegemplacement tot aan de Tentoonstel-La variante 3A-H est identique à la variante bus 2A-H (Place Simonis – Avenue de Jette – Avenue de l’ExpositionUniverselle – Avenue de l’Exposition – Avenue du Laerbeek et Avenue de l’Arbre Ballon – Avenue du GénéralCeuninck jusqu’à l’Avenue Houba de Strooper). Remarquons que jusqu’au carrefour Avenue de Laeken – Avenuede Jette, l’itinéraire correspond à celui de la ligne de tram 19.L’itinéraire de la variante 3A-RB est identique à celui de la variante bus 2A-RB (Place Simonis – Avenue de Jette– Avenue de l’Exposition Universelle – Avenue de l’Exposition – Avenue du Laerbeek et Avenue de l’Arbre Ballon– Avenue du Général Ceuninck – Avenue des Citronniers.)L’itinéraire de la variante 3A-AZ est similaire aux variantes tram précédentes jusqu’à l’UZ Brussel, où le tram effectueune boucle (voie unique, sens horlogique ) via l’Avenue du Laerbeek, Avenue de l’Arbre Ballon et Avenuede l’Exposition. L’itinéraire complet est le suivant : Place Simonis – Avenue de Jette – Avenue de l’ExpositionUniverselle – Avenue de l’Exposition – Avenue du Laerbeek – Avenue de l’Arbre Ballon – Avenue de l’Exposition.La variante 3B-AZ est similaire à la variante 3A-AZ, mais suivant ce scénario, le tram passe en tunnel sous lecarrefour de l’Avenue de Jette avec l’Avenue de Laeken en débouchant au-delà de la Place Reine Astrid.L’itinéraire de la variante 3C-AZ est quasi identique à celui de la variante 2B par le bus jusqu’à l’UZ BRUSSEL,où le tram effectue une boucle (voie unique, sens horlogique ) via l’Avenue du Laerbeek, Avenue de l’Arbre Ballonet Avenue de l’Exposition. Suivant cette variante, l’itinéraire du tram est le suivant : Place Simonis – début Avenuede Jette – Avenue des Gloires Nationales – Avenue Sermon – Avenue Poplimont – Avenue de l’Exposition Universelle– Avenue de l’Exposition – Avenue du Laerbeek – Avenue de l’Arbre Ballon – Avenue de l’Exposition.Selon la variante 3D-AZ, le tram longe le parc Elisabeth. A l’UZ Brussel, le trajet est similaire aux variantes AZprécédentes. Son itinéraire complet est le suivant : Place Simonis – Avenue du Panthéon – extrémité de l’Avenuedes Gloires Nationales – Avenue Van Overbeke – Avenue Goedefroy – Avenue De Brouckère – Avenue del’Exposition Universelle – Avenue de l’Exposition – Avenue du Laerbeek – Avenue de l’Arbre Ballon – Avenue del’Exposition.Remarquons que le long de l’Avenue de Panthéon, l’itinéraire correspond à celui de la ligne de tram 19.L’itinéraire de la variante 3E-AZ est le suivant : place Simonis – Avenue de Jette – Avenue de Laeken, AvenuePoplimont – Avenue de l’Exposition Universelle – Avenue de l’Exposition – Avenue du Laerbeek – Avenue del’Arbre Ballon – Avenue de l’Exposition.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 12 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende projectlingslaan – Tentoonstellingslaan – Laarbeeklaan – Dikke Beuklaan – Tentoonstellingslaan. Merk op dat langs de DeWoestelaan tot aan de De Smet de Naeyerlaan de reisweg overeenkomt met die van tram 51.2.1.CVervoersmodus MetroSelon le scénario de la variante 3F-AZ, le tram partirait de la station Belgica et suivrait l’itinéraire suivant : PlaceWerrie – Avenue Woeste jusqu'à la place Cardinal Mercier – site ferroviaire jusqu’a l’Avenue de l’Exposition –Avenue de l’Exposition – Avenue du Laerbeek – Avenue de l’Arbre Ballon – Avenue de l’Exposition. Remarquonsque le long de la chaussée de Woeste jusqu’au boulevard de Smet de Naeyer, l’itinéraire correspond à celui dutram 51.Volgens variant 4A-Heym gebeurt de bediening door de metro vanaf het Simonisplein onder de Jetselaan, de Wereldtentoonstellingslaan,de Tentoonstellingslaan, de Laarbeeklaan en de Dikke Beuklaan.2.1.CMode MetroVolgens variant 4B-RB wordt metrolijn 6 verlengd vanaf het station Koning Boudewijn tot aan het UZ Brussel onderde Modelwijk, de Romeinsesteenweg en de Dikke Beuklaan.Sommige aanvullende varianten werden tijdens de studie toegevoegd. Het betreft een subvariant premetro, met ofzonder Park&Ride (4A-Premetro-H P+R en 4A-Premetro-H zonder P+R), en een subvariant 3A-Y Wemmel waarbijhet einde van lijn 3A in Y wordt geëxploiteerd, d.w.z. een opsplitsing op halve frequentie in twee takken, de ene naarHouba en de andere naar Wemmel.Suivant la variante 4A-Heym, la desserte est réalisée par le métro à partir de la Place Simonis sous l’Avenue deJette, l’Avenue de l’Exposition Universelle, l’Avenue de l’Exposition, l’Avenue du Laerbeek et l’Avenue de l’ArbreBallon.Suivant la variante 4B-RB, la ligne de métro 6 est prolongée à partir de la station Roi Baudouin jusqu'à l’UZ Brusselsous la Cité Modèle, la chaussée Romaine et l’Avenue de l’Arbre Ballon.Certaines sous-variantes supplémentaires ont été ajoutées en cours d’étude. Il s’agit d’une sous-variante prémétro,avec ou sans Park&Ride (4A-Prémétro-H P+R et 4A-Prémétro-H sans P+R), et d’une sous-variante 3A-YWemmel consistant à exploiter la fin de la ligne 3A en Y, c’est-à-dire une division à demi-fréquence en deuxbranches, l’une vers Houba et l’autre vers Wemmel.2.2 Multicriteria-analyse van indeling van de varianten volgens hun strategische effectIn het eerste deel van de effectenstudie werden de varianten bestudeerd op basis van de volgende strategische criteria:2.2 Analyse multicritères de classement des variantes selon leur impact stratégiqueDans la première partie de l’étude d’impacts, les variantes ont été étudiées en fonction des critères stratégiquessuivants :2.2.AGelijkvormigheid met de gewestelijke en gemeentelijke plannen2.2.ACritère de conformité aux plans régionaux et communauxDe reiswegvarianten werden onderzocht op hun gelijkvormigheid met het Gewestelijk Ontwikkelingsplan (GewOp),het Gewestelijk Bestemmingsplan (GBP) en de Gemeentelijke Mobiliteitsplannen (GMP) van Jette en Ganshoren.2.2.BPrestaties van het openbaar vervoerDat criterium steunde op de modelvorming van de aantrekkelijkheid van de verschillende reiswegvarianten tegen2015 op het ochtendpiekuur tussen 7 en 9 uur (die periode komt overeen met het grootste gebruik dat in aanmerkingmoet worden genomen voor de herwaardering van de infrastructuren). Het referentiescenario dat voor die modelvormingenwordt gebruikt, heet variant 0. Dat referentiescenario is ontstaan uit het strategische mobiliteitsplan vanhet Brussels Hoofdstedelijk Gewest IRIS 2. Het is het verst gevorderde voluntaristische scenario tegen 2015 dat beschikbaarwas op het ogenblik van de modelvorming van de effectenstudie. Dat scenario bestaat voornamelijk uit: de invoering van het Gewestelijk Expres Net volgens het exploitatieschema van de NMBS van maart 2001, metenkele aanpassingen om rekening te houden met een tramtrein op lijn 50 (Aalst); het beheer van het parkeren op de weg in het hele Brussels Hoofdstedelijk Gewest door de invoering van eenparkeertarifering; de invoering van de hiërarchische indeling van de door het Gewestelijk Ontwikkelingsplan gedefinieerde wegen; de bescherming van de woonwijken; de kosteloosheid van het openbaar vervoer voor woon-werk- en woonschoolverplaatsingen.2.2.CGelijkvormigheid met de strategische doelstellingen en de prioriteiten van gewestelijke mobiliteitDe openbaarvervoerverbinding tussen Simonis en het noordwesten van Jette past in de projecten TEOR2 (die deopenbaarvervoerbediening van de site van Tour&Taxis mogelijk maakt) en TRIAS3 (beantwoordt aan het nijpendeprobleem van de verzadiging van de metro in het oosten van het Gewest (Montgomery).Les variantes d’itinéraires ont été examinées du point de vue de leur conformité par rapport au Plan Régional deDéveloppement (PRD), le Plan Régional d’Affectation du Sol (PRAS) et les Plans Communaux de Mobilité (PCM)de la commune de Jette et de Ganshoren.2.2.BCritère de performance des transports publicsCe critère s’appuyait sur la modélisation de l’attractivité des différentes variantes d’itinéraires à l’horizon 2015 àl’heure de pointe du matin entre 7h et 9h (cette période correspond à la fréquentation la plus élevée qui doit êtreprise en compte pour le dimensionnement des infrastructures). Le scénario de référence utilisé pour ces modélisationsse nomme la variante 0. Ce scénario de référence est issu du plan stratégique de mobilité de la RégionBruxelles-Capitale IRIS 2.Il s’agit du scénario volontariste à l’horizon 2015 le plus abouti disponible au moment du travail de modélisation decette étude d’impact. Ce scénario comporte principalement : la mise en place du Réseau Express Régional selon le schéma d’exploitation de la SNCB de mars 2001 avecquelques adaptations pour tenir compte d’un tram-train sur la ligne 50 (Alost) ; la gestion du stationnement en voirie dans toute la Région Bruxelles-Capitale par la mise en place d’une tarificationdu stationnement; la mise en place de la hiérarchisation des voiries définies par le Plan Régional de Développement la protection des quartiers résidentiels ; la gratuité des transports en commun pour les déplacements domicile-travail et domicile-école2.2.CCritère de conformité avec les objectifs stratégiques et les priorités de mobilité RégionaleLa liaison en transports en commun reliant Simonis au Nord-Ouest de Jette s’inscrit dans les projets TEOR2 (quipermet la desserte en transport public du site de Tour&Taxis) et TRIAS3 (répond au problème préoccupant àterme de la saturation du métro à l’est de la Région (Montgomery).Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 13 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project2.2.DStedelijke en landschappelijke integratie2.2.DCritère d’insertion urbaine et paysagèreDat criterium houdt rekening met het effect op de straatruimte, de inrichtingsmogelijkheden en de gevolgen voor defuncties van de openbare ruimte. Die analyse werd uitgevoerd aan de hand van stedenbouwkundige profielen diemet name langs de verschillende tracés werden gemaakt.Ce critère prend en compte l’impact sur l’espace - rue, les opportunités d’aménagement et les effets sur les fonctionsde l’espace public. Cette analyse a été effectuée grâce à des coupes urbanistiques réalisées le long des différentstracés notamment2.2.EInvloed op het milieu (fauna, flora, hydro(geo)logie)2.2.ECritère d’impact sur l’environnement (faune, flore, hydro(géo)logie)De invloed op bodem, ondergrond, grondwater en oppervlaktewateren en de invloed op fauna en flora, en meer bepaaldop de beschermde groene ruimten (Natura 2000) en de grote bomen langs de wegen werden in dat criteriumgeëvalueerd.L’impact sur les sols, sous-sols, les eaux souterraines et les eaux de surface et l’impact sur la faune et la flore, eten particulier sur les espaces verts protégés (Natura 2000) et les grands arbres en voiries ont été évalués dans cecritère.2.2.FInvloed op het parkeren2.2.FCritère d’impact sur le stationnementDe wijziging (verlies of winst) van het aantal parkeerplaatsen werd voor elke variant, per gedeelte, opgenomen.Le changement (gain ou perte) du nombre de places de stationnement a été comptabilisé pour chaque variante,par tronçon.2.2.GExploitatieproblemen2.2.GCritère de contraintes d’exploitationDat criterium werd toegevoegd om rekening te houden met de exploitatieproblemen die in het nadeel van sommigevarianten zouden zijn, zoals het oversteken van grote kruispunten van wegen, of het gebruik van een bestaandespoorweginfrastructuur.Ce critère a été ajouté pour prendre en considération les contraintes d’exploitation pouvant pénaliser certainesvariantes, comme la traversée d’importants carrefours routiers ou l’utilisation d’une infrastructure ferroviaire existante,par exemple.2.2.HInvesteringskosten en exploitatiekosten2.2.HCritère de coûts d’investissement et de coûts d’exploitationDat criterium houdt rekening met de ramingen van de investeringskosten (kosten voor aanleg van de sporen in eigenbedding, de herinrichting van de wegen, het rollend materieel) en de exploitatiekosten (kosten voor de productievan het aanbod konvooi x kilometer verbonden met de exploitatie van de lijn, de kosten per station, de kosten perkm voor het onderhoud van het net, beheerskosten van het rollend materieel).Ce critère prend en compte les estimations des coûts d’investissement (coûts de l’aménagement des voies du sitepropre, du réaménagement de la voirie, du matériel roulant) et d’exploitation (coûts liés à la production de km xconvois liés à l’exploitation de la ligne, les coûts par station, les coûts par km d’axe pour l’entretien du réseau,coûts de gestion du matériel roulant).2.2.IHinder veroorzaakt door de bouwwerkzaamheden (duur en effecten)2.2.ICritère de nuisances générées par les chantiers (durée et impacts)Dat criterium is gebaseerd op de raming van de duur van de bouwwerkzaamheden, de impact daarvan op de toegankelijkheidvan de handelszaken en gemeenschapsvoorzieningen, de gevolgen ervan op de ondergrond en hetgrondwater, en de effecten ervan op het vlak van lawaai en trillingen.Ce critère se base sur l’appréciation de la durée du chantier, de son impact sur l’accessibilité aux commerces etaux équipements publics, de ses impacts sur le sous-sol et les eaux souterraines et de ses impacts en terme debruit et de vibrations.2.2.JRobuustheid tegenover de verkeersvoorspellingen2.2.JCritère de robustesse vis-à-vis des prévisions de traficDat criterium houdt rekening met het vermogen van het openbaar vervoer om zich aan te passen aan de onzekerheidaangaande de toekomstige vraag naar privé voertuigen.Ce critère prend en compte la capacité du transport en commun à s’adapter à l’incertitude concernant la demandefuture en véhicules particuliers.2.2.KImpact van het lawaai en de trillingen in de exploitatiefase2.2.KCritère d’impact du bruit et des vibrations en phase d’exploitationDat criterium werd in aanmerking genomen in het tweede gedeelte van de studie toen de studiegelastigde over deinformatie beschikte van de akoestische en trillingsmodelvorming die het mogelijk maakt om de varianten op dat gebiedonderling te onderscheiden.2.2.LBediening van de dichtbevolkte wijkenDat criterium werd gekozen omdat de wijken Modelwijk, Tuinen van Jette en Heymbosch een hoge bevolkingsdichtheidvertonen, en momenteel zeer slecht bediend worden door het openbaar vervoer.2.2.MConclusieDe varianten kregen een cijferwaardering op basis van die criteria. Elk criterium werd gewogen. Het eindresultaatstaat in een multicriteriatabel die de cijfers van elke variant volgens elk criterium samenbrengt en die het mogelijkmaakt om een eindrangschikking op te stellen. Samengevat kunnen de volgende overwegingen worden aangenomen,van de hoogst gerangschikte tot de laagst gerangschikte varianten.Ce critère a été pris en compte dans la seconde partie de l’étude lorsque le chargé d’étude possédait les informationsgrâce à la modélisation acoustique et vibratoire permettant de distinguer les variantes entre elles sur cepoint.2.2.LCritère de desserte des quartiers à haute densité d’habitatCe critère a été choisi car les quartiers dits de la Cité modèle, des Jardins de Jette et du Heymbosch présententune densité de population élevée et sont actuellement très mal desservis par les transports en commun.2.2.MConclusionLes variantes ont été cotées en fonction de ces critères. Chaque critère a été pondéré. Le résultat final se trouvedans un tableau multicritères qui synthétise les notes de chaque variante selon chaque critère et permet d’établirun classement final. Les considérations suivantes peuvent être retenues en guise de synthèse ; en allant des variantesles mieux classées aux moins bien classées.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 14 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project2.3 Evaluatie van de variantenEr zijn vier varianten die boven de andere uitsteken door hun hoge cijferwaardering. De varianten tram 3A-H, 3A-AZen 3 E-H en de variant premetro 4A-premetro-H hebben geen enkele grote beperking. Zij zijn performant (winst vanreistijd voor de gebruikers in het Hoofdstedelijk Gewest) en bedienen dichtbevolkte woonwijken (de wijk van deSpiegel, de Jetselaan, het UZ-Brussel, de Tuinen van Jette, de Modelwijk en de wijk dicht bij het station Houba deStrooper (behalve in het geval van variant 3A-AZ)).De varianten metro 4A-Heym, 4A-Heym P+R, 4A-premetro-H P+R en 4B-AZ P+R hebben betrekkelijk goede waarderingscijfers.Hun sterke punt is immers dat zij performant zijn; zij zijn echter veel duurder dan de bovenvermeldetramvarianten.De varianten tram 3B-AZ en 3C-AZ hebben lage waarderingscijfers omdat zij de straatruimte ernstig zouden schaden,respectievelijk door het aanbrengen van tunnelingangen en het vellen van bomen langs het Elisabethpark. Tenslotte zijn de varianten met de laagste cijfers de varianten tram 3A-RB, 3D-AZ en 3F-AZ en de varianten bus 2A-H,2A-RB en 2B-RB. De varianten 3D-AZ en 3F-AZ bedienen immers geen zeer dichtbevolkte wijken. Variant 3A-RBheeft een minder hoge cijferwaardering dan de varianten 3A-AZ en 3A-H omdat zijn terminus in het station KoningBoudewijn komt, wat niet pertinent is voor de bediening van de woonwijken. De busvarianten zijn negatief gewaardeerdomdat, hoewel hun effecten vrij gering zijn, de modelvorming aantoont dat zij geen middel zijn om te beantwoordenaan de vraag naar openbaar vervoer tegen 2015.Kortom, variant tram 3A-H kreeg de hoogste score. Op de tweede plaats staan met een ex aequo variant tram 3A-AZ en variant 4A-premetro-H zonder Park & Ride. Op de derde plaats vinden we variant 3 E-H. Die rangschikking ishet resultaat van fase 1 van de studie van Stratec. De aangenomen varianten zijn uitgebreid geanalyseerd in hettweede gedeelte van de studie door de analyse van de lokale effecten te verfijnenIn overleg met het begeleidingscomité werd beslist om de varianten 3AH, 4A-premetro-H en 3 E-H tot aan de halteHouba de Strooper dieper te bestuderen. De varianten die een lus maken (naam van variant eindigend op -AZ) warenimmers minder relevant met betrekking tot de openbaar vervoersbediening van de woonwijken.De volgende drie varianten worden in deze effectenstudie verder meegenomen: Variant 3 A-H (tram) is dezelfde als variant bus 2A-H (Simonisplein – Jetselaan – Wereldtentoonstellingslaan –Tentoonstellingslaan – Laarbeeklaan en Dikke Beuklaan – Generaal de Ceunincklaan tot aan de Houba deStrooperlaan). Variant 3 EH (tram) De reisweg van variant 3E-AZ is de volgende: Simonisplein – Jetselaan – Lakenselaan,Poplimontlaan - Wereldtentoonstellingslaan – Tentoonstellingslaan – Laarbeeklaan – Dikke Beuklaan – Tentoonstellingslaan. Variant 4A (prémetro) Volgens variant 4A-Heym gebeurt de bediening door de metro vanaf het Simonispleinonder de Jetselaan, de Wereldtentoonstellingslaan, de Tentoonstellingslaan, de Laarbeeklaan en de Dikke Beuklaan2.3 Evaluation des variantesQuatre variantes se dégagent des autres par leur cotation élevée. En effet, les variantes de tram 3A-H, 3A-AZ et 3E-H et la variante pré-métro 4A-Prémétro-H n’ont aucune contrainte majeure. Elles sont performantes (gains detemps de parcours pour les usagers à l’échelle de la Région de Bruxelles-Capitale) et desservent des quartiersrésidentiels à forte densité de population (le quartier du Miroir, l’Avenue de Jette, l’UZ-Brussel, les jardins deJette, la Cité Modèle et le quartier situé près de la station Houba de Strooper (excepté dans le cas de la variante3A-AZ).Les variantes métro 4A-Heym, 4A-Heym P+R, 4A-Prémétro-H P+R et 4B-AZ P+R ont des évaluations relativementbonnes. En effet, leur point fort est qu’elles sont performantes ; cependant elles sont beaucoup plus chèresque les variantes tram, énoncées précédemment.Les variantes de tram 3B-AZ et 3C-AZ ont des cotations faibles car elles nuiraient gravement à l’espace-rue par,respectivement, l’implantation de trémies et l’abattage d’arbres le long du Parc Elisabeth. Enfin, les variantes quiont les cotations les plus faibles sont les variantes de tram 3A-RB, 3D-AZ et 3F-AZ et les variantes de bus 2A-H,2A-RB et 2B-RB. En effet, les variantes 3DAZ et 3F-AZ ne desservent pas des quartiers très denses. La variante3A-RB a une cotation moins élevée que les variantes 3A-AZ et 3A-H car son terminus s’effectue à la station RoiBaudouin, ce qui n’est pas pertinent du point de vue de la desserte des quartiers résidentiels. Les variantes debus sont notées négativement car bien que leurs impacts soient assez faibles, la modélisation montre qu’elles nesont pas un moyen de répondre à la demande en transports en commun à l’horizon 2015.En conclusion, la variante tram 3A-H a obtenu le score le plus élevé. En seconde position, on retrouve ex-aequola variante tram 3A-AZ et la variante 4A-Prémétro-H sans Park & Ride. En troisième position, on retrouve la variante3 E-H. Ce classement constitue le résultat de la phase 1 de l’étude de Stratec. Ces variantes retenues sontanalysées en détail dans la deuxième partie de l’étude en affinant l’analyse des impacts locaux (voir le point suivant).En accord avec le comité d’accompagnement, il a été décidé d’étudier plus profondément les variantes 3A-H, 4A-Prémétro-H et 3 E-H jusqu’à l’arrêt Houba de Strooper. En effet, les variantes réalisant une boucle (nom de variantese finissant par -AZ) étaient moins pertinentes en terme de desserte en transports publics des quartiers résidentiels. Variante 3 A-H (tram) La variante 3A-H est identique à la variante bus 2A-H (Place Simonis – Avenue de Jette– Avenue de l’Exposition Universelle – Avenue de l’Exposition – Avenue du Laerbeek et Avenue de l’Arbre Ballon– Avenue du Général Ceuninck jusqu’à l’Avenue Houba de Strooper). Variante 3 EH (tram) L’itinéraire de la variante 3E-AZ est le suivant : place Simonis – Avenue de Jette – Avenuede Laeken, Avenue Poplimont – Avenue de l’Exposition Universelle – Avenue de l’Exposition – Avenue duLaerbeek – Avenue de l’Arbre Ballon – Avenue de l’Exposition. Variante 4A (prémetro) Suivant la variante 4A-Heym, la desserte est réalisée par le métro à partir de la PlaceSimonis sous l’Avenue de Jette, l’Avenue de l’Exposition Universelle, l’Avenue de l’Exposition, l’Avenue duLaerbeek et l’Avenue de l’Arbre Ballon.2.4 Grondige analyse van de effecten van de drie aangenomen variantenMOBILITEITDe drie varianten impliceren de herstructurering van het bestaande openbaar vervoersnet: afschaffing van bus 13,wijziging van de reisweg van bus 14. De haltes van de bus en van de gekozen variant (tram of premetro) moetenworden gehergroepeerd. De drie varianten rijden bovengronds in een eigen bedding. Naast de gemeenschappelijkereisweg van de drie varianten, vereist variant 3A-H de bouw van de haltes Brusselaarsplein en Eeuwfeestsquare,variant 3E-H impliceert de inrichting van de haltes Prins Boudewijn en Eeuwfeestsquare; variant 4A-premetro-H tenslotte veroorzaakt de bouw van twee ondergrondse stations: Spiegel en Eeuwfeestsquare.2.4 Analyse approfondie des impacts des trois variantesMOBILITELes trois variantes impliquent la restructuration du réseau de transport en commun existant : suppression dubus 13, modification de l’itinéraire du bus 14. Les arrêts de bus et de la variante choisie (tram ou pré-métro) devrontêtre regroupés. Les trois variantes circulent sur un site propre en surface. En plus de l’itinéraire commun auxtrois variantes, la variante 3A-H nécessite la construction des arrêts Square des Bruxellois et Square du Centenaire,la variante 3E-H implique l’aménagement des arrêts Prince Baudouin et Square du Centenaire ; enfin lavariante 4A-Prémétro-H engendre la construction de deux stations souterraines : Miroir et Square du Centenaire.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 15 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende projectWat de vervoersprestaties (winst van reistijd in het BHG) betreft, zijn ze evenwaardig. Variant 3E-H lijkt 12 % minderperformant (ten opzichte van de twee andere) in de ogen van de gebruikers (wegens de splitsing door de Poplimontlaan).Op de gemeenschappelijke stukken van de drie varianten zijn de rijwegen breed genoeg om het autoverkeerniet te hinderen. Varianten 3A-H en 3 E-H veroorzaken echter een min of meer belangrijke verminderingvan het autoverkeer (tussen 5 % en 30 %). Variant 4Apremetro-H beïnvloedt het autoverkeer en de organisatie vanhet parkeren minder aangezien een deel van zijn tracé ondergronds is.Het voornaamste gevolg van die openbaarvervoerverbindingbetreft het lang parkeren nabij de haltes. Wat het parkeren betreft, zouden er 153 parkeerplaatsenworden afgeschaft op de gemeenschappelijke stukken van de drie varianten. Bij variant 3 E-H worden de minsteparkeerplaatsen afgeschaft op het specifieke stuk van elke variant: 15 afgeschafte parkeerplaatsen. De varianten3A-H en 4A-premetro-H leiden tot de afschaffing van respectievelijk 50 en 51 plaatsen Die openbaar vervoersverbindinggeeft de opportuniteit om een fietspad aan te leggen langs de heringerichte stukken. Die nieuwe inrichtingenleiden echter tot een vermindering van de breedte van het voetpad, met name in de Poplimontlaan en de Lakenlaan(variant 3E-H). Variant 4A-Premetro-H is gedeeltelijk ondergronds en minimaliseert dus de conflicten tussentrams en zachte weggebruikers. Er valt op te merken dat de varianten 3A-H en 4A-premetro-H de capaciteit van dePoplimontlaan (met het statuut van grootstedelijke weg in het GewOP) om het verkeer over te nemen, niet aantasten.Aanbevelingen De creatie van een intermodale pool GEN-Tram ter hoogte van de halte EXPO zou het mogelijk maken om pendelaarsnaar de nieuwe lijn 9 te lokken. Om lang parkeren in de buurt van de haltes te vermijden, wordt aanbevolen om blauwe zones in te voeren op dewegen die grenzen aan de eigen bedding. Meer algemeen, moeten de oversteekplaatsen voor fietsers en voetgangers zoveel mogelijk worden beveiligd omde veiligheid van de zwakke weggebruikers ten opzichte van de tram of de premetro en de auto’s te verzekeren. Om de toegang tot de ondergrondse stations te verbeteren, moeten roltrappen en een lift voor personen met beperktemobiliteit en voor kinderwagens worden geïnstalleerd. Bovendien, in het kader van variant 3A-H en eventueel van variant 4A- premetro, moet een ondergrondse parkingmet 196 plaatsen voor auto’s en 3 plaatsen voor motorfietsen onder het Spiegelplein worden gebouwd omde verloren parkeerplaatsen te compenseren.Evaluatie en conclusieDe wijziging van de huidige openbaarvervoerinfrastructuren is gelijkaardig voor de drie varianten. Variant 4Apremetro-Hheeft de minste gevolgen qua effecten op het wegverkeer en qua conflicten tram - zachte weggebruikers.Wat het parkeren betreft, veroorzaakt variant 3 E-H de afschaffing van de minste parkeerplaatsen. Er dientechter opgemerkt dat de parkeerplaatsen die verloren gaan voor variant 3A-H moeten worden gecompenseerd doorde bouw van een ondergrondse parking onder het Spiegelplein of aansluitend.En ce qui concerne des performances de transport (gains de temps de parcours à l’échelle de la RBC), ellessont équivalentes. La variante 3E-H paraît 12% moins performante (par rapport aux deux autres) aux yeux desutilisateurs (à cause de la bifurcation par l’Avenue Poplimont). Sur les tronçons communs aux trois variantes, leslargeurs des chaussées sont suffisantes pour ne pas entraver le trafic automobile. Les variantes 3A-H et 3 E-Hengendrent néanmoins une réduction du trafic automobile de manière plus ou moins significative (entre 5% et30%). La variante 4A-Prémétro-H influence moins le trafic automobile et l’organisation du stationnementpuisqu’une partie de son tracé est souterrain. L’effet principal de cette liaison de transport en commun concerne leparking ventouse près des arrêts. Concernant le stationnement, 153 places de stationnement seraient suppriméessur les tronçons communs aux trois variantes. La variante 3 E-H est celle qui engendre le moins de suppressionde parking sur le tronçon spécifique à chaque variante : 15 suppressions de stationnements. Les variantes 3A-Het 4A-Prémétro-H entraînent la suppression de respectivement 50 et 51 places Cette liaison en transport encommun donne l’opportunité d’une création d’une piste cyclable le long des tronçons réaménagés. Cependant,ces nouveaux aménagements engendrent des réductions de largeur de trottoir, dans l’Avenue Poplimont etl’Avenue de Laeken notamment (Variante 3E-H). La variante 4A-Prémétro-H étant partiellement en souterrain, elleminimise les conflits entre trams et modes doux. Il est à remarquer que les variantes 3A-H et 4A-Prémétro-Hmaintiennent intacte la capacité de l’Avenue Poplimont (classée en tant que voirie métropolitaine au PRD) à reprendrele trafic.Recommandations La création d’un pôle intermodal RER-Tram au niveau de l’arrêt EXPO permettrait de drainer des navetteurssur la nouvelle ligne 9. Pour éviter le parking ventouse auprès des haltes, il est recommandé de mettre en place des zones bleuesdans les voiries jouxtant le site propre. Plus généralement, les traversées cyclo-piétonnes doivent être sécurisées au maximum pour assurer la sécuritédes usagers faibles par rapport au tram ou au pré-métro et aux automobiles. Afin d’améliorer l’accès aux stations souterraines, des escalators et un ascenseur pour les PMR et les poussettesdevront être mises en place. De plus, dans le cadre de la variante 3A-H et, éventuellement, de la variante 4A Prémétro-H, un parking souterrainavec 196 emplacements pour voitures et 3 pour motos sous la Place du Miroir doit être construit afin decompenser les pertes de stationnement.Evaluation et conclusionLa modification des infrastructures de transport public actuel est similaire pour les trois variantes. La variante 4A-Prémétro-H est celle qui a le moins d’incidences au niveau de l’impact sur le trafic routier et des conflits trammodesdoux. Concernant le stationnement, c’est la variante 3 E-H qui engendre le moins de suppression. Cependant,il est à noter que le stationnement perdu pour la variante 3A-H doit être compensé par la construction d’unparking souterrain sous la Place du Miroir ou abords.SOCIAAL EN ECONOMISCHHet voornaamste sociaal-economische effect van de drie varianten zijn de gevolgen op de zondagsmarkt van Jetteen op de handelskern van de Spiegel. Zo heeft variant 3A-H een directe impact op de markt aangezien de eigenbedding zich in de Jetselaan zou bevinden, de plaats die thans wordt ingenomen door de kraampjes van de zondagsmarkt.Die variant zou dus de verplaatsing van 52 kraampjes met zich meebrengen. Bovendien schaft ze 50parkeerplaatsen af op het eilandje dat voor het Spiegelplein ligt, wat een negatief aspect is voor de handelaars. Devarianten 3E-H en 4A-premetro-H zouden een verlies aan zichtbaarheid veroorzaken voor de handelszaken op hetSpiegelplein. De huidige bussen 13 en 14 bedienen immers die handelswijk, terwijl variant 3E-H en variant4Apremetro-H een vermindering van de zichtbaarheid van de handelswijk zullen veroorzaken. Wat de waarde vanhet vastgoed betreft, zullen de bediende wijken profijt halen uit die verbetering van de toegankelijkheid met hetopenbaar vervoer. De laagste investeringskosten zijn die van variant 3A-H (56 183 420 euro), gevolgd door variant3 E-H (63 122 900 euro) en ten slotte variant 4A-premetro-H (100 103 420 euro).Jette kent eveneens een belangrijke jaarmarkt. Deze vindt plaats op maandag na de laatste zondag van augustus.De markt is drie kilometer lang, kent 600 plaatsen voor handelaars, 300 plaatsen voor particulieren en trekt meerdan 100.000 bezoekers. Een dergelijk groot evenement kan enkel voortbestaan dankzij collectief vervoer. tram 9 zalde drager moeten worden tijdens op de dag van de jaarmarkt, immers tram 19 wordt dan vervangen door bussen.DOMAINES SOCIAL ET ECONOMIQUELe principal impact socio-économique de ces trois variantes est l’incidence sur le marché dominical de Jette etsur le noyau commerçant du Miroir. Ainsi, la variante 3A-H a un impact direct sur le marché puisque le sitepropre se situerait dans l’Avenue de Jette, endroit actuellement occupé par les échoppes du marché le dimanche.Cette variante entraînerait donc le déplacement de 52 échoppes. De plus, elle supprime 50 places de parking surl’îlot situé devant la place du Miroir, ce qui est un aspect négatif pour les commerçants. Les variantes 3E-H et 4A-Prémétro-H pourraient engendrer une perte de visibilité pour les commerces de la Place du Miroir. En effet, lesbus 13 et 14 actuels desservent ce quartier commerçant tandis que la variante 3E-H et la variante 4A-Prémétro-Hengendreront une diminution de la visibilité du quartier commerçant. Du point de vue de la valeur immobilière,les quartiers desservis vont tirer profit de cette amélioration de l’accessibilité aux transports en commun. Le coûtd’investissement le moins élevé est celui de la variante 3A-H (56 183 420 euros), arrive ensuite la variante 3 E-H(63 122 900 euros) et enfin la variante 4A-Prémétro-H (100 103 420 euros).Le lundi suivant le dernier dimanche du mois d’août la commune de Jette organise un marché annuel important.Ce marché a une longueur de 3 km, offre 600 places pour commerçants, 300 places pour les personnes privées etattire plus de 100.000 visiteurs. Un événement d’une telle ampleur n’est susceptible de continuer à exister qu’avecun transport en commun efficace. Comme les jours dudit marché le tram 19 est remplacé par des bus, le tram 9Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 16 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende projectdevra desservir le quartier.De jaarlijkse exploitatiekosten zijn van dezelfde ordegrootte: 4 130 364 euro voor variant 3AH, 4 406 885 eurovoor variant 3 E-H en 4 974 364 euro voor variant 4A-premetro-H. Merk op dat de varianten 3A-H en 4A-premetro-Hhogere investeringskosten zullen vereisen door de uitvoering van compenserende maatregelen (ondergrondse parkingvoor variant 3AH en het achteruitbrengen van de uitgangskokers voor variant 4A-premetro-HAanbevelingen Er dient opgemerkt dat een vermindering van 4,6 miljoen euro zou kunnen worden gerealiseerd in het geval dater geen railliggers zouden worden aangebracht in de noordelijke stukken van het tracé (zie hoofdstuk “Geluidsentrillingsomgeving”). Om de activiteit van de zondagsmarkt te behouden ondanks het langsrijden van variant 3A-H wordt voorgesteldom de schikking van de kraampjes in de Jetselaan te veranderen. Zo lijkt het aangewezen om het verkeer op deJetselaan af te sluiten in de richting Eeuwfeestsquare-Spiegelplein, om die ruimte op Ganshoren ook te laten innemendoor de verplaatste kraampjes. Ondanks het verlies aan dichtheid van de markt kunnen de kraampjesdankzij die herinrichting op dezelfde laan als vroeger blijven.Les coûts d’exploitation annuels respectent le même ordre de grandeur : 4 130 364 euros pour la variante 3A-H, 4 406 885 euros pour la variante 3 E-H et 4 974 364 euros pour la variante 4A-Prémétro-H. Notons que les variantes3A-H et 4A-Prémétro-H nécessiteront un coût d’investissement supérieur, de part la réalisation de mesurescompensatoires (parking souterrain pour la variante 3A-H et recul des trémies de sortie pour la variante 4A-Prémétro-HRecommandations Il est à noter qu’une réduction de 4,6 millions d’euros pourrait être effectuée dans l’hypothèse où des railspoutres ne sont pas mis en place sur les tronçons Nord du tracé (voir le chapitre « Environnement sonore etvibratoire »). Afin de poursuivre l’activité du marché dominical malgré le passage de la variante 3A-H, l’on devra modifier ladisposition des échoppes dans l’Avenue de Jette. En effet, l’on pourrait fermer la circulation sur l’Avenue deJette dans le sens Square du Centenaire-Place du Miroir afin d’occuper cet espace sur Ganshoren par le replacementdes échoppes. Malgré la perte de densité du marché, ce réaménagement permet aux échoppes derester sur la même Avenue qu’auparavant.Evaluatie en conclusieVariant 3A-H is de goedkoopste qua investering en exploitatie, terwijl variant 4A-premetro-H de duurste is.Evaluation et conclusionLa variante 3A-H est la moins coûteuse en terme d’investissement et d’exploitation tandis que la variante4A-Prémétro-H est la plus coûteuse.STEDENBOUW, LANDSCHAP EN RUIMTELIJKE ORDENINGDe drie varianten vertonen geen enkele onverenigbaarheid met de gemeentelijke en gewestelijke reglementaireplannen. De drie tracévarianten bieden een interessante opportuniteit voor de herinrichting van bepaalde stukkenlangs het tracé, zoals de Dikke Beuklaan of de Wereldtentoonstellingslaan. Het effect op de straatruimte is grotervoor variant 4A-premetro-H vanwege de ingangs- en uitgangskokers van de tunnel. Dat punt is bijzonder problematischter hoogte van het kruispunt tussen de Lakenlaan en de Jetselaan aangezien tram 19 om de ingangskoker vande tunnel (van variant 4A-premetro-H) rijdt om zijn reisweg voort te zetten. Die vier tramsporen hebben een sterkeimpact op de straatruimte. Varianten 3A-H en 4A-premetro-H vertonen risico’s van aantasting van de bomen in deJetselaan. Inderdaad, de eigen bedding van variant 3A-H zou tussen de rijen bomen komen in de Jetselaan. Hetopsnoeien van de bomen, het onderhoud van de eigen bedding, de zetting van de grond (tijdens de werkzaamheden)zouden negatieve gevolgen kunnen hebben voor de fytosanitaire gezondheid van de laanbomen. Variant 4Apremetro-Hvertoont echter de meeste risico’s voor het behoud van de laanbomen. De twee premetrotunnels (naastelkaar gebouwd, de ene onder de middenberm, de andere onder de rijweg) waarborgen immers het behoud van debomen niet, aangezien het wortelstelsel door hun aanwezigheid sterk beïnvloed zou worden. Alle stukken van debovengrondse eigen bedding zouden met gras worden ingezaaid, behalve de haltes die met de bussen zouden wordengedeeld5. Variant 4A-premetro-H biedt de opportuniteit om het Spiegelplein onafhankelijk van het langsrijdenvan de tram in te richten. Ten slotte, wat de gevolgen voor de functies van de openbare ruimte betreft, geeft variant3A-H een stedenbouwkundige coherentie aan de Spiegelwijk, en verbetert haar zichtbaarheid en aantrekkelijkheid.Net als bij variant 3 E-H draagt het langsrijden van de tram in variant 3A-H bij tot de versterking van de sociale controle,wat niet het geval is bij variant 4A-premetro-H, aangezien die twee ondergrondse haltes heeft (die bijdragen toteen gevoel van onveiligheid).URBANISME, PAYSAGE ET AMENAGEMENT DU TERRITOIRELes trois variantes ne présentent aucune incompatibilité avec les plans réglementaires communaux et régionaux.Les trois variantes de tracé offrent une opportunité intéressante pour le réaménagement de certains tronçons lelong du tracé, comme l’Avenue de l’Arbre Ballon ou l’Avenue de l’Exposition Universelle, par exemple. L’impactsur l’espace-rue est plus important pour la variante 4A-Prémétro-H du fait des trémies d’entrée et de sortie du tunnel.Ce point est particulièrement problématique au niveau de l’intersection entre l’Avenue de Laeken et l’Avenuede Jette car le tram 19 contourne la trémie d’entrée du tunnel (de la variante 4A-Prémétro-H) pour poursuivre sonitinéraire. Ces quatre voies de tram ont un fort impact sur l’espace- rue. Les variantes 3A-H et 4A-Prémétro-H présententdes risques d’atteinte aux arbres de l’Avenue de Jette. En effet, le site propre de la variante 3A-Hs’insérerait entre les alignements d’arbre dans l’Avenue de Jette. L’élagage des arbres, l’entretien du site propre,le tassement de la terre (lors du chantier) pourraient avoir des incidences négatives sur la santé phytosanitairedes arbres d’alignement. Cependant, la variante 4A-Prémétro-H présente le plus de risques pour le maintien desalignements d’arbres. En effet, les deux tunnels de pré-métro (construits côte à côte, l’un sous la berme centrale,l’autre sous la chaussée) ne garantissent pas la conservation des arbres puisque le système racinaire serait fortementimpacté par leur présence. L’ensemble des tronçons du site propre en surface serait engazonné mis à partles arrêts qui seraient partagés avec les bus. La variante 4A-Prémétro-H offre l’opportunité d’aménager la Placedu Miroir indépendamment du passage du tram. Enfin, du point de vue des effets sur les fonctions de l’espacepublic, la variante 3A-H donne une cohérence urbaine au quartier du Miroir et améliore sa lisibilité et son attractivité.De même que la variante 3 E-H, le passage du tram dans la variante 3A-H participe à la rehausse du contrôlesocial, ce qui n’est pas le cas de la variante 4A-Prémétro-H puisqu’elle compte deux arrêts souterrains (qui participentau sentiment d’insécurité).Evaluatie en conclusieVariant 3A-H vertoont de beste stedenbouwkundige en ruimtelijke coherentie. Dat tracé vormt een echte opportuniteitom de Jetselaan, het Spiegelplein en de Spiegelwijk in het algemeen te herwaarderen, op voorwaarde dat derijen bomen van de Jetselaan bewaard blijven. Variant 3 E-H is de variant die de minste gevolgen op lokaal niveauheeft; het is de voorzichtigste, maar hij lijkt minder relevant om de dichte woonwijk van de Spiegel en zijn handelskernte bedienen. Het ondergrondse stuk van variant 4A-premetro-H vertoont grote ongemakken: het verlies aansociale controle en het risico van aantasting van het wortelstelsel van de bomen.Evaluation et conclusionLa variante 3A-H présente la meilleure cohérence urbanistique et spatiale. Ce tracé représente une réelle opportunitépour requalifier l’Avenue de Jette, la Place du Miroir et le quartier du Miroir en général sous la condition queles alignements d’arbres de l’Avenue de Jette soient conservés. La variante 3 E-H est celle qui entraîne le moinsd’incidences au quartier d’habitat dense du Miroir et son noyau commerçant. Le tronçon souterrain de la variante4A-Prémétro-H présente d’importants inconvénients : la perte du contrôle social et le risque d’atteinte au systèmeracinaire des arbres.