Arbeid (1942) nr. 3 - Vakbeweging in de oorlog

VRIJDAG 10 JANUARI • TWEEDE JAARGANG NUMMER 3Bouwarbeiders en hun bondZie pag. 7

Hongerlonen — zijn zij er nog in Nederland? Ja zeker, en meerdan u wel denkt. Een artikel, dat wij laatst schreven, heeftenkele pennen van slachtoffers van deze lage lonen in beweging ge*bracht. Wij behandelden toen een brief van een jeugdigen metaal*bewerker in Friesland, die, zoals hij schreef, van een loon van ƒ 19.—geen contributie kon betalen en daarom geen lid kon worden van hetN.-V.V. Men is geneigd zo'n man onvoorwaardelijk gelijk te geven.Van zo'n loontje kan men niet eens de kosten van het huishoudenbestrijden en het is dus begrijpelijk, dat de vakbondscontributie inhet gedrang komt.Wij weten dat dit argument in tal van gezinnen zwaar weegt en metdes te meer respect maken wij dan ook melding van het geval vaneen arbeider in Zeeuws*Vlaanderen, die ons schrijft: „Ik weet wel,ƒ 19.— is te weinig vooral in dezedure tijd, maar wat zou er vanonze organisatie terecht komen,'iiiiimiiininiininiiiiiiiiiiiinwanneer wij juist dat afbraken,wat het enige middel is om eenbehoorlijk loon te verkrijgen. Ikben zelf van oorsprong fabrieks=arbeider, maar de fabriek waar ikwerkte, is gesloten wegens detijdsomstandigheden, zodat ik nugenoodzaakt ben om in de land*bouw mijn brood te verdienen.Dat „brood verdienen" is eenmooi woord voor een droevigetoestand, want ik verdien op hetogenblik ƒ 2.40 per dag en perweek niet meer dan ƒ 13.20 om*dat we maar 5i dag werken. Inde oogst was het iets beter, toenmaakten we 35 cent. Bij langedagen kon men er toen mee uit*komen, doch ƒ 13.20 in de win=tertijd, dat is een hongerloonwaarvan wij hier niet bestaankunnen. Toch ga ik niet uit deorganisatie. We moeten allen lidblijven; maar ik hoop, dat hetN.V.V. ook verbetering zal bren»gen in onze positie. Van de boe=ren zelf hebben wij het zeker niette verwachten. Ze zijn schatrijkhier in ZeeuwssVlaanderen,maar een arbeider laten ze deganse dag werken voor een paarcenten. En als je dat zo ziet, kaneen mens toch geen liefde voorDE STOKERDe sc/iop zwaait greepvasf in z'n grove handen,Die zwarf gebrand zijn voor een lange tijd.De ketels staan met felle muilen — wijd —,Waarin de kolen voor het laatst belanden.Hij loopt z'n wacht, ver van de koele dekken.Van hoofd en borst veegt hij het glimmend zweet.Het is, of hij daar op de plaat niets weetVan zon en lucht, van aankomst of vertrekken.Met lange ijzers slijst hij de rooster-baren.De kolert'bedden liggen hoog — vergloeid.Een hete baan, waarbij z'n lijf verschroeit,Die niemand hem benijdt onder het varen.In rook en stof moet hij z'n toeren lopen.Zijn dunne frok kleeft drijfnat aan z'n rug.De „kap" kijkt heel tevreden op de brug....De kar draait weer 't gewilde aantal knopen.zijn werk krijgen, want het loonverzoet de arbeid."Deze man, die de waarde vanorganisatie terdege inziet, eindigtheel typerend met de volgende zin: „Ik ga eindigen, want ik zou weleen heel boek kunnen schrijven als ik mijn hart eens helemaal mochtluchten, maar ik zal het er hier bij laten en ik hoop, dat het N.V.V.ook voor ons een verbetering zal bereiken, zodat er voor een iedereen bestaan is op deze wereld."Deze Zeeuwse arbeider heeft het goed gezegd en hij ziet ook heelprecies, wat de taak van het N.V.V. is. Dat is: te strijden voor eenmenswaardig bestaan voor