duurzame ontwikkeling landschap omgeving ... - Provincie Drenthe

Het herstellen en ontwikkelen vancultuurhistorische- en natuurwaarden in het landschapPROJECT “DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAPOMGEVING DWINGELOO”april 2011

DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

Project “Duurzame ontwikkeling landschapomgeving Dwingeloo”Dit boekje is opgesteld in het kader van het project“Duurzame ontwikkeling landschap omgeving Dwingeloo”en geeft weer welke werkzaamheden er binnendit project zijn uitgevoerd.Het project is gesubsidieerd door de provincie Drenthesamen met Europese gelden en uitgevoerd doorde gemeente Westerveld.Het project is in de periode 1 september 2008 en 1april 2011 uitgevoerd.Achterin vindt u een stippenkaart met het plangebied.De stippen verwijzen naar de teksten en foto’sin dit boekje.Advies- en Ingenieursbureau Oranjewoud heeft deprojectbegeleiding verzorgd.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

Doel van het projectHet doel van het project is om de cultuurhistorischeen landschappelijke waarden in het landschap teherstellen en daardoor de kenmerkende regionaleidentiteit te behouden voor de toekomst.In dit kader zijn boerenerven hersteld en kenmerkendebeplantingsstructuren verstrekt en is de omgevingvan havezate Oldengaerde opgewaardeerd.Daarnaast vindt er binnen het project een versterkingplaats van de aanwezige natuurwaarden in bos- ennatuurterreinen. Ook beleving en bewustwording vanhet landschap staat daarbij centraal.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

StartOp 18 november 2008 is het project officieel geopendmet het onthullen van het informatiebordnabij havezate Oldengaerde aan het Westeinde teDwingeloo. ‘s Avonds is een voorlichtingsavond gehoudenvoor belangstellenden en betrokkenen.AfsluitingOp 12 april 2011 is het project feestelijk afgesloten.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

BegeleidingsgroepHet project is uitgevoerd onder begeleiding van:Jac Postma - projectleiderGemeente Westerveld,Johan TrompetterGemeente WesterveldAfke Goosen - projectbegeleidingAdvies- en Ingenieursbureau OranjewoudMeino LumkesProvincie DrentheArien Sikken/ Martijn JansenBosgroep Noord Oost NederlandPiet Kerssiesvertegenwoordiger boermarken Lhee, Eemster, Leggeloo,Lheebroek en DwingelooAlbert WintersStichting Het Drentse LandschapHan DuyvermanVereniging NatuurmonumentenHans Beens/ Henk TimmermanStaatsbosbeheerCees BovenkampRecreatieschap DrentheDUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

CULTUURHISTORIEoranje stip 1Brink van LheeDe brink is deels in particulier eigendom en deels inbezit van Boermarke Lhee.Het bomenbestand is uitgedund en verjongd, er zijn 9nieuwe zomereiken geplant. Het bestaande gemeentelijkeinformatiebord is verplaatst naar de bushalte.Het rustieke houten informatiepaneel is gerenoveerden samen met een picknickbank in het hart van debrink herplaatst.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

oranje stip 2Joodse begraafplaats DwingelooDe Joodse begraafplaats gelegen aan de Bosrandin Dwingeloo is van 1830 - 1950 in gebruik geweesten sindsdien in ruste. De begraafplaats is eigendomvan het Nederlands Israëlitische Kerk-genootschapin Amsterdam en wordt beheerd door de gemeenteWesterveld.De beeldbepalende eiken rondom zijn gesnoeid enhet vervallen gaashekwerk is vervangen door eenduurzaam stalen spijlenhekwerk.Als dank voor de verrichte werkzaamheden heeft hetKerkgenootschap als blijk van waardering een boomgeplant in Israel.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

oranje stip 3Havezate Oldengaerde WesteindeHavezate Oldengaerde is gebouwd rond 1420 ensinds 2004 aangemerkt als Rijksmonument. In het kadervan dit project zijn diverse werkzaamheden verrichtom het cultuurhistorisch karakter te behouden:De dubbele grachten rond de tuin van de havezatezijn geschoond waarbij de bagger is verwerkt in deaangrenzende percelen. Van te voren is een bodemonderzoekverricht waaruit gebleken is dat er geenschadelijke elementen in de bagger voorkomen. Tevensis een natuurtoets verricht om schade aan floraen fauna te voorkomen.De grachten zijn met duikers met elkaar verbondenen er is een waterwindmolen geplaatst.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