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 17 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende projectARCHITECTURAAL EN NATUURLIJK ERFGOEDHet gemeenschappelijke tracé van de drie varianten loopt over de site van het Koning Boudewijnpark die als GewestelijkNatuurgebied is geregistreerd. Het tracé van variant 3A-H loopt langs de wijk van de Vlamingen- en Walenstraat,die ingeschreven is op de bewaarlijst. Aangezien het tracé op meer dan 50 meter van die straten loopt,blijft de bescherming van het architecturale en stedenbouwkundige complex van die zone gevrijwaard. Het tracé vanvariant 4A-premetro-H voorziet in een uitgangskoker vóór de straatwand van de wijk “Home” in de Wereldtentoonstellingslaan.AanbevelingenZelfs al heeft de site van het Koning Boudewijnpark niet rechtstreeks te maken met het tracé, toch dienen tijdens debouwwerkzaamheden de nodige maatregelen te worden genomen om de bescherming van de fauna en flora vanhet park te verzekeren.GELUIDS- EN TRILLINGSOMGEVINGBetreffende het lawaai dat door de verschillende varianten op het gemeenschappelijke stuk wordt veroorzaakt, komtvolgens de uitgevoerde akoestische modelvormingen, enkel de lawaaiproductie van de tram de doelstelling van deovereenkomst MIVB-BHG na. De grenswaarde die overdag (7-22 uur) ter hoogte van de straatwand buiten niet magworden overschreden, is 70 dB(A). Die waarde vloeit voort uit de keuze van het rollend materieel: de nieuwe tram3000, die veel geruislozer is dan de vorige versies. Het lawaaierigste gedeelte van het tracé is het gedeelte ten zuidenvan de Lakenlaan wegens de dubbele omloop van de nieuwe variant en van tram 19. Variant 3A-H concentreerthet lawaai van de tram op de Jetselaan en variant 3 E-H op de Poplimontlaan. De gunstigste variant op dat gebied isvariant 4A-Premetro-H aangezien die de geluidseffecten over ongeveer 1000 m tenietdoet door ondergronds tegaan. Het wegverkeer (en het daardoor veroorzaakte lawaai) vermindert duidelijk in de Dikke Beuklaan tegenoverhet UZ Brussel. Variant 3A-H veroorzaakt een homogene vermindering van 2 dB over het hele tracé, terwijl variant 3E-H geen homogene vermindering veroorzaakt: zo vermindert het lawaai met 3 dB op de Poplimontlaan, terwijl hettoeneemt in bepaalde stukken van de Jetselaan. Variant 4A-Premetro-H ten slotte, vertoont de beste resultaten,aangezien hij het lawaai van het openbaar vervoer ondergronds centraliseert en geen bijkomend verkeer veroorzaaktin de Jetselaan. In het algemeen veroorzaakt het langsrijden van een tram trillingen langs het tracé. Die trillingenzijn hinderlijker (ten zuiden van de Expolaan) in de dichter bebouwde wijken.AanbevelingenEr moeten trillingwerende systemen worden geïnstalleerd om die hinder te beperken.PATRIMOINE ARCHITECTURAL ET NATURELLe tracé commun aux trois variantes traverse le site du Parc Roi Baudouin qui est inscrit comme Réserve NaturelleRégionale. Le tracé de la variante 3A-H longe le quartier des rues des Flamands et des Wallons qui est inscritsur la liste de sauvegarde. Le tracé passant à plus de 50 mètres de ces rues, la protection de l’ensemble architecturalet urbanistique de cette zone est préservée. Le tracé de la variante 4A-Prémétro-H prévoit une trémie desortie devant les façades du quartier « Le home » dans l’Avenue de l’Exposition Universelle.RecommandationsMême si le site du Parc Roi Baudouin ne touche pas le tracé directement, il convient de prendre des précautionsnécessaires lors du chantier pour assurer la protection de la faune et la flore du parc.ENVIRONNEMENT SONORE ET VIBRATOIREConcernant le bruit engendré par les différentes variantes sur le tronçon commun, le niveau de bruit du tram pritisolément respecte les objectifs de la convention STIB-RBC, d’après les modélisations acoustiques réalisées. Lavaleur limite à ne pas dépasser au droit des façades à l’extérieur pendant la journée (7h-22h) est de 70dB(A).Cette performance est due au choix du matériel roulant: le nouveau tram 3000, qui est beaucoup plus silencieuxque les précédentes versions. La partie la plus bruyante du tracé est celle située au sud de l’Avenue de Laeken àcause de la double circulation de la nouvelle variante et du tram 19. La variante 3A-H concentre le bruit du tramsur l’Avenue de Jette et la variante 3 E-H sur l’Avenue de Poplimont. La variante la plus favorable dans ce domaineest la variante 4A-Prémétro-H puisqu’elle supprime les incidences sonores sur environ 1000m lorsqu’elleest en souterrain. Le trafic routier (et le bruit qu’il génère) diminue nettement sur l’Avenue de l’Arbre ballon face àl’UZ Brussel. La variante 3A-H entraîne une diminution homogène sur tout le tracé de 2 dB, tandis que la variante3 E-H n’entraîne pas de diminution homogène : ainsi le bruit diminue de 3 dB sur l’Avenue de Poplimont alors qu’ilaugmente sur certaines portions de l’Avenue de Jette. Enfin, la variante 4A-Prémétro-H présente les meilleursrésultats puisqu’elle centralise le bruit des transports en commun en souterrain tout en n’engendrant pas de traficsupplémentaire dans l’Avenue de Jette.De manière générale, le passage d’un tram engendre des vibrations le long du tracé. Celles-ci sont plus gênantes(au sud de l’Avenue de l’Expo) dans les quartiers plus densément bâtis.RecommandationsDes systèmes anti-vibratoires devront être mis en place pour réduire ces nuisances.BODEM EN WATERHet voornaamste criterium dat in aanmerking wordt genomen in de analyse is de bodemafdekking. In het algemeenvergroot een toegenomen verharding het gevaar op overstromingen, vooral in het dal van de Molenbeek. De eigenbedding zal met gras worden ingezaaid, behalve aan de haltes. De varianten 3A-H en 3 E-H hebben een positiefeffect op de bodem aangezien zij doorlaatbare (met gras ingezaaide) oppervlakken creëren ten opzichte van de referentievariant.Variant 4A-Premetro-H daarentegen zou de ondoorlaatbare oppervlakken kunnen vergroten.AanbevelingenEr moeten voorstudies worden uitgevoerd om de negatieve effecten te bepalen die een dergelijke openbaar vervoerverbindingzou kunnen hebben op de hoogte en de afvloeiing van het grondwater, het opvangen van het waterin de omgeving en de restcapaciteiten van de afvoervoorzieningen van het rioleringsnet.SOLS ET EAUXLe principal critère pris en compte dans cette analyse est l’imperméabilisation des sols. De manière générale, uneimperméabilité augmentée des surfaces augmente les risques d’inondations, surtout dans le fond de la vallée duMolenbeek. Le site propre sera engazonné, excepté aux arrêts du tram. Les variantes 3A-H et 3 E-H ont un impactpositif sur les sols puisqu’elles créent des surfaces perméables (engazonnées) par rapport à la variante deréférence. Par opposition, la variante 4A-Prémétro-H risque d’augmenter les surfaces imperméables.RecommandationsDes études préalables sont à réaliser afin de déterminer les impacts négatifs que pourraient avoir cette liaison entransport public sur les hauteurs et les écoulements des nappes souterraines, les captages d’eaux environnants etles capacités résiduelles des ouvrages d’évacuation du réseau d’égout.KLIMAAT, LUCHT, ENERGIEDe vermindering van de CO2-emissies door de vermindering van het verkeer op de betrokken wegen blijft te geringvergeleken met het referentiescenario van variant 0 om een significant effect te hebben. Wat het energieverbruikbetreft, werd bij het opmaken van de energiebalans van elke variant rekening gehouden met het rollend materieel enCLIMAT, AIR, ENERGIEConcernant la diminution des émissions de CO2, liée à la diminution du trafic sur les voiries concernées, celle-cireste trop faible comparée au scénario de référence de la variante 0 pour avoir un impact significatif. Du point devue de la consommation énergétique, le bilan énergie de chaque variante a été réalisé en tenant compte du matérielroulant et des dépenses énergétiques des stations souterraines par exemple (lumière, escalator). Les troisEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 18 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende projectmet bijvoorbeeld de energie-uitgaven van de ondergrondse stations (licht, roltrap). De drie varianten tonen een stijgingvan het energieverbruik, aangezien trams meer verbruiken dan bussen en aangezien de met de tram verbondeninrichtingen (haltes) meer “energieverslindend” zijn dan die van de bussen. Variant 4A-Premetro-H is echter devariant die het meeste energie verbruikt vanwege de ondergrondse stations. Variant 3A-H vertoont het laagste energieverbruik.AanbevelingenOm het energieverbruik van de MIVB te verminderen, beveelt de studiegelastigde de followup van de elektrischeinstallaties en de constante verbetering van de rijdende voertuigen aan.variantes affichent une hausse de la consommation en énergie car les trams consomment plus que les bus et lesaménagements liés au tram (arrêt) sont plus « énergivores » que ceux des bus. Cependant la variante4APrémétro- H est la variante qui consomme le plus d’énergie du fait des stations souterraines. La variante 3A-Hest celle qui présente la consommation énergétique la moins élevée.RecommandationsAfin de diminuer la consommation énergétique de la STIB, le chargé d’études recommande le suivi des installationsélectriques et l’amélioration constante des véhicules roulants.DE MENSDe voornaamste gevolgen van die varianten betreffen de veiligheid van de voetgangers (met name van de leerlingenvan de scholen in de buurt van het tracé), aangezien de bovengrondse haltes impliceren dat de rijbanen moetenworden overgestoken.Het belangrijkste aandachtspunt voor variant 3A-H is het feit dat deze door de zondagsmarkt komt, die gedeeltelijklangs de Jetselaan plaats vindt. Momenteel rijdt tram 19 ook over de markt, de trambestuurder past zijn rijgedragaan, aan de omstandigheden.AanbevelingenOversteekplaatsen worden beveiligd met verkeerslichten of door asverschuivingen in de oversteek. Er worden ookherinrichtingen van de wegen aangeraden, om de snelheid van de automobilisten ter hoogte van de haltes te verlagen.Het rijden van variant 3A-H door de zondagsmarkt moet voorzichtig gebeuren (zeer beperkte snelheid, waarschuwingssignalen)en de manier van inplanten van de marktkramen nabij de tramsporen zal gecoördineerd gebeurenin overleg met o.a. de politie.ETRE HUMAINLes incidences principales de ces variantes concernent la sécurité des piétons (notamment des élèves des écolessituées à proximité du tracé) puisque les arrêts en surface impliquent la traversée des voies de circulation.L’élément qui mérite une attention particulière pour la variante 3A-H est la traversée à travers le marché dominicalqui se tient, en partie, le long de l’Avenue de Jette. Actuellement le tram 19 passe aussi à travers du marché. Leconducteur de tram adapte sa conduite a la situation.RecommandationsLes traversées piétonnes sont sécurisées à l’aide de feux de signalisation ou de chicanes dans les traversées.Des aménagements des voiries sont également préconisés afin de diminuer la vitesse des automobilistes au niveaudes arrêts. La traversée de la variante 3A-H à travers le marché dominical devra se faire avec précaution(vitesse très réduite, avertissements sonores) et la façon d’implanter les échoppes se fera notamment en coordinationavec la police.FLORA EN FAUNAHet gemeenschappelijke stuk van de drie varianten veroorzaakt het wegdoen van 45 hoogstambomen (bomen verspreidover de middenberm van de Wereldtentoonstellingslaan en over de groene eilandjes voor het UZ Brussel).Wanneer het vellen van de bomen als criterium wordt beschouwd, is variant 3A-H de variant met de meeste gevolgen.Hij leidt inderdaad tot het vellen van 24 grote hoogstamlaanbomen, tegen 22 jonge bomen voor variant 4A-Premetro-H en 11 voor variant 3E-H. Naast het vellen van bomen houden de varianten ook risico’s in van aantastingvan het wortelstelsel van de bomen. Langs de Jetselaan zal de eigen bedding van variant 3A-H immers vlakbijde laanbomen rijden. Het effect van het langsrijden van variant 3 E-H zal niet groot zijn voor de laanbomen vande Lakenlaan (die verder uit elkaar staan). Het grootste effect op de bomen zou komen van de bouw van de tunnelsvan variant 4APremetro- H (twee tunnels naast elkaar: een tunnel onder het wegdek, de tweede onder de middenberm).Die tunnels zouden de wortelontwikkeling van de laanbomen van de Jetselaan hinderen.Een fythosanitaire studie heeft uitgewezen dat de platanen in de Jetselaan in principe gehandhaafd kunnen wordenbij de aanleg van vrije trambaan in het midden (variant 3A-H).Aanbevelingen Er moeten opnieuw bomen worden geplant op de Wereldtentoonstellingslaan, de Laarbeeklaan, de Dikke Beuklaanen de halte Heymbosch. De keuze van de soorten moet geval per geval worden bestudeerd, rekening houdendmet de milieurestricties en in overleg met de gemeentelijke en gewestelijke diensten. Tijdens de bouwwerkzaamheden is het aangeraden om een bijzondere zorg te besteden aan de beschermingvan de bestaande laanbomen, met name langs de Jetselaan. Die opmerking geldt voor de drie varianten.Evaluatie en conclusieGelet op het aantal te vellen bomen lijkt variant 3 E-H iets gunstiger dan variant 3 A-H voor de vegetatie van het bestudeerdenatuurlijke gebied. Variant 4A Premetro H, heeft de meest negatieve effecten voor de flora in de Jetselaan.FLORE ET FAUNELe tronçon commun aux trois variantes entraîne la suppression de 45 arbres à haute tige (arbres dispersés sur laberme centrale de l’Avenue de l’Exposition Universelle et sur les îlots de verdure devant l’UZ Brussel). En considérantl’abattage d’arbres comme critère, la variante 3A-H est la variante ayant le plus d’incidences. En effet, elleentraîne l’abattage de 24 grands arbres d’alignement à haute tige, contre 22 jeunes arbres pour la variante 4A-Prémétro-H et 11 pour la variante 3E-H. En plus, des abattages d’arbres, les variantes constituent également desrisques d’altération du système racinaire des arbres. En effet, le long de l’Avenue de Jette, le site propre de lavariante 3A-H passera à proximité des troncs d’arbres d’alignement. L’impact du passage de la variante 3 E-Hsera peu significatif pour les arbres d’alignement de l’Avenue de Laeken (plus espacés). Cependant, l’incidencemajeure sur les arbres serait la construction des tunnels de la variante 4A-Prémétro-H (deux tunnels côte à côte:un tunnel sous la chaussée, le second sous la berme centrale). Ces tunnels entraveraient le développement racinairedes arbres d’alignement de l’Avenue de Jette.Une étude phytosanitaire a démontré qu’en principe les platanes dans l’Avenue de Jette peuvent être maintenuspendant l’aménagement du site propre du tram au milieu (variante 3A-H).Recommandations Des arbres devront être replantés sur l’Avenue de l’Exposition Universelle, l’Avenue du Laerbeek, l’Avenue del’Arbre Ballon et l’arrêt Heymbosch. Le choix des essences devra être étudié au cas par cas en prenant encompte les contraintes environnementales et en concertation avec les services communaux et régionaux. Lors du chantier, il est recommandé d’accorder un soin particulier à la protection des arbres d’alignements,notamment le long de l’Avenue de Jette. Cette remarque est valable pour les trois variantes.Evaluation et conclusionEn tenant compte du nombre d’arbres qu’il faudra abattre, la variante 3 E-H semble un peu plus favorable que 3A-H pour la végétation de l’aire géographique étudiée. La variante 4A Prémétro H aura plus d’incidences négativessur la flore dans l’Avenue de Jette.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 19 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende projectEFFECTEN VAN DE BOUWWERKZAAMHEDENDe bouwwerkzaamheden zullen in verschillende fasen worden uitgevoerd. Het werken per wegvak zal het mogelijkmaken de effecten van de werkzaamheden te beperken. Voor de bovengrondse stukken (gemeenschappelijk stukvoor de drie varianten, variant 3A-H en variant 3 E-H) bestaan de bouwwerkzaamheden in de aanleg van de eigenbedding, meestal op de middenberm. Voor variant 4A-H zijn de bouwwerkzaamheden complexer, aangezien dievariant de bouw impliceert van een tunnel over 1000 m en van tunnelkokers. De bouw van de tunnel van variant 4Apremetro-His de meest belastende, aangezien de duur van de werkzaamheden langer zou zijn (3 jaar in plaats van2 jaar voor de tramvarianten). Die bouw zou ook meer ongemakken veroorzaken voor de bewoners aangezien hetom complexere bouwwerkzaamheden gaat waarbij een 1000 m lange tunnel moet worden gebouwd.AanbevelingenAangezien de drie varianten een gemeenschappelijke reisweg hebben over de helft van hun tracé zijn de meesteaanbevelingen gemeenschappelijk voor de drie varianten. De bouwwerkzaamheden moeten in overeenstemmingzijn met de Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening betreffende de bouwplaatsen. Bovendien is het aan teraden om bijzondere aandacht te besteden aan:- de bescherming van de laanbomen tijdens de bouwwerkzaamheden- de veiligheid van de bewoners en van de arbeiders tijdens de hele duur van de bouwwerkzaamheden- de opstelling van een verkeersplan om het autoverkeer te beheren in samenhang met de fasering en de vorderingenvan de werkzaamheden.Ten slotte zullen aanvullende studies moeten worden uitgevoerd (met name op het vlak van het grondwater) om denatuurlijke ruimte grondig te kennen.De voornaamste aanbeveling is een goede communicatie te verzekeren tussen de bewoners en de bouwheer. Hetgoede verloop van de bouwwerkzaamheden hangt immers af van de aanvaarding daarvan door de buurtbewoners.Op die manier kunnen bepaalde regelingen worden getroffen. Voor sommige bouwwerkzaamheden werd het adviesvan de bevolking gevraagd om te weten of zij bouwwerkzaamheden verkozen die belastender waren maar kortervan duur of bouwwerkzaamheden die minder hinderlijk waren maar die langer zouden duren. Er werd toen voor deeerste oplossing gekozen.Er zou in het bestek ook een beding over een vooruitgangspremie kunnen worden opgenomen, om zich te verzekerenvan de snelle vooruitgang van de werkzaamheden.Evaluatie en conclusieDe uitvoeringstermijnen zijn verschillend afhankelijk van de varianten. Zo zouden de voorstudies over het wortelgestelselvan de bomen, de stabiliteit van de bodem de procedure- en uitvoeringstermijnen kunnen verlengen.IMPACTS DES CHANTIERSLe chantier sera réalisé en plusieurs phases. Ainsi, le travail par tronçon permettra de limiter les impacts du chantier.Pour les tronçons en surface (tronçon commun aux trois variantes, variante 3A-H et variante 3 E-H), le chantierconsiste en l’aménagement du site propre, généralement sur la berme centrale. Concernant, la variante 4A-H,le chantier est plus complexe puisqu’il implique la construction d’un tunnel sur 1000 m et de trémies. La constructiondu tunnel de la variante 4A-Prémetro-H est la plus contraignante puisque la durée des travaux serait pluslongue (3 ans, au lieu de 2 ans pour les variantes de tram). Cette construction entraînerait également plus de désagrémentspour les habitants puisque c’est un chantier plus complexe à cause de la construction du tunnel d’unelongueur de 1000m.RecommandationsLes trois variantes ayant un itinéraire commun sur la moitié de leur tracé, la majorité des recommandations estcommune aux trois variantes. Le chantier devra être conforme au Règlement Régional d’Urbanisme (RRU) concernantles chantiers. De plus, il est recommandé de porter une attention particulière à :- la protection des alignements d’arbres pendant le chantier- la sécurité des habitants et des ouvriers tout au long du chantier- l’élaboration d’un plan de circulation afin de gérer la circulation automobile en cohérence avec le phasage etl’avancement des travaux.Enfin, des études complémentaires devront être réalisées (notamment dans le domaine des eaux souterraines),afin de connaître l’aire géographique de manière approfondie.La recommandation essentielle est d’assurer une bonne communication entre les habitants et le maître d’ouvrage.En effet, le bon déroulement d’un chantier passe par une acceptation de celui-ci par les riverains. Certains arrangementspeuvent ainsi être trouvés. Pour certains chantiers, l’avis de la population a été demandé pour savoir sielle préfère un chantier plus contraignant, mais plus court ou moins gênant, mais plus lent. La première solutionavait alors été choisie.Une prime à l’avancement pourrait également être ajoutée comme clause du cahier des charges de l’entrepreneurafin de s’assurer de l’avancement rapide des travaux.Evaluation et conclusionLes délais d’exécution sont différents suivant les variantes. Ainsi, les études préliminaires relatives àl’enracinement des arbres, à la stabilité du sol pourraient prolonger les délais en terme de procédure etd’exécution.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 20 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project3 variantes 8 variantes 1 variante 2 variantesMulti Criteria Analyse•Conform beleid•Flora•Mens•Stedelijk en landschappelijk•Parkeren•Performantie Openbaar Vervoer•Kosten•Rollend Materieel1 variante pré-metro2 variantes tramAnalyse Multicritère•Conformité politique•Flora•Humain•Urbain et paysager•Stationnement•Performance des Transports en Commun•Coût•Materiel RoulantTRAM 92.4.ASamenvatting2.4.ARésuméDit effectenrapport wil een gelijktijdige en vergelijkende analyse maken van de voor- en nadelen van verschillendemogelijkheden om een doeltreffende openbaarvervoerverbinding te verzekeren tussen de diverse wijken van de sectordie gelegen is tussen het metrostation Simonis en de noordwestelijke rand van Jette. Op gewestelijk vlak is de asSimonis (Belgica) – Jette een ingaande radiaalweg die loopt door een zone die momenteel slecht bediend wordtdoor de snelle vervoersmodi, zoals de trein, de metro of de premetro. De vraag naar vervoer in de doorkruiste zoneneemt voortdurend toe, met vooral nieuwe wijken die ontstaan zijn uit de projectontwikkeling (Tuinen van Jette). Dienieuwe openbaarvervoerbediening vormt een echte opportuniteit voor de gemeenten Jette en Ganshoren. Die as zalook de activiteitenpool van het UZ-Brussel bedienen die momenteel zeer slecht bediend wordt door het openbaarvervoer in vergelijking met complexen van een soortgelijke omvang in het gewest.. De eerste fase van de studie stelteen strategische analyse voor van alle varianten (waaronder de vervoerprestaties vanuit het oogpunt van de gebruikers),alsook een multicriteria-analyse die gebaseerd is op de verschillende omgevingsaspecten (landschap, stedenbouw,sociaaleconomisch, waaronder mobiliteit).Na een eerste analyse zijn de effecten van de 3 in aanmerking genomen varianten (3A-H, 3E-H en 4A-Premetro-H)gedetailleerd geanalyseerd. .Variant 3E-H die de Poplimontlaan volgt en dus de handelswijk van de Spiegel vermijdt, is de enige variant die geenonderscheidende zwaktes vertoont. Die variant is 12 % minder performant dan de varianten 3A-H en 4A-Premetro-Hop het vlak van vervoerprestaties, maar is de keuze die het minste impact heeft op stedelijk en milieugebied. (buitenhet geluidseffect van de afslaande bewegingen van de tram op de kruispunten met Laakenselaan) Die variant vermijdtimmers elk risico van impact op de rijen bomen van de Jetselaan, veroorzaakt geen vermindering van de parkeerplaatsenin de buurt van de handelswijk van de Spiegel. De realisatie van die variant vereist echter een com-Dans les pages qui précédent, ce rapport à synthétisé les données contenues dans l’etude d’impact réalisée en2008, qu’ avait pour but d’analyser de manière simultanée et comparée les avantages et inconvénients de diversespossibilités pour assurer une liaison de transport public efficace entre les divers quartiers qui émaillent lesecteur compris entre la station de métro Simonis et l’extrémité nord-ouest de Jette. Au niveau régional, l’axe Simonis– Hauts de Jette est une radiale pénétrante qui traverse une zone mal desservie actuellement par lesmodes rapides tels que le train, le métro, le prémétro ou le tram. La demande en transport de la zone traverséeest en constante progression avec notamment de nouveaux quartiers nés de la promotion immobilière (jardins deJette). Cette nouvelle desserte en transport en commun représente une réelle opportunité pour les communes deJette et de Ganshoren. Cet axe desservira également le pôle d’activité de l’UZ -Brussel qui est très mal desserviactuellement par les transports en commun comparativement aux complexes d’importance similaires situés dansla Région. La première phase de l’étude présentait une analyse stratégique de toutes les variantes (dont les performancesde transport du point de vue des usagers), ainsi qu’une analyse multicritères basée sur les différentsaspects environnementaux (du paysage, urbanistique, socio-économiques dont la mobilité).Après une première analyse, une analyse détaillée a été réalisée des incidences des 3 variantes retenues (3A-H,3E-H et 4A-Prémétro-H).La variante 3E-H qui emprunte l’Avenue Poplimont et évite donc le quartier commerçant du Miroir est la seulevariante à ne pas présenter de faiblesses discriminantes. Cette variante est de 12% moins performante que lesvariantes 3A-H et 4A-Prémétro-H en termes de performance de transport, mais il s’agit du choix présentant lemoins d’impact au niveau urbain et environnemental. (à part l’incidence sonore des doubles changements de directionaux deux carrefours avec l’avenue de Laeken) En effet, cette variante évite tout risque d’impact pour lesalignements d’arbres de l’Avenue de Jette, n’engendre pas de diminution de stationnement aux alentours du quar-Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 21 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende projectpensatie van het verlies aan bomen in de Poplimontlaan door het aanbrengen van groen aan de haltes “Prins Boudewijn”en “Eeuwfeestsquare” met bomen met een lage kroon, en door het aanbrengen van beplanting ter hoogtevan de parkeerstroken (om de 4 plaatsen) van de Poplimontlaan.Variant 3A-H vertoont de beste ruimtelijke coherentie en verbetert de stedenbouwkundige situatie van de Jetselaan.Deze variant kent een aantal aandachtspunten: Parkeren: het parkeeraanbod moet ongeveer gehandhaafd blijven, parallel met dit dossier loopt een procedurevoor een ondergrondse parking onder het Spiegelplein. Er dient opgemerkt dat de investeringskosten van de ondergrondseparking die het Spiegelplein bedient, lager zouden zijn dan het verschil van investeringskosten tussende varianten 3 E-H en 3A-H, en toch zouden leiden tot een stedenbouwkundige meerwaarde en een toegenomenaantrekkelijkheid van die handelswijk. Bomen: deze kunnen grotendeels gehandhaafd blijven blijkt uit een fytosanitaire studie Markt: De verplaatsing van een vijftigtal kraampjes van de zondagsmarkt maakt onderdeel uit van deze variant.Meerdere alternatieven voor aanpassing van de markt werden geanalyseerd. De meest consistente verhuizingvan de kraampjes zou zijn de 2 rijstroken van de Jetselaan te gebruiken voor de markt en het autoverkeer tijdensde markt om te leiden via de Poplimontlaan.Variant 4A-Premetro-H vertoont bepaalde voordelen vanwege de ondergrondse doorgang over 1 km, met name ophet vlak van het geluid en de veiligheid ter hoogte van de kruisingen. De inrichting van 2 kokers op de Jetselaan enter hoogte van de Eeuwfeestsquare heeft echter een zeer negatieve invloed op stedenbouwkundig vlak en op hetvlak van het erfgoed (met inbegrip van het vellen van bomen), en schaft een vijftigtal parkeerplaatsen af op de Jetselaan.Overigens houdt de bouw van ondergrondse tunnels onder de Jetselaan een aanzienlijk risico in voor deoverleving van de laanbomen van de Jetselaan. Deze variant kan door de bevoegde overheid alleen worden overwogenop voorwaarden: dat een grondige fytosanitaire studie aantoont dat de laanbomen in goede gezondheid kunnen blijven bestaan,afhankelijk van de juiste ligging van de tunnels ten opzichte van de wortelstelsels van de bomen (zelfs in hetaanbevolen geval van het aanbrengen van 2 tunnels onder de rijstroken); dat de afschaffing van parkeerplaatsen van de Jetselaan wordt gecompenseerd; dat de overige speciale aanbevelingen om de negatieve effecten te verminderen die in destudie naar voren zijn gebracht, worden opgevolgd.De variant 4A-Premetro-H, de duurste van de 3, kan alleen worden overwogen op voorwaarde dat die aanbevelingenworden toegepast en dat de bomen van de Jetselaan zeker behouden kunnen blijven.tier commerçant du Miroir. La réalisation de cette variante requiert cependant une compensation pour la perted’arbres de l’Avenue Poplimont par une verdurisation des arrêts « Prince Baudouin » et « Square du Centenaire ».A cet effet des arbres à basse couronne peuvent être utilisés ainsi que des plantations au niveau des bandes destationnement (tous les 4 emplacements) de l’Avenue Poplimont.La variante 3A-H présente la meilleure cohérence spatiale et améliore la situation urbanistique de l’Avenue deJette.Cette variante comprend quelques points d’attention : Le stationnement: il faudra plus au moins maintenir le niveau de l’offre de stationnement. Parallèlement à cedossier il y a une procédure parallèle pour un parking souterrain sous la place du Miroir. Il y a lieu de noter quele coût d’investissement de ce parking souterrain desservant la Place du Miroir serait inférieure à la différencede coût d’investissement entre les variantes 3 E-H et 3A-H, tout en apportant une plus-value urbanistique etune attractivité accrue à ce quartier commerçant. Les arbres: une étude phytosanitaire a démontré que la plupart des arbres peuvent être maintenus. Le marché: Le déplacement d’une cinquantaine d’emplacements pour les étals du marché dominical fait partiede cette variante. La relocalisation la plus cohérente des étals consiste à utiliser les 2 bandes de circulation del’Avenue de Jette pour le marché et à dévier le trafic automobile par l’Avenue Poplimont durant le marché.La variante 4A-Prémétro-H présente certains avantages du fait du passage en souterrain sur 1 km, notammenten terme acoustique et de sécurité au niveau des traversées. Cependant, l’aménagement de 2 trémies surl’Avenue de Jette et au niveau du Square du Centenaire présente un impact fort négatif au niveau urbanistique etau niveau patrimonial (en ce compris l’abattage d’arbres) et supprime une cinquantaine de place de parking surl’Avenue de Jette (en dehors du quartier commerçant du Miroir) sur un tronçon déjà saturé. Les problématiquesliées à la trémie peuvent être atténuées par la mise en souterrain complète de la nouvelle ligne de tram depuisSimonis jusqu’à l’Avenue de l’Exposition mais notons que cette recommandation entraînera des coûts supplémentairesnon négligeables (voir le tableau des interactions). Par ailleurs, la construction de tunnels en souterrainsous l’Avenue de Jette représente un risque considérable pour la survie des alignements d’arbres de l’Avenue deJette. Cette variante ne peut être envisagée par l’autorité compétente qu’à condition: qu’une étude phytosanitaire approfondie démontre la survie et le bon état sanitaire des alignements d’arbres,en fonction de l’emplacement exact des tunnels par rapport aux systèmes racinaires des arbres (même dans lecas recommandé de placer les 2 tunnels sous les bandes de circulation) ; de compenser la suppression de stationnements de l’Avenue de Jette ; de suivre les autres recommandations spécifiques pour diminuer les impacts négatifsrelevés dans l’étude.Cette variante 4A-Prémétro-H, la plus coûteuse des 3, ne peut être envisagée que sous réserve de la mise enoeuvre de ces recommandations et de la certitude de pouvoir maintenir les arbres de l’Avenue de Jette.2.4.BConclusie2.4.BConclusionKortom, drie weerhouden varianten vertonen de optimale kenmerken op het gebied van algemene integratie en vervoerprestaties,zelfs al zouden die laatste nog beter kunnen zijn door de afschaffing van de overstap in Simonis. Elkvan de 3 varianten die in fase 2 gedetailleerd geanalyseerd zijn, zou kunnen worden overwogen, maar heeft eenandere kostprijs, andere effecten en andere implicaties (compenserende maatregelen).Variant 4APremetro- H vertoont de hoogste kostprijs (€ 129 miljoen tegen € 56,4 miljoen en € 58,5 miljoen voor de 2andere varianten). Overigens wordt de hoge kostprijs van die variant niet gecompenseerd door belangrijke voordelenqua vervoerprestaties en vertoont die variant risico’s voor het behoud van de bomen van de Jetselaan. Variant4A-Premetro- H wordt dus niet aanbevolen door de effectenstudie van Stratec.Variant 3A-H heeft hogere vervoerprestaties dan variant 3 E-H, een betere ruimtelijke coherentie, en verbetert destedenbouwkundige situatie van de Jetselaan. De integratie van de tram moet in de lijn liggen van een synergie vanalgemene inrichting van de handelswijk van het Spiegelplein, met name door de voorgestelde compensatiemaatregelen(waaronder de herstructurering van de kraampjes van de zondagsmarkt, de creatie van een ondergrondseparking, …). Die variant vertoont de beste opportuniteit voor de verbetering van het levenskader van de handelswijk(toegankelijkheid en zichtbaarheid van de handelszaken, bouw van een ondergrondse parking, opportuniteit om hetSpiegelplein in te richten, …). Ondanks de bouw van die parking zal die variant in totaal minder duur zijn dan variant3E-H, maar zal hij risico’s inhouden van langere termijnen voor het verkrijgen van vergunningen (als de aanvraagEn conclusion, les trois variantes retenues présentent les caractéristiques optimales en terme d’insertion globaleet de performance de transport même si cette dernière pourrait être encore meilleure avec la suppression de larupture de charge à Simonis. Chacune des 3 variantes analysées en détail dans la phase 2 serait envisageable,mais présente un coût, des incidences et des implications différentes (mesures compensatoires). La variante 4A-Prémétro-H présente le coût le plus élevé (129 M€ contre 56,4M€ et 58,5M€ pour les 2 autres variantes). Par ailleurs,le coût élevé de cette variante n’est pas compensé par des avantages significatifs en terme de performancede transport et présente des risques pour le maintien des arbres de l’Avenue de Jette. La variante 4A-Prémétro-Hn’est donc pas préconisée par l’étude d’impact de Stratec.La variante 3A-H présente une performance de transport supérieure à la variante 3 EH, une meilleure cohérencespatiale et améliore la situation urbanistique de l’Avenue de Jette. L’insertion du tram devra s’inscrire dans unesynergie d’aménagement global du quartier commerçant de la Place du Miroir, notamment par les mesures compensatoiresproposées (dont la restructuration des échoppes du marché dominical, la création d’un parking souterrain,…). Cette variante présente la meilleure opportunité pour l’amélioration du cadre de vie du quartier commerçant(accessibilité et visibilité des commerces, création d’un parking souterrain, opportunité d’aménagementde la place du Miroir,…). Malgré la création de ce parking, cette variante sera globalement moins coûteuse que la3E-H mais présentera des risques de délais d’obtention de permis plus longs (si on couple la demande de permisavec celui du parking souterrain aux abords de la place du Miroir).Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 22 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende projectom een vergunning wordt gekoppeld aan die van de ondergrondse parking in de buurt van het Spiegelplein).Variant 3E-H vereist de minste compenserende maatregelen, omdat hij geen effect heeft op de laanbomen van deJetselaan, noch op de parkeerplaatsen van de handelswijk, noch op de plaats van de markt. Van de twee varianten3 E-H en 3A-H is het de voorzichtigste variant, en draagt hij bij tot de stedenbouwkundige herstructurering van dePoplimontlaan. In het geval dat die variant wordt gekozen, zouden eventuele inrichtingen van de handelswijk van deSpiegel (parking, openbare plaats, …) niet gekoppeld moeten worden aan het integratieproject van de tram, en zoude procedure voor het verkrijgen van de vergunning dus korter en gemakkelijker zijn. Die variant is echter duurderqua investering en qua exploitatie, en bovendien minder aantrekkelijk voor de klanten.Derhalve, op voorwaarde dat het integratieproject van de tram wordt opgenomen in een algemeen beraadover de handelswijk (en de markt) van het Spiegelplein, lijkt variant 3A-H de meest relevante voor de versterkingvan de wijk rondom het Spiegelplein.La variante 3E-H nécessite quant à elle le moins de mesures compensatoires puisqu’elle ne présente pasd’impact sur les alignements d’arbres des l’Avenue de Jette, ni sur le stationnement du quartier commerçant, nisur la localisation du marché. Des deux variantes 3 E-H et 3A-H, il s’agit de la variante la plus prudente et ellecontribuera à la structuration urbanistique de l’Avenue Poplimont. Dans le cas du choix de cette variante,d’éventuels aménagements du quartier commerçant du Miroir (parking, place publique, …) ne devraient pas êtrecouplés avec le projet d’insertion du tram et la procédure d’obtention du permis serait donc plus courte et plus facile.Elle est cependant plus chère en investissement et en exploitation, tout en étant moins attractive pour lesclients.Dès lors, à condition d’intégrer le projet d’insertion du tram dans une réflexion globale sur le quartiercommerçant (et le marché) de la place du Miroir, la variante 3A-H apparaît comme la plus pertinente dansune optique de renforcement du quartier de la Place du Miroir.Variante 3 A-H (tram)Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 23 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project2.5 Details van inplanting van de haltes en de eigen bedding voor de gekozen variantVariant 3 A-H werd weerhouden en gebruikt als basis voor het voorontwerp van tramlijn 9. Hoewel het tracé bij aanvangvan het voorontwerp vastlag, werden geen uitspraken gedaan over de inplanting van de haltes en de inplantingvan de tramlijn langsheen de rijweg: symmetrische of asymmetrische ligging, aantal rijstroken voor de rijweg, inplantingvan fietspaden.2.5 Détails d’implantation des arrêts de tram et d’implantation du site propre tram pour la variante choisieLa variante 3 A-H fut retenue et prise comme base pour l’avant-projet de la ligne de tram 9. Malgré le fait que dèsle début de l’avant-projet le tracé était fixé, rien n’avait été décidé sur les implantations des arrêts ou sa positionpar rapport à la voirie : position symétrique ou asymétrique, nombre de voies, implantation des pistes cyclables.2.5.AInplanting van de haltesOp het weerhouden tracé werd nog onderzoek gevoerd naar de beste inplanting van de verschillende haltes. Drieinplantingscenario’s werden onderzocht.2.5.A.1Variante 1. met gelijke tussenafstanden tussen de haltesHet voorontwerp van tramlijn 9 dat reeds door de MIVB werd opgesteld voor de aanvang van deze studie bevatteeen voorstel naar inplanting van de haltes. Uitgangspunt van dit plan was een gelijkmatige spreiding van de haltesover het tracé van de lijn, de tussenafstand tussen de verschillende haltes was er min of meer gelijk (rond de 400m,wat de ideale tussenafstand tussen tramhaltes is).Na verdere verfijning van het voorontwerpplan van de MIVB kwamen een aantal moeilijkheden naar voren. Zo blijkteen halte in de Tentoonstellingslaan ter hoogte van de Rivierendreef onmogelijk te combineren met het behoud van2x2 rijstroken en de aanleg van fietspaden. Daarnaast werd geen tramhalte voorzien ter hoogte van de spoorwegbrugin functie van de overstap op het toekomstige GEN. Als laatste werden de recente woonontwikkelingen in hetnoorden van Jette (Tuinen van Jette) slechts gebrekkig ontsloten.2.5.A.2Variante 2. met halte op Konigin Astridplein (Spiegelplein)Bij aanvang werd een halte voorzien op het Koningin Astridplein (zie figuur hierna). Dit betekende echter dat de halteop de Jetselaan ter hoogte van de Lakenselaan diende afgeschaft te worden, dit zowel voor tram 9 als voor debestaande tramlijn 19, omdat de afstand tot halte Koningin Astridplein te kort was. Hierdoor zou de overstap met bus49 op de Lakenselaan bemoeilijkt en minder duidelijk worden en zou de tussenafstand tussen de haltes stijgen totsoms 656m. Een halte op het Brusselaarsplein kan ook niet voorzien worden in combinatie met een halte op hetSpiegelplein omdat beide haltes te dicht bij mekaar zijn gelegen terwijl net hier nood is aan een betere bereikbaarheid.Een halte op het Spiegelplein heeft dus een reeks ongewenste consequenties en is onaanvaardbaar voor deMIVB.2.5.A.3Variante 3. met halte aan het kruispunt met Lakenselaan en op BrusselaarspleinIn samenspraak met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de MIVB, en de gemeentebesturen van Jette en Ganshoren,werd uiteindelijk een variant uitgewerkt zonder halte op het Koningin Astridplein. Dit betekent echter niet dat dehandelspool Spiegel hierdoor slecht ontsloten wordt. Integendeel, verspreid rond de kern zullen de bestaande haltesSpiegel (thv kruispunt Lakenselaan) en Koningin Astridplein (lijn 19) in combinatie met de toekomstige halteBrusselaars de handelszone goed bedienen. Ook langs de Jetselaan zijn immers talrijke handelszaken te vindenen de halte Brusselaars zal de toegankelijkheid van het Gemeentehuis in de Wemmelsesteenweg sterk verbeteren.Deze variant houdt verder over de hele lijn het meeste rekening met het omliggende weefsel: daar waar de dichtheid(en dus ook het aantal toekomstige gebruikers) het hoogst is, is de afstand tussen de haltes het kleinst, daar waarde dichtheid lager is (bijvoorbeeld langsheen de Tentoonstellingslaan) werd de tussenafstand vergroot.De haltes werden waar mogelijk ingeplant op de pleinen: Brusselaarsplein, Eeuwfeestsquare en Oude Afspaningspleinomdat hier steeds meerdere straten toekomen en dit de toegankelijkheid van de haltes vergroot. De tramhaltesop de pleinen krijgen ook ruimte en versterken het stedelijk ontmoetingskarakter van deze publieke ruimtes. Deaangepaste variant werd inmiddels door alle betrokken publieke partijen goedgekeurd.2.5.AImplantation des arrêts de tramPour le tracé retenu, une recherche fut faite pour la meilleure implantation des différents arrêts. Trois scénariosd’implantation ont été analysés et évalués.2.5.A.1Variante 1. avec arrêts à inter-distance égaleLe projet de tracé pour la ligne de tram 9 développé par la STIB, en amont de cette étude proposait l’implantationdes arrêts de tram. Le principe proposé définissait des inter-distances égales de plus ou moins 400m entre lesarrêts le long du tracé. (400m étant la distance idéale entre arrêts de tram)Mais en affinant le projet de la STIB certains problèmes sont apparus. Ainsi il est apparu qu’il est impossible decombiner un arrêt de tram dans l’avenue de l’Exposition à hauteur de la drève de Rivieren en maintenant également2X2 voies de circulation et en intégrant des pistes cyclables souhaitées tout le long de l’avenue del’Exposition. Par ailleurs il manquait l’arrêt à hauteur du pont de chemin de fer en fonction d’une correspondanceà la future gare RER prévue à cet endroit. En dernier la nouvelle ligne de tram desservirait mal les développementsimmobiliers au nord de Jette (les Jardins de Jette).2.5.A.2Variante 2. avec arrêt sur la place Reine Astrid (Place du Miroir)Au début il fut pensé à implanter un arrêt du tram sur la place Reine Astrid (voir plan ci-après). Ceci impliquel’annulation de l’arrêt à hauteur de l’avenue de Laeken, tant pour la ligne de tram 9 que pour la ligne de tram 19,sinon la distance entre les arrêts devient trop petite. Ce qui implique que la transition avec le bus 49, qui a sonarrêt au carrefour, devient peu lisible et que la distance entre les arrêts monte ici à 656m. D’autre partl’implantation de l’arrêt sur la place Reine Astrid a pour conséquence de ne pas prévoir d’arrêt sur la place desBruxellois, les deux arrêts étant trop proches l’un de l’autre. Un arrêt sur la place du Miroir a donc une série deconséquences non-désirées et n’est pas acceptable pour la STIB.2.5.A.3Variante 3. avec arrêts au carrefour Av de Laeken et Place des BruxelloisEn accord avec la Région Bruxelles Capitale, la STIB et les communes de Jette et Ganshoren une variante pourles arrêts fut développé sans arrêt sur la place du Miroir même. Mais ceci ne signifie pas que le pôle commercialdu Miroir sera mal desservi. Au contraire, le centre sera desservi par différents arrêts partagés autour de laplace ; l’arrêt Miroir (à hauteur du carrefour av. de Laeken), sur la place Reine Astrid (l’arrêt de la ligne 19) etl’arrêt sur la place des Bruxellois, car les commerces s’étendent également sur l’avenue de Jette entre l’avenue deLaeken et la place des Bruxellois. Par ailleurs l’arrêt Bruxellois améliorera l’accessibilité de la maison communalesur la chaussée de Wemmel.Cette variante s’accorde par ailleurs au mieux au tissu urbain, sur toute la ligne ; où la densité est la plus importante(et où il y a le plus d’utilisateurs des transports en commun) la distance entre les arrêts est plus réduite, où ladensité d’habitants est plus basse (par exemple le long de l’avenue de l’Exposition) l’inter-distance est plusgrande.Les arrêts sont, tant que possible, implantés sur les places : place des Bruxellois, square du Centenaire, place del’Ancienne Barrière, car de nombreuses rues s’y raccordent, ce qui augmente l’accessibilité des arrêts. Les arrêtsde tram sur les places y ont de l’espace pour s’implanter de façon qualitative et ils renforcent le caractère convivialde ces espaces publics. Cette variante fut entre temps acceptée par les différents acteurs publics concernésEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 24 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende projectFig.: Variante 1: Met gelijke afstanden tussen de haltes – Avec interdistance égale entre les arrêtsFig.: Variante 2: Met halte op Koningin Astridplein (Spiegel) – Avec arrêt sur la place Reine Astrid (Miroir)Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 25 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende projectHandelspool SpiegelFig.: Variante 3: Met halte aan het kruispunt met Lakenselaan en op Brusselaarsplein - avec arrêts au carrefour Avde Laeken et Place des BruxelloisEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 26 van 74

De synthese van de met betrekking tot milieu overwogen oplossingen die voorafgegaan zijn aan de keuze van het door de aanvrager ingediende project2.5.BInplanting van de trambedding2.5.BImplantation du site propre tramHet voorontwerpplan van de MIVB voorzag langs het ganse tracé een centrale tramligging op de middenberm. Ditbiedt het voordeel dat de trambedding nooit langs de kant van de gevels gelegen is en aansluitingen op langs liggendepercelen steeds rechtstreeks op de rijweg kunnen gebeuren zonder dat de trambaan gekruist moet worden.Nadeel is echter dat de haltes zo ook op de middenberm komen te liggen. Dit is echter niet bevorderlijk voor hetcomfort van de tramgebruikers en maakt dat de rijweg moet overgestoken worden voor het voetpad wordt bereikt.Ter hoogte van het UZ Brussel werd beslist om van de centrale ligging af te stappen. Hier werd de tram naar de kantvan het UZ gebracht zodat de rijweg niet moet worden overgestoken om naar de ingang van het UZ te gaan. Hierdoorwordt de toegankelijkheid van het UZ ook voor minder mobiele personen gewaarborgd en ontstaat een haltedie veilig van de rijweg wordt afgescheiden. De tram gaat over van een centrale ligging op de Tentoonstellingslaannaar een asymmetrische ligging op de Laerbeeklaan ter hoogte van het Oude Afspanningsplein. Hierdoor wordtvermeden dat de tram dit drukke kruispunt volledig doorkruist. Langs de Laerbeeklaan werd oorspronkelijk met eenventweg gewerkt ter hoogte van de drie bedrijven. Dit had echter een aantal ongewenste consequenties: zowel voorhet inrijden als het uitrijden van de ventweg zou een verkeerslicht nodig zijn, het verkeerslicht aan de uitrit zou hierdoorop 50m van de verkeerslichten van het kruispunt met de Tentoonstellingslaan komen te staan. Deze opeenvolgingvan lichten zou de doorstroming van de Laerbeeklaan niet ten goede komen en bovendien sluipverkeer via deventweg in de hand werken. Daarnaast maakt de beperkte breedte van de ventweg het onmogelijk gecombineerdgebruikt te worden door fietsers. Het realiseren van een dubbelrichtingsfietspad langsheen de Laerbeeklaan in functievan de GFR wordt hierdoor onmogelijk. Tenslotte dient opgemerkt te worden dat de trambaan in functie van deventweg twee maal gekruist dient te worden. Indien elk bedrijf een individuele toegang zou krijgen over de trambaan,gaat het maar om drie kruisingen. Een vierde toegang, ter hoogte van de Poelbosschool zal in de toekomstmaar sporadisch gebruikt worden, bijvoorbeeld bij onderhoudswerkzaamheden aan de school, de ingang van deschool zal immers verplaatst worden tot tegen de Nederlandstalige school ter hoogte van het UZ. De aanleg van deventweg brengt het aantal kruisingen met de trambaan dus maar van drie naar twee. Daarom werd beslist de ventwegte schrappen en te vervangen door individuele toegangen. Elke kruising zal beveiligd worden met een knipperlicht.De vrijgekomen ruimte kan ingenomen worden door het dubbelrichtingsfietspad in functie van de GFR.Le projet de la STIB prévoyait le long de tout le tracé une position centrale des voies du tram sur la berme centraledes avenues. Cela a comme avantage qu’ainsi les voiries peuvent toujours se raccorder aux parcelles sans devoircroiser les voies de tram. Le désavantage est néanmoins que les arrêts se trouvent également sur la berme centralece qui est moins confortable pour les voyageurs qui doivent traverser la voirie avant de pouvoir atteindre letrottoir.A hauteur de l’UZ Brussel la décision fut prise de ne pas maintenir la position centrale des voies de tram. Le sitepropre tram est implanté du côté de l’hôpital, ainsi les usagers ne doivent pas traverser la voirie afin de se rendreà l’accès de l’hôpital. Ceci améliore la sécurité et l’accessibilité pour tous et en particulier pour les personnesmoins mobile. Le site propre tram passe d’une position centrale sur l’avenue de l’Exposition à une position asymétriquesur l’avenue de Laerbeek à hauteur de l’Ancienne Barrière. Ceci permet d’éviter au tram de devoir croiserentièrement ce croisement au trafic important.Le long de l’avenue de Laerbeek il fut étudié de prévoir une voie latérale pour accéder aux trois entreprises situéessur le côté sud de l’avenue. Mais ceci avait certaines conséquences non-désirables : la nécessité de prévoirdes feux tricolores à l’entrée et sorties de la latérales. En plus les feux à la sortie de la latérale se situeraientà 50m des feux du carrefour de l’Ancienne Barrière. Ceci n’améliorerait pas la fluidité du trafic sur l’avenue deLaerbeek et générerait le risque de trafic non souhaité sur la latérale. La largeur disponible à cet endroit ne permettraitpar ailleurs plus d’y implanter une piste cyclable bidirectionnelle tel que souhaité sur ce trajet de l’ICR. Eten plus cela impliquerait que les voies du tram devraient être croisées deux fois par le trafic. Comme il ne s’agitque de 3 entreprises il semble plus adéquat de donner accès à ces entreprises par un accès nécessitant une traverséedes voies, mais ces accès seront peu fréquentés. Un quatrième accès (de service), à hauteur de l’écoledu Poelbos sera utilisé de façon sporadique, par exemple pour des travaux d’entretien de l’école, car l’accès del’école sera déplacé vers l’entrée de l’école néerlandophone à hauteur de l’UZ.La voie latérale n’a donc pas été retenue et des accès individuels sont prévus, à chaque accès des lumières clignotantesseront implantés pour sécuriser le croisement. L’espace libéré ainsi permet d’implanter une piste cyclablebidirectionnelle pour l’ICR.Asymmetrische tramligging ter hoogte van de Laerbeeklaan met ventwegPosition asymétrique du site propre du tram dans l’avenue de Laerbeek avec voie latéraleOp het deel van het tracé tussen het UZ en de Ring vormt de gemengde tram-busbaan de scheiding tussen de ontsluitingswegvoor het UZ en een lokale ventweg voor de langs liggende bebouwing. Dit biedt als bijkomend voordeeldat voertuigen komende van de Ring de trambaan niet moeten kruisen ter hoogte van de Dikke Beuklaan. De ver-Asymmetrische tramligging ter hoogte van de Laerbeeklaan zonder ventwegPosition asymétrique du site propre du tram dans l’avenue de Laerbeek et sans voie latéraleSur la partie de du tracé du tram entre l’UZ et le Ring le site propre mixte tram – bus forme la séparation entre laroute d’accès de l’UZ et la voie locale latérale pour les habitations adjacentes. Ceci a comme avantage que lesEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 27 van 74

2La synthèse des différentes solutions envisagées ayant présidé au choix du projet introduit par le demandeur eu égard à l’environnementkeersveiligheid langs de Dikke Beuklaan en de doorstroming op de Ring komen hierdoor niet in het gedrang. Terhoogte van de Tentoonstellingslaan ontstaat een compact kruispunt, grotendeels gescheiden van de tram.Inplanting van de fietserszone langs de Jetselaanvoitures venant du Ring ne doivent pas croiser les voies du tram à hauteur de l’Arbre Ballon et ne génère doncpas d’insécurité routière sur l’Arbre Ballon ni sur la bretelle du Ring. A hauteur de l’avenue de l’Exposition un carrefourest développé, pour la plus grande partie sans interférence avec les voies du tram.Implantation de la zone cycliste le long de l’avenue de JetteParkingbalans Jetselaan Bestaande toestand Dubbele parkeerstrookPlaces de parking Avenue deJette Situation actuel Double bande de stationnementFietspad gevelkantPiste cyclable côté façadesFietspad middenbermPiste cyclable berme centraleJetselaan Middenberm 110 72Avenue de Jette Berme CentraleJetselaan Gevelkant 86 97Avenue de Jette Côté FaçadesJetselaan voor en op Spiegelplein 46 0Av. de Jette avant et sur PlaceMirroirSpiegelplein Bovengronds 171 8Place Mirroir SurfaceSpiegelplein Ondergronds 0 199Place Mirroir Souterrain72 00 970 08 8199 199Totaal 413 376Verschil -37Verschil % -9.0%279 304-134 -109-32% -26%Voor het deel van de Jetselaan tussen de Lakenselaan en de Eeuwfeestsquare werden drie varianten onderzochtvoor het al dan niet inplanten van een fietspad. Moeilijkheid hierbij is te komen tot een oplossing waarbij een aannemelijkaantal parkeerplaatsen behouden blijft langsheen de laan om zodoende toch een aanvaardbare oplossingte bieden voor de bewoners van de Jetselaan. Momenteel wordt langs weerszijden geparkeerd langs de gevels plusop de middenberm onder de bestaande bomen. De dubbele rij parkeerplaatsen onder de bomen kan niet behoudenblijven door de aanlag van de trambedding.Indien een verhoogd fietspad aangelegd zou worden langs de gevelkant (Variant Fietspad Gevelkant), dienen 134van de 413 parkeerplaatsen te verdwijnen, een vermindering met 32%. Door het fietspad in te planten op de middenbermlangs de buitenkant van de bomenrij (Variant Fietspad Middenberm), wordt de impact iets kleiner, hierbijverdwijnen slechts 109 plaatsen of 26% van het totaal. Dit gaat echter ten koste van de veiligheid en het gebruiksgemakvan het fietspad. Een fietspad op de middenberm zal problematisch zijn ter hoogte van de kruisingen met demiddenberm. De weerhouden variant ten slotte (Variant Dubbele Parkeerstrook) speelt in op het statuut van dit deelvan de Jetselaan, namelijk een lokale weg. Op een lokale weg kan de rijweg gedeeld gebruikt worden door voertuigenen fietsers. Dit echter alleen op voorwaarde dat verkeersveiligheid gewaarborgd blijft, m.a.w. doorgaand verkeerdient te worden geweerd en de rijsnelheid dient te worden aangepast aan dit gecombineerde gebruik. Dit wordt verkregendoor de aanleg van verkeersdrempels ter hoogte van de kruispunten, pleinen en oversteekplaatsen. Doorgaandverkeer wordt ontmoedigd door het afbuigen van de verbinding met de Tentoonstellingslaan ter hoogte vande Eeuwfeestsquare en door het verkeer van en naar de parking onder het Spiegelplein langs wegen andere wegenPour la partie de l’avenue de Jette entre l’avenue de Laeken et le square du Centenaire trois variantes ont étéanalysées afin de s’assurer s’il était oui ou non intéressant de prévoir des pistes cyclables le long de l’avenue. Ladifficulté était de développer une solution qui aurait un nombre de places de parking le long de l’avenue de Jettequi réponde aux besoins des habitants de l’avenue.Actuellement il y a des parkings de part et d’autre de l’avenue et sur la berme centrale sous les arbres existants.La double rangée de parkings sous les arbres ne pourra être maintenue par l’intégration de la ligne de tram.Au cas où l’on aménagerait une piste cyclable (rehaussée) côté façades (voir variante Piste cyclable côté façades)134 des 143 places de parking le long de l’avenue devraient disparaître (une réduction de 32%)En aménagement la piste cyclable sur la berme centrale à l’extérieur des rangées d’arbres (variant piste cyclableberme centrale) l’impact est plus réduit, il ne disparaît que 109 places ou 26% du total de places. Mais cette implantationréduit également la sécurité et le confort de la piste cyclable. Sur la berme centrale la piste cyclablesera dangereuse à hauteur des carrefours.La variante retenue (variante Double bande de stationnement) se raccorde au statut de l’avenue de Jette commevoirie locale. Sur une voirie locale la voirie peut être utilisée comme espace partagé pour les voitures et les deuxroues.Ceci n’est d’autre part qu’acceptable si l’on peut assurer la sécurité, en d’autre mots le trafic de transit doitêtre découragé et la vitesse des voitures doit s’adapter à cet usage partagé. L’on obtient cela par l’aménagementde plateaux de circulation rehaussés à hauteur des carrefours, des places et des traversées piétonnes. Du traficde transit sera découragé par le détournement de la liaison entre l’avenue de l’Exposition et l’avenue de Jette àEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 28 van 74

2La synthèse des différentes solutions envisagées ayant présidé au choix du projet introduit par le demandeur eu égard à l’environnementvan hogere categorie te leiden. Door deze oplossing kan het aantal parkeerplaatsen op 376 gehouden worden, eenvermindering van 37 plaatsen of slechts 9%.hauteur du square du Centenaire et d’autre part en guidant les automobilistes voulant se rendre depuis le nord àl’accès au futur parking sous la place du Miroir non par l’avenue de Jette mais par des voies de plus haute catégorie(les avenues de l’Exposition et Poplimont). Cette solution permet de garder 376 places de parking et signifiedonc une réduction de 37 places ou seulement de 9%.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 29 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWRO3 Analyse per domein opgelegd door het BWRO3 Analyse proprement dite par domaine imposé par le Co-BATHet geografisch gebied van het project situeert zich in het noordnoordoosten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest,op het grondgebied van de gemeentes Jette, Brussel, Ganshoren en Koekelberg. De Jetselaan ligt deels ophet grondgebied van Jette en deels op Ganshoren. Het grootste deel van het tracé situeert zich binnen de gemeentesJette en Ganshoren.Langs de noordoosten kan wordt het geografisch gebied begrensd door de ring van Brussel; In het oosten, zuidenen westen wordt het gebied afgelijnd door een aantal grote wegen die de rand verbinden met het centrum van Bussel:de assen gevormd door de Keizer Karellaan et de Leopold-II-Laan enerzijds en Houba de Stooperlaan, Bockstaallaanen Jubelfeestlaan anderzijds. Het laatste deel van de Jetselaan tot aan de spoorwegbrug wordt hetgrondgebied Ganshoren doorkruist.Het gebied wordt van west naar oost doorsneden door de vallei van de Molenbeek. Het laagste punt van de valleiligt centraal in het studiegebied op 20m hoogte. De hoogste punten liggen op 90m hoogte, in het noordwestelijkedeel.Het grondgebruik en de stedelijkheidsgraad van het studiegebied vertonen verschillende karakteristieken. Schematischgezien kunnen we twee grote zones onderscheiden, afgescheiden door spoorlijn L50 langsheen de Molenbeekvallei.Ten zuiden van de lijn is het stedelijk weefsel voornamelijk continue en dens (met uitzondering van hetnoorden van Ganshoren) ; voor het overgrote deel historische verstedelijking. De stedelijke typologie is er evenwelzeer verscheiden, gaande van wijken met individuele rijwoningen tot wijken met grotere appartementsgebouwen inde rij of alleenstaand. Ten noorden van lijn L50, bevinden zich voornamelijk meer recente en minder dense ontwikkelingen,ingeschakeld binnen grote groene ruimtes. Dit deel wordt voornamelijk gekenmerkt door grote losstaandewooncomplexen, voorzieningen, alsook losstaande individuele woningen.L’aire géographique globale de l’étude se situe au nord-nord-ouest de la Région de Bruxelles Capitale, sur le territoiredes communes de Jette, Bruxelles, Ganshoren et Koekelberg. la plus grande partie de celle-ci étant située surles communes de Jette et de Ganshoren.Au nord-nord-ouest, l’aire géographique est entourée par le ring de Bruxelles; à l’est, sud et l’ouest, elle est délimitéepar des grandes voiries de pénétration menant vers le centre de Bruxelles: les axes formés par l’avenue Charles-Quint et le boulevard Léopold II d’une part et par l’avenue Houba de Strooper, le boulevard Bockstael et le boulevarddu Jubilée de l’autre.L’aire est traversée d’est en ouest par la vallée du Molenbeek. Ses points les plus bas se situent dans sa partie centraleà une altitude de 20 m, ses points les plus hauts, à une altitude de 90 mètres, dans sa partie nord-ouest.L’occupation du sol et le degré d’urbanisation de notre zone d’étude présente des caractéristiques variables. De façonschématique, nous pouvons y distinguer deux grandes zones, délimitées par la ligne de chemin de fer L50 courantdans la vallée du Molenbeek. Au sud de la ligne, le tissu urbain est en général continu et dense (l’exception notableest le nord de Ganshoren) ; en majeure partie d’urbanisation ancienne. La typologie urbaine y est cependantvariable, allant des quartiers à maisons uni-familiales jointives aux grands immeubles à appartements en ordre ferméou encore d’immeubles isolés. Au nord de la ligne L50, l’urbanisation est en générale plus récente et beaucoup plusaérée, s’insérant dans de grands espaces verts. Cette partie de l’aire d’étude se caractérise davantage par degrands ensembles résidentiels à l’ordre ouvert, de sites d’équipements ainsi que par des quartiers composés demaisons uni-familiales formant un habitat peu dense.3.1 Stedenbouw en landschap3.1 L’urbanisme et le paysage3.1.ABestaande toestand3.1.ASituation existante3.1.A.1GewOPRechtstoestand3.1.A.1 Situation de droitPRDHiërarchie van de wegenVolgende assen vallen binnen het studiegebied : Grootstedelijke wegen :o Tentoonstellingslaan, Wereldtentoonstellingslaan, Hoofdwegen :o Dikke Beuklan tussen de tussen de Afrit van de R0 en de Tentoonstellinglaano Lakenselaan en Smet de NaeyerlaanAlle overige wegen zijn interwijkenwegen of lokale wegen.Hiérarchie des voiriesL’aire d’étude comporte les axes suivants : Voies métropolitaines:o avenue de l’Exposition, avenue de l’Exposition Universelle Voies principales :o avenue de l’Arbre Ballon entre la sortie du R0 et l’avenue de l’Expositiono avenue de Laeken et boulevard de Smet de NaeyerLe reste est constitué de voiries interquartiers et locales.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 30 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROWegencategorisering – Hierarchie des voiriesEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 31 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWRODe Jetselaan vormt een interwijkenweg tussen Simonis en de Lakenselaan en vervolgens tot aan de Eeuwfeestsquareeen regionale weg met een lokaal karakter. Daarnaast hebben ook de Bonaventurestraat en RomeinseSteenweg het statuut van interwijkenwegFietsroutesHoewel de Gewestelijke Fietsroute 12a (GFR 12a) net als Tram 9 het Koningin Astridplein verbindt met de DikkeBeuklaan, vallen hun tracés nergens samen. Deze radiale GFR12a loopt vanaf het Koningin Astridplein via deWemmelsesteenweg en Dieleghemsesteenweg tot het Oude Afspanningsplein. Vervolgens splitst de fietsroute zichop: één arm loopt verder langs de Tentoonstellingslaan naar de Dikke Beuklaan op de grens met het BrusselsHoofdstedelijk Gewest. De fietsroute is hier volledig gerealiseerd. Een tweede arm loopt langs het tracé van tram 9op de Laerbeeklaan en Dikke Beuklaan om zo op de gewestgrens uit te komen. Langs deze twee lanen zijn vrijliggendefietspaden aanwezig, zij het in slechte staat.Een bijkomende concentrische fietsroute is gepland en zal de bestaande radiale lijnen met mekaar verbinden. Dezeroute kruist het tramtracé ter hoogte van de Lakenselaan.De groene gewestelijke wandeling loopt doorheen het Boudewijnpark en kruist de tramlijn ter hoogte van de Tentoonstellingslaan.Recentelijk werd deze oversteekplaats heraangelegd en beveiligd met verkeerslichten.GBP – Gewestelijk BestemmingsplanBestemmingsplanHet Boudewijnpark maakt deel uit van een Gebied van culturele, historische, esthetische waarde of voor Stadsverfraaiing.Het project van de heraanleg van de Tentoonstellingslaan zal in deze geest een opwaardering van esthetischekwaliteiten van de plek o.a. door het voorzien van beplantingen die de perceptie van continue en aaneengeschakeldpark langsheen de Molenbeekvallei versterken. Nieuwe inheemse bomen zoals Esdoorn zullen wordengeplant en op de middenberm zullen wadi’s worden aangelegd voor lokale waterinfiltratieDe bestemmingskaart van het GBP duidt aan dat het tracé verschillende ZICHEE’s doorkruist (Gebieden van culturele,historische of esthetische waarde of voor stadsverfraaiing): Tuinwijk Le Home ter hoogte van de Eeuwfeestsquareen het Boudewijnpark.Het tracé loopt ook langs de zone met hoge biologische waarde van het Poelbos. Deze zone biedt onderdak aanzeldzame dier- en plantensoorten welke een belangrijke biodiversiteit vertegenwoordigen.BBP en VerkavelingsvergunningenDe heraangelegde publieke ruimte en het tramtracé overlappen nergens met een BBP of gebied waarvoor een verkavelingvergunningis aangevraagdL’avenue de Jette est une voirie interquartier entre Simonis et l’avenue de Laken et devient ensuite de l’avenue deLaken au square du Centenaire une voirie régionale à caractère local.Itinéraires CyclablesMalgré le fait que tant l’ICR 12a que le ligne de tram 9 relient la place Reine Astrid à l’Arbre Ballon, leurs tracés ne serecoupent pas. L’ICR 12a radial passe par la place Reine Astrid pour passer ensuite par la chaussée de Wemmel etla chaussée de Dieleghem vers l’Ancienne Barrière. Ensuite l’ICR se divise, une branche se prolonge sur l’avenuede l’Exposition vers l’Arbre Ballon à la frontière de la Région bruxelloise et la Flandre. Une deuxième branche passepar les avenues de Laerbeek et de l’Arbre Ballon pour aboutir ainsi également à la frontière régionale. Cette deuxièmebranche passe donc le long de la future voie du tram. Il y a aujourd’hui des pistes cyclables (en mauvais état)Un itinéraire cyclable concentrique est planifié et reliera les itinéraires existants entre eux. Cette route croisera letracé du tram 9 à hauteur de l’avenue de Laken.La promenade verte, régionale passe par le parc Roi Baudouin et croise la ligne du tram 9 à l’avenue de l’Exposition.Récemment ce croisement fut réaménagé et sécurisé avec des feux.PRAS: Plan Régional d’Affectation du SolCarte des AffectationsLe parc Roi Baudouin fait partie d’une Zichee, (zone d’intérêt Culturel, Historique, Esthétique ou d’Embellissement).Le projet du réaménagement de l’espace public et de l’intégration des voies du tram renforcera dans cet esprit lesqualités esthétiques et culturelles, notamment par l’intégration de plantation dans le caractère de la vallée de la Molenbeek.L’aménagement renforcera l’image de continuité entre les parcs de part et d’autre de l’avenue del’Exposition. De nouveaux arbres indigènes, correspondant à l’environnement humide, tel l’érable, seront ponctuellementplantés sur la berme centrale et le long des voiries. Des noues seront prévues dans la berme centrale afin derenforcer le tamponnage et la percolation des eaux de pluies dans le sol.La carte des affectations du PRAS indique que le tracé du tram traverse plusieurs zones ZICHEE (Zones d’intérêtculturel, historique, esthétique ou d’embellissement) : Cité Jardin le Home à la hauteur du Square du Centenaire et leParc Roi Baudouin.Le tracé longe également la zone verte de haute valeur biologique du Bois du Poelbos. Ces zones abritent des espècesanimales et végétales rares, présentant une diversité biologique importante.PPAS et Permis de lotir:L’espace public qui sera réaménagé et le tracé du tram 9 ne se superposent pas avec des PPAS ou des zones depermis de lotir.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 32 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROGENERALITES ALGEMEENRESEAU VIAIRE WEGENNETLIMITE REGIONALE GEWESTGRENSLIMITE COMMUNALE GEMEENTEGRENSEAU WATERZONE FERROVIAIRE SPOORWEGGEBIEDMIXITE GLOBALE PAR ILOTS( X = PROPORTION SURFACE BUREAU,INDUSTRIE, HOTEL / SURFACE LOGEMENTGLOBAAL GEMENGD KARAKTER PERHUIZENBLOK( X = VERHOUDING OPPERVLAKTE KANTOOR,INDUSTRIE, HOTEL / OPPERVLAKTEHUISVESTINGTRES FAIBLE ( X

Analyse per domein opgelegd door het BWROGENERALITES ALGEMEENRESEAU VIAIRE WEGENNETLIMITE REGIONALE GEWESTGRENSLIMITE COMMUNALE GEMEENTEGRENSEAU WATERAFFECTATIONS BESTEMMINGENZONES D' HABITATION A PREDOMINANCERESIDENTIELLEZONES D'HABITAT WOONGEBIEDENWOONGEBIEDEN MET RESIDENTIEELKARAKTERZONES D'HABITATION TYPISCHE WOONGEBIEDENZONES DE MIXITE GEBIEDEN MET GEMENGD KARAKTERZONES MIXTES GEMENGDE GEBIEDENZONES DE FORTE MIXITE STERK GEMENGDE GEBIEDENZONES D'INDUSTRIES NDUSTRIEGEBIEDENZONES D'INDUSTRIES URBAINES STEDELIJKE-INDUSTRIEGEBIEDENZONES D'ACTIVITES PORTUAIRES ET DETRANSPORTSGEBIEDEN VOOR HAVENACTIVITEITEN ENVERVOERENAUTRES ZONES D'ACTIVITES ANDERE ACTIVITEITENGEBIEDENZONES ADMINISTRATIVES ADMINISTRATIEGEBIEDENZONES D'EQUIPEMENTS D'INTERETCOLLECTIF OU DE SERVICE PUBLICGEBIEDEN VAN COLLECTIEF BELANG OFVAN OPENBARE DIENSTENGBP: Bestaande feitelijke toestand / PRAS: Situation existante de fait3.1.A.2Feitelijke toestand3.1.A.2Situation de faitSimonis vormt een belangrijk multimodaal knooppunt. Het fungeert als overstapstation tussen trein, metro, tram,bus en auto. Dit knooppunt pool zal in belangrijkheid stijgen in functie van het GEN.De Jetselaan tussen de Lakenselaan en de Eeuwfeestsquare is een gewestelijke weg, maar heeft in het GBP eenlokaal karakter. De omvorming naar een zone 30 is echter niet aangewezen omdat het een gewestweg is, hoewel ditwenselijk is. Deze weg doorkruist namelijk een dicht woonweefsel met handelskern waar snelheden hoger dan30km/u niet gewenst zijn. Een aantal oplossingen zijn wenselijk om de snelheid af te remmen zonder het statuut vande weg te moeten wijzigen, hierbij wordt gedacht aan verkeersdrempels, verhoogde oversteekplaatsen en een beperktewegbreedte.Het Koningin Astridplein vormt momenteel een grote parkeervlakte die alleen tijdens de wekelijkse markt op eenandere manier gebruikt wordt. Tussen de rijwegen en de horecazaken is een smal voetpad dat weinig ruimte laatSimonis est un pôle important de transport public, qui fait fonction de station de correspondance entre train, metro,tram, bus et voiture. Son importance augmentera encore en fonction du RER.L’avenue de Jette entre l’avenue de Laken et le square du Centenaire est une voirie régionale, mais a un caractèrelocal selon le PRAS. Il est normal que les voiries régionales ne soient pas définies comme des zones 30, mais il seraitsouhaitable que le caractère de la voirie y corresponde et qu’il incite les usagers de la route à ne guère dépassercette vitesse. Car l’avenue de Jette traverse des quartiers d’habitat dense et un pôle commercial. Il est souhaitablede prévoir des mesures afin de limiter la vitesse sur les lieux.La place Reine Astrid forme actuellement un grand parking qui ne se transforme que le dimanche pour le marchéhebdomadaire. Entre les voiries et les commerces et horeca il y a un trottoir étroit qui offre peu d’espace pour y installerterrasses ou étals.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 34 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROvoor het installeren van terrassen. De pleinruimte zal in de toekomst permanent vrijgehouden worden van parkeren.De vrijgekomen ruimte kan ingenomen worden door terrassen, de markt, of kan fungeren als rustpunt voor de wijk.De Eeuwfeestsquare vormt momenteel een eiland te midden van brede en drukke straten. Het centrale park ishierdoor weinig aantrekkelijk en is onderbenut. De vloeiende aansluiting van de Jetselaan op de Tentoonstellingslaanleidt tot een gevaarlijk kruispunt en overdreven snelheid, tevens vergemakkelijkt deze aansluiting sluipverkeerdoor de lokale Jetselaan. Het onderscheid tussen deze lokale weg en de grootstedelijke Tentoonstellingslaan ontbreekten dient in de toekomst benadrukt te wordenDe Tentoonstellingslaan vormt als grootstedelijke weg een belangrijke verbinding tussen het centrum en de rand.Vandaag laat deze boulevard toe om er 50km/u te rijden, maar deze snelheid wordt vaak overschreden (gedurendede daluren) waardoor het er gevaarlijk is. Daarvoor werden ter hoogte van het Boudewijnpark afsluitingen aangelegdop de middenberm om het onmogelijk te maken de laan over te steken buiten het zebrapad. Dit zebrapad werdwel met verkeerslichten beveiligd om de oversteek hier te vergemakkelijken. Langsheen de Tentoonstellingslaan isgeen apart fietspad, maar enkel een smal voetpad aangelegd met kleinschalige materialen in slechte toestand;30x30 betontegels, niet geschikt voor fietsers.De Laerbeeklaan en Dikke Beuklaan zijn twee lokale wegen met overgedimensioneerde rijwegen. De twee rijrichtingenworden gescheiden door een middenberm. Elke richting biedt ruimte aan parkeren en anderhalf rijvak. Er isechter geen markering aangebracht die de parkeerstrook en het t rijvak definiëren. Deze aanleg daterend uit eenperiode waar de auto koning was beantwoord niet meer aan de huidige visie op de stad. Onlangs werd een vrijebusbaan aangelegd vanaf de universitaire campus richting het rond punt ter hoogte van het Oude Afspanningspleinom bussen voorbij de file te loodsen tijdens de spitsuren.Het kruispunt Dikke Beuklaan – Tentoonstellingslaan – Romeinse steenweg vormt een stadspoort, als eerstebelangrijk kruispunt in het Brussels Gewest op deze stadsasDe verschillende parken in de Molenbeekvallei vormen een parelsnoer van parken met vijvers en moerassen. Aldeze parken zijn publiek al worden bepaalde delen wel afgeschermd als natuurgebied De groene wandeling rondBrussel loopt doorheen deze parken en kruist het tramtracé ter hoogte van de Tentoonstellingslaan. Het park isslechts in beperkte mate voelbaar vanaf de straat door het uniforme karakter van de Tentoonstellingslaan en dedichte begroeiing langsheen deze as.3.1.BVoorspelbare situatieParallel met deze stedenbouwkundige aanvraag wordt een stedenbouwkundig attest gevraagd voor de bouw vaneen parking van 199 plaatsen onder het Koningin Astridplein. Het voorontwerp toont aan dat de in- en uitritten naarde parking in de Jetselaan, tussen de Lakenselaan en het plein gepositioneerd moeten worden. Daarnaast sluit deparking rechtstreeks aan op deze in- en uitritten en bevindt de parking zich deels onder de toekomstige bedding vantram 9. De werken aan de ondergrondse parking moeten dus zo georganiseerd worden dat ze de aanleg van tram 9niet vertragen.Langsheen de Laerbeeklaan wordt binnenkort gestart met een nieuwbouw voor de Franstalige school aan het Poelbos.Hierdoor zal de huidige toegang verplaatst worden tot naast de ingang van de Nederlandstalige school. Ditbiedt het voordeel dat er een voldoende brede buffer kan gerealiseerd worden tussen de toegangen van beide scholenen het tracé van tram 9. Zo kan een veilige toegang voorzien worden aansluitend op een aparte ventweg zonderveiligheidsrisico’s en conflicten met de tram en autoverkeer van en naar het UZ Brussel.Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft een vast akkoord met de NMBS dat er op termijn een GEN-station voorzienwordt ter hoogte van de kruising met tramlijn 9. Wanneer dit GEN-station gerealiseerd zal worden is nog nietvastgelegd.3.1.C3.1.C.1Geplande toestandBestemmingen van de publieke ruimteEen nieuwe tramlijn wordt geïntegreerd op het tracé van de Jetselaan, de Tentoonstellingslaan, de Laarbeeklaan ende Dikke Beuklaan. Daarnaast zullen deze lanen waar de tram zal doorrijden heraangelegd worden van gevel totgevel, met een bijzondere aandacht voor alle weggebruikers en met een wens om de ruimtelijk en groene kwaliteitvan de publieke ruimte te verbeteren.En prévoyant un parking souterrain la place pourra être libérée de stationnement. L’espace libérée permettral’installation de grandes terrasses, de marché journaliers, et d’espace de repos et de rencontre pour les habitants duquartier.Le square du Centenaire forme actuellement une île verte au milieu de voiries larges et au trafic important. Lesquare perd pour cette raison de son attrait et est relativement peu utilisé.Le raccord fluide entre l’avenue de Jette et l’avenue de l’Exposition, sans distinction de hiérarchie entre la voirie localeet une voirie métropolitaine, génère des vitesses exagérées et une situation dangereuse du point de vue du trafic.Par ailleurs l’aménagement actuel du carrefour attire du trafic de transit au travers de cette voirie locale. Plus delisibilité des lieux s’impose.L’avenue de l’Exposition forme comme voirie métropolitaine une connexion importante entre le centre-ville et lapériphérie. Sur ce boulevard il est aujourd’hui permis de rouler à 50 km/h mais cette vitesse est dépassée auxheures creuses, ce qui génère des situations dangereuses avec des piétons traversant l’avenue. Pour empêcher lespiétons à traverser hors des clous une barrière fut placée dans la berme centrale de l’avenue. Et le passage cloutéau parc Roi Baudouin fut complété de feux. Le long de l’avenue de l’Exposition il n’y a aujourd’hui pas de pistes cyclables,uniquement des trottoirs étroits en mauvais état, et non utilisable par les cyclistes.Les avenues de Laerbeek et de l’Arbre Ballon sont deux rues locales avec des voiries surdimensionnées. Lesdeux sens de direction sont séparés par une berme centrale. Dans chaque sens il y a une bande et demie et unebande de parking. Cet aménagement date d’une période où l’auto était roi mais ne répond plus aux visions urbainesactuelles. Récemment un site propre bus fut aménagé depuis le campus universitaire vers l’Ancienne Barrière afinde permettre aux bus de dépasser la file qui se forme aux heures de pointe au rond-point.Le carrefour Arbre Ballon – avenue de l’Exposition – chaussée Romaine forme une porte de ville, et un premiercarrefour important de la Région Bruxelloise sur cet axe.Les différents parcs dans la vallée de la Molenbeek forment un chapelet de parcs avec étangs et marécages.Ces parcs sont publics mais certaines parties sont non-accessibles au public comme réserve naturelle. La promenadeverte autour de Bruxelles passe au travers de ces parcs et croise le tracé du tram à hauteur de l’avenue del’Exposition. Le parc roi Baudouin est peu visible depuis la route par des plantations formant des massifs verts lelong de l’avenue sans distinction de caractère.3.1.BSituation PrévisibleEn parallèle avec cette demande de permis d’urbanisme, une demande de certificat d’urbanisme est introduite pourla construction d’un parking de 199 places de parking sous la place Reine Astrid. L’avant-projet a montré qu’il estpréférable d’implanter les rampes de parking sur l’avenue de Jette, entre l’avenue de Laken et la place. Afin de créerun parking compact il est proposé partiellement sous l’avenue de Jette et donc sous le futur site propre tram. Lesdeux chantiers du parking et du parking doivent donc être coordonnés et organisés de telle façon qu’ils ne provoquentpas de ralentissements mutuels.Le long de l’avenue du Laerbeek un permis d’urbanisme a été introduit pour la construction d’une extension del’école francophone du Poelbos. Ce projet prévoit également le déplacement de l’accès à l’école à côté de l’écolenéerlandophone voisine. Ceci permettra de créer suffisamment d’espace tampon entre d’une part les accès auxdeux écoles et d’autre part les futurs voies du tram. Ce qui permet de créer un accès sécurisé et séparé pour lesécoles.Il y a un accord fixé entre la Région bruxelloise et la SNCB qu’une station RER sera prévue au croisement avec laligne de tram 9. Le moment de la mise en œuvre, de cette station RER, n’est pas encore fixé.3.1.C3.1.C.1Situation projetéeAffectations de l’espace publicUne nouvelle ligne de tram sera intégrée sur le parcours des avenues de Jette, de l’Exposition, de Laerbeek et del’Arbre Ballon, par ailleurs ces avenues qui seront traversées par le tram seront réaménagées de façade à façadeavec une attention pour tous les usagers de la route et en renforçant la qualité spatiale et verte des lieux.