iederen arbeider.Nu mene men niet, dat dergelijke hongerlonen alleen in uithoekenvan het land voorkomen. Een tweede brief kwam uit Leiden.Blijkbaar van een arbeider, die „Arbeid" wel leest, hoewel hij geenlid van het N.V.V. is. Hij zegt: „Ik ben 20 jaar oud en van beroepmeubelmaker in dienst van een klein bedrijf waar zes man werken.Er is ontzettend veel werk, maar als men om opslag komt, dan krijgtmen te horen: „De tijden zijn te slecht." Mijn loon is ƒ8.16 metaftrek van ziekenfondsgeld blijft over ƒ 8. —. Mijn vader ontvangtƒ 9.70. Daarvan gaat nog af 55 cent bondsgeld, blijft over ƒ 9.15. MetHij kent slechts vuren, vlammen, vonken,Aan boord behoort hij tot de zwarte staf,Tussen de bunkers in 't metalen graf, -Alleen vertrouwd met het snorren en het ronken.Van vuur en stoom getuigt z'n stokersleven,Bij roet en as kent hij z'n leed...., geluk ....De ketels pookt hij op de hoogste drukOm alles, — desnoods zichzelf te geven.C. D.lUiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinmiiii minimin luim uil in iiimiiiiiimiiiiiiiiiiiiiimiiimiii iiiiimiiiiiiiiimniiiiii ninii min iLIJNons beiden verdienen we dus ƒ 17.15. Hieruit zal u wel blijken, datik geen lid van het N.V.V. kan worden."Wat moet het antwoord zijn op brieven, die toestanden als dezeonthullen? Zoals bij ieder loonvraagstuk is er maar één antwoorden dat is: „organisatie." Hongerlonen kunnen alleen onmogelijk wor*den gemaakt door de solidariteit der arbeiders. Dat wil zeggen, doofgezamenlijk één lijn te trekken en één eis te stellen. En die eis heb*ben wij al genoemd: een menswaardig bestaan. Heel de vakbonds*actie, van het eerste begin af tot aan de dag van vandaag toe, richt:zich op dit doelpunt.De vraag nu wat men eerder moet doen: lid worden van de vakbond,teneinde met meer kracht een behoorlijke beloning te kunnen na*streven, of wel een hoger looflaf te wachten alvorens men totde vakbond toetreedt, is een jvorm van de oude vraag van water eerder was: het ei of de kip-1Dat zijn van die vragen, waaropgeen antwoord gegeven kan wor*den. Betere lonen en vakbonds*actie zijn één begrip. Wie ietswil bereiken moet zich organi*seren. Wie zich organiseren wil.moet zich offers getroosten.De arbeiders hebben getoond,dat zij offers weten te brengenen zij hebben ervaren, dat hetbrengen van die offers groot nutheeft gehad. Zonder enige over*drijving kunnen wij zeggen, datde arbeiders een veel groter be*sef van solidariteit hebben ge*toond dan welke andere grotebevolkingsgroep ook. Vergelijkbijvoorbeeld de contributies vaode boerenbonden eens met dievan de vakorganisatie en men zal iverstomd staan over het verschil-Er waren boerenbonden, waar*van men voor ƒ 2.50 per jaar lid jkon zijn, waarbij men dan nogeen gratis abonnement op hetorgaan toekreeg en zelfs dat waSden meesten boeren nog te veel-Schrijver dezes heeft persoonlijkmeegemaakt, dat er moeilijk* iheden waren bij het innen van decontributie voor een bedrijfs*voorlichtingsvereniging in delandbouw. Nu zijn de leden vandergelijke verenigingen uitslui*tend grote en vooruitstrevendeboeren. De contributie waarover het ging bedroeg.... 35 cent pe fha. voor e,en periode van 20 maanden. Maar bij verschillende ledenmoest de administrateur van de vereniging herhaaldelijk manen enkreeg hij het geld niet dan met moeite los! En dat waren dan no^de beste boeren! Een soortgelijke vereniging kon op een der Noord*Hollandse eilanden niet worden opgericht, omdat een contributievan een kwartje per jaar per hectare den boeren veel te veel was ..