Via een nieuw gegraven sloot worden de grachten zovoorzien van voldoende water.Aan de westzijde is ‘t Veentien’ hersteld, een weideperceeldat geruime tijd in gebruik was als kuilplaats.De omringende elzensingel is afgezet.Binnen het gebied is een ommetje gepland, de routewordt de komende tijd verder uitgewerkt (rode stip5). Aan de westzijde van het landgoed is een picknickbankgeplaatst.In de omringende bospercelen is divers werk verricht,zie oranje stip 3.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

oranje stip 4Huize WestrupNaast Oldengaerde liggen binnen het plangebied nog3 havezates. Aan de westzijde van Dwingeloo liggenBatinge en Entinge. Beide zijn behoudens de funderingenen de contouren niet meer herkenbaar en zijnin eigendom bij verschillende eigenaren.planting. Het bosje is uitgedund en bijgeplant metinheemse soorten. Ten slotte zijn een haag en enkelefruitbomen aan het erf toegevoegd.Huize Westrup is gelegen aan de doorgaande Entinghewegin het dorp Dwingeloo. Het is in particulierbezit en wordt permanent bewoond. De tuin is jarengeleden volgens historische contouren hersteld en debeeldbepalende bomen worden regelmatig gesnoeid.Het opwaarderen van de huidige sloot naar eengracht zoals vanuit cultuurhistorie wenselijk wasbleek niet mogelijk, gezien de huidige eigendomssituatieen de waterhuishouding. De sloten zijn welopgeschoond en vrijgemaakt van ongewenste beDUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

oranje stip 5 t/m 11LandgoederenOnder begeleiding van Bosgroep Noordoost-Nederlandzijn diverse werkzaamheden verricht in de bossenvan de volgende particuliere landgoederen:• Oldengaerde• Nieuwe Bork Slotbos• Oude Bork• Klaverdrie• Het Loo• Stroovledder• Rostwijckde laan voldoende ontwikkelingskans te geven. Padenen wallen zijn in ere hersteld. Ook is divers onderhoudverricht aan de bospercelen als het afzetten vanhakhout en het verwijderen van ongewenste soorten.Hierbij is herplant met inheemse boomsoorten enstruikvormers.Er is met name gewerkt aan behoud van cultuurhistorischeelementen als lanen, paden en wallen. De bomenzijn gesnoeid of indien nodig gekapt en herplantom het beeld voor de toekomst te kunnen behouden.Naastliggende bosstroken zijn hierbij vrijgezaagd omDUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

oranje stip 12LandhekkenIn het gebied zijn ca. 57 landhekken geplaatst. Hierbijis gekozen voor het ‘Drents poothek’, ook wel ‘wringhek’genoemd. Het type hek dat vanuit cultuurhistorischoogpunt in het Drentse landschap thuishoort.De hekken zijn gemaakt van eikenhout en bestaanuit twee palen met een dwarsliggende boom en eendrietal planken. Deze boom is dermate zwaar datdeze als contragewicht dient bij het openen van hethek. De ‘wring’ aan de onderzijde geleidt hierbij.De hekken zijn geplaatst op toegangen naar weidenof boomgaarden en/ of een markante locatie.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

LANDSCHAPgroene stippen 1 t/m 32Herstellen boerderijervenBinnen het plangebied staan veel karakteristiekeboerderijen. Diverse eigenaren hebben zich aangemeldom hun erf weer in “cultuurhistorie” terug tebrengen.Voor het herstellen en versterken van de kenmerkendeelementen zijn 11 landschapselementenbenoemd: houtwal, houtsingel, bosje, bomenrij, laan,solitaire boom, fruitbomen, kleinfruit, haag, poel enlandhek.In totaal zijn 32 erven opgewaardeerd met nieuweaanplant, de uitheemse beplanting is daarbij voorafverwijderd.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

Foto: BosgroepDUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

groene stip 33PrunusbestrijdingAan de Bosrand en de Lheebroekerzandweg zijn metmedewerking van diverse particuliere eigenaren enboermarke Lheebroek diverse bospercelen ontdaanvan Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina) , ookwel ‘bospest’ genoemd.Deze uitheemse soort ontwikkeld zich dermate snelen verdrukt hierbij inheemse waardevolle soorten,dat bestrijding noodzakelijk is. Voor een optimaalresultaat is nogmaals bestrijden in de komende tweejaar wenselijk. Ook is van belang dat in aangrenzendepercelen de bospest wordt verwijderd om verdereverspreiding via zaad te voorkomen.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

ECOLOGIEblauwe stip 1Natuurterrein LeggelderveldHet Leggelderveld is grotendeels in eigendom bijNatuurmonumenten. Binnen het terrein is een oudetankgracht herkenbaar, een historisch element uit detweede Wereldoorlog, gegraven door de Duitsers envele kilometers lang. Binnen het project is deze grachtweer gedeeltelijk zichtbaar gemaakt door begroeiingte verwijderen en het oude profiel plaatselijk teherstellen. De wandelroute is verlegd om de grachtoptimaal te kunnen beleven en voorzien van klaphekkenen veeroosters zodat begrazingsbeheer van hetgebied mogelijk blijft.Aan de zuidzijde is een loopgraaf uitgemaaid.Natuurmonumenten is voornemens een informatiebordte plaatsen om de bezoekers te attenderen opdeze historische elementen uit de oorlog.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

lauwe stip 2FaunapassagesAls schakel in de te realiseren ecologische verbindingtussen het Ooster- en Westerzand aan de westzijdevan de Drentse Hoofdvaart en het Dwingelderveldaan de oostzijde zijn op een drietal locaties faunapassagesaangelegd.De passages zijn aangelegd in de Stroovledder, Koematen/Madeweg en de Achterste Weide en zijngeschikt voor amfibieën en reptielen. Naar verwachtingzullen als eerste padden gebruik maken van dedoorsteek.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