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 35 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWRODe Jetselaan blijft een gewestelijke weg maar zal zo worden aangelegd dat slechts 30km/u gereden kan worden.Alle kruispunten en pleinen zullen verhoogd aangelegd worden waardoor een aangepaste snelheid afgedwongenwordt. Bovendien zal een uniform materiaalgebruik van rijweg en voetpaden ter hoogte van de kruispunten een gemengdruimtegebruik of “shared space” aanmoedigen. De beperkte breedte van de laan laat geen aanleg van gescheidenfietspaden toe, waardoor gekozen werd voor een voldoende brede rijweg waar een gedeeld gebruik mogelijkwordt. De rijweg wordt teruggebracht naar 4m breedte. Het aantal kruisingen van de trambaan voor gemotoriseerdverkeer wordt sterk teruggedrongen ten opzichte van het huidige aantal kruisingen van de middenberm. Hierdoorwordt de opeenvolging van kruispunten beperkt. Voor fietsers en voetgangers blijft wel het huidige aantal oversteekplaatsenbehouden.De directe verbinding van de Jetselaan met de Tentoonstellingslaan ter hoogte van de Eeuwfeestsquare zal weggenomenworden en het verkeersonveilige kruispunt met de Tentoonstellingslaan kan worden weggewerkt. In detoekomst zal het verkeer komende van de Jetselaan afgebogen worden naar het kruispunt van de Poplimontlaan –J. Brouckèrestraat - Wereldtentoonstellingslaan waar een compact en gebundeld kruispunt ontstaat zonder conflictenmet de tram. Doorgaand verkeer komende vanaf de Tentoonstellingslaan richting Jetselaan wordt hierdoor ontmoedigd.De square kan zo terug gegeven worden aan de buurtbewoners. Op de plaats van de vroegere rijweg ontstaateen publieke ‘tuin’ voor de Tuinwijk met een veilige tramhalte geïntegreerd in het park. Het gras loopt door tussende tramsporen. Ter hoogte van de tramhalte wordt een luifel voorzien die een deel van het perron, zitbanken enfietsenrekken overdektDe Tentoonstellingslaan blijft een grootstedelijke weg. Het verkeer blijft er dus essentieel maar door de nieuweaanleg wordt een evenwicht gerealiseerd tussen de verschillende verkeersmodi; autoverkeer, tram, fietsers en voetgangersalsook voor de personen met beperkte mobiliteit. Toegelaten snelheid is 50km/u. Er wordt geen bijkomenderuimte ingenomen ten opzichte van de bestaande toestand waardoor het project geen impact zal hebben op het KoningBoudewijnpark.De Laerbeeklaan en de Dikke Beuklaan worden teruggebracht naar 2x1 rijstrook met een bijkomende ventweglangsheen de Dikke Beuklaan. De ventweg wordt uitgerust met verhoogde plateaus en Berlijnse kussens om sluipverkeerte ontmoedigen. Hierdoor wordt het verkeer van en naar het UZ gescheiden van het verkeer naar de woningen.Hierdoor dient verkeer komende van de R0 de tramsporen niet te kruisen bij het verlaten van de snelweg. Detwee scholen langs de Laerbeeklaan zullen ontsloten worden via een aparte ventweg op een grotere afstand van detrambaan, om de veiligheid van de scholieren te verzekeren.Er is speciale aandacht geschonken aan de inplanting van bovenleidingmasten, teneinde een optimale integratie inhet stedelijk landschap te bekomen en hun visuele impact te beperken.Langsheen de Jetselaan worden de masten in de lijn van de bestaande platanen ingeplant, zodoende wordt het perspectiefvan de laan gevrijwaard. De masten worden afwisselend links en rechts van de trambaan ingeplant. Quaside helft van de masten komt zo op het grondgebied van de Gemeente Jette terecht (oostzijde van de laan) en deandere helft op grondgebied van de Gemeente Ganshoren (westzijde). Waar een mast wordt voorzien, kan geenparkeerplaats komen, door de wisselende inplanting van de masten is de impact op het parkeren langs weerszijdenvan de laan echter vergelijkbaar (of 6 plaatsen aan beide zijden). Deze plaatsen werden mee opgenomen in de parkingbalansvan de Jetselaan( zie paragraaf 2.5.B)Langsheen de Tentoonstellingslaan, ter hoogte van de tuinwijk, worden de masten langs weerszijden van de laaningeplant tussen de voorziene parkeerplaatsen. Een centrale inplanting van de masten zou 80cm extra breedte vereisen,wat ten koste zou gaan van de breedte van fiets- en voetpaden. Langs het volgende deel van de Tentoonstellingslaan,ten noorden van de Rivierendreef, wordt het profiel breder waardoor de bovenleidingmasten wel centraalkunnen worden ingeplant. Deze oplossing werd hier door de MIVB gevraagd omdat hierdoor telkens maar éénmast geplaatst moet worden in plaats van telkens twee zoals ter hoogte van de tuinwijk. Deze oplossing valt ook hetbeste te combineren met het gevraagde centrale perron van de halte ter hoogte van het GEN.Langs de Laerbeeklaan vervolgens worden de masten ingeplant op de brede bufferstrook tussen de trambaan en derijweg.Ter hoogte van de tramterminus langs de Dikke Beuklaan is extra breedte vereist voor een derde spoor en eentechnisch perron waardoor reeds alle beschikbare ruimte wordt ingenomen. Daarom worden de masten hier ingeplantop de strook van het technische perron om geen extra breedte op te eisen. Langs het noordelijke deel van deDikke Beuklaan tenslotte worden de masten ingeplant in de lijn van de voorziene bomen tussen de rijweg en detrambaan. Een centrale inplanting van de masten zou op deze gemengde tram-busbaan een gevaar kunnen vormenvoor de bussen en zou de resterende ruimte tussen de trambaan en de rijweg beperken waardoor onvoldoenderuimte overblijft voor de aanplant van een bomenrij.L’avenue de Jette reste une voirie régionale mais sera aménagée de façon que les automobilistes ne dépassentpas une vitesse de 30km/h. Tous les carrefours seront aménagés en plateaux rehaussés, forçant les automobilistesà ralentir. Par ailleurs un traitement en matériaux continus encouragera un usage en ‘espace partagé’ des lieux.La largeur restreinte de l’avenue de Jette ne permet pas d’y prévoir des pistes cyclables séparées, l’option fut doncprise de prévoir une largeur de voirie suffisante permettant un usage mixte confortable La voirie est prévue à unelargeur de 4m. Le nombre de croisement des voies du tram pour le trafic automobile a été restreint par rapport aunombre de croisements actuels de la berme centrale. De ce fait le nombre de carrefours est réduit. Pour les piétonset cyclistes les possibilités de traversés restent inchangées.La connexion directe entre l’avenue de Jette et l’avenue de l’Exposition à hauteur du square du Centenaire serainterrompue afin de résorber ce carrefour dangereux. Le projet prévoit de dévier le trafic vers le carrefour Av. Poplimont– Av. Louis de Brouckère - l’avenue de l’Exposition où un carrefour compact sans conflit avec le tram sera créé.Le trafic de transit venant de l’extérieur ville sera découragé à passer dans l’avenue de Jette, qui sera rendue auxhabitants. Le square du Centenaire quant à lui pourra être étendu sur le tracé de l’ancienne voirie et se connecteramieux au quartier. Le jardin public intègrera un arrêt de tram. Cet arrêt sera aménagé avec un auvent qui couvrirapartiellement les quais, bancs et racks à vélos.L’avenue de l’Exposition reste une voirie métropolitaine. Le trafic y reste un élément important, mais les nouveauxaménagements créeront un équilibre entre les différents modes de trafic ; le trafic automobile, le tram, les cyclistes etles piétons ainsi que les personnes à mobilité réduite. La vitesse permise est de 50km/h. Malgré l’introduction dutram les aménagements des infrastructures n’ont pas une emprise plus importante qu’actuellement, et le projetn’aura donc pas d’impact sur le parc Roi Baudouin.Les avenues du Laerbeek et de l’Arbre Ballon sont réduites à 2 x 1 voies avec une voie latérale supplémentaireAvenue de l’arbre Ballon. La voie latérale est pourvue de plateaux rehaussés et coussins berlinois pour y découragerdu trafic de transit. De ce fait le trafic devant se rendre à l’UZ est séparé du trafic local se rendant aux logementsadjacents. Ceci permet également d’éviter que le trafic venant du R0 doivent croiser les voies du tram. Les deuxécoles le long de l’avenue du Laerbeek seront rendues accessibles par une latérale spécifique éloignée des voies dutram, pour garantir sécurité aux écoliers.Une attention particulière a été donnée à l’implantation des mâts de caténaires, afin d’obtenir une intégration optimaledans le paysage urbain et de réduire leur impact visuel.Le long de l’avenue de Jette les mâts seront implantés dans l’alignement des platanes existants et de ce fait préserverontla perspective de l’avenue. Les mâts sont alternativement implantés à gauche et à droite des voies du tram.Ce qui signifie que la moitié des mâts est implantés sur Ganshoren (côté ouest de l’avenue) et l’autre moitié sur Jette(côté est). L’implantation d’un mât implique l’impossibilité d’y prévoir une place de parking, ils prennent la place de 6places de parking sur Jette et autant sur Ganshoren. Ces places sont intégrés dans le bilan des places de parking.(voir Paragraphe 2.5.B)Le long de l’avenue de l’Exposition, à hauteur de la cité Jardin, les mâts sont implantés de part et d’autre de l’avenueentre les places de parking. Des mâts implantés au milieu des voies nécessiteraient 80cm de largeur supplémentaire,ce qui se ferait au détriment de la largeur des pistes cyclables ou des trottoirs.Le long de la partie suivante de l’avenue de l’Exposition, au nord du Rivierendreef, le profil de l’avenue est plus large,ce qui permet d’y implanter les mats de caténaires au centre. Cette solution est préférée par la STIB car cela permetde n’implanter qu’un mât au lieu de deux comme à hauteur de la cité jardin. Cette implantation centrale se raccordeégalement le mieux avec le perron central demandé à l’arrêt RER.Le long de l’avenue de Laerbeek les mâts seront implantés sur la large bande tampon entre les voies du tram et lavoirie.A hauteur du terminus du tram le long de l’avenue de l’Arbre Ballon, une largeur supplémentaire est nécessaire poury implanter une troisième voie et un quai technique, ce qui prend toute la largeur disponible. Pour ce faire les mâtssont implantés dans cette zone sur la bande du quai technique afin de ne pas prendre de largeur supplémentaire.Le long de la partie nord de l’avenue de l’Arbre Ballon les mâts sont implantés en ligne avec les arbres à planter,entre la voirie et les voies du tram. Une implantation centrale des mâts signifierait un danger pour les bus sur ce sitepropre partagé par les bus et les trams et réduirait l’espace restant empêchant ainsi de planter une rangée d’arbres.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 36 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWRO3.1.C.2De toegankelijkheid voor personen met een beperkte toegankelijkheid is gewaarborgd.3.1.C.2L’accessibilité pour les personnes à mobilité réduiteDe nieuwe aanleg voorziet verhoogde perrons bij de tramhaltes aangepast aan de rolstoelgebruikers. De hellingennaar die perrons zijn zachter dan 5%.De nieuwe aanleg integreert de blinde markeringen voor slechtzienden aan alle voetgangersoversteken. Deze overstekenzullen ook voorzien worden van lokaal verlaagde trottoirs of zullen op plateau aangelegd worden zodat rolstoelgebruikerscomfortabel kunnen oversteken.Le nouvel aménagement prévoit des perrons rehaussés aux arrêts de tram, adaptés aux personnes en chaise. Lespentes donnant accès aux perrons rehaussés ont une pente de moins de 5%.Les nouveaux aménagements intègrent des marquages pour mal voyants à toutes les traversées piétonnes. Cestraversées seront aussi pourvues de trottoirs localement rabaissés ou seront aménagés en plateau rehaussé, rendantles traversées confortables pour tous.3.1.C.3Invloed van het project op de huidige feitelijke toestand3.1.C.3Impact du projet sur la situation de fait actuelleDe heraanleg van de lanen en de integratie van de tram zullen de leefkwaliteit van deze wijken verhogen door eenbetere toegankelijkheid, veiligheid, aantrekkelijkheid en comfort voor de verschillende gebruikers.Door de heraanleg van het project over een gebied van +/- 140 000m² wordt het aandeel van verharde oppervlaktebeperkt en de waterdoordringbaarheid van de grond verhoogd. Het aandeel van permeabele grond gaat over vaneen 23% (+/- 32 000m²) vandaag naar 35% (+/- 45 000m²) doordringbare oppervlakte in het project. Dit wordt mogelijkgemaakt door het versmallen van de rijwegen, grasbedding, en reorganisatie van kruispunten omgeving UZBrussel, …Le réaménagement des avenues et l’intégration des voies du tram augmenteront la qualité de vie des quartiers adjacentsen créant une meilleure accessibilité, une meilleure sécurité, et un attrait et confort pour les différents usagersde l’espace public.Par le projet de réaménagement sur une étendue de +/- 140 000m² la surface non-perméable sera réduite. Nouspasserons de 23% (+/- 32 000m²) à 35%(+/- 45 000m²) de surface perméable. Ceci est notamment rendu possiblepar la réduction de la largeur des voiries, par l’intégration de site propre tram engazonné et par la réorganisation descarrefours à proximité de l’UZ Bruxelles, …3.1.C.4Voorgestelde Materialen3.1.C.4Matériaux ProposésDe voorgestelde bestratingmaterialen en aanlegprincipes voor de lanen, waarin de nieuwe tramlijn wordt verwerkt,dienen het gewenste karakter van de groene stedelijke lanen in de hand te werken. Bijzondere aandacht wordt verleendaan de waterhuishouding. De verharde oppervlaktes worden waar mogelijk gereduceerd en vervangen doorgazon of door semi-permeabele materialen zoals kasseien met open voegen om lokale infiltratie te bevorderen.Les principes et matériaux d’aménagement tentent à renforcer le caractère vert des avenues. Une attention particulièreest donnée à la gestion des eaux. Les surfaces en dur sont remplacées quand cela est possible par du gazonou des matériaux semi-perméables, comme des pavés posés avec joints ouverts qui permettent une infiltration localedes eaux de pluie.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 37 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROJetselaan – Avenue de JetteBrusselaarsplein - Square des BruxelloisIn de Jetselaan wordt het karakter van de bomenlaan geherwaardeerd door de invoering van het centrale groenetramlint. De tramsporen worden gelegd in een verhoogd grasbed dat aan beide zijden afgeboord wordt door betonnenbanden die het niveauverschil (van ca. 15cm) opvangen. Langs beide kanten van deze trambedding van 6m40wordt een strook met de huidige bomen (van 3m20) aangelegd in kasseien met open voegen. Tussen de bomenworden parkeerplaatsen voorzien, op hetzelfde doorlopend kasseienoppervlak. Teneinde de bomen te beschermenen de parkeervakken af te bakenen worden betonnen banden van het type biggenruggen verwerkt, die als voordeelhebben slechts een beperkte diepte te hebben en toch stootvast te zijn. Zodoende kan men een doorlopende dieptevan fundering hebben voor de kasseien en voor de biggenruggen en zal geen schade berokkend worden aan deboomwortels van de te behouden bomen. De huidige platanen zijn immers beeldbepalend voor de Jetselaan en dienendus met bijzondere zorg behandeld te worden.Het voor de parkings berijdbare deel van de kasseistrook stellen we voor om aan te leggen met een fundering vanongebonden steenslag terwijl het deel rond de bomen met grasvoegen kan voorzien worden.De rijwegen worden voorzien in kws.De parkeerstrook aan de huizenkant wordt voorzien in kasseien met open voegen (ongebonden steenslag).De trottoirs worden aangelegd in klinkers in gebakken aarde, met baksteenformaat.Dans l’avenue de Jette le caractère arboré de l’avenue est requalifié par l’insertion de site propre tram engazonné.Ce site propre est rehaussé (de 15 cm) par rapport aux voiries adjacentes et est bordé de bandeaux en béton. Depart et d’autre de ce site propre tram, d’une largeur de 6m40, la bande (de 3m20) où sont plantés les arbres estaménagée en pavés avec joints ouverts. Entre les arbres des places de parking sont prévues, sur la même surfaceen pavé. Afin de protéger les arbres et de délimiter les places de parking des bordures avec dos arrondi sont intégrés,qui ont comme avantage de n’avoir que des fondations de profondeur réduite et d’être stable. Ainsi l’on peutobtenir une fondation de profondeur continue pour les pavés et pour les bordures avec dos arrondi et l’on peut éviterd’endommager les racines des arbres à maintenir.La zone qui doit être carrossable pour les zones de parking aura une fondation de gravier non lié tandis que dans lapartie non-carrossable (autour des arbres) les joints sont engazonnésLes voiries sont réalisées en asphalte.La bande de parking du côté du bâti est prévue en pavés à joints ouverts (fondation en gravier non - lié).Les trottoirs sont aménagés en pavés de terre cuite format brique.Ter hoogte van de belangrijke kruispunten en pleintjes wordt de rijweg in plateau aangelegd. Zodoende wordt hetautoverkeer er vertraagd en wordt deze dense stedelijke omgeving beveiligd. De plateaus worden op de rijweg aangelegdin gewassen grijze beton. De plateauhellingen worden in prefab-elementen in beton voorzien met conformematen en uitvoering. Deze plateaus lopen door ter hoogte van de pleintjes die in aansluitend karakter worden aangelegd.Zo kan men deze aanleggen in klinkers in gebakken aarde, met baksteenformaat.De opgehoogde perrons van de tramhaltes worden eveneens in deze middelgrote betontegels aangelegd en wordenafgeboord door doorlopende zitmuurtjes (h: 40cm) in beton met plaatselijke houten bovenafwerking.A hauteur des carrefours importants et des petites places la voirie est aménagée en plateau rehaussé. Cecipermet de ralentir le trafic et donc de sécuriser le quartier densément habité. Ces plateaux sont aménagés en voirieen béton lavé de teinte grise. Les pentes de plateau seront réalisées en éléments de béton préfabriqués, de dimensionsréglementaires. Ces plateaux sont prolongés sur les places qui sont pourvus d’une finition en pavés de terrecuite format brique.Les perrons d’arrêt de tram rehaussés seront également réalisés dans ces dalles béton et sont bordés de par desmurets (h: 40cm) en béton architectonique avec une finition de lattis de bois comme assise.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 38 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROTentoonstellingslaan – Avenue de l’ExpositionIn de Wereldtentoonstellingslaan komt men na de Rivierenlaan in een minder dichtbebouwde omgeving maardient de Tentoonstellingslaan een belangrijkere verkeersflux op te vangen. Hier wordt ervoor geopteerd om het fietsenvoetgangersverkeer meer af te scheiden van het mechanisch verkeer. De tramsporen worden ook hier gelegd ineen centrale grasbedding.Aan beide zijden van de trambedding worden dubbele rijstroken aangelegd in kws.Deze rijstroken worden in de bebouwde delen afgeboord door een parkeerstrook in kasseien met open voegen,waarin ook op regelmatige afstand bomen worden geplant.Daarna wordt een fietspad en een trottoir voorzien. In de delen van de Tentoonstellingslaan die met gebouwen wordenafgeboord worden fiets- en wandelpad aansluitend voorzien.Ter hoogte van de parken en niet bebouwde delen wordt de parkeerstrook niet voorzien en worden fietspad en wandelpadlosliggend aangelegd met tussenliggende groene stroken met hoge grassen. Het fietspad wordt in ter plaatsegestorte grijs gewassen beton voorzien met glijbekisting. De trottoirs worden steeds voorzien in klinkers in gebakkenaarde. Dit materiaal waarborgt de toegankelijkheid tot de onderliggende nutsleidingen.In de Laarbeeklaan is de trambedding enkel toegankelijk voor de tram. Hierdoor kan ze in gras aangelegd worden.Aansluitend bij de rijweg wordt een busbaan aangelegd tussen het UZ Brussel en het Oude Afspanningsplein. Dezebusbaan is tevens toegankelijk voor hulpdiensten. Er werd gekozen voor een aparte strook voor bus en hulpdienstenomdat deze ter hoogte van het Oude Afspanningsplein alle richtingen moeten kunnen uitrijden wat niet mogelijk isvanop de asymmetrisch gelegen trambaan. Daarnaast zou een gemengde tram-busbaan een halte van 60m vereisenterwijl hiervoor onvoldoende ruimte beschikbaar is. Een tramhalte van 45m past net tussen het kruispunt en deinrit naar het eerste bedrijf in de Laerbeeklaan. Tenslotte kan de trambaan zo in gras worden aangelegd tot voor hetUZ, waardoor het aandeel verharde oppervlaktes wordt beperkt.Dikke Beuklaan – Avenue de l’Arbre BallonDans l’avenue de l’Exposition après la drève De Rivieren l’on passe dans une zone moins densément construiteavec un flux de trafic plus important mais offrant plus d’espace. L’option est prise d’y détacher le trafic piéton et cyclistedu trafic automobile.Les voies du tram sont également posées dans un site propre engazonné.De part et d’autre du site propre central des doubles voiries sont prévues en asphalte.Ces voiries sont bordées dans les zones habitées par des bandes de parking en pavés avec joints ouverts. Dansces bandes des arbres sont plantés à inter-distance régulière.Ensuite il y est prévu des pistes cyclables et des trottoirs. Dans les parties de l’avenue bordée de bâtiment les pistescyclables et les trottoirs sont accolées à la bande parking.A hauteur des parcs et des zones non-construites l’on ne prévoit pas de parking et la piste cyclable et le cheminementpiéton sont implantés de façon détachée de la voirie. Une bande engazonnée s’y intercale.Les pistes cyclables sont prévues en béton lavé coulés sur place de teinte gris-jaune. Les trottoirs sont toujourspourvus de clinkers en terre cuite, format brique. Ce matériau garantit un accès aisé aux impétrants qui se trouventdans cette zone.Dans l’avenue du Laerbeek le site propre tram n’est accessible que pour le tram. Ce qui permet de l’engazonner.Parallèlement à la voirie un site propre tram y est prévu entre l’UZ Brussel et la place de l’Ancienne Barrière. Ce sitepropre bus est également accessible aux services de secours. L’option fut prise de prévoir une bande à part pour lesbus et les services de secours car à hauteur de l’Ancienne Barrière ils doivent pouvoir se diriger dans différentes directions,ce qui ne serait pas possible depuis le site propre tram positionné asymétriquement. Par ailleurs un arrêtmixte tram et bus nécessiterait des quais de 60m, mais il n’y a pas tant d’espace disponible. Un arrêt de tram de45m s’intègre juste entre le carrefour et l’accès à la première entreprise sur l’avenue du Laerbeek. Finalement lesvoies du tram peuvent ainsi être aménagées sur un site propre engazonné jusque devant l’UZ, ce qui permet de réduireles surfaces minérales.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 39 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROLangsheen de Dikke Beuklaan wordt de trambaan gecombineerd gebruikt door bussen en hulpdiensten. De trambeddingwordt hier in beton voorzien. De hoofdrijweg en de ventweg worden in kws aangelegd. Het fietspad wordt inter plaatse gestort beton met glijbekisting voorzien en de trottoirs worden aangelegd in dezelfde gebakken straatstenenals in de Tentoonstellingslaan. Waar de ruimte beschikbaar is worden beplante stroken voorzien met hoogstammigebomen.Le long de l’avenue de l’Arbre Ballon le site propre tram est également utilisé par les bus et les services de secours.Le site propre est aménagé en béton. Les voiries principales et latérales sont aménagées en asphalte. Lapiste cyclable est prévue en béton coulé sur place et les trottoirs sont prévus dans les mêmes clinkers en terre cuitecomme dans l’avenue Exposition. Aux endroits où il y a de la place des zones plantées d’arbres à haute tige sontprévues.3.1.C.5Stadsmeubilair3.1.C.5Mobilier UrbainStraatverlichtingOp de Jetselaan zal het principe van straatverlichting tegen de gevels behouden blijven, de huidige verlichting zalwel vervangen worden door nieuwe armaturen van het type Hestia.Langsheen de Tentoonstellingslaan zal de bestaande verlichting (type Triangle) daar waar mogelijk behouden blijvenen zoniet worden verplaatst. Deze verlichting werd maar een tiental jaar geleden geplaatst en belicht met haarmasten met een dubbele console zowel de rijweg als het voet- en fietspad. Op de Laerbeeklaan en Dikke Beuklaanworden de armaturen waar mogelijk bevestigd tegen de masten van de bovenleiding en waar het niet mogelijk is,worden nieuwe masten geplaatst. Hierop worden armaturen bevestigd van het type Futur. Langs de ventweg terhoogte van de Dikke Beuklaan en langs de parken wordt verlichting op lage masten van het type Cambridge voorzien.BankenTer hoogte van de pleintjes en parken zullen zitbanken van het type Urba-Style 13.0 (2m) of Runge Weila (2.04m)worden gebruikt. Ter hoogte van de haltes wordt een bank gebruikt die tevens de keermuur vormt van de hoger gelegenhalte.Eclairage UrbainSur l’avenue de Jette, le principe de l’éclairage public sur façade est maintenu mais l’éclairage actuel sera remplacépar de nouvelles armatures de type Hestia.Le long de l’avenue de l’Exposition, l’éclairage actuel (type Triangle) sera maintenu là où c’est possible et sinon déplacé.Cet éclairage a été installé, il y a une dizaine d’années et grâce à ses mâts à double console, il éclaire tant lavoirie que les trottoirs et pistes cyclables. Les armatures sur les avenues du Laerbeek et de l’Arbre Ballon seront installéessur les mâts des caténaires et là où ce ne sera pas possible, de nouveaux mâts seront implantés, avec desarmatures de type Futur. Sur la desserte à hauteur de l’avenue de l’Arbre Ballon et le long des parcs, l’éclairage serainstallé sur des mâts de moindre hauteur, de type Cambridge.BancsA hauteur des places et parcs et en plus des murets d’assise prévus aux arrêts de tram, des bancs de type Urba-Style 13.0 (2m) ou Runge Weila (2.04m) seront prévus. A hauteur des arrêts, le banc sera aussi utilisé comme murde soutènement pour l’arrêt situé en contre-haut. .3.1.DWerf3.1.DChantierDe werf zal in fases gerealiseerd worden om zodoende een zo beperkt mogelijke impact te hebben op bewoners engebruikers van het gebied.Le chantier sera réalisé en phases afin de réduire au maximum en temps les nuisances pour les habitants et usagersdes lieux.3.2 Het erfgoed3.2 Le patrimoine3.2.A3.2.A.1Bestaande toestandLokalisatie en beschrijving van de beschermde of op de bewaarlijst ingeschreven monumenten of landschappen:3.2.A Situation existante3.2.A.1 Localisation et description des biens ou sites classés ou inscrit sur la liste de sauvegarde :Patrimoine construitBouwkundig erfgoedIl y a un site classé le long du tracé du tram 9, à savoir Poelbosch.Er is een beschermd landschap gelegen langsheen het tracé van tram 9, namelijk Poelbos.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 40 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROGENERALITES ALGEMEENRESEAU VIAIRE WEGENNETLIMITE REGIONALE GEWESTGRENSLIMITE COMMUNALE GEMEENTEGRENSPLAN PARTICULIER D'AFFECTATION DUSOLBIJZONDER BESTEMMINGSPLANPERMIS DE LOTIR VERKAVELINGSVERGUNNINGREGLEMENT D'URBANISME ZONESTEDENBOUWKUNDIGE GEZONEERDEVERORDENINGMONUMENTS ET SITES PROTEGESGEVRIJWAARDE MONUMENTEN ENLANDSCHAPPENMONUMENT OU ENSEMBLE CLASSE BESCHERMD MONUMENT OF GEHEELMONUMENT OU ENSEMBLE INSCRIT AL'INVENTAIRESITE ARCHEOLOGIQUE CLASSE OUINSCRIT SUR LA LISTE DE SAUVEGARDEIN DE INVENTARIS OPGENOMEN MONUMENTOF GEHEELBESCHERMD OF OP DE BEWAARLIJSTINGESCHREVEN ARCHEOLOGISCHEVINDPLAATSSITE CLASSE BESCHERMD LANDSCHAPSITE INSCRIT SUR LA LISTE DESAUVEGARDESITE INSCRIT A L'INVENTAIREOP DE BEWAARLIJST INGESCHREVENLANDSCHAPIN DE INVENTARIS OPGENOMENLANDSCHAPZONE DE PROTECTION VRIJWARINGSZONETERRAIN AFFECTE A L'INDUSTRIE VOOR DE INDUSTRIE BESTEMDE TERREINOPERATIONS DE RENOVATION VERNIEUWINGSOPERATIESGBP – Bestaande Rechtstoestand / PRAS – Situation existante de droitCONTRAT DE QUARTIER 1997-2001 WIJKCONTRACT 1997-2001CONTRAT DE QUARTIER 1999-2003 WIJKCONTRACT 1999-2003Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 41 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROIngeschreven op de bewaarlijst:De Sint-Magdalenakerk, het Redemptoristenklooster en de tuin , ter hoogte van het Koningin Astridplein zijn wel opgenomenin de bewaarlijstPotentieel archeologisch Gebied:- Eeuwfeestsquare: Heideken (boerderij, herberg, brouwerij) 16 de tot 20 ste eeuw- Oude Afspanningsplein: Abdij van Dielegem 12 de tot 20 ste eeuw- Het deel van de Dikke Beuklaan gelegen op de grens van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: Romeinse steenweg3.2.BGeplande toestandHet project voorziet geen interventies aan de beschermde monumenten of landschappen noch aan de perimetersvan de aanwezige monumenten in de omgeving.3.2.CWerfDe werf zal geen impact hebben op de bovengenoemde monumenten en landschapssites.Driegebieden met archeologisch potentieel bevinden zich deels in het projectgebied. Voor deze gebieden van archeologischevindplaatsen is het artikel 245 van de Brussels Wetboek van Ruimtelijke Ordening (BWRO) van toepassing.Het project voorziet geen diepe uitgravingen gedurende de werf, maar enkel de vervanging van de bovenste lagen.Deze werken zullen uitgevoerd rekening houdend met het BWRO en in overleg met de diensten van het BrusselsGewest.Art. 246. § 1. Elke ontdekking van archeologische goederen moet binnen de drie dagen door de vinder aan de eigenaarvan de archeologische vindplaats en aan het Gewest worden medegedeeld en, in het geval van een ontdekkingnaar aanleiding van de tenuitvoerlegging van een stedenbouwkundige vergunning of van een verkavelingvergunning,aan de houder van deze vergunning.De archeologische goederen en hun vindplaats worden in hun toestand behouden, gevrijwaard van schade en vernielingenen toegankelijk gemaakt om het Gewest in staat te stellen de ontdekkingen te onderzoeken en over tegaan tot peilingen of opgravingen op de vindplaats gedurende een termijn die niet meer mag bedragen dan 21 dagenvanaf de verklaring.De termijn waarin de peilingen en opgravingen uitgevoerd moeten worden, wordt opgeschort wanneer ze niet haalbaarzijn door overmacht of door de schuld van de eigenaar of van de houder van de vergunning. Het Gewest geeftkennis, in het geval van een ontdekking naar aanleiding van de tenuitvoerlegging van een stedenbouwkundige vergunning,aan de houder van de vergunning, op straffe van verval, van de feiten die de opschorting van bovengenoemdetermijn rechtvaardigen, binnen een termijn van 5 dagen nadat ze zich hebben voorgedaan.§ 2. Wanneer de peilingen of opgravingen archeologische goederen van uitzonderlijke waarde aan het licht brengen,kan de Regering het van openbaar nut verklaren de onder § 1 bedoelde termijn verlengen voor een periode dieze vaststelt en die tegen dezelfde voorwaarden verlengbaar is, om over te gaan tot bijkomende peilingen of opgravingenen/of om de procedure tot inschrijving op de bewaarlijst of tot bescherming van de archeologische vindplaatste starten.Van het besluit wordt kennisgegeven, bij een ter post aangetekende brief, aan de eigenaar van de vindplaats en, inhet geval van een ontdekking tijdens de tenuitvoerlegging van de stedenbouwkundige vergunning of de verkavelingvergunning,aan de houder van die vergunning.Binnen vijf dagen na ontvangst van de kennisgeving brengt de eigenaar de huurder of de gebruiker van het onroerendgoed ervan op de hoogte bij een ter post aangetekende brief en, in het geval van een ontdekking tijdens detenuitvoerlegging van een stedenbouwkundige vergunning of een verkavelingvergunning doet de houder van devergunning dit bij elkeen die belast zou zijn geweest met de uitvoering van de door de vergunning bedoelde handelingen.De aan de houder van de vergunning gerichte kennisgeving vermeldt die verplichting.§ 3. In het geval van toevallige ontdekkingen van archeologische goederen, tijdens de tenuitvoerlegging van eenstedenbouwkundige vergunning of verkavelingvergunning, wordt de vergunning waarvan de tenuitvoerlegging devolledige of gedeeltelijke vernieling van de archeologische goederen dreigt in te houden, opgeschort tijdens de onderde §§ 1 en 2 bedoelde termijnen of voor de duur van de procedure tot inschrijving op de bewaarlijst of tot be-Inscrit sur la liste sauvegardeL’église Sainte-Madeleine, le couvent des Rédemptoristes et son jardin à hauteur de la place Reine Astrid sont reprissur la liste de sauvegarde.Zones de potentiel archéologique concerné par le chantier :- Square du Centenaire: Heideken (ferme, auberge et brasserie ) du 16ième au 20ième siècle- Ancienne Barrière : Abbaye de Dieleghem 12ième à 20ième siècle- Les abords de l’Arbre Ballon à proximité de la frontière de la Région Bruxelles Capitale et de la Chaussée Romaine3.2.BSituation ProjetéeLe projet ne prévoit pas d’intervention aux monuments ou sites, ni à leurs périmètres.3.2.CChantierLe chantier n’aura pas d’impact sur les monuments ou sites nommés.Trois zones de potentiel archéologique se trouvent en partie sous la zone de projet.Pour les zones dites l’article 245 du COBAT est d’application.Le chantier ne prévoit pas d’excavation en profondeur, mais plutôt le remplacement des couches supérieures. Lestravaux de réaménagement se feront selon le CoBAT et en accord avec les services de la Région bruxelloise.Art. 246. § 1er. Toute découverte de biens archéologiques doit être déclarée par son auteur dans les trois jours aupropriétaire du site archéologique ainsi qu'à la Région et, en cas de découverte lors de la mise en œuvre d'un permisd'urbanisme ou de lotir, au titulaire de ce permis.Les biens archéologiques et le lieu de leur découverte sont maintenus en l'état, préservés des dégâts et destructionset rendus accessibles afin de permettre à la Région d'examiner les découvertes et procéder à des sondages oufouilles sur le site pendant une durée ne pouvant dépasser 21 jours à compter de la déclaration.Le délai dans lequel les sondages et fouilles doivent être effectués est suspendu en cas d'impossibilité d'y procéderen raison d'un cas de force majeure, du fait du propriétaire ou du fait du titulaire du permis. La Région notifie a peinede déchéance au propriétaire et au titulaire du permis, en cas de découverte lors de la mise en oeuvre d'un permisd'urbanisme ou de lotir, les faits justifiant la suspension du délai précité dans un délai de 5 jours à partir de leur survenance.§ 2. Lorsque l'intérêt exceptionnel des biens archéologiques découverts le justifie, le Gouvernement peut déclarerqu'il est d'utilité publique de prolonger, pour une durée qu'il fixe et prorogeable aux mêmes conditions, le délai viséau § 1er en vue de procéder a des sondages ou fouilles complémentaires et/ou en vue d'initier la procédure d'inscriptionsur la liste de sauvegarde ou de classement du site archéologique.L'arrêté est notifié, par envoi recommandé à la poste, au propriétaire du site et, en cas de découverte lors de la miseen œuvre d'un permis d'urbanisme ou de lotir, au titulaire de ce permis.Dans les cinq jours de la réception de la notification, le propriétaire en donne connaissance par lettre recommandéeà la poste au locataire ou à l'occupant du bien immobilier et le titulaire du permis, en cas de découverte lors de lamise en œuvre d'un permis d'urbanisme ou de lotir, en donne connaissance par lettre recommandée à la poste àtoute personne qui aurait été chargée d'exécuter des actes et travaux visés par le permis. La notification adressée aupropriétaire et, le cas échéant, au titulaire du permis mentionne cette obligation.§ 3. En cas de découverte fortuite de biens archéologiques lors de la mise en œuvre d'un permis d'urbanisme ou delotir, le permis dont la mise en œuvre risque de menacer de destruction totale ou partielle les biens archéologiques,est suspendu pendant les délais visés aux §§ 1er et 2 et, en cas de procédure d'inscription sur la liste de sauvegardeou de classement du site, pendant la durée de celle-ci. En cas d'inscription ou de classement du site, le permis devientcaduc.§ 4. Le site archéologique doit être remis dans l'état où il se trouvait avant l'exécution des sondages ou fouilles, àmoins qu'une procédure d'inscription sur la liste de sauvegarde ou de classement du site ne soit entamée.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 42 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROscherming van de vindplaats. Wanneer de vindplaats ingeschreven of beschermd wordt, vervalt de vergunning.