•Dan hebben de arbeiders heel wat anders getoond en trouwens heelwat anders bereikt. Maar zolang er zulke hongerlonen zijn, als waar*van wij in dit artikel gewagen, is er nog meer werk te doen dan wUin de eerste jaren zullen kunnen verzetten. Eerst door middel val 1waarlijk massale organisatie kunnen in ieder bedrijf loonovereefl',komsten bereikt worden, die voor het gehele Und verbindend ver'klaard kunnen worden, waardoor misstanden als hierboven gesignfl'leerd, verdwijnen.En als men dan beslist een uitspraak wil hebben over de vraageerst komt, het hogere loon of de vakbondscontributie, danwij: de vakbondscontributie. Want waar de vakbond zijn intrededoet, wordt het loon beter. De man in Zeeuws?Vlaanderen heeftgelijk: houdt onder alle omstandigheden vast aan de organisatie-UITGAVE VAN HET NEDERLANDS VERBOND VAN VAKVERENIGINGEN. Hoofdredacteur van het algemeen gedeelte van „Arbeid" < 5> 'C F Roosenschoon, Amsterdam. Voor de inhoud der inlegbladen zijn verantwoordelijk de daarop vermelde redacteuren. Verschijnt iedere week Adrtredactie en administratie: Hekelveld 15, Amsterdam-C. Telefoon 38811. Postbus 100.(Voorplaat: Foto WessinS'^:

Wat is rijkdom?datsia gedezeDeWat bedoelen we eigenlijk, alswe spreken over „een rijkIïlan " ? Het antwoord is: iemand, die° v ervloedig is gezegend met aardse8 °ederen. Tegelijk weten we, dat'het• nt al van deze mensen slechts zeere Perkt is. Daartoe is het voldoende,01 de belastingstatistiek op te slaan.;t aantal personen, dat aangeslagen. in de vermogensbelasting, bedroeg* het belastingjaar 1938—1939 ruim3.000 tegenover een aantal aangevanruim 1:364.000 in de innbelasting.Nu zijn er bij denlj otnstenbelastingen natuurlijk ook°g mensen, die zoveel verdienen met«un dagelijkse arbeid, dat men hens.r Ük beschouwt. Iemand met meer^an ƒ 10.000 inkomen valt daar bij-°orbeeld onder, maar het kan heelgebeuren, dat zo iemand tochaanslag heeft in de yermogenstasting, omdat hij vrijwel uitslui-' bestaat van zijn inkomen uitd. Dje man heeft wel een „rijk-"", maar is niet „rijk".et aantal mensen, dat een inkomenatl ƒ 10.000 of meer verdient, is echrzeer beperkt. Het is niet meer dan« lint -Pet van het totale aantal aangenen, wat niet wegneemt, dat2 pet niet minder dan 17 pet6r dient van het totale bedrag vane inkomens.lage verdiensten zijn verrewegt^ttalrijkst. De inkomens van ƒ 8001 ƒ1400 per jaar omvatten nietln der dan 47 pet van de aangeslatlen-. Als we daar nu nog bij tellen' aantal, dat geen aanslag ontvinge Séns te geringe inkomsten, danle n we, dat meer dan de helft vane bevolking minder dan ƒ 1400 pera r verdient. Nemen we de grens iets°§er, namelijk ƒ2000 per jaar, dan'' e n daaronder 74 pet van de aanenbijgevolg veel meer danrie kwart van de totale bevolking.uit deze cijfers blijkt, dat het- „rijke mensen" zeer beperkt° et zijn. Maar thans stellen wij de;:is deze verdeling van vele^n en weinig rijken er een diemoet bestaan en moet"J v en bestaan. Is het werkelijk zo,deartn ° e de en rijkdom altijddurenlij^eetïl enten van onze maatschappein °Pbouw zijn? Spottend zegt menden 6 Vollismond: „Rangen en stangal ^oeten er zijn". Dat is een soorttiejjftnur nor, waarmee men zijn criste v °° de