lauwe stip 3Herstellen en ontwikkelen RundveenIn het kader van het project is het meertje Rundveenaan de Rundveenweg te Dwingeloo weer in haaroorspronkelijke staat hersteld. Aan de west- en zuidzijdezijn middels grondboringen en proefsleuven deoude contouren teruggevonden. Om te voorkomendat bij deze werkzaamheden in de bodem eventueelaanwezige archeologische resten beschadigd raken isarcheologisch onderzoek verricht. Er zijn geen aanwijzingenvoor de aanwezigheid van archeologischewaarden of een pingoruïne, ook is geen esdek aangetroffen.Het veentje wordt aangeduid als ven.De (verwachte) natuurwaarden zijn hoog, mogelijk deveenbesparelmoervlinder?DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

lauwe stip 5 en 6Aanleg vleermuizenbunker en oeverzwaluwwandIn samenwerking met Landschapsbeheer Drenthe ende vleermuizenwerkgroep Drenthe is een vleermuizenbunkeraangelegd bij een biologisch veeteeltbedrijfaan de rand van het Leggelerveld en nabij hetBlauwe Meer. Nu is het wachten op de eerste vleermuizen,de omstandigheden lijken goed.Aan Het Lot nabij de Drentse Hoofdvaart en het dorpGeeuwenbrug is een oeverzwaluwenwand gerealiseerd.Voor de bouw van deze wand is veel informatieingewonnen over reeds bestaande wanden. Hierdoorwordt verwacht dat voor oeverzwaluwen een primabroedgelegenheid is gerealiseerd.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

lauwe stip 4 en 7Nestkasten en ooievaarsnestVia de Vogelwacht zijn binnen het plangebied 12nestkasten voor Steenuilen geplaatst. De kasten wordenregelmatig gecontroleerd en de ontwikkelingenvan de uilen worden nauwlettend gevolgd.Aan de Lheebroek is een ooievaarsnest geplaatst.Het nest is 6 meter hoog en heeft een diameter vanca. 1,50 m. De ooievaar hecht aan een vochtig openweidegebied als leef- en verblijfsgebied. Vanuit eenomtrek van ca. 10 km kunnen ooievaars het nestbezoeken. Het nest behoeft weinig onderhoud, deooievaar redt zichzelf.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

RECREATIErode stip 2Fietsverbinding Blauwe meerOver een lengte van 440 m tussen de bocht De Polle/Koekoeksweg en Achter de Bargen is naast het bestaandezandpad een nieuw fietspad aangelegd.Op deze manier ontstaat een doorgaande fietsverbindingtussen Het Blauwe Meer en Geeuwenbrug.Het pad heeft een breedte van 1,50 m en is voorzienvan een halfverharding.Tussen het fietspad en het naastgelegen zandpad zijneiken paaltjes geplaatst om gebruik door auto’s tevoorkomen.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

ode stip 3(Picknick)bankenVoor de optimale beleving van het landschap zijn opdiverse locaties zitbanken geplaatst. Bij Lhee, op dekruising van Eemster, aan het Westeinde bij Oldengaerde,in de bocht van de Sliekenweg, in Lheebroeken aan het Schietveld staan picknickbanken. Bij hetRundveen is een zitbankje geplaatst.De banken zijn gemaakt van eikenhout en hebbeneen rustiek uiterlijk.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

ode stip 4InformatiebordBinnen het plangebied worden diverse informatiebordengeplaatst om de recreant van toelichtendeinformatie te kunnen voorzien.Het bord bij havezate Batinge wordt uitgewerkt doorDwingels Eigen en binnenkort geplaatst.DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO

NawoordDank aan iedereen die een bijdrage heeft geleverdaan het herstellen en versterken van het landschapvan Dwingeloo en omgeving!.Dank aan de begeleidingsgroep voor het prettig planprocesen natuurlijk alle grondeigenaren en betrokkenenin het plangebied.Ook dank aan de diverse instanties voor advies en samenwerkingals Waterschap Reest & Wieden, DienstLandelijk Gebied, IVN, Vogelwacht, LandschapsbeheerDrenthe, Drents archief, Dwingels Eigen enDrents Plateau.De volgende aannemers hebben binnen het projectwerkzaamheden verricht:Aannemers- en Loonbedrijf Vink B.V. - Lhee, De RooDrente BV - Stadskanaal/ Groenvoorziening A.J. vander Werf b.v. - Bedum , Dolmans landscaping - Beilen,EcoWoods/ HPhout - Oosterwolde, HoveniersbedrijfE. Warnders - Dwingeloo, Hoveniersbedrijf Roel Timmerman- Uffelte, Loon- en aannemersbedrijf DeSamenwerking BV - Elsloo, Oosterhof Holman InfraB.V. - Grijpskerk en Van Aken Hekwerk - Smilde.ColofonAdvies- en Ingenieursbureau Oranjewoud,Heerenveen, april 2011DUURZAME ONTWIKKELING LANDSCHAP OMGEVING DWINGELOO