§ 4. De archeologische vindplaats moet hersteld worden in de staat waarin zij zich bevond vóór het uitvoeren vande peilingen of opgravingen, tenzij een procedure tot inschrijving op de bewaarlijst of tot bescherming van de vindplaatsgeopend werd.3.3 Het sociale en economische vlakDe gemeentes van Jette en Ganshoren zijn betrokken bij de aanleg van tram 9 en de herinrichting van de publiekeruimte langsheen de tram. Er werd rekening gehouden met een potentieel van 33 000 personen die mogelijks zullengebruik maken van tramlijn 9 tussen de metrostation Simonis en Koning Boudewijn3.3 Le domaine social et économiqueLes communes de Jette et Ganshoren ont suivi le projet de réaménagement des espaces publics pour l’intégrationdu tram 9. Il a été tenu compte avec un potentiel de 33 000 usagers potentiels pour cette ligne de tram entre les stationsde métro Simonis et Roi Baudouin.3.3.ABestaande toestand3.3.ASituation ExistanteVoorzieningenDe Medische Campus JetteDe campus bevindt zich in het noord-oosten van het studiegebied, tussen het Laerbeekbos en de Dikke Beuklaan.De Site huisvest de volgende instellingen en voorziningen :- Het Universitair ziekenhuis (UZ Brussel),- De faculteit geneeskunde en farmacie van de VUB- Erasmus Hogeschool Brussel- Sportcomplex Sportopolis- Studentenwoningen en restaurantHet UZ Brussel is de belangrijkste activiteitenpool van het studiegebied, jaarlijks behandelt ze meer dan 500 000patiënten en meer dan 25 000 patiënten in het ziekenhuis. Het complex bezit een capaciteit van 2725 parkeerplaatsen(cijfers komende uit de effectenstudie UZ).Buiten de verschillende departementen (interne geneeskunde, chirurgie, gynaecologie-verloskunde, vruchtbaarheidsonderzoek-urologieen spoed), zijn er ook meerdere gespecialiseerde centra aan verbonden, zoals het Kankeronderzoekscentrum,het Kinderziekenhuis, het Geneeskundig Centrum en voortplantingscentrum, het centrumvoor Medische Beeldvorming. Er werken ongeveer 2700 mensen op de campus van het UZ BrusselEr zijn meer dan 2000 studenten ingeschreven aan de faculteit geneeskunde en farmacie van de VUB en er werkenongeveer 670 personen. De studentenhuisvesting biedt plaats aan 244 personen. De Erasmus hogeschool Brusselverwelkomt rond de 260 studenten per jaar en beschikt over studentenhuisvesting voor evenveel studenten.De medische campus van Jette is dus een belangrijke activiteitpool: ze biedt werk aan ongeveer 3400 personen, hetziekenhuiscentrum met gewestelijke belangrijkheid lokt ongeveer 1400 patiënten per dag en het opleidingscentrumongeveer 2000 studenten. Daarbovenop ontvangt de site de bezoekers van haar patiëntenSites d’équipementLe Campus Médical de JetteLe Campus est localisé au nord-ouest de l’aire d’étude, entre le bois de Laerbeek et l’Avenue de l’Arbre Ballon. Ilhéberge les institutions et équipements principaux suivants :- l’Hôpital universitaire (UZ Brussel),- la Faculté de médecine et de pharmacie de la VUB- l’École supérieure Erasmus de Bruxelles- le complexe sportif Sportopolis- des logements et restaurants pour étudiants.L’UZ Brussel est le pôle d’activité le plus important de notre aire d’étude, recevant annuellement plus de 500 000visites de patients ambulatoires et plus de 25 000 patients dans l’hôpital. Le complexe hospitalo-universitaire del’UZ Brussel a une capacité totale de stationnement de plus de 2725 places (chiffres provenant de l’étuded’incidences UZ).En dehors des ses différents départements (médecine interne, chirurgie, gynécologie-obstétrique, ferilité-urologie eturgences), plusieurs centres spécialisés y sont également liés, comme le Centre d’Oncologie, l’Hôpital des Enfants,le Centre de médecine et de reproduction, le Centre d’imagerie médicale. Environ 2700 personnes travaillent à l’UZBrussel.Le nombre d’étudiants de la Faculté de médecine et de pharmacie de la VUB dépasse les 2000. Environ 670 personnesy sont employées. Les logements pour étudiants ont une capacité totale de 244 personnes.L’Ecole supérieure Erasmus de Bruxelles accueille environ 260 étudiants par an et dispose des logements pour autantde personnes.Le Campus médical de Jette est donc un centre d’activité majeur : c’est le site d’emploi d’environ 3400 personnes,un centre hospitalier d’importance régionale drainant environ 1400 patients par jour, et un centre de formation accueillantplus de 2000 étudiants. Le site accueille également quotidiennement les visiteurs des patients de l’hôpital.De handelskernenDe Handelsbuurt SpiegelDe handelskern van het Spiegelplein, in het centrum van Jette, is een van de belangrijkste van het noordoosten vanBrussel. Het Koningin Astridplein en de omliggende straten bezitten een verhoogde commerciële dichtheid (Jetselaantussen Lakenselaan en Koningin Astridplein, de Lakenselaan tussen de Jetselaan en Jetsesteenweg, de LeopoldI straat vanaf het Koningin Astridlaan totaan de de Smet de Naeyer Laan, een deel van de Theodorstaat, deTimmermansstraat en de Jetselaan tussen het Koningin Astridplein en de Dopéréstraat).De wijk telt meer dan honderd handelszaken, waarvan twee grote supermarkten, een dertigtal horecazaken (cafés,restaurants, snacks,…) en een veertigtal diensten ( banken, mutualiteit, interimkantoren, enz.). Een mond aan mondenquête werd afgenomen onder de klanten en bezoekers van de handelszaken uit de wijk, op 4 november 2006, omde verplaatsingsvormen van de verschillende onderdelen te onderzoeken.Les pôles commerciauxLe quartier commerçant du MiroirLe noyau commercial du Miroir, au centre de Jette, est un des plus importants du nord-ouest bruxellois. La PlaceReine Astrid et les rues environnantes possèdent une densité de commerce élevée (l’avenue de Jette entre l’avenuede Laeken et la place Reine Astrid, l’avenue de Laeken entre l’avenue de Jette et la chaussée de Jette, la rue LéopoldI à partir de la place Reine Astrid jusqu'au boulevard de Smet de Naeyer, une partie de la rue Théodor, la rueTimmermans et l’avenue de Jette entre la place Reine Astrid et la rue Dopéré).Le quartier comprend plus de cent commerces, dont deux grandes surfaces d’alimentation, une trentained’établissement d’Horeca (cafés, restaurants, snacks, …) et une quarantaine d’agences de services (banques, mutualités,agences d’intérim, etc.). Une enquête en face-à-face a été menée auprès des clients et visiteurs des commercesdu quartier le 4 novembre 2006 afin de déterminer la part de marché des différents modes de déplacementEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 43 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROutilisés. Plus de 150 personnes ont été interrogées dans les rues commerçantes du quartier.Ongeveer de helft van de mensen komt meestal te voet naar de handelszaken in de buurt, één persoon opvijf maakt gebruik van het openbaar vervoer en hetzelfde aandeel, één op vijf, de auto. ( de anderen duiddenaan dat ze zich met de fiets of op verschillende manieren verplaatsen, meestal te voet en met het openbaar vervoer)Iets minder dan één op twee verklaart in de wijk te wonen en één derde doet er dagelijks boodschappen. Daarnaastnoteren we dat 28% van de ondervraagden jonger zijn dan 26 jaar, 49% van gemiddelde leeftijd (tussen 27 en 59jaar) en 22% 60 jaar of meer. 54% van de gebruikers zijn vrouwen.De wekelijkse markt van JetteDe zondagsmarkt van Jette is één van de grootste van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het is belangrijk ze tebenadrukken onder de belangrijkste handelspolen van het studiegebied gezien de grootte (meer dan 230 voedingskleding,materiaal en bloemenkramen) en de uitstraling. De markt vindt elke zondag plaats van 6 tot 13u op het KoninginAstridplein en in de omliggende straten, die op dat moment autovrij worden gemaakt ( de Leopold I straat tussende Jetsesteenweg en de Smet de Naeyerlaan, de P Timmermansstraat, de Jetselaan tussen de Lakenselaan ende Prins Boudewijnstraat en de Jetselaan tussen de Prins Boudewijnstraat en de Dopérestraat langs de kant van deeven nummers en op de middenberm op het grondgebied van Jette.).De JaarmarktJette kent eveneens een belangrijke jaarmarkt. Deze vindt plaats op de maandag na de laatste zondag van augustus.De markt is drie kilometer lang, kent 600 plaatsen voor handelaars, 300 plaatsen voor particulieren en trektmeer dan 100.000 bezoekers.De onderwijspolenMeerdere onderwijsinstellingen zijn gesitueerd binnen het projectgebied. Naast de faculteit geneeskunde en farmacievan de VUB en de Erasmushogeschool, reeds eerder vermeld, zijn er ook het Koninklijk Atheneum, de ScholengroepHeilig-Hart en het Sint Pieters-College in Jette, net als de campus Notre-Dame de laSagesse, het heilig HartCollege en Koninklijk Atheneum van Ganshoren, met allen meer dan 500 leerlingen. Daarnaast zijn er ook nog eenaantal kleinere lagere scholen. Onlangs voltooide de Nederlandstalige school haar nieuwbouw aan het Poelbos,binnenkort starten de werken aan de nieuwbouw van de aangrenzende Franstalige schoolEnviron la moitié de ces personnes se rendent habituellement dans les commerces du quartier à pied, unepersonne sur cinq utilise les transports en commun et la même proportion, une personne sur cinq, la voiture(les autres ayant indiqué le vélo et/ou plusieurs modes de déplacement utilisés habituellement, le plus fréquemmentla marche à pied et les transports en commun). Un peu moins d’une personne sur deux a déclaré habiter le quartier,et environ un sur trois y fait ses courses presque tous les jours. Notons que 28% des personnes ayant participé ausondage ont moins de 26 ans, 49% d’entre eux sont d’âge moyen (entre 27 et 59 ans) et 22% ont 60 ans ou plus. Larépartition par sexe donne 54% de femmes.Le marché dominical de JetteLe marché dominical de Jette est un des plus grands marchés de la Région de Bruxelles-Capitale. Il est important dele mentionner parmi les pôles commerciaux les plus signifiants de l’aire géographique étant donné sa taille (plus de230 échoppes d’alimentation et de produits de textile, d’équipements, de fleurs, …) et de son rayonnement. Le marchése tient tous les dimanches entre 6 et 13 heures à la place Reine Astrid et dans les rues environnantes, qui sontfermées à la circulation à cette occasion (il s’agit de la rue Léopold I entre la chaussée de Jette et le boulevard deSmet de Naeyer, de la rue P.Timmermans, de l’avenue de Jette entre l'avenue de Laeken et la rue Prince Baudouinet l’avenue de Jette entre la rue Prince Baudouin et la rue L. Dopéré, du côté des numéros pairs et sur la berme centralesur le territoire de Jette).Le marché annuelLe lundi suivant le dernier dimanche du mois d’août la commune de Jette organise également un marché annuel important.Ce marché est 3 km de long, offre 600 places pour commerçants, 300 places pour les personnes privées etattire plus de 100.000 visiteurs.Les pôles d’enseignementPlusieurs institutions d’enseignement importantes se situent dans l’aire d’étude. Outre la Faculté de médecine et depharmacie de la VUB et l’École Supérieure Erasmus, déjà citées, notons l’Athénée Royal de Jette, le Centre scolairedu Sacré-Cœur et le Collège St-Pierre à Jette, ainsi que le Centre scolaire Notre-Dame de la Sagesse, le Collège duSacré Cœur et l’Athénée Royal de Ganshoren, établissements ayant tous plus de 500 élèves.Il y a par ailleurs encore quelques petites écoles primaires. Récemment l’école néerlandophone du Poelbosch a terminéle chantier d’extension de l’école et bientôt les travaux commenceront pour l’école francophone.3.3.BGeplande toestand3.3.BSituation projetéeHet inbrengen van de tram in de Jetselaan en de herwaardering van de laan zal de ruimtelijke kwaliteit en coherentievan de laan versterken. De voorgestelde aanleg van de lanen gaat ook met bijzondere zorg om voor de omgevingen waarborgt de vrijwaring van het grootst aandeel bomen in de Jetselaan (zie hoofdstuk fauna en flora).De voorgestelde aanleg waarbij de integratie van de tram gepaard gaat met een heraanleg van de verschillendepleinen en squares langs de lanen zal ook de handel en horeca ten goede komen. Zo zullen de ruimtes die nu volledigten dienste staan van de auto kunnen ingericht worden als verblijfsruimte en mogelijkheid geven voor het inrichtenvan terrassen en winkeluitstallingen wat de levendigheid en de dynamiek van de pleinen in de hand zal werken.Er werd op gelet om de haltes ook telkens aan de pleinen of squares in te planten zodat de haltes het pleineffectzouden versterken en zouden aansluiten op de bestaande handelsfuncties. Wij mogen dus verwachten dat de nieuwetram de lokale handel in de hand zal werken.De handelskern van het Spiegelplein zal voorzien worden van twee tramhaltes; één bij de aanvang ter hoogte vanhet kruispunt met de Lakenselaan en één op het einde van de handelskern ter hoogte van het Brusselaarsplein. Ditbiedt dus eventueel de mogelijkheid aan de shoppers die zicht met het openbaar vervoer verplaatsen om af te stappenaan de één tramhalte dan inkopen te doen op het Spiegelplein en in de Jetselaan en daarna weer op te stappenbij de volgende tramhalte.L’intégration du tram dans l’avenue de Jette et la requalification de l’avenue augmenteront la qualité et la cohérencedes lieux. Le réaménagement proposé est fait avec grand soin pour les lieux et permet de maintenir la plus grandepartie des arbres (voir chapitre faune et flore).Le réaménagement proposé prévoyant l’intégration du tram se combine avec le réaménagement des différentssquares et places sur le parcours du tram. Ceci aura aussi un effet bénéfique sur les commerces et horecas qui s’ytrouvent. Ainsi les espaces qui sont actuellement entièrement voués à l’automobile pourront dans le futur devenirdes lieux conviviaux où l’on pourra implanter des terrasses et des étals de magasins, ce qui amènera de la vie et dela dynamique aux lieux. Le projet prévoit d’implanter les arrêts toujours auprès des places ou squares afin de renforcerl’effet de places et de se raccorder aux commerces existants sur les lieux.Le centre commercial du Miroir aura deux arrêts de tram ; un au début, à hauteur du carrefour avec l’avenue de Laekenet un à la fin de la zone commerciale à hauteur de la place des Bruxellois. Cela donne la possibilité aux chalandsqui se déplacent en transport en commun de descendre à un arrêt de faire ensuite leurs achats sur la place duMiroir et l’avenue de Jette et de reprendre le tram à l’arrêt suivant.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 44 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWRODe aanleg van de nieuwe tramlijn 9 gekoppeld aan de aanleg van de toekomstige ondergrondse parking onder hetSpiegelplein zullen ook de wekelijkse zondagse markt te goede komen. Zo zullen de marktbezoekers de markt gemakkelijkkunnen bereiken met de tram en zijn twee haltes aan beide uiteinden van de marktzone (kruispunt Lakenselaanen Brusselaarsplein). De tram zal natuurlijk niet omgelegd worden gedurende de markturen zoals dit hetgeval is met de huidige bussen.De afschaffing van een vijftigtal plaatsen voor de kraampjes van de zondagsmarkt moet ook worden gecompenseerd.Meerdere alternatieven voor uitbreiding van de markt werden geanalyseerd. De meest consistente verhuizingvan de kraampjes zou zijn de 2 rijstroken van de Jetselaan (dus ook op grondgebied van Ganshoren) te gebruikenvoor de markt en het autoverkeer tijdens de markt om te leiden via de Poplimontlaan. Anders zal in overleg met degemeentes en met de marktkramers onderzoek moeten gevoerd worden voor de herinplanting van de kramen in deaansluitende straten.Dit ook gezien de autotoegankelijkheid gevrijwaard wordt. De snelheid van de auto’s zal wel beheerst worden doorinbreng van plateaus. De parkeerplaatsen worden slechts met 37 plaatsen verminderd dankzij een zorgvuldige aanlegvan de Jetselaan met een rijweg in gemengd gebruik voor auto’s en fietsers en door bouw van de ondergrondseparking onder het Spiegelplein. De stedenbouwkundige aanvraag van deze ondergrondse parking en de bouw ervanzullen parallel verlopen met de aanleg van de nieuwe tramlijn.L’aménagement de la nouvelle ligne de tram 9 couplé à l’aménagement du futur parking souterrain sous la place duMiroir aura aussi un effet positif sur le marché hebdomadaire. Ainsi les visiteurs du marché pourront facilement accéderau marché par les arrêts de tram aux deux extrémités du marché.Le tram ne pourra bien entendu pas être dévié pendant les heures du marché comme c’est le cas aujourd’hui pourles bus.Cela implique la nécessité de déplacement d’une cinquantaine d’étals du marché dominical. Plusieurs alternativespour le déplacement partiel du marché sont à l’étude. Afin de poursuivre l’activité du marché dominical malgré lepassage du tram l’étude d’impact proposait de modifier la disposition des échoppes dans l’Avenue de Jette et recommandaitégalement de fermer la circulation sur l’Avenue de Jette dans le sens Square du Centenaire-Place duMiroir afin d’occuper cet espace par le replacement des échoppes (aussi sur le territoire de Ganshoren). Malgré laperte de densité du marché, ce réaménagement permettra aux maraîchers de rester sur la même avenuequ’auparavant. Une autre possibilité est de déplacer les échoppes dans les rues adjacentes de Jette ceci devra sefaire bien sûr en accord et consultation avec les communes et avec les maraichers.Par ailleurs l’accessibilité automobile sera maintenue sur l’avenue de Jette (hors heures de marché) La vitesse desautomobiles sera quant elle mieux contrôlée grâce notamment à l’intégration de plateaux rehaussés aux carrefours.Le nombre de places de parking ne sera réduit que de 37 places par un aménagement équilibré de l’avenue de Jettequi prévoit une voirie à usage mixte voiture et cyclistes et par la création du parking souterrain sous la place du Miroir.La demande de certificat d’urbanisme pour ce parking est introduite en parallèle à cette demande de permispour la ligne de tram.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 45 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWRO3.3.CWerf3.3.CChantierGedurende het verloop van de werf zal de toegankelijkheid gewaarborgd worden aan alle aansluitende functies o.m.door een realisatie in fases. De werf zal wel een tijdelijk effect hebben op economische activiteiten doch deze dientbeperkt te worden door afspraken tussen de verschillende actoren en het waarborgen van toegang tot de verschillende(economische) functies gedurende het gehele verloop van de werf. Gedurende de werffase zullen een aantalmarktkramen tijdelijk moeten verhuizen. De organisatie van deze verplaatsingen zal gebeuren in nauw overleg metde gemeentes en de verantwoordelijke van de markt.Durant le chantier l’accessibilité sera garantie à toutes les fonctions adjacentes, entre autres; par un aménagementen phases. Le chantier aura temporairement un impact certain sur les activités économiques proches mais il devraitpouvoir être restreint par une coordination entre les différents acteurs et une mise en œuvre qui permettra de garantirun accès à toutes les fonctions bordant le chantier tout au long du chantier. Durant la phase de chantier, certainsétals de marché devront être déplacés de manière temporaire. L’organisation de ces déplacements devra avoir lieuen commun accord avec les communes et les responsables du marché.3.4 Mobiliteit (verkeer, parkeren )3.4 La mobilité (circulation, stationnement)3.4.ABestaande toestand: toegankelijkheid binnen het geografisch gebied3.4.ASituation existante : Accessibilité dans l’aire géographique3.4.A.1Beschrijving van het bestaande aanbod en de vraag naar openbaar3.4.A.1Description de l’offre et de la demande existante en transports publicsDe TREINTwee spoorlijnen doorkruisen onze studiezone: lijnen L50 en L60, die respectievelijk groot-Aalst en Dendermondemet Brussel verbinden. In het gebied bevinden zich drie NMBS stations: Sint-Agatha-Berchem, Jette en Bockstael.Vooral het station van Jette is, omwille van zijn centrale ligging in het studiegebied, bijzonder belangrijk. Het ligt zogoed als in het centrum van de gemeente en biedt de mogelijkheid om het Noordstation binnen de 6 minuten en hetcentrum van Brussel binnen de 10 minuten te bereiken. Het station van Jette beschikt over rechtstreekse verbindingenmet de stations binnen de noord-zuidverbinding enerzijds en Schuman-Brussel-Luxemburg anderzijds. Bovendienstaat het in rechtstreekse verbinding met Aalst en Dendermonde in Vlaanderen en met Braine-L’Alleud in Wallonië,om slechts de meest belangrijke steden te noemen.Het station van Jette noteert een frequentie van 5 tot 7 treinen per uur tijdens de ochtendpiek richting noordzuidverbinding(grondig onderzoek van de uurroosters wijst op een tijdelijke evenwichtige verdeling van de passages).Tijdens daluren daarentegen ligt de frequentie voor dezelfde verbinding lager, hetzij 2 tot 3 treinen per uur.Voor de verbinding met de stations Schuman en Brussel-Luxemburg is elk uur een trein voorzien voor het grootstegedeelte van de dag en twee treinen per uur tijdens de ochtendpiek. ’s Avonds rijden slechts de treinen die zorgenvoor de aansluiting op de noord-zuidverbinding, aan een ritme van 1 of 2 treinen per uur.Daarnaast biedt het station van Jette nog verkeersaansluiting op tram 19 en bus 53 van de MIVB. Het aantal bewonersdat binnen een straal van 500 meter rond het station woont, wordt geschat op meer dan 6000 personen (situatiein 2003, laatste gegevens beschikbaar per statistische sector).De METROHet geografische gebied wordt bediend door lijn 2 en door lijn 6 via de terminus op het Simonisplein. Via lijn 2 kanhet centrum van de stad worden bereikt tussen 5u30 en 24u, met een frequentie van 2 tot 3 minuten tijdens de piekurenen 3 tot 5 minuten tijdens de daluren.Het Simonisplein wordt tevens voorzien door de lijn van metro 6 evenals door tram 19 en MIVB bussen 13, 14, 20 en87. Op die manier vormt het de belangrijkste openbare vervoerskern binnen ons studiegebied. Metrolijn 6 verbindthet stadscentrum van Brussel via het station Simonis met het station Koning Boudewijn. Het gedeelte dat het voorwerpuitmaakt van ons studiegebied, ligt tussen Simonis en Koning Boudewijn. Deze lijn heeft een lagere frequentiedan lijn 2, omdat er tijdens de piekuren alle zes minuten een metro rijdt en tijdens de daluren alle 7 tot 8 minuten.De commerciële snelheden van de lijnen 6 en 2 zijn gelijkaardig, met iets meer dan 28 km per uur voor beide gevallen(zie tabel hieronder).De TRAMDrie tramlijnen doorkruisen dit geografische gebied: lijnen 19, 51 en 94, die alle voorzien zijn van haltes vlakbij scholenen belangrijke activiteitenpolen.Tramlijn 19 verbindt Jette met Groot-Bijgaarden enerzijds en met De Wand anderzijds. Lijn 19 biedt een overstap opde metro in het Simonis station. Deze lijn bedient onder andere de handelswijk van de Spiegel en het station vanJette. We merken hierbij op dat deze lijn voornamelijk op een eigen baan rijdt, behalve in de Leon Theodoorstraat,waar ze vertragingen ondervindt door leveringen waarvoor al te vaak dubbel geparkeerd wordt. De MIVB wil eeneigen site creëren.Le TRAINDeux lignes de chemin de fer traversent notre zone d’étude: les lignes L50 et L60, reliant respectivement Gand-Alostet Termonde à Bruxelles. Trois gares SNCB s’y trouvent: la gare de Berchem-Sainte-Agathe, la gare de Jette et lagare de Bockstael.La gare de Jette, de par sa situation centrale dans la zone d’étude, est particulièrement importante. Située presqueau centre de la commune, elle permet d’atteindre la gare du Nord en 6 minutes, et le centre de Bruxelles en 10 minutes.La gare de Jette dispose en effet des connexions directes avec les gares de la jonction Nord-Midi d’une part,et Schuman – Bruxelles – Luxembourg de l’autre. En outre, elle est directement reliée à Alost et Termonde enFlandre, et à Braine-l’Alleud en Wallonie, pour ne citer que les villes les plus importantes.La gare de Jette bénéficie d’une fréquence allant jusqu’à 5-7 trains par heure à la pointe du matin vers la jonctionNord-Midi (l’examen détaillé des horaires indique une répartition temporaire équilibrée des passages). Les fréquencesen heures creuses pour la même connexion sont en revanche plus faibles, soit 2 à 3 trains par heure.Concernant la liaison vers les gares de Schuman et Bruxelles-Luxembourg, elle est assurée par un train par heurependant la majeure partie de la journée et par deux trains par heures à la pointe du matin. En soirée, seuls les trainsfaisant la connexion avec la jonction Nord-Midi circulent, à raison de 1 ou 2 trains par heure.Remarquons que la gare de Jette dispose également des correspondances avec le tram 19 et le bus 53 de la STIB.La population habitant dans un rayon de 500 mètres autour de la gare est estimée à plus de 6000 personnes (situationen 2003, dernières données par secteur statistique disponibles).Le METROL’aire géographique est desservie par la ligne 2, et par la ligne 6 via son terminus situé à la place Simonis.La ligne 2 permet d’atteindre les portes d’entrées du centre-ville entre 5h30 et 24h00, avec des fréquences de passagede 2-3 minutes aux heures de pointe et 3-5 minutes aux heures creuses.Notons que la place Simonis est également desservie par la ligne de métro 6 ainsi que par le tram 19 et le bus 13,14, 20 et 87 de la STIB. Elle constitue ainsi le nœud de transport en commun le plus important de notre aire d’étude.La ligne de métro 6 relie le centre de Bruxelles via le station Simonis avec la station Roi Baudouin. La partie concernantnotre aire d’études se situe entre la station Simonis et la station Roi Baudouin. Cette ligne présente des fréquencesplus faibles que la ligne 2, à raison d’un métro toutes les six minutes pendant les heures de pointe, et unmétro toutes les 7-8 minutes pendant les heures creuses.Les vitesses commerciales des lignes 6 et 2 sont similaires, avec un peu plus de 28km par heure dans les deux cas(voir tableau ci-dessous).Le TRAMTrois lignes de tram circulent au sein de l’aire géographique: les lignes 19, 51, et 94. Elles disposent toutes d’arrêtsproches d’écoles et de pôles d’activité importants.La ligne du tram 19 relie Jette à Grand-Bigard d’un côté et au De Wand de l’autre. La ligne 19 donne correspondanceau métro de la station Simonis. Elle dessert entre autres le quartier commercial du Miroir et la gare de Jette.Remarquons que cette ligne circule principalement en site propre sur le territoire jettois, sauf dans la rue Léon Théodore,où elle subit des retards en raison des livraisons que s’effectuent trop souvent en double file. La STIB souhaiteEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 46 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROTramlijn 51 verbindt Jette met het metrostation Heizel enerzijds en met Van Halen anderzijds. Deze lijn biedt eenoverstap op metrolijn 6 aan Belgica.Tramlijn 94 rijdt tussen het Trammuseum aan de Woluwelaan via het station Bockstael en het Brugmann Ziekenehuisnaar het Stadion aan de Houba De Strooperlaan. Deze lijn ligt slechts aan de grens van ons studiegebied.Binnen de Brusselse context, kent tram 51 een eerder hoge frequentie, met een passage om de 6 minuten tijdens depiekuren. Tram 19 kent een lagere frequentie, met passages om de 10 minuten. Tot slot rijdt tram 94 gemiddeld omde 12 minuten voorbij tijdens de piekuren, ondanks het feit dat deze lijn ook het centrum van Brussel bedient.De commerciële snelheden van deze lijnen liggen weliswaar nogal laag ten opzichte van de doelstellingen beoogddoor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dat geldt vooral voor trams 51 en 94.De BUSSEN van de MIVBZeven MIVB buslijnen doorkruisen onze studiezone. De lijnen die ons in de eerste plaats interesseren zijn bussen 13en 14, omdat ze het UZ-BRUSSEL bedienen. De eerste bus levert de verbinding met het Simonis station en detweede met het Noordstation over Simonis.Lijn 13 rijdt richting Campus Jette in 16 minuten vanaf het Simonisplein. Tijdens de piekuren rijden de bussen alle 6minuten voorbij, overdag om de 12 minuten en ’s avonds om de twintig minuten.Het traject van lijn 14 tussen het Noordstation en het UZ-BRUSSEL verloopt in een twintigtal minuten, waarvan 9minuten geteld vanaf Simonis. De tussenpozen tussen elke tram bedraagt gemiddeld 12 minuten voor het grootstedeel van de dag. Deze twee lijnen worden ’s avonds samengevoegd om de verbinding te maken tussen de Campusen het Noordstation. De medische Campus van Jette en het station Simonis beschikt dus momenteel over openbaarvervoer via de bus, met de volgende passagekenmerken: Tijdens de ochtendpiek (7-9u): een bus om de 2-9 minuten (15 of 14 passages per uur) Overdag (9-17u): een bus om de 5-7 minuten of alle 1-9 minuten naargelang van het uur (10-15 passages peruur) Tijdens de avondpiek (17-19u): een bus om de 3-6 minuten (16-13 bussen per uur) ’s Avonds (vanaf 19u): 7 tot 3 bussen per uur.Wij merken op dat enkel lijn 13 de woonwijken in het noorden van Jette bedient.Buslijn 53 verbindt het AZ en het Militair Ziekenhuis van Neder-over-Heembeek met het noorden van Brussel. Ookmet lijn 84 van het UZ Brussel kan het UZ-BRUSSEL worden bereikt, vanaf de Heizel of van Ganshoren.De frequenties van beide lijnen zijn gelijk, met een passage alle 12 minuten tijdens de piekuren en om het kwartiertijdens de daluren.De drie andere lijnen die ons studiegebied beïnvloeden zijn lijnen 49, 87 en 89.Lijn 49 bedient de grote randweg in het westen van Brussel, doorkruist Koekelberg, Ganshoren en Jette en biedtverbindingen naar Anderlecht en Molenbeek enerzijds en naar Laken anderzijds.Buslijn 87 is een van de grootste assen van het openbare vervoer in de gemeente Ganshoren en biedt snelle toegangtot het metronet aan het Simonisplein.Lijn 89 ten slotte doorkruist het studiegebied in het westelijke gedeelte en verbindt de Heizel met het WestlandShopping Center in Anderlecht.DE BUSSEN VAN DE LIJN19 bussen van De Lijn doorkruisen het noordwesten van het Brussels gewest, de meeste met terminus aan hetNoordstation. Onder deze lijnen bevindt zich in het bijzonder lijn 820 die zorgt voor de verbinding tussen de medischeCampus van Jette en Zaventem met frequenties van een kwartier tijdens de piekuren. Lijn 245 biedt toegangtot de Campus, met een echter gematigder frequentie.réaliser un site propre.La ligne du tram 51 relie Jette à la station du métro Heysel d’un côté et à Van Halen de l’autre. Elle donne correspondanceà la ligne 6 à Belgica.La ligne du tram 94 circule entre le Musée du Tram au boulevard de la Woluwe par station Bockstael, l’Hôpital Brugmannvers le Stade situé à l’Avenue Houba de Strooper. Cette ligne ne concerne que marginalement notre zoned’étude.Dans le contexte bruxellois, le tram 51 se caractérise par une fréquence relativement élevée, avec des passagestoutes les 6 minutes aux heures de pointe. Le tram 19 présente une fréquence plus faible, avec des passages toutesles 10 minutes. Enfin, le tram 94 passe à une fréquence moyenne de 12 minutes aux heures de pointe, et ce, malgréqu’il desserve également le centre de Bruxelles.Notons que les vitesses commerciales de ces lignes sont assez faibles au regard des objectifs visés par la Régionde Bruxelles-Capitale, et particulièrement celles des trams 51 et 94.Les BUS de la STIBSept lignes de bus STIB parcourent notre zone d’études. Les lignes nous intéressant en premier lieu sont les bus 13et 14. En effet, ces deux lignes desservent l’UZ-BRUSSEL, la première le reliant à la station Simonis, la seconde à lagare du Nord en passant par Simonis.La ligne 13 permet d’atteindre le Campus de Jette en 16 minutes à partir de la place Simonis. Les bus passent toutesles six minutes aux heures de pointe, 12 minutes en journée et vingt minutes en soirée.La ligne 14 parcourt son trajet entre la gare du Nord et l’UZ-Brussel en une vingtaine de minutes, dont 9 à partis deSimonis. Les intervalles de passages sont 12 minutes en moyenne pendant la majeure partie de la journée. Remarquonsque ces deux lignes fusionnent en soirée pour faire la liaison entre le Campus et la gare du Nord.Entre le Campus médical de Jette et la station Simonis, il y a actuellement une liaison en transport en commun par lebus, aux caractéristiques de passage suivantes: Aux pointes du matin (7-9h): un bus toutes les 2-9minutes (15 ou 14 passages par heure) En journée (9-17h): un bus toutes les 5-7minutes, ou toutes les 1-9 minutes selon l’heure (10-15 passages parheure) Aux heures de pointes du soir (17-19h): un bus toutes les 3-6minutes (16-13 bus par heure) En soirée (à partir de 19h): 7 à 3 bus par heure.Notons que seule la ligne 13 dessert les quartiers d’habitation situés au nord de Jette.La ligne de bus 53 relie l’AZ et l’hôpital Militaire situé à Neder-over-Heembeek au nord de Bruxelles. La ligne 84 de laUZ Brussel permet également d’atteindre l’UZ-Brussel, à partir du Heysel ou de Ganshoren.Leurs fréquences correspondent à un passage toutes les 12 minutes aux heures de pointe et tous les quarts d’heurependant les heures creuses.Les trois autres lignes concernant notre aire d’étude sont la 49, 87 et 89.Desservant la grande rocade située à l’ouest de Bruxelles, la ligne 49 travers Koekelberg, Ganshoren et Jette en leuroffrant des liaisons vers Anderlecht, Molenbeek d’une part et Laeken d’autre part.La ligne d’autobus 87 constitue un des axes majeurs de transport public desservant la commune de Ganshoren etpermettant d’accéder rapidement au réseau de métro à la place Simonis.Enfin, la ligne 89 travers l’aire d’étude dans sa partie ouest, et relie Heysel au Westland Shopping Center à Anderlecht.Les BUS de DE LIJN19 lignes de bus de De Lijn traversent la Région bruxelloise au nord-ouest. La plupart ces lignes ont leur terminus àla gare du Nord. Parmi ces lignes, notons en particulier la 820, qui assure la liaison entre le Campus médical de Jetteet Zaventem avec des fréquences d’un quart d’heure aux heures de pointes. La ligne 245 permet égalementd’accéder au Campus, mais avec une fréquence modérée.3.4.A.2Beschrijving van het bestaande aanbod van wegvervoer en de vraag in het globale geografische gebiedPolitiek document zonder reglementaire waarde, het Gewestelijk Ontwikkelingsplan (GOP) bepaalt het stadsprojectvan de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het plan werd van kracht op 15 oktober 2002 goedgekeurd.Het GOP klasseert en ordent hiërarchisch de Brusselse wegens volgens de onderstaande typologie Het primaire netwerk, bestaande uit autosnelwegen, grootstedelijke wegen en hoofdwegen3.4.A.2Description de l’offre et de la demande existante en transport routier dans l’aire géographique globaleDocument d’orientation politique sans valeur réglementaire, le Plan régional de Développement (PRD) définit le projetde ville du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale. Le plan en vigueur à été adopté le 15 octobre 2002.Le PRD classe et hiérarchise les voiries bruxelloises selon la typologie suivante Le réseau primaire, constitué d’autoroutes, de voies métropolitaines et de voies principales Le réseau secondaire comprenant les voies interquartiers et le réseau de quartierLes voies interquartiers sont le vecteur des déplacements urbains à courte ou moyenne distance, et qui assurentEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 47 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWRO Het secondaire netwerk bevat wijkwegen en wegen die de wijken onderling met elkaar verbindenDe wijkwegen vormen de vector voor stedelijke verplaatsingen van korte tot middellange afstand. Ze garanderen deeenheid van de stad tussen de verschillende wijken. De wegen tussen de wijken onderling dienen niet alleen om debuurtwijken onderling met elkaar te verbinden, maar ook voor de irrigatie van de wijken en om het verkeer op tevangen komende van het gewestelijke wegennet.Het primaire netwerk van het studiegebied bestaat uit de volgende assen:Grootstedelijke wegen: Wereldtentoonstellingslaan en de Tentoonstellingslaan (4 rijvakken – 2 rijvakken per richting)Hoofdwegen: Dikke Beuklaan (2 rijvakken – 1 rijvak per richting, overbemeten) Laarbeeklaan (2 rijvakken – 1 rijvak per richting, overbemeten)Het secundaire netwerk: Jetselaan (2 rijvakken – 1 rijvak per richting)De nabijheid van de ring bepaalt de hoeveelheid verkeer in het studiegebied, met drie grote afritten die het autoverkeernaar de grote wegen leidt in de richting van het centrum van Brussel. De ring slikt tot 5000 personenwagenequivalenttijdens de ochtendpiek in beide richtingen. De grootste verkeersassen binnen het globale geografischegebied zijn de Keizer Karellaan, de Tentoonstellingslaan, de Wereldtentoonstellingslaan en de Houba de Strooperlaan.Tijdens de ochtendpiek zijn de meest gebruikte verkeersassen in de gemeente Jette en Ganshoren de Keizer Karellaan(2100 PWE naar het stadscentrum) en de Tentoonstellingslaan (1400 PWE per richting). De frequentie in deWereldtentoonstellingslaan evenals in de Sermonlaan en in de De Smet de Naeyerlaan, bedraagt rond de 600 – 100PWE per richting, volgens de beschouwde gedeelten.De uitgaande stroom die Jette ’s ochtends verlaat is niet verwaarloosbaar: tot 1500 PWE op de Keizer Karellaan enrond de 1200 PWE in de Tentoonstellingslaan.l’unité de la ville entre les différents quartiers. Le réseau interquartier a pour fonction de relier entre eux les quartiersvoisins, d’assurer l’irrigation de ces quartiers et d’en rabattre la circulation sur les voies du réseau régional.Le réseau primaire de l’aire d’étude comporte les axes suivants :Voies métropolitaines : Avenue de l’Exposition Universelle et Avenue de l’Exposition (4 bandes de circulation – 2 bandes par sens)Voies principales : Avenue de l’Arbre Ballon (2 bandes de circulation – 1 bande par sens, surdimensionné) Avenue de Laerbeek (2 bandes de circulation– 1 bande par sens, surdimensionné)Le réseau secondaire : Avenue de Jette (2 bandes de circulation – 1 bande par sens)La proximité du ring détermine les charges de trafic dans l’aire d’étude, avec trois sorties principales déversant letrafic automobile sur des grandes voiries menant vers le centre de Bruxelles. Le ring supporte jusqu’à 5000 équivalentsvoitures particulières (EVP), à l’heure de pointe du matin dans chaque sens. Les axes de trafic les plus importantdans l’aire géographique globale sont l’avenue Charles Quint, l’Avenue de l’ Exposition, l’ Avenue de l’ExpositionUniverselle et l’ Avenue Houba de Strooper.A l’heure de pointe du matin, les axes les plus utilisés sur les communes de Jette et de Ganshoren sont l’ AvenueCharles Quint (2100 EVP vers le centre-ville) et l’ avenue de l’Exposition (1400 EVP par sens). L’Avenue del’Exposition Universelle ainsi que l’Avenue Sermon et le Boulevard De Smet de Naeyer ont une fréquentation variantaux alentours de 600 – 100 EVP par sens, suivant les tronçons considérés.Remarquons que les flux de sortie le matin ne sont pas négligeables : jusqu’à 1500 EVP avenue Charles Quint, etautour de 1200 EVP dans l’Avenue de l’Exposition.Analyse des carrefoursEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 48 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROAnalyse kruispuntenDe analyse van de kruispunten is gebeurd aan de hand van kruispunttellingen. De resultaten zijn gepresenteerd engevisualiseerd in stroomdiagrammen van het drukste spitsuur ’s ochtends en ’s avonds. De intensiteiten wordenweergegeven in personenauto equivalenten (PAE) omdat deze als basis dienen voor de capaciteitsberekeningen.Concreet komt dit er op neer dat een zware vrachtwagen overeenstemt met 2 personenwagens, een lichte vrachtwagenmet 1,5 personenwagens en een fiets met 0,5 personenwagens.L’analyse a été réalisée au moyen de comptages aux carrefours. Les résultats des heures pleines du soir et du matinont été représentés en diagrammes de circulation. Les intensités servant de base pour les calculs de la capacité, ontété reproduites en ‘équivalent véhicule personnel (EVP)’. Concrètement ceci signifie qu’un poids lourd vaut 2,5 voituresautomobiles, un camion léger en vaut 1,5 et un vélo 0,5.Kruispunt Tentoonstellingslaan – LaarbeeklaanHet kruispunt Tentoonstellingslaan – Laarbeeklaan is een dubbelstrook rotonde met drie takken met dubbele toe- enafritten en één tak met enkel toe- en afrit (Bonaventurestraat). Zoals weergegeven op de stroomdiagrammen doende grootste verkeersstromen zich voor in de ochtendspits op de Tentoonstelingslaan zowel richting noord als richtingzuid. In de avondspits is de stroom van zuid naar noord opvallend drukker dan van noord naar zuid. Er is een controletellinguitgevoerd om de verkeersstroom te bepalen komende van de Laarbeeklaan. Deze controletelling werd uitgevoerdin de avondspits tussen 16u en 17u en gaf een waarde van 828 PAE aan.De methode van Bovy wordt gebruikt om de verkeersbelasting op de rotonde weer te geven. De huidige verkeersbelastingop de rotonde in de ochtendspits garandeert een vlotte verkeersafwikkeling. In de avondspits is de rotondeechter op twee takken kritisch tot overbelast. Op de Tentoonstellingslaan komende uit het zuiden kan dit leiden totwachtrijen. De Bonaventurestraat wordt als kritisch beschouwd. Dit betekent dat er op beide takken geen restcapaciteitmeer is. De intensiteiten geven aan dat het wenselijk is om verkeerslichten te plaatsen.In het voorontwerp wordt een lichtengeregeld kruispunt voorzien zoals weergegeven op de plannen.Een tak voor tak regeling op de tentoonstellingslaan, met deelconflicten op de Laarbeeklaan/Bonaventurestraat ismogelijk met een cyclustijd van ongeveer 100 seconden. Dit biedt dus perspectieven om op het gebied van tramdoorstromingde nodige maatregelen door te voeren.Kruispunt Tentoonstellingslaan – Dikke BeuklaanCarrefour avenue de l’Exposition – avenue du LaerbeekLe carrefour de l’avenue de l’Exposition avec l’avenue du Laerbeek est un rond-point à deux bandes de circulation ettrois voies à doubles entrées et sorties et une voie à entrée et sortie unique (rue Bonaventure). Les diagrammes démontrentque pendant les heures pleines du matin les plus grands flux de circulation se présentent sur l’avenue del’Exposition, dans les deux directions. Pendant les heures pleines du soir, le flux du sud vers le nord est considérablementplus intense que du nord vers le sud. Un comptage de contrôle a été réalisé en vue de déterminer le fluxvenant de l’avenue du Laerbeek. Ce comptage de contrôle a été réalisé pendant les heures pleines du soir entre 16het 17h et a donné un résultat de 828 EVP.La méthode de Bovy sert à représenter les charges de trafic au rond-point. Pendant les heures pleines du matin unecirculation fluide est garantie pour les charges de trafic actuelles au carrefour, mais pendant les heures pleines dusoir la situation s’avère critique, voire surchargé deux voies du rond-point. En venant du sud sur l’avenue del’Exposition cette situation peut causer des files. La rue Bonaventure est considérée comme une rue critique à causedu manque de capacité résiduelle des deux embranchements. Les intensités démontrent la nécessité d’une mise enplace de feux de signalisation.Dans l’avant-projet un carrefour à feux de signalisation est prévu comme il est indiqué dans les plans.Une régulation par embranchement sur l’avenue de l’Exposition, avec des conflits partiels sur l’avenue du Laerbeek/rueBonaventure est possible avec une longueur de cycle des feux de signalisation d’environ 100 secondes.Ainsi des perspectives d’une prise de mesures se présentent afin de fluidifier la circulation du tram.Carrefour avenue de l’Exposition – avenue de l’Arbre BallonLe carrefour de l’avenue de l’Exposition – avenue de l’Arbre Ballon est un carrefour à cinq voies régulées par desfeux de signalisation. Le plus grand flux de circulation se présente pendant les heures pleines du matin sur l’avenuede l’Exposition en venant de Wemmel en direction de Ganshoren/Jette. Le flux de circulation entrant dans l’avenuede l’Arbre Ballon vient principalement de Wemmel et secondairement de la chaussée Romaine. Sur l’avenue deEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 49 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROHet kruispunt Tentoonstellingslaan – Dikke Beuklaan is een lichtengeregeld kruispunt met vijf takken. De grootsteverkeersstroom doet zich in de ochtendspits voor op de Tentoonstellingslaan van Wemmel naar Ganshoren/Jette.De inrijdende verkeersstroom in de Dikke Beuklaan komt grotendeels vanuit Wemmel en in tweede instantie van deRomeinsesteenweg. In de avondspits doet de grootste verkeersstroom zich voor op de Tentoonstellingslaan vanGanshoren/Jette richting Ring en Wemmel.De methode van Webster geeft weer dat er een cyclustijd van ongeveer 98s nodig is om het kruispunt te ontruimenin een vier fasen patroon. Ook wanneer er een groei van 10% wordt doorgerekend blijft de cyclustijd acceptabel,namelijk 123s.l’Exposition de Ganshoren/Jette en direction du Ring et de Wemmel le flux de circulation est le plus intense pendantles heures pleines du soir.La méthode de Webster démontre la nécessité d’une longueur de cycle d’environ 98s pour dégager le carrefour enquatre phases. Lors d’une croissance de 10% la longueur du cycle deviendra 123s mais reste donc acceptable.Dikke Beuklaan hoofdingang UZ BrusselDe in- en uitrit van de hoofdingang is een voorrangsgeregeld viertaks kruispunt met middenberm. Onderstaande figurengeven weer dat in de ochtendspits de drukste verkeersstroom zich voordoet op de Dikke Beuklaan richting UZBrussel. In de avondspits doet de drukste verkeersstroom zich voor op de Laarbeeklaan richting Tentoonstellingslaan.Iets minder dan de helft van dit verkeer komt van de hoofdingang, één vierde komt van de Laarbeeklaan en hetoverige verkeer komt van de Dikke Beuklaan. Er werd een controle telling uitgevoerd om de verkeersstroom te bepalenop de Laarbeeklaan richting Brussel. Deze controletelling werd uitgevoerd in een avondspits tussen 16u en 17uen gaf een waarde van 831 PAE aan.Dit kruispunt kent een behoorlijke belasting. In dit project worden echter de takken hoofdingang en Laarbeeklaanzuid samengetrokken. Er wordt een drietaks kruispunt voorgesteld. Een lichtenregeling behoort tot de mogelijkheden,gezien de intensiteiten. De aandacht moet gevestigd worden op de grote stroom in de ochtendspits vanaf deDikke Beuklaan richting de hoofdingang van het ziekenhuis.’s Avonds keert dit patroon zich om, er verplaatst zich een grote verkeersstroom vanuit de hoofduitgang naar de DikkeBeuklaan en de Laarbeeklaan. Om de belasting op het kruispunt te beperken kan er best voorzien worden in eenvrije linksaf en rechtsaf. Indien het concept voorziet in aparte opstelstroken voor linksaf en rechtsaf te rijden berekentde methode van Webster een cyclustijd van 68s met drie fasen. Tussen de stopstreep en het tramspoor is er echtermaar 35meter opstellengte voorhanden in het concept. Gezien een maximale wachtrij van 90m is dit veel te kort.Een steunlicht ter hoogte van de tramkruising dringt zich dan ook op.Avenue de l’Arbre Ballon entrée principale UZ BrusselL’entrée et la sortie à la hauteur de l’entrée principale de l’hôpital sont aménagées en carrefour à sens giratoire etquatre voies avec une berme centrale. Les illustrations ci-dessous démontrent que le flux de circulation est le plusintense pendant les heures pleines du matin sur l’avenue de l’Arbre Ballon en direction de l’UZ Brussel. Pendant lesheures pleines du soir le trafic est le plus dense dans l’avenue du Laerbeek en direction de l’avenue de l’Exposition.Un peu moins de la moitié de ce trafic vient de l’entrée principale, un quart vient de l’avenue du Laarbeek tandis quele reste vient de l’avenue de l’Arbre Ballon. Un comptage de contrôle a été réalisé en vue de déterminer le volume duflux de la circulation sur l’avenue du Laerbeek en direction de Bruxelles. Ce comptage de contrôle a été réalisé pendantles heures pleines du soir entre 16h et 17h qui a donné comme résultat une valeur de 831 EVP.Ce carrefour est caractérisé par des charges de trafic assez élevées. Cependant dans ce projet la jonction del’entrée principale avec le sud de l’avenue du Laerbeek est projetée avec un carrefour à trois embranchements et unréglage à feux de signalisation. Il faut se concentrer sur la densité élevée du flux pendant les heures pleines du matinà partir de l’avenue de l’Arbre Ballon en direction de l’entrée principale de l’hôpital.Le soir le phénomène s’inverse et un flux de circulation dense se déplace à partir de l’entrée principale en directionde l’avenue de l’Arbre Ballon et l’avenue du Laerbeek. Pour réduire les charges de trafic au carrefour il serait opportunde prévoir des sorties libres à droite et à gauche. Si le concept prévoit des bandes de sélection séparées pourtourner à gauche ou à droite, la méthode de Webster calcule une longueur de cycle de 68s en trois phases. Dans leconcept on ne dispose que d’une zone de sélection de 35 mètres de longueur entre la ligne d’arrêt et la voie du tram.En considérant une file d’attente maximale de 90m celle-ci s’avère beaucoup trop limitée.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 50 van 74

