Vl lil - Vijfeeuwenmigratie.nl

191noemen die hen waren voorgegaan. Nietteminhebben we aandacht besteed aan de FriulaanGiovanni Gobeschi, de Surinamer Harry Ganpat,de Chinees Kwok Shu Cheung en de Indischerepatriant Tjalie Robinson die een blijvendstempel op Den Haag hebben gedrukt.Met hun terrazzovloeren, tropische winkels,Chinese restaurants en Pasar Malam vormenzij de schakels tussen heden en verleden, tussennieuwe stad en land van herkomst, en zijnzij de wegbereiders geweest voor landgenotendie volgden.Bij de komst van migranten naar Den Haagspeelde kettingmigratie een belangrijke rol,hoewel er uiteraard ook mensen bij toeval inDen Haag terechtkwamen. In de regel was deaanwezigheid van familie of kennissen echterdoorslaggevend. Dat zagen we bij een tweetalHongaarse vluchtelingen die naar Den Haagkwamen, omdat hun zus hier in de jaren twintigals pleegkind was gekomen. In hun spoorkwam ook een aantal vrienden mee. De Italiaanseschoorsteenvegers en terrazzowerkerslieten familieleden en dorpsgenoten uit Italiëoverkomen om hier voor hen te werken. Nietalleen omdat ze het werk beter beheersten,maar ook omdat ze letterlijk en figuurlijk dezelfdetaal spraken. Dat wil niet zeggen dat deknechten ook daadwerkelijk beter af warenbij hun Italiaanse bazen, want zij klaagdenvaak over het harde regime waaraan zij werdenonderworpen.Ook bij de latere gastarbeiders vormde de aanwezigheidvan kennissen en familieleden eenbelangrijk motief om naar Den Haag te komen.De bedrijven speelden daar bovendien op in.Het aannemen van een broer of een neef vaneen werknemer had als voordeel dat de laatstezich verantwoordelijk voelde en een oogje inhet zeil hield. Op een andere manier speeldennauwe banden een belangrijke rol bij de vrouwendie als baboe met Nederlandse gezinnenuit Nederlands-Indië naar Den Haag reisden.Het was in sommige gevallen vanzelfsprekenddat zij het vooroorlogse verlof naar het verreNederland met hun werkgevers zouden meemaken.Een aantal van die vrouwen is uiteindelijkgebleven, hoeveel is moeilijk te schattenop basis van de ons beschikbare gegevens. Zijvormden een hechte gemeenschap, die overigenszeer apart van de Haagse samenlevingstond.In het hoofdstuk over Surinamers werd devraag opgeworpen waarom er zoveel meerHindostanen dan creolen naar Den Haag kwamen.Veel antwoorden wezen uiteindelijk inde richting van een pionier in de ware zin vanhet woord: Harry Ganpat. Zijn aanwezigheidkan echter niet de enige oorzaak zijn geweest,want ook creolen zoals Fons Ceder vingenlandgenoten op en maakten hen wegwijs in deHaagse c.q. Nederlandse samenleving. Ganpatpakte de hulpverlening evenwel professioneelaan, zoals hij dat later ook met zijn anderezaken zou doen: hij volgde een opleiding op desociale academie en via het ministerie vanMaatschappelijk Werk werd hij de eerste Surinaamsemaatschappelijk werker in Nederland.Ook toen hij deze baan verruilde voor zijnhandel in tropische producten, wisten nog veelmensen hem te vinden.Waarom Den Haag?De activiteiten van de pioniers en de migrantendie in hun spoor volgden, vertellen echter niethet hele verhaal. We weten nog niet waaromdie 'neef' naar Den Haag kwam en waarom aldie andere migranten juist deze neef achternagingen en niet iemand anders. Wat maakte hetzo aantrekkelijk voor de duizenden migrantenom zich er tijdelijk of permanent te vestigen?Den Haag had een aantal specifieke karaktertrekkendie deze stad aantrekkelijker maaktendan veel andere steden. Vanwege de grote enrijke middenstand trokken er meer dienstbodesnaar Den Haag dan naar andere Nederland -se steden. Alleen in Amsterdam waren er in1930 meer dienstmeisjes, maar die stad wasdan ook beduidend groter. Daarnaast waren erde vele instellingen en bedrijven die een bandmet Indië hadden, wat de komst van de baboesen later ook de Indische Nederlanders ten deleverklaart. Zelfs in de jaren vijftig, toen er eengroot tekort aan woningen bestond, lieten zijzich hierdoor niet weerhouden om zich in DenHaag te vestigen. Zij kenden de Indische repu-