Strodi o 4.0; www.trenso.nl; Grontmi j Vlaa ndere n nvStrodi o 4.0; www.trenso.nl; Grontmi j Vl aanderen nvAnalyse per domein opgelegd door het BWROIntensiteiten kruispunt Dikke Beuklaan / Hoofdingang UZ BrusselOchtendspits 18-03-2010: 07:30-08:30 uur (PAE)Intensiteiten kruispunt Dikke Beuklaan / Hoofdingang UZ BrusselAvondspits 18-03-2010: 16:00-17:00 uur (PAE)1002130159917714769213228511096922137313257285914770132159110013692609121169Hoofdingang UZ BrusselLaarbeeklaan736423LaarbeeklaanDikke Beuklaan1031800OchtendKruispuntDikkeBeuklaanHoofdingangUZBrussel.strGrontmij Vlaanderen nv139194554013429585324704283719344373232437313428503440103115144747929518041198Laarbeeklaan1114831LaarbeeklaanDikke BeuklaanHoofdingang UZ Brusselcontrole telling.strGrontmij Vlaanderen nv872251383.4.A.3Parkeeraanbod en vraag in het globale geografische gebied3.4.A.3Offre et demande de stationnement dans l’aire géographique globaleBinnen het geografische gebied heerst een grote verscheidenheid binnen het parkeerbeheer.In Ganshoren bestaan geen betalende parkeerplaatsen, buiten een aantal ingerichte blauwe zones.In Jette werd betalend parkeren van het centrum uitgebreid naar de Spiegelwijk. Ook in het commerciële centrum isparkeren betalend op het Werrieplein en in de Hainautstraat.Op het ganse grondgebied beslaat het totaal aantal betalende parkeerplaatsen slechts een klein percentage van hettotale wegenaanbod.Koekelberg richtte een betalende parkeerzone en een blauwe zone in ter bescherming van de woonwijken die bij hetSimonisstation gelegen zijn.Het UZ Brussel onderzocht het mobiliteitsprofiel van alle personen die de Campus aandoen.De gegevens waarover beschikt wordt, geven enerzijds informatie over het bestuur van de onderzochte diensten opde site en anderzijds een studie op het vlak van leefmilieu en mobiliteit. De tabel hieronder geeft de onderverdelingweer van de bezoekers, patiënten en werknemers van de Campus volgens de gebruikte transportmodus om de plekte bereiken:La gestion du stationnement varie fortement au sein de l’aire géographique.Il n’existe pas d’emplacements de stationnement payants à Ganshoren, toutefois, quelques zones bleues ont étédélimitées.A Jette, le stationnement payant dans le centre de Jette vient d’être étendu dans le quartier du Miroir. Le stationnementest également payant au noyau commercial de la place Werrie et de la Rue Hainaut.Au total, sur l’ensemble du territoire de la commune, le stationnement payant ne concerne cependant que quelquespourcentages de l’offre totale en voirie.Koekelberg a mis en place une zone de stationnement payant et une zone bleue pour protéger les quartiersd’habitations situés à proximité de la station Simonis.Les informations, concernant le profil de mobilité des personnes fréquentant le Campus, sont particulièrement importantes.Les données dont nous disposons à ce sujet proviennent d’une part des services administratifs des institutions présentssur le Campus et d’autre part des études environnementales et de mobilité réalisées pour le site.Le tableau ci-dessous indique la répartition des visiteurs, patients et employés du Campus suivant le mode de déplacementutilisé pour atteindre les lieux :Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 51 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROBron : Effectenstudie gerealiseerd in functie van de uitbating van een parking in openlucht op de medische Campusvan het UZ Brussel door Ageco Environmental ConsultingHet openbaar vervoer wordt het meest gebruikt door de patiënten van de polykliniek, de auto blijft echter het meestgebruikte transportmiddel voor de verplaatsingen van en naar de campus. Daarnaast valt op dat het openbaar vervoerslecht zeer beperkt wordt gebruikt door het personeel van de Campus.Gegevens over de woonplaats van personen die de site aandoen laten toe de informatie te vervolledigen. De helftvan de mensen die aan het UZ Brussel werken woont in het arrondissement Halle – Vilvoorde, één op tien in hetBrussels Hoofdstedelijk Gewest en vier op tien in andere arrondissementen, voornamelijk in Vlaanderen.Source : Étude d’incidence réalisée dans le cadre de la poursuite de l’exploitation des emplacements de parking enpleine aire du Campus médical de la VUB-Jette, Ageco Environmental ConsultingLes transports en commun sont les plus utilisés par les patients de la polyclinique, la voiture est néanmoins le moyende transport largement dominant dans les relations avec le Campus. Notons que les utilisateurs des transports publicssont particulièrement peu représentés parmi les personnes travaillant à l’UZ Brussel.Des données sur le lieu de domicile des personnes fréquentant le site permettent de compléter ces informations.La moitié des personnes travaillant à l’UZ Brussel habitent dans l’arrondissement d’Hal-Vilvorde, un sur dix dans laRégion de Bruxelles-Capitale et quatre sur dix dans d’autres arrondissements, essentiellement en Flandre.3.4.A.4Gemeentelijke Mobiliteitsplannen3.4.A.4Plans de Mobilité CommunauxZowel de gemeente Jette als Ganshoren beschikken over een mobiliteitsplan. De laatste fase van het GemeentelijkMobiliteitsplan (GMP) van Jette werd in juni 2006 goedgekeurd door de gemeenteraad, dat van Ganshoren in februari2006.Mobiliteitsplan Jette:De aanbevelingen voor de studiezone zijn de volgende:Jetselaan:- Heraanleg en beveiliging van de laan- verhoogde commerciële snelheid voor het openbaar vervoerTentoonstellingslaan- het wildparkeren in het hoge deel van de laan (bij het voetbalplein) verhinderen, daar het gevaarlijk is- de GFR aanleggen tussen het Oude-Afspanningsplein en de Eeuwfeestsquare (Ganshoren);Het kruispunt Tentoonstellingslaan - Dikke-Beuklaan – Romeinsesteenweg- de mogelijkheid behouden om (met verkeerslichten) de verkeersstromen te regelen die het Gewest binnenkomen;- de plaats markeren met een soort stadspoort;- Een overstapparking inrichten (in verband met het openbaar vervoer). Dit is echter niet mogelijk binnen het grondgebiedvan het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De enige potentiële site bevindt zich ter hoogte van de afrit Wemmelop het grondgebied van Wemmel. De gemeente Wemmel zelf en AWV zijn echter geen vragende partij voor deaanleg ervan.Koningin AstridpleinBehoeften:- gezellige verblijfruimtes en een beboomd plein inrichten;- een betere leesbaarheid geven aan de handel;- het plein vrijmaken van de te talrijke parkeerplaatsen;- indien mogelijk een ondergrondse parking onder het plein bouwen- met de specifieke behoeften van de plaats rekening houden indien een nieuwe lijn van het openbaar vervoer in deTant la commune de Jette que la commune de Ganshoren ont un plan de mobilité. La dernière phase du PCM deJette fut approuvée en juin 2006, le PCM de Ganshoren en février 2006.Plan de Mobilité de Jette:Les préconisations définies pour la zone d’étude sont les suivantes:Avenue de Jette- Un réaménagement sécurisé est souhaité- une meilleure vitesse commerciale pour les transports en communAvenue de l’Exposition- empêcher le parking sauvage près du terrain de football- aménager l’ICR entre l’Ancienne Barrière et le square du CentenaireLe carrefour Exposition – Arbre Ballon – Ch. Romaine- maintien des feux pour régler les flux de trafic qui entre dans la Région- marquer les lieux avec une porte de ville- aménager un parking de transit connecté au transport en commun. Ce principe a été étudié dans l’étude mais n’estpas possible sur le territoire de la Région bruxelloise. Il serait possible d’aménager cela sur le territoire de Wemmelen Flandres, après la sortie du Ring. Pour le moment ni la commune de Wemmel ni le service des voiries de la Régionflamande (AWV) ne sont demandeurPlace Reine AstridBesoins :- Création d’un lieu convivial et arboré- Donner une meilleure lisibilité pour les commerces- Libérer la place des nombreuses places de parking- Si possible prévoir un parking souterrain sous la place- Intégrer le projet de la nouvelle ligne de transport en commun dans l’avenue de JetteEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 52 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROJetselaan wordt ingericht- een overdekte parkeerruimte voor fietsen inrichten;- inrichting van een Cambio-station.Mobiliteitsplan Ganshoren:“Een wezenlijk punt voor Ganshoren bestaat erin om de autopendel die het Gewest binnenkomt te verminderen.Naast het verergeren van de problemen op de Wereldtentoonstellingslaan, is deze pendel ook verantwoordelijk vooreen groot deel van de doorsijpeling van het doorgaand verkeer in de Dus dat concrete maatregelen moeten getroffenaan de grens van het Brusselse met het Vlaamse Gewest (wijziging van de fases van de verkeerslichten, inrichtingvan "stadspoorten"):- aan het kruispunt Tentoonstellingslaan - Dikke-Beuklaan - Romeinsesteenweg (+ aan de uitrit van de Ring, aande Dikke-Beuklaan), in Jette.- men moet mogelijkheden voorzien voor een modale overdracht (randparkings) aan de grenzen van het Gewest- het netwerk van het openbaar vervoer dat door Ganshoren komt moet genieten van een betere integratie inhet geheel van het gewestelijk net (een kleinere tijd om de grote knopen van het netwerk te bereiken).- Het kruispunt Jetselaan – Wereldtentoonstellingslaan : een plaats die moet behandeld worden- Barriere-effect Tentoonstellingslaan moet verminderd worden voor voetgangers- Prévoir un parking vélo couvert- Prévoir des places de parking CambioPlan de Mobilité de Ganshoren:« Un élément primordial pour Ganshoren est de réduire le trafic de transit qui entre la Région par l’avenue del’Exposition et qui se disperse ensuite dans les quartiers. Il faut prendre des mesures concrètes à l’entrée de la Région.Cela pourrait se faire par un réglage du phasage des feux aux carrefours d’entrée de ville.- Au carrefour Exposition – Arbre Ballon – Chaussée Romaine (et à la Sortie du Ring, sur l’Arbre Ballon sur Jette)- il faudrait prévoir un parking de transit aux frontières de la Région- Le réseau de transport en commun qui passe par Ganshoren doit mieux s’intégrer au réseau de la Région(moins de temps pour rejoindre les nœuds de transport en commun)- Le carrefour av. de Jette – Exposition Universelle: un lieu à requalifier- Réduire l’effet barrière de l’Avenue de l’Exposition pour les piétons3.4.BVoorspelbare situatie3.4.BSituation future prévisibleDe algemene context blijft ongunstig: door de prijsstijging van de brandstoffen en de grotere milieuproblemen begintde bevolking bewust te worden van de noodzaak om haar mobiliteitsgedrag te veranderen. Maar de samenlevingscontext,de belangrijke spreiding van de bewoning, de ontmanteling van de spoorweg (voor het goederenvervoer)...remmen de wijziging van de gewoonten. Men mag zich dus geen illusies maken: de verminderingvan 20% van het verkeervolume (ten opzichte van 1999) zal slechts kunnen bereikt worden indien er zich een ingrijpendegebeurtenis voordoet (de forse stijging van de olieprijs bijvoorbeeld) of indien een ingrijpende tussenkomstplaatsheeft (invoering, naar het voorbeeld van Londen, van een tol). Jette kan een bescheiden bijdrage leveren tothet globaal doel, maar men moet ervan bewust zijn dat zij, op haar eentje, geen belangrijk sociaal gebeuren kanveranderen.Welke toekomst mogen we voor de mobiliteit in 2015 verwachten als er geen nieuw beleid wordt uitgestippeld? Omeen referentiepunt te verkrijgen, werden intussen verschillende prospectieve studies uitgevoerd. Die werden gebaseerdop de waarschijnlijke maatschappelijke en demografische evoluties en de gevolgen van de nieuwe infrastructuurdie tussen 2001 en 2006 werd uitgevoerd of waarover in die periode werd beslist. Hierbij werd geen rekeninggehouden met het GEN. De vooruitzichten voor 2015 zien er onrustwekkend uit. Niet alleen op het vlak van de bereikbaarheidvan de verschillende gewestelijke polen, maar ook op het vlak van het welzijn van de bewoners. Dehoofdoorzaken versterken elkaar immers: een trendmatige stijging van het aantal dagelijkse verplaatsingen. Deze ontwikkeling houdt verband met de levenswijzen; een toename van de intensiteit van het verkeer in het Gewest. Alleen al tijdens de piekuren zal het verkeer in2015 met 6% gegroeid zijn ten opzichte van 2001. Dit komt neer op een stijging van 0,5% per jaar. Buiten hetGewest bedraagt die toename van het verkeer zelfs 17%; de overheersende rol van de wagen als dagelijks vervoermiddel. Voor drie van de vijf verplaatsingen wordt gebruikgemaaktvan de wagen. Die blijft in 2015 ook het belangrijkste gemotoriseerde verplaatsingsmiddel (cf. gegevensin bijlage 2). Hoewel het aantal fietsers stijgt, blijft de fiets nog altijd te zwak vertegenwoordigd, zeker invergelijking met cijfers in de meeste Europese hoofdsteden; het overwicht van wegvervoer (78% van de tonnage in 2001) voor het goederenvervoer dat inherent en onmisbaaris voor de activiteiten van de stad.Het Gewest en de rand dreigen in de toekomst met een structurele opstopping van hun wegeninfrastructuur te wordengeconfronteerd: Brussel wordt nu al gewurgd door files. Maar in 2015 zal het verkeer ten noorden van de GENzone,zowel tijdens de ochtend- als de avondspits, bijzonder moeizaam verlopen. In die omstandigheden zal het ookonmogelijk zijn om de wagens ’s avonds vanuit het Gewest via die verzadigde snelwegen af te voeren.De Ring zal ook worden overbelast door de toestroom van het woon-werkverkeer naar Diegem - Zaventem en detoename van het aantal verplaatsingen van de ene periferie naar de andere. De alternatieven voor de wagen schie-En général le contexte reste défavorable: l’augmentation des prix des carburants ainsi que les problèmesd’environnement s’aggravant progressivement, alertant la population qu’il faut absolument changer sa pratique demobilité. D’autre part, le contexte sociétal, la grande dispersion des habitations, le démantèlement des chemins defer (pour le transport de marchandises)... font tarder ce changement. Il n’y a donc pas lieu de se faire des illusions:une réduction de 20% du total des voitures-km (par rapport à 1999) ne pourra être atteinte que si un événement importantse produise (la forte augmentation du prix de l’essence par exemple) ou si une intervention forte ait lieu (miseen place d’un péage, sur le modèle de Londres). Une contribution de la part de Jette pouvant servir l’objectif globalest envisageable, mais il faut rester réaliste et bien noter qu’elle ne sera pas en mesure de changer toute une actualitésociale et que par conséquent celle-ci restera modeste.Comment pouvons-nous, faute de définition d’une nouvelle politique, envisager la mobilité en 2015? Pour arriver àun point de référence, de différentes études prospectives ont été menées, basées sur les évolutions sociales et démographiquesprobables à venir et les conséquences de la nouvelle infrastructure qui a été réalisée entre 2001 et2006 ou qui a été décidée dans cette période. En ce faisant, le RER n’a pas été pris en compte.8 Les perspectivespour 2015 sont inquiétantes, non seulement en ce qui concerne l’accessibilité des différents pôles régionaux, maisaussi au regard du bien-être des riverains. En effet, les causes principales se renforcent mutuellement: Une tendance à la hausse du nombre de déplacements par jour, un développement lié au style de vie; L’intensité en hausse de la circulation dans la Région. En 2015 déjà aux heures de pointe la circulation auraaugmentée de 6% par rapport à 2001, ce qui signifie une hausse de 0,5% par an. A l’extérieur de la Région cettehausse sera même de17%; Le rôle dominant de la voiture en tant que moyen de transport quotidien. Trois sur cinq déplacements se font envoiture. En 2015 la voiture restera le moyen de déplacement motorisé le plus important (cf. chiffres en annexe 2).Bien que le nombre de cyclistes ne cesse d’augmenter, la bicyclette continue à occuper une place trop faibleentre les moyens de déplacement par rapport à la plupart des aux autres capitales européennes; La prépondérance des transports routiers (78% du tonnage en 2001) pour le transport de marchandises qui estinhérent aux et indispensable pour les activités dans la ville.Dans l’avenir la Région et la périphérie risquent d’être confrontées à un encombrement structurel de leur infrastructureroutière: Bruxelles étouffe déjà sous les embouteillages. En 2015 la circulation au nord de la zone RER, autantaux heures de pointe du matin que du soir, le flux de circulation s’avérera très pénible. Ces circonstances empêcherontde quitter la Région en voiture le soir par les autoroutes saturées.Le Ring sera surchargé par le flux de migration pendulaire en direction de Dieghem – Zaventem ainsi que parl’accroissement du nombre de déplacements d’une périphérie à l’autre. Ici apparaît le manque d’alternatives pour lavoiture. 85% des déplacements se font donc en voiture. Par l’effet de capillarité, les autoroutes en direction du Ringse verront saturées ce qui limitera la capacité des grands axes routiers donnant accès à Bruxelles. Tous les axesEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 53 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROten daarin tekort. 85% van de verplaatsingen gebeurt er dus met de wagen. Door het capillariteiteffect zullen desnelwegen naar de Ring dichtslibben en zal de capaciteit van de grote binnenkomende verkeersassen in Brusselworden beperkt. Alle verkeersassen rond de stad en naar Brussel zullen verzadigd zijn. En het stedelijke wegennetzal ook niet meer in staat zijn om de toename van het verkeer op te vangen.De grote verkeersdrukte rond de stad beschermt het Gewest momenteel tegen een toestroom van verkeer van buitenaf,maar op termijn zal die drukte het Gewest ook minder bereikbaar maken en de ochtendspits laten uitdijen van6u tot 10u. En dan houden we nog geen rekening met het feit dat de minst gevoelige verhoging van de capaciteitvan de ring en vooral de snelwegen die tot in het Gewest doordringen, het verkeer naar het Gewest opnieuw sterkzal doen toenemen.routiers autour de la ville et en direction de Bruxelles seront saturés. De plus le réseau routier urbain ne réussira plusà avaler l’augmentation de la circulation.A l’heure actuelle, la croissance des volumes de transport autour de la ville préserve la Région du flux de circulationvenant de l’extérieur, mais à terme ces volumes occasionneront une accessibilité réduite à la Région ainsi qu'uneextension des heures de pointe du matin de 6h à 10h. Ceci sans tenir compte du fait que toute augmentation de lacapacité du Ring et surtout des autoroutes pénétrant jusqu’à la Région, si faible qu’elle soit, équivaudra à une nouvelleaugmentation de la circulation en direction de la Région.3.4.CGeplande toestand: toegankelijkheid van het project3.4.CSituation projetée : Accessibilité du projetTreinTrainTer hoogte van de spoorwegbrug over de Tentoonstellingslaan wordt een tramhalte voorzien voor de overstap methet toekomstig GEN-netwerk. De huidige stalen spoorwegbrug zal voor de inrichting van een halte vervangen moetenworden, de structuur en breedte van de brug immers te weinig ruimte. Hoewel er nog geen concrete termijn isvastgelegd voor het vervangen van de luidruchtige spoorbrug in functie van een toekomstige GEN-halte, wordt dehalte van tram 9 reeds aangelegd zodanig dat een toekomstige overstap mogelijk wordt. Er wordt gewerkt met eencentraal eilandperron voor de tram, dat voldoende breed wordt aangelegd voor de integratie van liften naar de bovenliggendetreinperrons.A hauteur du pont de chemin de fer sur l’avenue de l’Exposition un arrêt de tram est prévu qui offrira une correspondanceavec le réseau RER futur.Le pont en acier actuel devra être remplacé pour l’aménagement de la station RER, qui n’offre pas assez de largeurpour y intégrer des quais. Malgré le fait que le remplacement du pont bruyant et l’installation de la station RER n’estpas encore fixé, l’arrêt pour le tram est déjà prévu dans cette phase afin d’être prêt au moment des travaux au RER.Cet arrêt RER est prévu avec un perron central, qui est suffisamment large pour l’intégration d’ascenseurs futurs versla station RER.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 54 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROBus MIVBVak 1: tram 9 tussen Simonis en de Dikke Beuklaan13 131 Netwerk Vandaag Gepland netwerk fase 1Bus STIBTronçon 1: tram 9 entre Simonis et Arbre Ballon1314russelRéseau aujourd’hui Réseau projeté phase 1Bus 14 zal worden afgeschaft en wordt vervangen door tram 9Bus 13/15 zullen worden hertekend en veranderen in de lijn Noordstation – UZ Brusselo tussen Simonis en het Noordstation hernemen ze het traject van de vroegere bus 14o Vervolgens wordt de route aangepast tussen Simonis en de Eeuwfeestsquare via de Landsroemlaan, Van Overbekelaan,Koningin Fabiolaplein en Louis de Brouckèrelaan.o Vervolgens wordt de huidige route van bus 13 volledig overgenomen tussen de Eeuwfeestsquare en het UZBrusselBus 84 : de route wordt licht aangepast tussen de Eeuwfeestsquare en DielegemO Route blijft identiek tussen Beekkant en de Eeuwfeestsquareo Vervolgens valt de lijn een stuk samen met lijn 13 tot aan de Bonaventurestraat, met name de Toussaintstraaten de Reniersstraat. Vanaf de Bonaventurestraat rijdt de bus verder via het Oude Afspanningsplein tot aan het UZ.o Tussen de haltes Heymbosch en Heysel vervolgens blijft het vroegere tracé behouden.Bus 53 : Onveranderd.Voetgangers en fietsersDe veiligheid en toegankelijkheid van de zwakke weggebruiker wordt gevoelig verhoogd. Zo worden waar mogelijkaanliggend verhoogde fietspaden aangelegd, en op andere plaatsen worden fietspaden gemarkeerd op de rijbaan,conform de geldende vademeca (fietssuggestiestroken).Alle voetpaden worden eveneens heraangelegd, met speciale aandacht voor de mensen met gereduceerde mobiliteit.Voldoende vrije breedte en blinde geleidetegels moeten voorzien worden conform de geldende vademeca. Allehalte inrichtingen zullen zijn met een schuilhuisje, blinde geleidetegels en alle andere voorzieningen die voorgeschrevenworden door de MIVB.Bus 14 sera remplacé par le tram 9Bus 13/15 les lignes seront revues et iront de la gare du nord à l’UZo entre Simonis et la gare du nord ils reprennent le trajet de l’ancien bus 14o Ensuite le tracé est adapté entre Simonis et le square du Centenaire par Landsroemlaan, Van Overbekelaan, laplace Reine Fabiola et l’avenue Louis de Brouckère.o Ensuite le parcours de l’actuel bus 13 et reprit complètement entre le square du Centenaire et DieleghemBus 84 : Le parcours est légèrement adapté entre le square du Centenaire et DieleghemO Le tracé reste identique entre Beekkant et le square du Centenaireo Ensuite la ligne correspond pour une partie avec la ligne 13 jusqu’à la rue Bonaventure, c’est à dire la rue Toussaintet la rue Renier. A partir de la rue Bonaventure le bus roule par l’Ancienne Barrière vers l’UZ. .o Entre les arrêts Heymbosch et Heysel le tracé ancien est maintenuBus 53 : inchangéPiétons et cyclistesLa sécurité et l’accessibilité pour l’usager faible seront sensiblement améliorées. Ainsi, là où il s’avère possible, despistes cyclables surélevées adjacentes seront construites et conformément au vadémécum en vigueur, d’autreslieux seront prévus de pistes cyclables marquées au sol de la chaussée.Tous les trottoirs seront aménagés, avec attention particulière pour les personnes à mobilité réduite. Conformémentau vadémécum, une bonne largeur libre et des dalles podotactiles seront prévues. L’aménagement des arrêts seraéquipé d’un abri, de dalles podotactiles ainsi que de tout équipement stipulé par la STIB.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 55 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROAutoQua parkeerplaatsen wordt de huidige toestand niet gehandhaafd. Veel parkeerplaatsen die zich in de middenbermsitueren waar de tram wordt aangelegd zullen verdwijnen. Dit zal met name in de buurt van het Spiegelplein tot problemenkunnen leiden. Langsheen de Jetselaan zullen 73 plaatsen verdwijnen.Daarom wordt parallel met dit dossier een dossier van stedenbouwkundige aanvraag en milieuaanvraag voor eenondergrondse parking onder het Spiegelplein ingediend Deze parking telt 196 autoparkeerplaatsen, 3 motoplaatsenen een fietsparking ter compensatie van de verdwenen parkeerplaatsen op de Jetselaan. Daarnaast zal deze ondergrondseparking het mogelijk maken om het Spiegelplein, die er vandaag uitziet als een parking, te herwaarderen.Door het verplaatsen van de bovengrondse parkeerplaatsen naar de ondergrond kan het plein opnieuw een echteontmoetingsruimte worden. Deze parking zal ook het voordeel hebben om ook toegankelijk te zijn gedurende deuren van de markt.Het dossier van de tramlijn en het dossier van de ondergrondse parking verlopen parallel, gezien de parkeerhellingenen de ruwbouw van de parking dienen aangelegd te worden voor dat de tramsporen kunnen gelegd worden.De heraanleg van het Spiegelplein zelf zal daarop aansluiten waarvan de studie lopende is in nauwe samenwerkingmet de gemeentes waarvoor ook een participatief parcours wordt opgezet.Het aantal parkeerplaatsen ter hoogte van de Eeuwfeestsquare blijft onveranderd.Langsheen de Tentoonstellingslaan, tussen de Rivierendreef en het Oude Afspanningsplein verdwijnen 6 van de 28parkeerplaatsen, dit voornamelijk langs de kant van de sportterreinen aan het Poelbos. De huidige verkeersonveiligesituatie is immers niet wenselijk. Na de aanleg van tram 9 zal de kiss & ride zone van de voetbalclub op de eigenterreinen georganiseerd moeten worden.Ter hoogte van het Oude Afspanningsplein gaat het aantal plaatsen van 32 naar 25. Centraal zal het plein vrijgemaaktworden van auto’s en teruggegeven worden aan de buurt.Langsheen de Laerbeeklaan wordt het aantal parkeerplaatsen sterk gereduceerd: Van de huidige 70 plaatsen wordener slechts 42 behouden. 14 parkeerplaatsen ter hoogte van de 10 vrijstaande woningen en 28 kortparkeerplaatsenter hoogte van de twee scholen. Een groot deel van de parkeerplaatsen werd voordien door de bezoekers vanhet UZ Brussel gebruikt maar zal in de toekomst op de site van het UZ zelf opgevangen moeten worden.Hetzelfde geldt voor de Dikke Beuklaan. De 87 parkeerplaatsen langs de kant van het UZ zullen verdwijnen. Langsde kant van de Tuinen van Jette zullen 46 parkeerplaatsen van de 80 behouden blijven voor de 27 langs liggendewoningen. Om ongewenst gebruik van de bewonersparkeerplaatsen door bezoekers van het UZ te vermijden is hetten sterkste aan te raden dat de gemeente Jette hier overgaat naar een systeem van parkeerkaarten voor buurtbewoners.AutoEn ce qui concerne les places de parking la situation actuelle n’est pas maintenue telle quelle. De nombreusesplaces de parking qui se trouvent dans la berme centrale de l’avenue de Jette doivent disparaître pour les voies dutram. A proximité de la place du Miroir 73 places de parking y disparaissent.En parallèle avec ce dossier des demandes de certificat d’urbanisme et de certificat d’environnent sont introduit pourla création d’un parking souterrain sous la place du Miroir pour 196 voitures, 3 motos et un parking vélo. Ce parkingcompensera la perte de place de parking dans l’avenue de Jette et permettra par ailleurs de requalifier la placeReine Astrid qui a aujourd’hui l’aspect d’un parking. En déplaçant les places de parking qui se trouvent en surfacevers le sous-sol la place peut redevenir un espace de rencontre. Ce nouveau parking souterrain aura comme avantaged’être également accessible pendant les heures de marché.Le dossier de la ligne de tram et celui du parking souterrain seront développés en parallèle vu que les rampes duparking et le gros-œuvre du parking devront être aménagées avant les voies du tram.Le réaménagement de place en surface suivra directement, cela se développe en échange étroit avec les communeset suivra un parcours participatif.Le nombre de places de parking à hauteur du square du Centenaire reste inchangé.Le long de l’avenue de l’Exposition, entre la drève De Rivieren et l’Ancienne Barrière 6 des 28 places disparaissent,principalement le long des terrains de sport au Poelbos. La situation actuelle crée des problèmes de sécurité. Aterme le dépose minute des joueurs devra se faire sur les terrains du club.A hauteur de la place de l’Ancienne Barrière le nombre de places de parking passe de 32 à 25. La place est libéréede voitures en son milieu pour y créer un espace convivial pour les habitants.Le long de l’Avenue du Laerbeek le nombre de places de parking est fortement réduit. Des 70 places actuelles l’onpasse à 42 places, qui desserviront les habitations et les écoles ; 28 places (de courte durée, aux entrées desécoles) Une grande partie des places de parking sur l’av du Laerbeek est actuellement utilisée par des visiteurs del’UZ, ceci afin d’éviter de payer sur ce parking payant. Ce stationnement peut être résolu sur le site de la cliniquemême.Sur l’avenue de l’Arbre Ballon 87 places de parking le long de la voirie côté hôpital doivent disparaître au profit dusite du tram. Le long des jardins de Jette 46 places des 80 seront maintenues le long de la contre-allée afin de desservirles 27 maisons qui se situent le long de la contre-allée. Afin d’éviter que les visiteurs de la clinique n’utilisentces places il est conseillé que la commune de Jette prévoit ici un système de carte de stationnement pour riverainspour les habitants du quartier3.4.DWerf3.4.DChantierDe voorstellen voor werffasering zijn gemaakt op basis van de huidige kennis van zaken. Zij dienen als richtinggevendte worden beschouwd. Een aannemer is altijd vrij om verbetervoorstellen te maken. Het uiteindelijke faseringsplanwordt in samenspraak met de bouwheer vastgesteld.Afbeeldingen A, B en C geven de impactanalyse van de werven op het autoverkeer weer. Elke afbeelding toont eeneffectenanalyse op het verkeer voor een type van wegennet.Afbeelding A onderzoekt het gedeelte Spiegel – Eeuwfeestsquare dat wordt gekenmerkt door:- een bouwwerf van de tramsite per halve trambaan,- 1 rijstrook en 1 parkeerstrook langs beide zijden van de middenberm.Afbeelding B onderzoekt het gedeelte Eeuwfeestsquare – Oude Afspanningsplein dat wordt gekenmerkt door:- een bouwwerf van de tramsite per halve trambaan,- 2 rijstrokenlangs beide zijden van de middenberm.Afbeelding C onderzoekt het gedeelte Oude Afspanningsplein – Heymboschlaan dat wordt gekenmerkt door:- een bouwwerf van de tramsite per halve trambaan,- 1 rijstrook, 1 parkeerstrook langs beide zijden van de middenberm en de garantie van snelle toegang tot het UZBrussel.Opmerking: De sectie Simonis - Spiegel werd niet in detail onderzocht. De werken binnen deze sectie zullen weliswaarminiem zijn: enkele nutsvoorzieningwerken en de aanleg van een fietspad. De MIVB zal moeten beslissen ofde tramsporen moeten worden vervangen.L’établissement des variantes de phasage du chantier se base sur les connaissances actuelles de la situation. Cesvariantes sont dès lors présentées à titre indicatif. L’adjudicataire est toujours libre de faire des propositionsd’amélioration. Le plan de phasage définitif sera établi en concertation avec le maître d’ouvrage.Les planches A, B, C analysent les impacts de l'emprise des chantiers sur la circulation automobile. Chaque plancheillustre l'analyse des incidences sur la circulation pour un type de voirie.La planche A étudie le tronçon Miroir - Square du Centenaire qui est caractérisé par:- un chantier de construction du site propre du tram par demi-voie,- 1 bande de circulation et 1 bande de stationnement de chaque côté de la berme centrale.La planche B étudie le tronçon Square du Centenaire - Ancienne Barrière qui est caractérisé par:- un chantier de construction du site propre du tram par demi-voie,- 2 bandes de circulation de chaque côté de la berme centrale.La planche C étudie le tronçon Ancienne Barrière - Heymbosch qui est caractérisé par:- un chantier de construction du site propre du tram par demi-voie,- 1 bande de circulation, 1 bande de stationnement de chaque côté de la berme centrale et la garantie d'un accèsrapide à l'UZ-Brussel.Remarque: La section Simonis - Miroir n'a pas été étudiée en détail. En effet, les travaux sur cette section seront minimes:quelques travaux d'impétrants, et l'aménagement d'une piste cyclable. La STIB devra décider si les voies detram sont à remplacer.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 56 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWRORijstrook voor voertuigen en openbaar vervoerParkeerstrookStrook voorbehouden voor de werfRijstrook voorbehouden voor voetgangersAfbeelding APlanche AProfiel nutsvoorzieningwerfWerfzone – 1 rijstrook – Werfzone/parkeerzone – 1 rijstrook – 1 parkeerstrookPlaatsing : Werken per traject van ongeveer 30m op het trottoir. Gebruik van de parkeerstrook voor de bouwmachines.Ongemakken: - Verlies van een parkeerstrook (6 wagens per wegvak van 30m) en van een trottoir.- In een aantal gevallen moet de concessiehouder de werken uitvoeren ter hoogte van de parkeerstrook. Het verkeer zal dan worden verstoordomdat de werf een deel van de weg zal innemen.- De middenberm zou tijdelijk door de werken kunnen worden ingenomen indien de concessiehouder bijvoorbeeld de bestaande leidingen moetverplaatsen- De bushaltes zullen tijdens de werken verplaatst moeten worden.- Toegang tot de gebouwen en garages (37) gelegen op de begane vloer via platen (houten planken).Voordeel: De werken worden per sectie uitgevoerd op elk trottoir.Duur: 3 maanden/zijde.Aanbevelingen: Voetgangers: signalisatie aan te brengen voor omleiding van de voetgangers naar het trottoir aan de overzijde.Voertuigen: Plaatsing van afsluitingen om de scheiding tussen weg en werf te garanderen.Parkeren: het verlies aan plaatsen is relatief klein. Parkeren zal mogelijk zijn in de naburige wegen.Openbaar vervoer: Signalisatie voor de verplaatsing van bushaltes.Profiel tijdens de werf “Plaatsing tramsporen”Werken aan de rechter monorail→1 strook langs de rechterzijde is voorbehouden voor de bouwmachines voor de werf, de parkeerstrook wordt verwijderd.1 parkeerstrook – 1 rijstrook – 2 stroken voor de bouwmachines – 1 rijstrookPlaatsing : Plaatsing van een monorail op het wegvak en dan de sectie “terugweg” om het 2 de spoor te plaatsen. Rioolwerken ter hoogte van hetkruispunt van de Lakenselaan en de Jetselaan (scheiding van tramlijnen 10 en 19).Ongemakken: - Verlies van een parkeerstrook en van de middenberm (96 wagens op het ganse wegvak) .- De bushaltes zullen tijdens de werken verplaatst moeten worden.Voordeel: Het wagenverkeer, het busverkeer en de doorgang van voetgangers wordt niet verstoord.Duur: Fundering+verhardingssleuf+plaatsing van sporen=100m/week per spoor → 4 maanden.Aanbevelingen:Voertuigen: Plaatsing van werfafsluitingen. Om de hinder te beperken, zullen de werken tijdens de piekuren onderbroken worden (besteed aande reiniging van de werf, aan de aansluitingen, ..). Plaatsing van signalisatie van een alternatieve route (aanbevolen weg).Parkeren: het is wenselijk om de toekomstige ondergrondse parking gelegen in de omgeving van het Spiegelplein ter compensatie van de verlorenparkeerplaatsen tijdens de werf. Er is mogelijkheid tot parkeren in de Vlamingenstraat, de Walenstraat en in de Heidekenstraat.Openbaar vervoer: Signalisatie voor de verplaatsing van bushaltes.Bomen: De bomen moeten met behulp van boombeschermers en planken beschermd worden (zie afbeelding 2.6).Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 57 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROAfbeelding A / Planche A (Jetselaan / Av. De Jette)Afbeelding B / Planche B (Tentoonstellingslaan / Av. de l’Exposition)Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 58 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROAfbeelding BPlanche BProfiel nutsvoorzieningwerfWerfzone – 2 rijstroken – Werfzone – 2 rijstroken – 1 strook voor voetgangersPlaatsing : Werken per traject van ongeveer 30m op het trottoir. Gebruik van de wegberm voor de bouwmachines.Ongemakken: - Toegang tot de ingangen van de gebouwen en garages (22) via planken.- Tijdelijke werken mogelijk op een rijstrook tijdens de aansluitingen op de netwerken.- Ongeveer 5 parkeerplaatsen verwijderd tussen het Eeuwfeestplein en de Rivierendreef.- Het omhakken van een aantal bomen. De doorgang voor voetgangers wordt verstoord.Voordeel: De werken worden gelijktijdig uitgevoerd op elk trottoir.Duur: 3 maanden/zijde.Aanbevelingen:Voetgangers: Signalisatie aan te brengen voor omleiding van de voetgangers naar het trottoir aan de overzijde.Voertuigen: Plaatsing van werfafsluitingen.Parkeren: Zeer weinig parkeermogelijkheden op dit wegvak. De verloren parkeerplaatsen kunnen worden gecompenseerd in de Rivierendreef.Profiel tijdens de werf “Plaatsing tramsporen”2 parkeerstroken –2 stroken voor de bouwmachines – 1 rijstrookPlaatsing : Plaatsing van een monorail op het wegvak en dan de sectie “terugweg” om het 2 de spoor te plaatsen.Ongemakken:- een tiental parkeerplaatsen tussen het Eeuwfeestplein en de Rivierendreef verdwijnen.Voordeel: Het wagenverkeer, het busverkeer en de doorgang van voetgangers wordt bijna niet verstoord.Duur: Fundering+verhardingssleuf+plaatsing van sporen=100m/week per spoor → 5-6 maanden.Aanbevelingen:Voetgangers: Signalisatie aan te brengen voor omleiding van de voetgangers naar het trottoir aan de overzijdeVoertuigen:- Plaatsing van werfafsluitingen. Om de hinder te beperken, zullen de werken tijdens de piekuren onderbroken worden (besteed aan de reinigingvan de werf, aan de aansluitingen, ..).- Plaatsing van signalisatie van een alternatieve route.- Behoud van een urgentiestrook om de vlotte doorgang te garanderen voor eerstehulpvoertuigen naar het UZ in Brussel.Parkeren: Er zijn weinig parkeerplaatsen op dit wegvak. De verloren parkeerplaatsen kunnen worden gecompenseerd in de Rivierendreef.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 59 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROAfbeelding C / Planche C (Laarbeeklaan – Dikkebeuklaan / Av. Du Laerbeek – Av. De l’Arbre Ballon)Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 60 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROAfbeelding CPlanche CProfiel nutsvoorzieningwerfStrook voor voetgangers en fietsers – 1 parkeerstrook – werfzone/2 verkeersstroken – 1 parkeerstrook – werfzonePlaatsing : Werken per traject van ongeveer 30m op het trottoir. Gebruik van het fietspad voor het plaatsen van de bouwmachines.Ongemakken: - Volledig verlies van het trottoir (fiets- en voetpad) langs een zijde..- De middenberm zou tijdelijk door de werken kunnen worden ingenomen indien de concessiehouder bijvoorbeeld de bestaande leidingen moetverplaatsen.- De bushaltes zullen tijdens de werken verplaatst moeten worden.- Toegang tot de gebouwen en garages (30) gelegen op de begane vloer via platen.Voordeel: De werken worden per sectie alternatief op elk trottoir uitgevoerd.Duur: 3 maanden/zijde.Aanbevelingen: Voetgangers: signalisatie aan te brengen voor omleiding van de voetgangers naar het trottoir aan de overzijde.Voertuigen: Plaatsing van werfafsluitingen.Parkeren: De wegvakken voor de werken zijn kort, waardoor de impact op de parkeermogelijkheid relatief klein is.Openbaar vervoer: Signalisatie voor de verplaatsing van bushaltes.Profiel tijdens de werf “Plaatsing tramsporen”Werfzone is de zone voor de rails + de groenzonevoet- en fietspad – 1 parkeerstrook – 1 rijstrook – werfzone – 1 rijstrook – voet- en fietspadPlaatsing : Plaatsing van een monorail op het wegvak en dan de sectie “terugweg” om het 2 de spoor te plaatsen.Ongemakken: - Verlies van een parkeerstrook en van de middenberm (113 op het ganse wegvak) .- De bushaltes zullen tijdens de werken verplaatst moeten worden.Voordeel: Het wagenverkeer, het busverkeer en de doorgang van voetgangers wordt niet verstoord.Duur: Fundering+verhardingssleuf+plaatsing van sporen=100m/week per spoor → 6-7 maanden.Aanbevelingen:Voertuigen: Plaatsing van werfafsluitingen. Een rijstrook moet steeds prioritaire bruikbaar blijven voor de eerstehulpvoertuigen (ziekenwagen,brandweer) naar het UZ in Brussel.Parkeren: aangezien dit traject verzadigd aan parkeerplaatsen, is de impact op de parkeermogelijkheid groot.Dit verlies wordt gecompenseerd door de richting van een nieuwe parking van 200 plaatsen.De inrichting van een blauwe zone (uitgebreid tot de tuinen van Jette) zou het langdurig parkeren kunnen verhinderen.Openbaar vervoer: Aanbrengen van signalisatie voor de verplaatsing van bushaltes.Bomen: De bomen moeten met behulp van boombeschermers worden beschermd.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 61 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWRO3.5 De bodem, het grondwater en het oppervlaktewater (hydrografisch netwerk)3.5 Le sol, les eaux souterraines et les eaux de ruissellement (réseau hydrographique)3.5.ABestaande toestand3.5.ASituation existanteHet project start ter hoogte van de Lakenselaan. Het T.A.W.-peil is hier 47,53m. Vanaf het beginpunt daalt het terreinlangs de Jetselaan. Het Astridplein is 3m lager gelegen, het Eeuwfeestplein zit al 13m lager. Het diepste puntvan het traject bevindt zich ter hoogte van de kruising met de spoorlijn 50/60. Hier zitten we al 22.50m lager dan deLakenselaan. Vanaf dit punt helt het terrein terug. Het Oude Afspanningsplein zit terug 22m hoger, en zit dus ongeveerop gelijke hoogte dan de Lakenselaan. Het tracé kruist dus de vallei van de Molenbeek.Het hoogste punt in het tracé is het kruispunt van de Dikke Beukenlaan met de Burgemeester J. Neyberglaan. Ditpunt zit 35m hoger dan het Oude Afspanningsplein. Vanaf dit punt daalt het terrein richting Romeinsesteenweg.3.5.A.1Algemene beschrijving van de bodemtypes en schatting van de grondwaterspiegelIn Wemmel is van het maaiveld tot 4 meter diepte quartaire afzetting. Van 4 tot 9meter diepte bevindt zich de formatievan Maldegem (uit de boringen komt klei naar voren). De hoogte van de boring is hier 71,59mTAW, het water ligt3 meter onder het maaiveld.Aan het UZ Jette is er tot 24 meter diepte quartaire afzetting (samenstelling is echter niet bekend, de oppervlaktelaagbevat echter leem). Dieper dan 24 meter vinden we de formatie van Tielt. Het niveau van de waterspiegel ligthier beduidend lager dan op andere plaatsen. De hoogte van het maaiveld is gelegen op 65mTAW.In Ganshoren ligt de waterspiegel op 2,8meter diepte onder het maaiveld en is het maaiveld gelegen op30,67mTAW. Tot 6 meter diepte komt de weerstand van de sondering niet ver boven de 2 MPa. Ongeveer 15m diepergelegen, zijn er daadkrachtigere lagen.Heideken: het maaiveld is hier gelegen op 37mTAW met een waterniveau dat 2meter diep ligt. Tot 8 meter diepte ishier vermoedelijk klei of weinig vast zand, vanaf 8meter diepte is er een wisselend draagkrachtige laag (vermoedelijkzand).Spiegelplein: het maaiveld ligt hier op 45mTAW, de grondwater spiegel ligt op 3 à 4 meter diepte. Tot 8 meter diep iser quartaire afzetting (vermoedelijk leem). Dieper gelegen beginnen de meer draagkrachtige lagen.3.5.A.2Mate waarin het terrein momenteel waterdoorlatend isHet tracé tussen de Lakenselaan en het Eeuwfeestplein is weinig doorlatend te noemen. Van gevel tot gevel is ereerst de verharding van de voetpaden, en dan de verharding van de rijweg en parkeerstroken. De waterdoorlaatbaarhiedbeperkt zich tot de plantzones van de laanbomen.Van het Eeuwfeestplein tot het Oude Afspanningsplein is de doorlaatbaarheid groter, gezien de middenberm onverhardis.Ook tussen het Oude Afspanningsplein en de Romeinsesteenweg is er een grotere doorlaatbaarheid, door de groenemiddenberm en de plantzones aan de buitenkant van het wegvak.3.5.A.3Aanwezigheid van vochtige gebieden stroomafwaarts van het projectTer hoogte van de kruising van het tracé met de Molenbeek kunnen we stellen dat we te maken hebben met eenvochtig gebied. Dit is het diepste punt van de Molenbeekvallei.Le projet démarre à la hauteur de l’avenue de Laeken. Le niveau T.A.W. est de 47,53m. A partir du point de départ,le terrain descend dans l’avenue de Jette. La place Reine Astrid se trouve 3m plus bas, la place du Centenaire setrouve déjà 13m plus bas. Le point le plus bas du tracé se situe au croisement avec la ligne de chemin de fer 50/60.Notons que ce point se situe déjà 22.50m plus bas que l’Avenue de Laeken. A partir de ce point, le terrain remonte.La place de l’Ancienne Barrière se situe à nouveau 22m plus haut et donc plus ou moins à la même hauteur quel’Avenue de Laeken. Le tracé traverse ainsi la vallée de Molenbeek.Le point le plus élevé du tracé est le Carrefour de l’Avenue de l’Arbre Ballon avec l’Avenue du Bourgmestre J. Neyberg.Ce point se trouve 35m plus haut que la place de l’Ancienne Barrière. A partir de ce point le terrain descendvers la Chaussée Romaine.3.5.A.1Description générale des types de sol et estimation du niveau phréatiqueA Wemmel, dans le sol naturel un dépôt quaternaire est constaté jusqu’à une profondeur de 4 mètres. A une profondeurde 4 à 9 mètres se trouve la formation de Maldegem (les forages démontrent la présence d’argile). A cet endroit,la hauteur du forage est de 71,59 m TAW, le niveau de la nappe phréatique se situant 3 mètres sous le niveaudu sol.Près de l’UZ brussel le dépôt quaternaire continue jusqu’à une profondeur de 24 mètres (composition inconnue, cependantla couche de surface contient du limon). A une profondeur supérieure de 24 mètres, nous rencontrons laformation de Tielt. Ici le niveau phréatique est beaucoup plus bas qu’ailleurs. Le niveau du sol se trouve à 65 mTAW.A Ganshoren le niveau de la nappe phréatique se trouve à 2,8 mètres de profondeur et le niveau du sol à30,67mTAW. Jusqu’à une profondeur de 6 mètres, la résistance du sondage ne dépasse qu’à peine les 2 MPa. Environ15m plus loin, les couches se montrent plus stables.Heideken: le niveau du sol se trouve à 37m TAW avec un niveau de nappe phréatique se trouvant à 2 mètres de profondeur.Jusqu’à une profondeur de 8 mètres le sol contient probablement de l’argile ou peu de sable consistant, àpartir d’une profondeur de 8 mètres se trouve une couche stable variable (probablement du sable).Place du Miroir: le niveau du sol est à 45m TAW, le niveau de nappe phréatique se trouve à une profondeur de 3 à 4mètres. Un dépôt quaternaire est présent jusqu’à 8 mètres de profondeur (probablement du limon). Plus profond, descouches plus stables sont rencontrées.3.5.A.2Perméabilité actuelle du terrainLe tracé entre l’Avenue de Laeken et la place du Centenaire est peu perméable à l’eau. De façade à façade se trouventd’abord le revêtement des trottoirs et ensuite celui de la route et les bandes de stationnement. La perméabilitése limite aux zones de plantation des arbres.A partir de la place du Centenaire jusqu’à la place de l’Ancienne Barrière, faute de revêtement sur la berme centralela perméabilité se révèle plus grande.De même entre la place de l’ancienne Barrière et la Chaussée Romaine, la perméabilité se présente plus grande àcause de la berme centrale verte et des zones de plantation à l’extérieur de la section de route.3.5.A.4Bevinden er zich oude installaties in de bodem3.5.A.3Présence de zones humides en aval du projetEr zijn geen aanduidingen dat er zich oude installaties in de bodem zouden bevinden.3.5.A.5 Gekende vroegere vervuiling van de site?Er zijn geen aanduidingen dat er bodemvervuiling zouden zijn op de siteLà où le tracé croise le Molenbeek, le point le plus profond de la vallée du Molenbeek, nous rencontrons une zonehumide.3.5.A.4Présence d’anciennes installations dans le solIl n’y a aucune indication qui mène à croire qu’il y a des anciennes installations dans le sol3.5.A.5Pollution antérieure du site connue?Il n’y a aucune indication qui mène à croire qu’il y a de la pollution du sol sur le siteEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 62 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWRO3.5.B Geplande toestand3.5.BSituation projetée3.5.B.1Doorlaatbaarheid ontwerp3.5.B.1Perméabilité projetIn ontwerp zal de doorlaatbaarheid verbeteren tussen de Lakenselaan en het Eeuwfeestplein. Dit gezien de verhardeparkeerzone in de middenberm zal vervangen worden door een trambaan, die hoofdzakelijk onverhard is (gras).Tussen de Laerbeeklaan en de Romeinsesteenweg wordt wel een deel van de bestaande onverharde zones verhard,door de gecombineerde tram-busbaan. Echter door het versmallen van de rijwegen en de reorganisatie vaneen aantal kruispunten wordt het aandeel verharde oppervlakte teruggebracht van 23% (+/- 32 000m²) vandaagnaar 35% (+/- 45 000m²) doordringbare oppervlakte in het project.3.5.B.2Lokalisering van de technische installaties.Voor de nieuwe tramlijn dienen twee ondergrondse onderstations voorzien te worden; één ter hoogte van de Eeuwfeestsquarein het grasperk, en één ter hoogte van het UZ Brussel, in een grasberm nabij de Poelbosschool. Dezeonderstations van 17 x 6.6m worden afgedicht met drie opengaande luiken om toegang te bieden tot die ondergrondseinstallaties, een materiaalluik, een toegang personeel (trap) en een nooduitgang. En deze luiken zullen bereikbaarmet een klein technisch voertuig.3.5.B.3Grondwerken van het project.De aanleg van de rijwegen en tramsporen vereist geen zware grondwerken. De belangrijkste grondwerken zijn dezevoor het eventueel aanleggen van nieuwe riolering. Deze zullen het bestaande reliëf niet veranderen, waardoor ergeen barrière ontstaat voor de natuurlijke stroming van het water.Le projet assurera une meilleure perméabilité entre l’Avenue de Laeken et la place du Centenaire par la transformationde la zone de stationnement revêtue sur la berme centrale en voie du tram, principalement sans revêtement dur(mais avec gazon).Certaines des zones existantes non-revêtues entre l’Avenue de Laerbeek et la Chaussée Romaine, seront asphaltéesen construisant un site propre mixte tram et bus. Mais en réduisant la largeur des voiries et la réorganisationdes carrefours la surface en dur est réduite. L’on passe de 23% (+/- 32 000m²) aujourd’hui à 35% (+/- 45000m²) desurface perméable dans le projet.3.5.B.2Localisation des installations techniques.Pour la nouvelle ligne de tram il est nécessaire de prévoir deuxsous-stations souterraines : une à hauteur du squaredu Centenaire dans le gazon et une à hauteur de l’UZ dans une berme engazonnée près de l’école du Poelbosch.Ces sous-stations souterraines de 17 x 6,6m sont clôturées par trois volets qui permettent d’accéder aux installationssouterraines, une pour le matériel, un accès personnel et une sortie de secours. Ces volets seront accessibles pourdes petits véhicules techniques.3.5.B.3Travaux de terrassement du projet.Pour la pose des voies du tram il n’y a pas de travaux de terrassement prévus. Les travaux les plus importants consistentà réaménager l’égouttage et ceux-ci n’auront aucun impact sur le relief existant. Par conséquent la formationd’une barrière bloquant le flux d’eau naturel sera évitée.3.5.CWerf3.5.CChantier3.5.C.1Vervuilingsgevaar3.5.C.1Danger de pollutionHet gaat hem over een eerder standaard werfsituatie met beperkt risico.Il s’agit plutôt d’une situation standard de chantier avec un risque limité.3.5.C.2Elementen die de werf kunnen hinderen3.5.C.2Eléments d’obstruction du chantierHet ligt voor de hand dat er belangrijke interactie zal zijn met de nutsleidingen in de ondergrond. Er zal hierover tijdigmet de nutsmaatschappijen moeten overlegd worden. Het staat nog niet vast of belangrijke werken aan het rioolstelselnodig zijn. Indien grondwaterverlaging nodig zal blijken gedurende de uitvoering van de werken, zullen de nodigemaatregelen moeten getroffen worden.Il est évident qu’une importante interaction des utilitaires de service souterrains aura lieu. Ceci devra être négociébien à temps avec les sociétés d’impétrants. Il n’est pas encore certain si le système d’égouttage doit subir degrands travaux. Si le niveau de la nappe phréatique doit être baissé durant l’exécution des travaux, des mesures appropriéesdevront être prises.3.6 Afvalwater, regenwater en watervoorziening3.6 Les eaux usées, eaux pluviales et aux de distribution3.6.ABestaande toestand3.6.ASituation existanteGlobaal gezien komt het er op neer dat de bestaande riolering afwatert naar de collector die door het Boudewijnparkloopt.Het oppervlaktewater van het tracé komt terecht in een gemengd rioolstelsel, aan beide zijden van het wegvak.We kunnen stellen dat het rioolstelsel zowel vanaf de Lakenselaan, als vanaf de Romeinsesteenweg (begin en eindevan het project) terechtkomt in de grote collector die door het Boudewijnpark loopt. Deze collector volgt dus de valleivan de Molenbeek.Langsheen het volledige tracé lopen verschillende nutsleidingen. Dit zijn de klassieke leidingen als laag-en middenspanning,laag- en middendrukgasleidingen, telefoon, data, water, openbare verlichting.Er lopen hoogspanningsleidingen van de Stanislas Legrellestraat tot het Eeuwfeestplein, van de Bonaventurestraattot de Schapenweg, aan beide zijden van de Lakenselaan.Il s’agit globalement de l’écoulement du système d’égouttage existant en direction du collecteur qui traverse le parcBaudouin.L’eau de surface du tracé passe dans un système d’égouttage mixte, se situant aux deux côtés de la section deroute. Nous savons que les systèmes d’égouttage depuis l’Avenue de Laeken ainsi que depuis la Chaussée Romaine(début et fin du projet) débouchent dans le grand collecteur qui traverse le parc Baudouin. Ce collecteur suitdonc la vallée de Molenbeek.Plusieurs impétrants sont présents sur la longueur du tracé. Ce sont des réseaux classiques tel que moyenne etbasse tension, conduites de gaz moyenne et basse pression, téléphone, transfert de données, eaux, éclairage. Descâbles à haute tension sont présents depuis la rue Stanislas Legrelle jusqu’à la place du Centenaire et de la rue Bonaventureà l’allée des Moutons, aux deux côtés de l’Avenue de Laeken.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 63 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROEen hoofdleiding van het water kruist het tracé ter hoogte van de Burgemeester J. Neyberghlaan en volgt dan tot deRomeinsesteenweg.Une conduite d’eau principale traverse le tracé à la hauteur de la rue du Bourgmestre J. Neybergh et se prolongejusqu’à la Chaussée Romaine.3.6.BGeplande toestand3.6.BSituation projetéeEr werd nog niet nagegaan of het bestaande rioolstelsel dient aangepast of vernieuwd te worden.Vooreerst zal een camera-onderzoek de toestand van de bestaande gemengde riolering onderzoeken. Besprekingmet de concessiehouder Vivaqua zal moeten gevoerd worden om uit te maken of en welke aanpassingen moetengebeuren. Er kan geopteerd worden om het regenwater, afkomstig van de wegenis, af te koppelen van het rioolwateren aan te sluiten op de Molenbeek. Eventueel kan ook de voorste dakhelft van de woningen afgekoppeld worden.Om de capaciteit van de collector in het Boudewijnpark te verbeteren, kan een on-line buffersysteem voorzien wordenvoor het rioolwater. Eveneens kan dit op de regenwaterleiding voorzien worden, om overstromingsproblemenvan de Molenbeek te beperken. Langs de Tentoonstellingslaan wordt op de middenberm een lange wadi voorziendie het regenwater die daar valt traag kan laten infiltreren in de grond of op zijn minst bij hevige regens kan bufferenvoor het naar de rioleringen overloopt.3.6.CWerfNader onderzoek zal moeten uitwijzen of er tijdens de werken bemalingswerken nodig zijn. Dit zal normaal gezienniet nodig zijn voor de aanleg van de publieke ruimte noch van de straten maar kan eventueel nodig zijn in geval vanrioleringswerken. Normaal gezien kan het bemalingswater in de riolering geloosd worden.La nécessité d’aménagement ou de rénovation du système d’égouttage existant n’a pas encore été examinée.Dans un premier temps la situation existante de l’égouttage mixte sera examinée à l’aide d’une inspection d’égoutpar caméra. Des négociations devront avoir lieu avec le concessionnaire Vivaqua afin de déterminer si des aménagementsdoivent être réalisés et de quelle nature ils seront. Une première option serait de déconnecter les eaux depluie, provenant de la voirie, des eaux d’égout et de les connecter au ruisseau le Molenbeek. Eventuellement l’onpeut prévoir la déconnexion de la descente d’eaux pluviale du pendant avant des toitures des habitations.L’augmentation de la capacité du collecteur situé au parc Baudouin, peut être renforcée par un système tampon enligne pour les eaux d’égout. Ce système pourrait être connecté aux conduits des eaux de pluie afin de restreindre lesproblèmes d’inondation du Molenbeek. Le long de l’avenue de l’Exposition l’on prévoit une longue noue qui permettraà l’eau de pluie qui y tombe de s’infiltrer lentement dans le sol ou pour des pluies importantes de tamponner l’eauavant de passer le trop plein aux égouts.3.6.CChantierUn examen approfondi démontrera la nécessité éventuelle de travaux de rabattement. Ceci ne devrait normalementpas être nécessaire pour des travaux en voirie et pour l’aménagement des voies du tram mais cela pourrait éventuellements’avérer nécessaire en cas de travaux d’égouttage. Normalement les eaux de rabattement peuvent être déverséesdans les égouts.3.7 Fauna en flora3.7.ABestaande toestandGroene Ruimtes en natuurlijk patrimoniumBinnen het studiegebied liggen meerdere groene ruimtes :- Koning Boudewijnpark (fases I, II en III) ;- Elisabethpark ;- Park van de Heilig-Hart Basiliek ;- Staatsbos van Dieleghem ;- Moeras van Jette ;- Moeras van Ganshoren ;- Staatsbos van Poelbosch ;- Laerbeekbos ;- Bosstraat.3.7 La faune et la flore3.7.ASituation existanteEspaces verts et patrimoine naturelDans la zone d’étude se trouvent plusieurs parcs :- Parc du Roi Baudouin (phases I, II et III) ;- Parc Elisabeth ;- Parc de la Basilique du Sacré-Coeur ;- Bois domanial de Dieleghem ;- Marias de Jette ;- Marais de Ganshoren ;- Bois domanial de Poelbosch ;- Bois du Laerbeek ;- Rue au bois.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 64 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROBepaalde van deze groene ruimtes zijn aangeduid als natuurgebied : het natuurgebied van Laerbeek, Poelbosch,moeras van Jette en moeras van Ganshoren: vier aaneengesloten geografische sites die samen een opmerkelijkgeheel vormen :- het Laerbeekbos : van zijn 35 hectaren zijn er 13ha beschermd. Deze site vertegenwoordigd een grotebiodiversiteit. Het bos bestaat uit een uitgestrekt beukenbos en gemengd hoogstammig bos, daarnaast is erook een kleine moeraszone ;- Het Poelbos strekt zich uit over een heuvel van enkele hectaren, met een afwisseling van bos, velden, moeras,dit laatste gevoed door verschillende bronnen en beekjes. In de vallei werd een vijver aangelegd op deplaats van een vroegere steengroeve. De bodem van het dal komt overeen met de oude steengroeve vande monniken van Dieleghem.- Het moeras van Jette : het vormt het centrale element en het aantrekkingspunt van het Boudewijnpark, eenuitgestrekte groene ruimte langsheen de Tentoonstellingslaan ;- Het moeras van Ganshoren : natuurgebied ingeklemd tussen de spoorlijnen naar Gent en Dendermondeen de Bosstraat in Ganshoren, strekt zich uit langsheen de Molenbeek, vlakbij het gemeentekerkhof met afwisselendopen delen en wilgenbosjes. Het is samen met het moeras van Jette één van de laatste overblijfselenvan de vochtige zones in de vallei van de Molenbeek, gedraineerd en drooggelegd voor de nood aanlandbouwgrond enerzijds, en verstedelijking en de aanleg van de spoorweg anderzijds. Volledig doorlopendoor de Molenbeek waren het gebieden die vroeger volledig onder water stonden. Maar de aanleg van eencollector en de verdieping van de Molenbeek, in de jaren ’60, hebben grotendeels bijgedragen tot de verdrogingvan de site.Eveneens dient opgemerkt te worden dat het gebied bestaande uit het Poelbos, Laerbeekbos, Dieleghembos en demoeraszones van Jette en Ganshoren, onderling verbonden wordt door een open zone, het Koning Boudewijnpark,opgericht werd in 1996.Na de toepassing van de Habitatrichtlijn en op basis van een inventaris van de groengebieden gerealiseerd door deBIM, werd het Boudewijnpark aangeduid als ‘ speciale beschermingszone‘ (SBZ) ( zone natura 2000). Deze sitecategorie III « Beboste zone en vochtige zone van de vallei van de Molenbeek in het noord-oosten van het BrusselsGewest « telt in totaal 118ha, en werd gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 27 maart 2003. Het BrusselsHoofdstedelijk Gewest telt maar drie Natura 2000 gebieden.Certains de ces espaces verts sont des réserves naturelles : la réserve naturelle du Laerbeek, Poelbosch, maraisde Jette et marais de Ganshoren, qui couvre quatre sites géographiquement contigus, forment un remarquable ensemblenaturel :- le bois du Laerbeek : de ses 35 hectares, 13 sont protégés. Ce site présente une grande diversité biologique.Le bois abrite de grandes étendues de hêtraie et de la futaie aux essences variées, ainsi qu’une partiemarécageuse ;- le bois du Poelbosch s'étend sur une colline de quelques hectares avec une alternance de bois, de prairieset de marais, ces derniers alimentés par de nombreuses sources et un ruisseau. Une mare a été aménagéedans la vallée, à l'emplacement des anciennes carrières. Le fond du vallon correspond aux anciennes carrièresexploitées par les moines de Dieleghem. Les deux zones humides dans la zone d’étude sont le maraisde Jette et le marais de Ganshoren- le marais de Jette : il constitue l'élément central et le point d'attraction du parc Roi Baudouin, un vaste espacevert situé le long de l'avenue de l'Exposition universelle ;- le marais de Ganshoren : zone naturelle enserrée entre les lignes de chemin de fer de Gand et de Termondeet la rue au Bois à Ganshoren, s'étend le long du Molenbeek, près du cimetière communal, alternantprairies et bosquets de saules. Il est ensemble avec le marias de Jette un des derniers vestiges des zoneshumides de la vallée du Molenbeek, drainée et assainie pour les besoins de l'agriculture d'abord, puis del'urbanisation et des travaux du chemin de fer. Traversé de part en part par le Molenbeek, il présentait, autrefois,des zones totalement inondées. Mais le creusement d'un collecteur et l'approfondissement du Molenbeek,dans les années 60, ont contribué largement à l'assèchement du site.Notons également que le complexe du bois du Poelbos, bois du Laerbeek, bois de Dieleghem et des zones marécageusesdes marais de Jette et de Ganshoren, est relié par une zone ouverte, le Parc Roi Baudoin, érigé en 1996.Suite à l’application de la Directive Habitats, sur base d’un inventaire des sites naturels réalisé par l’IBGE, le Parc RoiBaudoin a été indiqué comme “Zone Spéciale de Conservation (ZSC)” (site Natura 2000). Ce site III « Zones boiséeset zones humides de la vallée du Molenbeek dans le nord-ouest de la Région Bruxelloise », totalisant une superficiede 118 ha, a été publié au Moniteur Belge le 27 mars 2003. La Région de Bruxelles-Capitale compte seulement troissites Natura 2000.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 65 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWRODe natuurlijke elementen in het heraanteleggen gebied zelfDe dubbele bomenrij op de middenberm van de Jetselaan is sterk beeldbepalend voor de straat. Op het deel tussenhet Koningin Astridplein en de Eeuwfeestsquare gaat het om platanen, welke werden aangeplant bij de aanleg vande vroegere tram 13 op de Jetselaan omstreeks 1950. Op het deel van de Jetselaan tussen de Lakenselaan en hetKoningin Astridplein staan 13 paardenkastanjes. Deze werden pas na de afschaffing van de tram 13 op de middenbermgeplant en zijn dus jonger dan de platanen. Vanaf de Eeuwfeestsquare tot aan het Oude Afspanningspleinworden de aanplantingen meer verscheiden. Boomsoorten die vooral teruggevonden kunnen worden rond deEeuwfeestsquare zijn japanse sierkers, zwarte den, zeeden, winterlinde en berk. Deze beplantingen lopen door opde Tentoonstellingslaan tot aan de Rivierendreef. Vervolgens, in de vallei van de Molenbeek, zijn eveneens vochtminnendeboomsoorten te vinden zoals esdoorn en Italiaanse populier. De gebruikte variëteiten, zijn echter geplantzonder leesbare structuur en ondersteunen vooral de structuur van het Boudewijnpark. Langs weerszijden van delaan werd recent aangeplante een rij esdoorns aangeplant. Langs de Laerbeeklaan en Dikke Beuklaan hernemen deplatanen zich in combinatie met tamme kastanjelaars, oude bomen worden hier afgewisseld met jonge exemplaren.Les éléments naturels dans la zone même à réaménagerLa double rangée d’arbres d’alignement sur l’avenue de Jette est déterminante pour l’image de la rue. Sur le tronçonentre la place Reine Astrid et le square du Centenaire, il s’agit de platanes, plantés lors de l’aménagement del’ancienne ligne de tram 13 dans les années 1950. Sur l’avenue de Jette entre l’avenue de Laeken et la place ReineAstrid, ce sont 13 marronniers, qui ont été plantés sur la berme centrale après la disparition de la ligne 13. Ils ontdonc plus jeunes que les platanes. Du square du Centenaire à la place de l’Ancienne Barrière, les plantations sontplus variées. On trouve entre autres, des cerisiers du Japon, des pins noirs, des pins maritimes, des bouleaux et destilleuls d'hiver, en particulier à proximité du square du Centenaire. Ces plantations se poursuivent sur l’avenue del’Exposition jusqu’à la drève de Rivieren. Ensuite, dans la vallée du Molenbeek, on trouve essentiellement des essencesqui aiment l’humidité, comme l’érable et le peuplier italien. Ces différentes variétés ont été plantées sansstructure particulière ; elles se raccordent au parc Roi Baudouin. Une rangée d’érables a été plantée récemment, depart et d’autre de l’avenue. Le long des avenues de Laerbeek et de l’Arbre Ballon, on retrouve des platanes en combinaisonavec des châtaigniers. Nous y trouvons tant des arbres âgés que des exemplaires jeunes.3.7.BGeplande toestandIn totaal zullen langs het ganse tracé meer dan 200 nieuwe bomen worden geplant, waarvan meer dan 100 bijkomende.De 13 paardenkastanjes tussen de Lakenselaan en het Koningin Astridplein zullen gekapt moeten worden omdatdeze te dicht bij mekaar staan geplant om de tram ertussen te laten passeren. Het feit dat de bomen dienen te verdwijnen,wordt aangewend om hier de hellingen naar de ondergrondse parkeergarage onder het plein te voorzien.Het aantal bomen voor en na de aanleg zal hierdoor niet gelijk kunnen blijven. Wel zullen ter hoogte van het kruispuntvan de Jetselaan met de Lakenselaan 4 nieuwe platanen worden geplant langsheen de trambedding om eengroene poort te vormen tot de lokale Jetselaan. Het oorspronkelijke laankarakter wordt zo gedeeltelijk hersteld.De gezondheidstoestand van de platanen op de Jetselaan tussen het Koningin Astridplein en de Eeuwfeestsquarewerd in detail onderzochtUit deze studie blijkt dat van de 102 platanen, 97 geen gevaar betekenen voor de omgeving en 5 een gemiddeldgevaar vormen. Toch zijn ook deze 5 platanen gezond genoeg om behouden te kunnen blijven. Uit de studie blijkttevens dat, indien de juiste voorzorgs- en beschermingsmaatregelen worden genomen tijdens de werf, er geen objectieveargumenten zijn om de bomen te kappen en te vervangen of om de tram als een gevaar te zien voor de bomen.Voorde aanleg van de tram zelf dienen wel 2 platanen te verdwijnen voor het vergroten van de bochtstralen.Eén van deze 2 te rooien bomen zit bij de 5 bomen die een gemiddeld gevaar vormen voor hun omgeving. Er zullenna aanleg van het project op dit deel 11 nieuwe worden geplant, dit voornamelijk ter hoogte van een aantal kruisingenvan de middenberm die zullen worden gesloten voor autoverkeer.Ter hoogte van de Eeuwfeestsquare dienen 10 bomen te verdwijnen en worden 40 nieuwe bomen geplant.Tussen de Eeuwfeestsquare en de Rivierendreef dienen 21 bomen te verdwijnen waarvan 14 op de middenberm,hier zullen 11 nieuwe bomen worden geplant. Vanaf de Rivierendreef tot het Oude Afspanningsplein zullen de 25bomen op de middenberm moeten wijken, en 15 bomen langs de zijkanten. De recent aangeplante esdoorns langsheende laan zullen waar mogelijk bewaard blijven en indien mogelijk verplant en verplaats worden. In totaal worden63 nieuwe of verplaatste laanbomen geplant. Op het Oude Afspanningsplein zelf dien 6 van de 16 Japanse kerselaarsgerooid te worden. Hier worden geen nieuwe bomen geplant. Langsheen de Laerbeeklaan dienen 13 platanenop de middenberm te wijken voor de aanleg van de trambedding en er worden 21 nieuwe bomen geplant. Ter hoogtevan de ingang van het UZ Brussel dienen 6 Amerikaanse eiken gekapt te worden en worden 8 nieuwe exemplarengeplant. Ook op de Dikke Beuklaan staan 25 platanen en 4 andere bomen op de middenberm waar tram 9 zalpasseren en 4 bomen aan de zijkant. 66 nieuwe bomen zullen hun plaats innemen. Ter hoogte van het kruispuntmet de Romeinse Steenweg tenslotte worden geen bomen gekapt en worden 9 bomen bij geplant.Aanvraag tot kapvergunning: zie bijlage 1Fytosanitaire studie: zie bijlage 23.7.BSituation projetéeAu total, plus de 200 nouveaux arbres seront plantés le long du tracé de la nouvelle ligne de tram, soit une centaineen plus que la situation existante.Les 13 marronniers entre l’avenue de Laeken et la place Reine Astrid seront abattus car ils sont trop proches les unsdes autres pour permettre le passage du tram. L’abattage des arbres permettra à cet endroit aussi la constructiondes pentes d’accès au parking souterrain sous la place. Quatre nouveaux platanes seront plantés le long des voiesde tram, à hauteur du carrefour de l’avenue de Jette et de l’avenue de Laeken, afin de former une porte d’entrée versl’avenue de Jette. Le caractère original de l’avenue est ainsi partiellement restauré.L’état phytosanitaire des platanes sur l’avenue de Jette entre la place Reine Astrid et le square du Centenaire a étéétudié en détails. (voir étude en annexe)Il ressort de cette étude que sur les 102 platanes, 97 ne présentent aucun risque et 5 un risque moyen. Ces cinqplatanes sont toutefois suffisamment sains pour être maintenus. L’étude a également démontré que moyennant laprise de mesures de protection et de précaution durant le chantier, il n’y avait pas de raisons objectives d’abattre cesarbres ni de percevoir le tram comme un danger pour ceux-ci. L’aménagement du tram implique toutefois l’abattagede deux arbres afin d’élargir le rayon de courbure. Un de ces deux arbres est l’un des cinq platanes présentant unrisque moyen. Après l’aménagement de ce tronçon du projet, 11 nouveaux arbres seront plantés, en particulier àhauteur de traversées de la berme centrale, fermées à la circulation automobile.A hauteur du square du Centenaire, 10 arbres devront disparaître et 40 nouveaux seront implantés.Entre le square du Centenaire et la drève de Rivieren, 21 arbres seront abattus, dont 14 sur la berme centrale, où 11nouveaux seront plantés. De la drève de Rivieren jusqu’à l’Ancienne Barrière, 25 arbres devront être retirés de laberme centrale et 15, sur les côtés. Les érables récemment implantés sur l’avenue seront maintenus dans la mesuredu possible ou déplacés. Au total, 63 arbres d’alignements (nouveaux et déplacés) seront plantés. Sur la place del’Ancienne Barrière, 6 des 16 cerisiers du Japon seront abattus. Aucun nouvel arbre ne sera planté. Le long del’avenue de Laerbeek,13 platanes seront abattus sur la berme centrale afin de permettre le placement des voies detram et 21 nouveaux arbres seront plantés. A hauteur de l’entrée de l’UZ Bruxelles, six chênes américains serontabattus ou déplacés et huit nouveaux seront plantés. Sur l’avenue de l’Arbre Ballon, 25 platanes et 4 autres arbresplantés sur la berme centrale se trouvent dans le chemin du tram, ainsi que 4 arbres sur le côté. 66 nouveaux arbresviendront les remplacer. Enfin, à hauteur de la chaussée Romaine aucun arbre ne sera abattu et 9 supplémentairesseront plantés.Demande de permis d’abattage : voir Annexe 1Etude phyto-sanitaire, voir annexe 2.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 66 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWRO3.7.CWerfOm de schade aan de bomen tijdens en na de werf te beperken, dienen strikte regels voor de bescherming van degezondheidstoestand gerespecteerd te worden. Deze voorschriften zullen opgenomen worden in de Lastenboekenvoor de aannemers.1° Het aanbrengen van een beschermend schild van houten planken rond de stammen dient voorzien te worden, totongeveer 2 meter hoogte om elk contact van werfmachines met de schors te vermijden.2° Afbakenen van een virtuele beschermingsperimeter onder het verticale schild (zie deel vitale ruimte, hierboven).Binnen deze zone worden zoveel als mogelijk de mogelijke onnodige verstoringen aan de bodem beperkt, dit omschadelijke impact op de wortels te vermijden (samendrukking, snijwondes, blessures, verstikking, verdroging, vervuiling,infecties, enz.)..Verplaatsingen van zware werktuigen, de opslag van materialen, grondophogingen, het afschrapen van debodem, het ondoordringbaar maken van de grond en het storten van schadelijke stoffen dient zoveel alsmogelijk beperkt te worden.3° Binnen de beschermingsperimeter dient voorrang gegeven te worden aan rupsvoertuigen ten opzichte van pneumatischemachines. Indien de pneumatische werfvoertuigen onvermijdelijk dienen te rijden onder de kruin van debomen op niet geasfalteerd terrein, dient ervoor gezorgd te worden dat een weg wordt afgebakend waarlangs devoertuigen verplicht dienen te rijden en welke voorzien is van staalplaten op een manier dat de lasten over een zogroot mogelijk oppervlak worden gespreid en zo de risico’s op onomkeerbare samendrukking van de bodem wordenbeperkt4° Vanaf het moment dat er uitgravingen plaatsvinden, is het aan te raden snel alle blootgelegde wortels weer af tedekken met vochtige grond of een vochtig geotextiel om fatale uitdroging te vermijden.5° De ophoging van het terrein boven de stam en wortels boven het natuurlijk niveau van de bodem dient absoluutvermeden te worden om de verrotting of verstikking tegen te gaan, in het bijzonder ter hoogte van de tramhalte.6° Ter hoogte van de voorziene parkeerplaatsen tussen de bomen, dient de beschikbare ruimte voor de parkeerplaatsenzo gedimensioneerd te worden dat een zo groot mogelijke afstand vrij blijft tot de stammen. De funderingendienen zo ondiep mogelijk te zijn en in staat te zijn de lasten van de voertuigen over een zo groot mogelijk oppervlakte verdelen. Gebruik materialen die water- en luchtdoorlatend zijn. Voorzie voldoende hoge en stevige beschermingspaaltjesof elementen.7° De sensibilisering van het werfpersoneel in verband met de beschermingsmaatregels voor de bomen is eveneensfundamenteel om hun respect en doeltreffendheid te garanderen.3.7.CChantierPour limiter les dégâts aux arbres pendant et après le chantier, des règles strictes de protection physique doiventêtre respectées. Ces prescriptions seront reprises dans les cahiers de charges pour les entrepreneurs.1° Prévoir l’installation d’un bouclier protecteur de planches en bois autour des troncs jusqu’à environ 2 mètres dehaut pour éviter tout contact des engins de chantier avec l’écorce2° Délimiter un périmètre de protection virtuel sous la projection verticale des couronnes des arbres au sol (voir notiond’espace vital, supra). Dans cette zone limiter autant que possible les perturbations inutiles du sol pour prévenirdes dégâts préjudiciables aux racines (compaction, sections, blessures, asphyxie, dessèchement, pollution, infections,etc.).La circulation d’engins lourds, le stockage de matériaux ou de terre de remblais, le raclage de la surface dusol, l’imperméabilisation du sol et le déversement de produits nocifs sont à limiter autant que possible.3° Dans le périmètre de protection, privilégier les engins de chantier à chenilles par rapport aux engins à pneumatiques.Si des engins de chantier pneumatiques doivent obligatoirement circuler sous la couronne des arbres sur terrainnon asphalté, il faut veiller à baliser un chemin de passage unique en tapissant le sol de plaques d’acier de façonà répartir leur charge sur la plus grande surface possible et ainsi limiter les risques de compaction irréversible dusol.4° Lors du creusement des tranchées, il est conseillé de recouvrir rapidement les racines et radicelles excavées avecde la terre humide ou un feutre géotextile humide pour prévenir leur dessiccation fatale.5° Le remblayage des troncs ou des racines au-dessus du niveau naturel du sol doit absolument être évité pour évitertoute pourriture ou asphyxie, en particulier au niveau de l’arrêt de tram.6° Au niveau des emplacements de parking prévus entre les arbres, dimensionner l’espace nécessaire au stationnementpour maintenir la plus grande distance possible par rapport aux troncs. Prévoir des fondations peu profondescapables de répartir la charge des véhicules sur la plus grande surface possible. Optez pour des matériaux de recouvrementperméables à l’eau et à l’air. Prévoir des bornes de protection des troncs suffisamment hautes et robustes.7° La sensibilisation du personnel de chantier aux mesures de protection des arbres est également fondamentalepour garantir leur respect et leur efficacité.3.8 Energie3.8.ABestaande toestandBinnen het geografische gebied Simonis-Jette, bestaat het openbaar vervoersnet uit een metro (lijn 6), tram 19 en 6buslijnen van de MIVB (nummers 13, 14, 49, 53, 84) en buslijnen van De Lijn (nummer 820 en 245).Deze bussen rijden voornamelijk op diesel, terwijl de trams en de metro elektrisch worden aangestuurd.3.8 Energie3.8.ASituation existanteLe réseau de transports en commun dans l’aire géographique Simonis-Jette est actuellement constitué d’un métro(Ligne 6), du tram n°19 et de 6 lignes de bus de la STIB (n°13,14,49,53,84) et ligne de bus de LIJN (n°820 et 245 ).Ces bus roulent essentiellement au diesel tandis que les trams et métro sont alimentés électriquement.3.8.BGeplande toestandHet energieverbruik van het openbaar vervoer is afhankelijk van een groot aantal parameters: de massa, het vermogen,het motortype, de elektriciteit, het traject, de manier van rijden, … De auteur van de studie baseert zich opde gemiddeld genoteerde waarden binnen het MIVB netwerk. Een tram en een premetro verbruiken evenveel energie:4,10 kwh/km.3.8.BSituation projetéeLa consommation des véhicules de transport public dépend de nombreux paramètres : la masse, ma puissance, letype de moteur, l’électricité, le parcours, la façon de conduire… L’auteur de l’étude se base sur les valeurs moyennesétablies sur le réseau de la STIB. La consommation énergétique d’un tram et d’un prémetro est la même : 4,10Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 67 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWROHet is absoluut aanbevolen het openbaar vervoer aan te moedigen om het energieverbruik voor verplaatsingen in teperken.Een wagen verbruikt 1kwh/km terwijl een bus 5,6kwh/km, en een tram 4,1 kWh/km verbruikt.De capaciteit van een tram T3000 bedraagt 184 passagiers en die van een bus ongeveer 100. Het feit in beschouwinggenomen dat een wagen slechts een enkele passagier vervoert, bedraagt de energiebesparing per passagiervoor het totale traject van tram 9 van 5,5 km lang: Energieverbruik per passagier met de wagen: 5.5 kWh Energieverbruik per passagier met de bus : 0.23 kWh Energieverbruik per passagier met de tram : 0.13 kWhEr bestaan geen gegevens over het energieverbruik van een tramhalte. Een tramhalte heeft elektrische voeding nodigvoor zijn verlichting en eventueel het lichtgevend scherm.Dit energieverbruik wordt echter gecompenseerd door de afschaffing van verscheidene busstations. Het verschil aanenergieverbruik tussen variant 0 en tram 9 ligt dus dicht bij 0.Een elektrische aansluiting op het bestaande netwerk moet dus in werking worden gesteld.Op basis van het energieverbruik van de trams (4.10 kWh/km) en de bussen (5.6 kWh/km) en de lengte van het traject,werd een schatting gemaakt van het elektriciteitsverbruik = 6314 kWh/j voor het tracé van 5,5km.kwh/km.Une recommandation essentielle est d’encourager l utilisation des transports en commun afin de diminuer les consommationsénergétiques liées au déplacement.En effet, une voiture consomme 1kwh/km tandis qu’un bus en consomme 5,6 kwh/km et un tram 4,1 kwh/km.La capacité d’un tram T3000 est de 184 passagers et la capacité d’un bus est d’environs 100 places. En considérantque la voiture n’est occupée que par un passager, les économies d’énergies par passager sont les suivants pour letracé entier de tram 9 longue de 5,5 km : Consommation énergétique par passager en voiture : 5.5 kWh Consommation énergétique par passager en bus : 0.23 kWh Consommation énergétique par passager en tram : 0.13 kWhAucune donnée concernant la consommation énergétique d’un arrêt de tram n’existe. Un arrêt de tram nécessite unealimentation électrique pour le fonctionnement de l’éclairage et éventuellement de panneau d’affichage luminescent.Cependant, cette consommation électrique est compensée par le fait que de nombreuses stations de bus sont supprimées.Le solde de la consommation électrique entre la variante 0 et le tram 9 est donc proche de 0.Une connexion électrique au réseau existant devra être établie.En se basant sur la consommation électrique des trams (4.10 kwh/km) et des bus (5.6 kwh/km) et la longueur du tracé,une estimation de la consommation électrique est effectuée à 6314 kWh/j pour le tracé de 5,5km.3.9 De lucht3.9.ABestaande toestandWe verwijzen naar het samenvattende rapport: “LUCHTKWALITEIT in het BRUSSELS HOOFDSTEDELIJK GE-WEST, Immissiemetingen 2006 - 2008 SAMENVATTING, Leefmilieu Brussel - BIM Laboratorium voor Analyse enOnderzoek JUNI 2009 “Een meetpunt in het noordwesten van Brussel bestaat niet. De dichts bijzijnde meetpunten bevinden zich in Molenbeeken Haren. Uitspraken zullen moeten gedaan worden op basis van de resultaten van beide meetpunten- “Op basis van de huidige kennis kan verwacht worden dat de limietwaarde voor het jaargemiddelde NO2-concentratie, namelijk 40 µg/m3 vanaf 2010, niet zal gehaald worden in drie of vier meetposten (Elsene, Molenbeek,Haren en Woluwe) van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. “ (p 7.7)- “De grafiek in figuur 7.4 geeft voor de periode 2005-2008 de evolutie weer van het werkelijke aantal overschrijdingsdagenin de verschillende meetposten van het Gewest.”(p 7.12)3.9 L’air3.9.ASituation existanteNous nous référons au rapport : LA QUALITÉ DE L’AIR en RÉGION de BRUXELLES-CAPITALE, Mesuresà l’immission 2006-2008 SYNTHESE, Bruxelles Environnement - IBGE, Laboratoire d’Analyse et de Recherche,juin 2009Il n’y a pas de point de mesure dans le nord-ouest de Bruxelles. Les points de mesure les plus proches sont situés àMolenbeek et Haren. Des extrapolations devront donc être faites à partir des résultats mesurés à ces deux points.- On peut s’attendre, sur base des résultats connus, à ce que la valeur limite de 40 μg/m3 en tant que concentrationmoyenne annuelle en NO2 ne sera pas respectée en temps voulu (1er janvier 2010) dans trois ou quatre postes demesure (Ixelles, Molenbeek, Haren et Woluwé) de la Région de Bruxelles-Capitale.» (p. 7.7)- Pour la période 2005-2008 l’évolution du nombre de dépassements réels par an, dans les différents postes de mesure,est représentée à la figure 7.4. (p. 7.12)- Le graphique de la figure 7.5 donne une estimation du nombre de dépassements, calculé sur base des jours deEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 68 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWRO- “De grafiek in figuur 7.5 geeft de schatting weer van het jaarlijkse aantal overschrijdingsdagen, berekend op basisvan weekenddagen (= aantal overschrijdingen indien het volledige jaar enkel uit weekenddagen zou bestaan).Bij een systematische vermindering van de emissieactiviteit tot het niveau van weekenddagen blijft dekans groot dat er in bepaalde meetplaatsen nog steeds meer dan 35 overschrijdingsdagen (dagwaarde > 50µg/m3) genoteerd worden.week-end (= nombre de dépassements si tous les jours de l’année étaient des jours de week-end). Même avec uneréduction généralisée des activités émettrices au niveau des jours de week-end, il y aurait un risque réel d’avoir plusde 35 jours de dépassements (valeur journalière > 50 μg/m3) à certains endroits. »Op basis van deze indicaties kan worden gesteld dat de luchtkwaliteit een thema is, gerelateerd aan het autoverkeer.3.9.BGeplande toestandDe vervanging van de dieselbussen van de lijn 14 door de trams van de lijn 9 zal de uitstoot van CO2 inperken enzal dus de luchtkwaliteit van de buurt ten goede komen.De tram zal een grotere capaciteit hebben dan de huidige bussen en zal zodoende toelaten om meer passagiers tevervoeren en door de aansluiting aan de metro Koning Boudewijn in Fase 2 kan men een toename van het aantalpassagiers verwachten, die hun autoverplaatsingen zullen vervangen door openbaar vervoersverplaatsingen, wat deluchtvervuiling ietwat zal verminderen in het Brussels Gewest.De aanleg van de kwalitatieve fietspaden zal de heersende trend, die er reeds heerst van de toename aan fietsverplaatsingenin de Brusselse Regio, versterken en zal zodoende het aantal autoritten beperken.De aanplantingen van hoogstammige bomen zal ook de luchtkwaliteit ten goede komen in de buurt.3.9.CWerfDe werf vraagt om de inzet van materiaal, klassiek voor de wegenwerken en de aanleg van tramsporen.De MIVB en Brussel Mobiel zullen de heersende Brusselse wetgeving opvolgen en zullen zich inschrijven in devoorziene aanpak van de milieuconventie tussen de MIVB, Brussel Mobiel en de BIM betreffende deze materie. Buitende werfmachines zijn er geen elementen tijdens de werffase die de luchtkwaliteit beïnvloeden.Nous pouvons déduire de ces informations que la qualité de l’air est entravée par la circulation automobile.3.9.BSituation projetéeLe remplacement des bus au diesel de la ligne 14 par le tram 9 réduira le rejet de CO2 dans l’atmosphère et améliorerala qualité de l’air en général dans le quartier. La ligne de tram aura une capacité plus importante que les busactuels et elle permettra ainsi de transporter plus de voyageurs et par la connexion avec de la ligne 9 au métro RoiBaudouin en deuxième phase il est à prévoir une augmentation du nombre d’usager qui remplaceront leur déplacementsen voiture par des déplacements en transport en commun ce qui réduira la pollution de l’air du trafic automobiledans la région bruxelloise.L’aménagement de piste cyclable renforcera la tendance d’augmentation déjà perceptible de l’usage du vélo dans laRégion bruxelloise et réduira donc le nombre de trajets motorisés.La plantation d’alignements d’arbres à haute tige augmentera également la qualité de l’air.3.9.CChantier:Le chantier nécessitera la mise en œuvre d’un matériel, classique pour les travaux de voirie et les poses de voies detram. La STIB et Bruxelles Mobilité se conformeront à la législation de la Région de Bruxelles-Capitale et s’inscriradans le cadre de la démarche prévue dans la convention environnementale entre la STIB, Bruxelles Mobilité etl’IBGE en la matière. A l’exception des machines de chantier aucun élément n’aura un impact sur la qualité de l’airpendant la phase de chantier.3.10 Le (micro)climat3.10 Het (micro)klimaatVoor wat de verplaatsing van luchtmassa betreft, zijn de effecten van de bestaande en toekomstige inrichtingenverwaarloosbaar. Op het vlak van zonlicht, zal het nieuwe openbaar vervoerstraject het rechtstreeks zonlicht op dedirecte omgeving niet beïnvloeden3.11 Geluid en trillingenEn ce qui concerne la circulation des masses d’air, les incidences des installations existantes et futures sont considéréescomme nulles. Au niveau de l’ensoleillement, le nouveau tracé de transport en commun n’a pas d’impact sur lerayonnement solaire direct sur l’ environnement proche.3.11 L’environnement sonore et vibratoireEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 69 van 74

Analyse per domein opgelegd door het BWRO3.11.ABestaande ToestandDe huidige akoestische omgeving wordt voornamelijk beïnvloedt door het drukke verkeer dat de Tentoonstellingslaanaandoet. Het geluidskadaster van de BIM duidt een geluidsniveau langs de lanen van 70 à 75 dB met piekenter hoogte van de kruispunten. Over het verloop van de dag heeft men rustigere momenten en hogere geluidsintensiteiten.3.11.BGeplande ToestandDe nieuwe trams en tramsporen zijn dusdanig ontworpen dat ze de trillingen ten gevolge van tramverkeer maximaalinperken. Het tracé van de tramlijn 9 bevat op uitzondering van het Oude Afspanningsplein, geen scherpe bochten,waardoor dit weinig geluidsoverlast zal veroorzaken. Ter hoogte van het Oude Afspanningsplein zal de tram meteen aangepaste snelheid moeten rijden om geluidshinder te beperken.Het gazon dat de trambedding zal bedekken zal ook de eventuele geluidsweerkaatsing van de tram bufferen.Daarnaast zal de beperking en vertraging van het autoverkeer op de lanen de geluidsoverlast ten gevolge van autoverkeerook verminderen.3.11.CWerfDe werf vraagt om de inzet van relatief licht materiaal, klassiek voor de wegenwerken en de aanleg van tramsporen.De MIVB en Brussel Mobiel zullen de heersende Brusselse wetgeving opvolgen en zullen zich inschrijven in devoorziene aanpak van de milieuconventie tussen de MIVB, Brussel Mobiel en de BIM betreffende deze materie.3.11.ASituation existanteLe climat acoustique actuel est influencé principalement par le trafic circulant sur l’Avenue de l’Exposition. En fonctiondu moment de la journée, on observe des variations de calme et de bruit plus ou moins intense.3.11.BSituation projetéeLes nouveaux trams et voies de tram sont conçus de telle façon qu’ils réduisent au maximum les vibrations dues autrafic des trams. Par ailleurs la ligne de tram 9 n’a pas de courbe forte exceptée à l’Ancienne Barrière et ne généreradonc peu de bruit. A hauteur de l’Ancienne Barrière les trams devront réduire leur vitesse afin d’éviter des nuisancesde bruit dans le tournant.L’engazonnement entre les voies de tram forme un élément absorbant des bruits éventuels. Par ailleurs les nouveauxaménagements des voiries qui inciteront le trafic à réduire sa vitesse aura aussi un effet bénéfique sur le bruit.3.11.CChantier:Le chantier nécessitera la mise en œuvre d’un matériel relativement léger, classique pour les travaux de voirie et lesposes de voies de tram.La STIB et Bruxelles Mobilité se conformeront à la législation de la Région de Bruxelles-Capitale et s’inscrira dans lecadre de la démarche prévue dans la convention environnementale entre la STIB, Bruxelles Mobilité et l’IBGE en lamatière.3.12 L’être humain (en complément au contenu des chapitres air, bruit et vibrations, mobilité,…)3.12 De mens (aanvulling van de inhoud van de hoofdstukken lucht, geluid en trillingen, mobiliteit,…)3.12.ASécurité des clients du marché dominical3.12.AVeiligheid van de bezoekers van de zondagmarktZoals aangegeven in het gedetailleerd onderzoek vermeld in het gedeelte gewijd aan de socio-economische effectenvan de lijn Simonis-Jette, oefent variant 3A-H grote invloed uit op de zondagmarkt. Naast de economische aspecten,moet ook de veiligheid van de gebruikers worden beschouwd.Comme il a été étudié en détail dans la partie consacrée aux impacts socio-économiques de la ligne Simonis-Jette,la variante 3A-H a des impacts significatifs sur le marché dominical. Outre les impacts économiques, c’ est égalementla sécurité des usagers qui est en jeu.3.12.BVeiligheid in de omgeving van scholenEr liggen talrijke scholen binnen het geografische gebied. De leerlingen verplaatsen zich grotendeels te voet of methet openbaar vervoer. De fiets is geen frequent gebruikt verplaatsingsmiddel in deze zone.De nieuwe aanleg voorziet een verbetering van de veiligheid door de aanleg van kwalitatieve trottoirs maar vooraldoor de beveiliging van alle oversteken van de lanen en de tramsporen ahv lichten of asverschuivingen en duseveneens in de nabijheid van de scholen.Een bijzondere aandacht wordt o.m. verleend aan de kiss & ride bij de scholen van de Peolbos.De integratie van de vrijliggende fietspaden langs de Tentoonstellingslaan maakt het mogelijk in de toekomst dat ookscholieren er zich met de fiets verplaatsen.3.12.CVeiligheid in de omgeving van recreatieve zonesVlakbij het traject van de tramlijn liggen twee grote recreatiezones Het Sportopolis complex Het gemeentelijk stadion van Jette en het Koning BoudewijnparkDe nieuwe tramlijn heeft a priori geen noemenswaardige invloed op de veiligheid van de omgeving in deze zones.3.12.BSécurité aux abords des écolesIl existe de nombreuses écoles au sein de l’aire géographique. Les élèves se déplacent en grande partie à pied ouen transports en commun, le vélo n’étant pas un mode fort utilisé de déplacement dans cette zone. Les nouveauxaménagements prévoient une amélioration du point de vue de la sécurité ainsi par la qualité des trottoirs sur tout letracé et surtout la sécurisation des traversées piétonnes des avenues et des voies du tram par feux ou par chicanessur tout le nouveau tracé du tram et donc également à proximité des écoles. Une attention particulière est notammentdonnée au dépose-minute auprès des écoles du Poelbosch. L’intégration de pistes cyclables détachées desvoiries le long de l’avenue de l’Exposition permettra également aux écoliers de s’y déplacer en vélo.3.12.CSécurité aux abords des zones récréativesIl existe à proximité de l’itinéraire de la ligne de tram deux zones récréatives importantes Le complexe Sportopolis Le stade communal de Jette et le parc Roi BaudouinLa nouvelle ligne de tram n’a à priori pas d’impact significatif sur la sécurité aux abords de ces zones.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 70 van 74

Analyse proprement dite par domaine imposé par le CoBAT3.12.DVeiligheid van de haltesDe haltes zijn bijzonder gevoelige punten qua veiligheid voor de gebruiker, zeker wanneer de site zelf en dus ook dehaltes, in het midden van de rijbaan liggen. Dat veronderstelt telkens een oversteek van de weg. Een bijzondereaandacht is gegaan naar de integratie van de voetgangersoversteken op het gehele tramtracé door de integratie vanlichten of asverschuivingen. De plannen werden nauwkeurig bestudeerd teneinde een goede zichtbaarheid te waarborgenter hoogte van de oversteken zonder visuele obstakels.Door de asymmetrische inplanting van de tramsporen in de Laerbeeklaan kunnen een aantal gevaarlijke overstekenvermeden worden o.a. aan het UZ-brussel.3.12.DSécurité des arrêtsLes arrêts sont des points particulièrement sensibles pour la sécurité des usagers, surtout quand le site propre etdonc les arrêts sont situés au milieu de la chaussée. Cela implique des traversées de voirie. Une attention particulièrea été donnée aux aménagements des traversées piétonnes sur le tracé du tram par l’intégration de feux ou dechicanes. Les plans ont été étudiés afin d’assurer une bonne visibilité aux traversées piétonnes sans obstacles visuels.Par l’implantation asymétrique des voies du tram dans l’avenue du Laerbeek des traversées qui auraient pu êtredangereuses ont été éliminées notamment à l’UZ-Brussel.3.12.EEffect op de veiligheid en gezondheid van personenIn het lastenboek van de werken zullen randvoorwaarden beschreven staan teneinde de aspecten van gezondheiden veiligheid van personen te waarborgen gedurende de werf.3.12.EImpact sur la santé et la sécurité des personnesDans le cahier des charges des prescriptions seront formulées afin de garantir les aspects de santé et de sécuritédes personnes durant le chantier.3.12.FInformeren van de buurtbewoners3.12.FInformations à l’adresse des riverainsEen gebrek aan informatie is voor de buurtbewoners de belangrijkste reden voor ontevredenheid. De onzekerheidover de aard van de werf, de duur en de werktijden ervan, zijn vaak een bron van gegronde klachten vanwege deomwonenden, vooral wanneer nachtelijke werken zijn gepland.Op vandaag werden reeds verschillende informatiemomenten gehouden en er zal verder concertatie zijn waarondernatuurlijk de momenten die voorzien worden door de wetgeving. Daarnaast zullen verder informatiemomenten voorzienworden gedurende het gehele verloop van de werf.3.13 AfvalbeheerLe manque d’informations des riverains est la première cause de désagréments. L’incertitude quant à la nature duchantier, à sa durée et à ses périodes de travail est souvent la source de réclamations légitimes des riverains.A ce stade différents moments d’informations ont déjà eu lieu et il y aura encore des moments de concertations notammentceux prévus par la législation mais des moments d’information seront prévus tout au long de la phase dechantier du projet.3.13 La gestion des déchets3.13.AWerf3.13.AChantierAlle materialen die vrijkomen bij de uitgraving ten behoeve van de bedding zullen overeenkomstig de geldende reglementeringengesorteerd en afgevoerd worden. Er zal getracht worden zoveel mogelijk te hergebruiken op de sitezelf.Les déblais issus de du terrassement du coffre seront triés et évacués conformément aux règlements en vigueur. Ons’efforcera au maximum d’en assurer le recyclage sur le site propre.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 71 van 74

Niet-technische samenvatting van het effectenverslag4 Niet-technische samenvatting van het effectenverslag4 Résumé non technique du rapport d’incidences4.1 Stedenbouw en Landschap - Samenvatting van de onderzochte Varianten4.1 L’urbanisme et le paysage – Synthèse des variantes analysées4.1.AHaalbaarheidsstudie4.1.AEtude de FaisabilitéUit de haalbaarheidsstudie van Stratec die de verschillende mogelijke openbaar vervoer tracés onderzocht komt devariant 3A-H als beste variant naar voren. Dit is een tramverbinding via de Jetselaan richting UZ Brussel en zo verdernaar de Heizel via de Dikke Beuklaan. Deze variant werd uitgewerkt en verfijnd waarbij de inplanting van dehaltes en de exacte inplanting van de trambedding verder worden bepaald. Dit tracé vormt de huidige stedenbouwkundigevergunningsaanvraag.L’étude de faisabilité de Stratec qui a analysé les différentes possibilités de tracés de transport en commun fait ressortirla variante 3A-H comme meilleure variante. Cette variante correspond à une liaison tram par l’avenue de Jetteen direction de l’UZ Brussel et qui se poursuivra vers le Heysel par l’avenue de l’Arbre Ballon. Cette variante fut développéeet précisée notamment par rapport à l’implantation des arrêts du site propre tram. Ce tracé forme l’actuelledemande de permis d’urbanisme.4.1.BHaltes4.1.BArrêtsDe afstand tussen de haltes wordt aangepast om de haltes te kunnen voorzien op de pleinen en ze daar kwalitatiefte kunnen uitwerken met minimale hinder voor aansluitende bewoning en maximale toegankelijkheid. Het blijkt echterniet haalbaar een halte te voorzien op het Koningin Astridplein zelf door de gebrekkige inter-modaliteit hiervanmet bus en de korte tussenafstand die dan ontstaat tussen de haltes. Er wordt een halte voorzien onder de huidigespoorwegbrug. Hierdoor wordt de overstap met het toekomstige GEN-netwerk mogelijk. Daartoe wordt een voldoendebreed eilandperron voorzien voor de tram.La distance entre les arrêts est adaptée pour les implanter de préférence sur les places, ce qui permet un aménagementde qualité présentant le double avantage de réduire les nuisances pour les habitations situées à proximité etd’optimiser l’accessibilité. Il n’est toutefois pas possible d’implanter un arrêt sur la place Reine Astrid, vu le manqued’inter-modalité avec le réseau de bus et la distance faible entre arrêts.Un arrêt est prévu sous l’actuel pont du chemin de fer afin d’optimiser les connexions avec le futur RER. Un quaicentral suffisamment large est aménagé pour le tram.4.1.CInplanting trambedding4.1.CImplantation des voies de tramLangs de Jetselaan en de Tentoonstellingslaan tot het Oude Afspanningsplein wordt gebruik gemaakt van een centraletrambedding. Vanaf hier op de Laerbeeklaan en Dikke Beuklaan wordt overgegaan op een asymmetrischetramligging om de haltes beter aan te sluiten bij de verschillende polen in dit deel zoals het UZ Brussel en de scholenalsook om het kruispunt ter hoogte van het Oude Afspanningsplein te vereenvoudigen. In de Dikke Beuklaanwisselt de bedding van kant om aan te sluiten bij de wijk “Tuinen van Jette” en op het grondgebied van het BrusselsHoofdstedelijk Gewest te blijven. Dit biedt ook belangrijke mobiliteitsvoordelen want door de asymmetrische liggingmoet het verkeer komende van de Ring de trambedding niet kruisen en wordt het kruispunt met de RomeinseSteenweg vereenvoudigd en compacter.Le long de l’avenue de Jette et de l’avenue de l’Exposition, le site propre du tram est aménagé en partie centralejusqu’au rond-point de l’Ancienne Barrière. Ensuite, il se poursuit de manière asymétrique sur l’avenue de Laerbeeket l’avenue de l’Arbre Ballon afin d’implanter les arrêts au plus près des différents pôles, tels que l’UZ Brussel et lesdifférentes écoles mais aussi de simplifier le carrefour à hauteur de l’Ancienne Barrière. Dans l’avenue de l’ArbreBallon, le site propre change de côté afin de se rapprocher du quartier « Les Jardins de Jette » et de rester sur leterritoire de la Région de Bruxelles-Capitale. Ce tracé présente aussi plusieurs avantages en termes de mobilité : lacirculation en provenance du ring ne doit pas couper les rails du tram et le carrefour avec la Chaussée Romaine estsimplifié et plus compact.4.2 Het ErfgoedDe nieuwe tramlijn en de aansluitende heraanleg van de openbare ruimte zullen geen invloed hebben op erfgoedvlak.4.2 Le patrimoineLa nouvelle ligne de tram et l’aménagement connexe de l’espace public n’auront pas d’influence en matière de patrimoine.4.3 Het Sociale en Economische Vlak4.3.AWerfimpactTeneinde de werfimpact te beperken voor de handelszaken en voor de inwoners. Zal er gedurende de gehele werftoegankelijkheid gewaarborgd worden en zal de werf in fasen uitgevoerd worden. Deze fasen zullen vastgelegdworden in nauw overleg met de politie, de gewest- en gemeentediensten, maar ook met de handelscomités enmarktorganisatie.4.3 Le domaine social et économique4.3.AChantierL’impact du chantier sera limité tant pour les commerçants que les habitants. L’accessibilité sera assurée duranttoute la durée du chantier, qui sera mené par phases. Ces différentes phases seront définies en concertation étroiteavec la police, les différents services des communes et de la région ainsi que les associations de commerçants et lesorganisateurs du marché.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 72 van 74

Niet-technische samenvatting van het effectenverslag4.3.BInvloed op handelskern JetteOm reden van goede overstapregeling maar ook om geen enkele handelszaak in de omgeving van het Koningin Astridpleinte benadelen, werd besloten de haltes verspreid in te planten rond de kern, en dus niet op het plein alleen.De marktkramen die nu ingeplant zijn op de middenberm van de Jetselaan zouden bij voorkeur opnieuw worden ingeplantop de Jetselaan, op het grondgebied van de gemeente Ganshoren. Daarnaast zullen trams op marktdagenhun snelheid moeten aanpassen aan de bezoekers.Teneinde een goede toegankelijkheid ook per auto te waarborgen van de handelskern Spiegel, is een bijzondereaandacht gegaan naar de parkeergelegeheden en wordt er eveneens een ondergrondse parking voorzien onder hetSpiegelplein. De aanvraag voor een stedenbouwkundig attest loopt parallel met de huidige aanvraag.4.4 De Mobiliteit4.4.AInvloed op het verkeerOp de Jetselaan is de beschikbare breedte beperkt, Het is onmogelijk het behoud van een groot aantal parkeerplaatsente combineren met de aanleg van fietspaden. Daarom werd gekozen deze lokale weg zo in te richten datde rijsnelheid beperkt blijft door plateaus ter hoogte van de kruispunten en oversteekplaatsen te voorzien en doorhet ombuigen verbinding met Tentoonstellingslaan, zodat een gemengd ruimtegebruik door fietsers en voertuigenmogelijk wordt. Om het aantal conflicten met de tram te beperken wordt het aantal kruisingen van de middenbermbeperkt en geconcentreerd in 2 met verkeerslichten beveiligde kruispunten. Voor fietsers en voetgangers wordenwel oversteeksteekplaatsen voorzien ter hoogte van de zijstraten, met hoekverdraaiingen in plaats van verkeerslichten.Ter hoogte van de Eeuwfeestsquare wordt verkeer tussen de Jetselaan en de Tentoonstellingslaan afgebogen viade Gemeentestraat. De ruimte die hierdoor vrijkomt wordt benut voor een veilige halte in het park.De Tentoonstellingslaan blijft een grootstedelijke weg met 2x2 rijstoken en wordt voorzien van vrijliggende fiets- envoetpaden.De huidige rotonde ter hoogte van het Oude Afspanningsplein zal worden omgevormd tot lichtengeregeld kruispuntomdat reeds vandaag het rondpunt moeite heeft om het verkeer aan te kunnen op de spitsuren en dat een tramdoorheen de rotonde het verkeer in alle richtingen nog meer zou vastzetten en problematisch zou zijn voor de doorstromingop bepaalde uren.De twee rijrichtingen op de Laerbeeklaan en Dikke beuklaan zullen worden samengevoegd in een compacte weg.Om een goede doorstroming te garanderen voor openbaar vervoer en hulpdiensten wordt een extra strook voorzienvoor bussen en hulpdiensten tussen het UZ Brussel en het Oude Afspanningsplein en wordt een gemengde baanvoor tram, bus en hulpdiensten voorzien op de Dikke Beuklaan. Langsheen de Laerbeeklaan en Dikke Beuklaanwordt een vrijliggend dubbelrichtingsfietspad voorzien langs de kant van het UZ in het kader van de GewestelijkeFietsroutes. Op geregelde afstand worden oversteekplaatsen voor fietsers en voetgangers voorzien die ofwel zullenworden beveiligd met verkeerslichten ofwel met asverschuivingen.4.3.BImpact sur le noyau commercial de JettePour des raisons d’optimalisation des correspondances mais aussi pour ne pas désavantager les commerces de laplace Reine Astrid, il a été décidé de répartir les arrêts autour de la place et pas uniquement sur celle-ci. Leséchoppes de marché qui sont actuellement implantées sur la berme centrale de l’avenue de Jette seront de préférenceimplantées sur l’avenue de Jette, sur le territoire de la commune de Ganshoren. Les jours de marché, lestrams devront adapter leur vitesse aux passants.Afin de ne pas empêcher une bonne accessibilité du pôle commercial en voiture également une attention particulièrea été donnée à l’accès voiture par l’intégration d’un parking souterrain à la place du Miroir. La demande pour un certificatd’urbanisme est introduit en parallèle.4.4 La mobilité4.4.AImpact sur la circulationL’avenue e Jette présente une largeur limitée. Il s’avère dès lors impossible de maintenir un nombre élevé de placesde stationnement tout en aménageant des pistes cyclables séparées. Il a dès lors été décidé d’aménager la dessertelocale de manière à y réduire la vitesse pratiquée, par des plateaux surélevés à hauteur des carrefours et despassages pour piétons et en détournant la liaison avec l’avenue de l’Exposition, afin de permettre une utilisation partagéede la voirie par les cyclistes et les automobilistes.Afin de limiter les conflits potentiels avec le tram, le nombre de traversées de la berme centrale a été réduit à 2 carrefourssécurisés à feux. Pour les piétons et les cyclistes, des traversées sont prévues à hauteur des rues perpendiculaires,avec des chicanes au lieu de feux.La circulation entre l’avenue de Jette et l’avenue de l’Exposition est déviée par la rue Communale à hauteur dusquare du Centenaire. L’espace ainsi libéré est utilisé pour aménager un arrêt sécurisé dans le parc.L’avenue de l’Exposition reste une voie métropolitaine avec 2x2 bandes de circulation et des trottoirs ainsi que despistes cyclables séparées du trafic.L’actuel rond-point à hauteur de l’Ancienne Barrière sera transformé en un carrefour à feux, vu que le trafic automobilepose déjà problème aujourd’hui aux heures de pointes et que la traversée du rond-point par le tram serait encoreplus problématique pour la fluidité du trafic et risquerait de bloquer la circulation dans toutes les directions auxheures de pointe.Les bandes de circulation sur les avenues de Laerbeek et de l’Arbre Ballon seront rassemblées en une voirie compacte.Pour assurer la fluidité des transports en commun et des services de secours, une bande complémentairedestinée aux bus et services de secours est prévue entre l’UZ et l’Ancienne Barrière. Le site propre du tram seraaussi accessible aux bus et véhicules de secours sur l’Avenue de l’Arbre Ballon.Une piste cyclable bidirectionnelle est aménagée le long des avenues de Laerbeek et de l’Arbre Ballon du côté del’UZ dans le cadre des Itinéraires Cyclables Régionaux.Des traversées piétonnes et cyclistes seront aménagées à intervalles réguliers. Elles seront sécurisées soit par desfeux soit par des chicanes.4.4.BImpact sur le stationnement4.4.BInvloed op het parkerenDe 73 plaatsen die zullen verdwijnen op de Jetselaan voor de tramaanleg en voor de parkinginritten zullen gecompenseerdworden door de bouw van een ondergrondse parkeergarage onder het Koningin Astridplein.Langs de Tentoonstellingslaan en het Oude Afspanningsplein blijft globaal het huidige aantal parkeerplaatsen behouden.Langsheen de Laerbeeklaan en de Dikke Beuklaan zullen een groot aantal plaatsen sneuvelen voor de tram. Dezegratis parkeerplaatsen worden vandaag de dag echter voornamelijk gebruikt door gebruikers van het UZ Brussel diede betaalparking op de ziekenhuissite willen vermijden. Deze gebruikers zullen in de toekomst op de site van het UZLes 73 emplacements qui disparaîtront sur l’avenue de Jette pour l’aménagement du tram et les entrées du parkingseront compensés par la construction du parking souterrain sous la place Reine Astrid.Le nombre actuel d’emplacements de stationnement le long de l’avenue de l’Exposition et de l’Ancienne Barrière estmaintenu.Le long des avenues de Laerbeek et de l’Arbre Ballon, l’aménagement du site propre du tram implique le retrait d’uncertain nombre d’emplacements de stationnement. Ces places de stationnement gratuit sont actuellement occupéesessentiellement par les usagers de l’UZ, qui évitent ainsi le parking payant de l’hôpital. Dans l’avenir, ceux-ci devrontutiliser le parking sur le site de l’UZ. Un nombre suffisant d’emplacements de stationnement est maintenu du côtédes habitations (le long de la desserte locale). Il est proposé d’installer un système de carte de riverains.Effectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 73 van 74

Résumé non technique du rapport d’incidencesmoeten parkeren. Langs de woningen (aan ventweg) worden wel voldoende parkeerplaatsen behouden. Hier wordtaangeraden een systeem van bewonerskaarten in te voeren.4.5 De bodem, het grondwater en het oppervlaktewaterDoor het reorganiseren van rijwegen en kruispunten zal het aandeel onverharde en permeabele oppervlaktes langsheenhet ganse tracé toenemen van 32 000m² naar 45 000m² of toenemen met 13000m² of met 12%. De gansetrambaan zal in een waterdoorlatende grasbedding worden uitgevoerd, met uitzondering van de haltes en de gemendetram-busbaan op de Dikke Beuklaan. Ter hoogte van het Koning Boudewijnpark wordt geen extra ruimte ingenomenen wordt binnen het huidige gabarit gebleven.4.6 Afvalwater, regenwater en watervoorzieningDe bestaande riolering watert af naar het Koning Boudewijnpark. Camera-inspectie zal moeten uitwijzen of de rioleringnog in goede staat is. Het is mogelijk om van de gelegenheid gebruik te maken om het regenwater en het afvalwatergescheiden af te voeren, dit verminderd de kans op wateroverlast.4.7 Invloed op het milieu (fauna, flora, hydro(geo)logie)Een fytosanitaire studie werd opgemaakt voor de platanen op de Jetselaan. Hieruit bleek dat het overgrote deel vande 102 bomen gezond is en dat ze kunnen behouden blijven bij de uitvoering van tram 9. Het aantal te kappen platanenlangsheen de Jetselaan in functie van het project werd gereduceerd tot 2.De 13 paardenkastanjes tussen de Lakenselaan en het Koningin Astridplein zullen gekapt moeten worden omdatdeze te dicht bij mekaar staan geplant om de tram ertussen te laten passeren.Op de Tentoonstellingslaan, zullen voor de aanleg van de trambedding een honderdtal bomen en struiken van zeerdiverse soorten moeten gekapt worden, voornamelijk op de huidige beplante middenbermen. Dit zal gecompenseerdworden door de aanplant van meer dan 200 nieuwe laanbomen langsheen het tracé.4.8 De mensVeiligheid, informatie en communicatie zijn hier de drie sleutelwoorden. Alle betrokkenen dienen tijdig en regelmatiggeïnformeerd te worden over het project en de werf en timing van het project. Dit geldt voor omwonenden, scholendie in de omgeving liggen, handelaars, marktkramers,… Tussen deze belangengroepen enerzijds, en de opdrachtgeveranderzijds moet er een goede en frequentie communicatie en participatie gevoerd worden over het te volgenproces.De komst van een tram en de volledige herinrichting die daarbij hoort maakt het mogelijk de veiligheid te verbeterenvan diverse kruispunten en oversteekplaatsen, in het bijzonder de oversteekplaatsen van de trambedding. Een goedesignalisatie aan deze punten is cruciaal.Om de veiligheid te verhogen worden langsheen het tracé ook overal fietspaden afgelegd.4.9 Hinder veroorzaakt door de bouwwerkzaamhedenDe werf zal gefaseerd gebeuren, te beginnen vanaf de Romeinse Steenweg richting Jetselaan. De hinder wordt dusbeperkt over telkens een deel van het tracé. De bouw van de ondergrondse parkeergarage onder het Spiegelpleinzal parallel beginnen om de aanleg van de tramsporen erboven niet te vertragen.Om de schade aan de bomen, in het bijzonder op de Jetselaan, tijdens en na de werf te beperken, dienen strikteregels voor de bescherming van de gezondheidstoestand gerespecteerd te worden. Zo moeten beschermendeschilden rond de stammen aangebracht worden, dient het overrijden van de boomwortels beperkt te worden en dienenalle rijroutes in de buurt van de wortels voorzien te worden van staalplaten voor het verdelen van de druklasten.Ophogingen en afgravingen van het terrein dienen vermeden te worden.4.5 Le sol, les eaux souterraines et les eaux de surfaceGrâce à la réorganisation des voiries et carrefours, la part des surfaces non minérales et perméables va augmenterde 32.000 m² à 45.000 m² sur la totalité du tracé, soit une augmentation de 13.000 m² ou 12%. La totalité de la lignede tram sera aménagée sur une berme engazonnée perméable à l’eau, à l’exception des arrêts et du site propretram-bus sur l’avenue de l’Arbre Ballon. A hauteur du parc Roi Baudouin, le tracé est maintenu dans le gabarit existantet ne prend pas d’espace supplémentaire.4.6 Les eaux usées, eaux pluviales et eaux de distributionL’égouttage actuel se vidange en direction du Parc Roi Baudouin. Son état devra être vérifié à l’aide de caméras. Cesera l’opportunité d’aménager des évacuations séparées pour les eaux pluviales et les eaux usées, ce qui diminuerales risques d’inondation.4.7 Impact sur l’environnement (faune, flore, hydro(géo)logie)Une étude phytosanitaire a été menée pour les platanes de l’avenue de Jette. Il en ressort que la majeure partie des102 arbres sont en bon état et qu’ils peuvent être maintenus durant la mise en oeuvre du tram 9. Le nombre de platanesà abattre en fonction du projet est réduit à 2. Les 13 marronniers entre l’avenue de Laeken et la place ReineAstrid seront abattus car ils sont trop proches les uns des autres pour permettre le passage du tram.Sur l’avenue de l’Exposition, pour permettre l’aménagement de la ligne de tram, il faudra procéder, principalementsur la berme centrale de, à l’abattage d’une centaine d’arbres et arbustes d’espèces hétéroclites. Ceci sera compensépar la plantation de plus de 200 arbres d’alignement le long du tracé.4.8 L’être humainSécurité, information et communication forment les trois mots-clés de l’opération à ce sujet. Toutes les parties concernéesseront régulièrement informées du projet, du chantier et du planning. Il s’agira notamment des écoles duquartier, des commerçants, des maraîchers, etc. Une bonne communication, régulière et efficace, devra être instauréeentre d’une part, le maître d’ouvrage et d’autre part les différentes communautés d’intérêts, sur la totalité du processus.L’aménagement d’une nouvelle ligne de tram et des espaces publics adjacents rend possible l’augmentation de lasécurité à différents carrefours et traversées. Une bonne signalisation sera un point crucial en termes de sécurité,parallèlement à la nouvelle ligne de tram le projet de réaménagement des avenues comprend égalementl’introduction de liaisons piétonnes et cyclistes.4.9 Incidences transversales du chantierLe chantier se déroulera par phases, en commençant par la chaussée Romaine direction l’avenue de Jette. Les nuisancesseront donc limitées à un tronçon du tracé. La construction du parking souterrain sous la place du Miroir seramenée en parallèle afin de ne pas ralentir la pose des voies de tram en surface.Afin de limiter les dégâts aux arbres durant le chantier, en particulier sur l’avenue de Jette, des règles strictes de protectionde leur état sanitaire devront être respectées. Ainsi des boucliers de protection seront installés autour desarbres et pour éviter d’écraser les racines des arbres, des plaques de métal devront être installées aux endroits depassage situés à proximité des racines afin de répartir les charges. Les remblais et déblais sur le terrain seront évitésEffectenrapport tram 9 – Rapport d’ incidences tram 9Pagina 74 van 74