maatschappij in de mild-Zich ° riïx geeft. En zo lang als menwu S (. . ai1 deze onevenredigheid bes>heeft het niet ontbroken aaniriom een billijker en evenverdelingvan de maatschapriJkdom te verkrijgen.6 zijde van mensen, die vans tische vraagstukken weinig afdath' °° rt men vaak de mening,hee^ 6 socialisme als hoogste doelftiense bezit geli J keli k over alleJte°övattverdelen - Deze primitieveso C i ali ' : is volkomen onjuist. HetStreeft er naar een eindee lan,de overmacht, die bezitVerricht* 1 wil dat doen door aan hetV&n arbeid detenhoogsteHen z ^ de sai nenleving toe te keneigen( j daardoor de bestaande£v SVerh ° Udingen worden aan -• at iS de eerste vraag en dee san 1S ', kan dat gebeuren zonderHet "«"««n* te ontwrichten?lui dt b« rd ° P de eerste- vraag3tlgend - D .e eigendomstoe-» zoals wij die kennen, zijnzeker geen wet van Meden en Perzen.Met deze uitdrukking bedoelt men:een onveranderlijke, een eeuwig-geldendewet. En zij dankt haar ontstaanaan het oude .rijk van Meden en Perzen,dat lang vóór het begin van onzejaartelling vele eeuwen lang bloeidein Mesopotamië. Dat is het land tussenKlein-Azië en Voor-Indië in, hetland van .de Euphraat en de Tigris,eens een der rijkste vlakten van dewereld, thans een armoedige woestijn.Toch heeft dat rijk van Meden enPerzen zo lang bestaan, dat men hetals een eeuwig-durende instelling beschouwde.Doch slechts de zegswijze„een wet van Meden en Perzen" is ervan over en daarmee is tegelijk aangetoond,hoe vergankelijk zelfs desoliedst geachte menselijke instellingenzijn.Deze vergankelijkheid geldt in zijnvolle omvang voor de regelen, die ophet bezit en het eigendom in onzemaatschappij betrekking hebberf. Zospoedig de bestaande verhoudingeneen belemmering worden voor hetnormale functionneren van het leven,moeten zij veranderd worden. Hetzijn niet de mensen, die dat eisen;het is de ontwikkeling van de maatschappijzélf, die deze veranderingnoodzakelijk maakt. De wereld veranderten wij veranderen mét hem.Natuurlijk is het niet gemakkelijk ominstellingen, die door traditie enmaatschappelijke organisatie diep inons volksleven zijn geworteld, eenandere ontwikkelingsrichting tje gevenDeze diepe beworteling levert hetverzet op, dat tegen noodzakelijkevernieuwingen altijd gevonden wordt.Doch op den duur blijkt de vernieuwingtoch niet tegen te houden te zijn;de- oude wortels sterven af, het nieuwebegint wortel te schieten en tegelijkdaarmee zien we de opvattingenvan r>e mensen veranderen.Al naar het tempo, waarin dat geschiedt,spreken wij van een „revolutie"of een „evolutie". Revolutie isverandering in snel tempo gepaard'gaande met krachtig ingrijpen endikwijls forcering van de nog bestaandeoude taeworteling. Bij eenevolutie verloopt alles geleidelijker,langzamer en vreedzamer, maar blijvendaardoor ook vaak oude restenzitten.Het zijn echter niet de mensen, diekiezen tussen evolutie en revolutie.Het is lang niet zo, dat de mensheidin staat is zijn maatschappelijk levengeheel en al doelbewust te leiden.Daardoor worden gehele volkerenmeer meegesleurd door -de ontwikkeling,dus door^ een hun onbekendelotsbestemming, dan dat zij nauwkeurigweten, wat zij doen en waaromzij hét doen.Zo is het ook met de eigendomsverhoudingen.Wij zijn er ons allen vanbewust, dat de toestanden, geschapendoor de op ongekende schaal toegenomenproductie van goederen tengevolgevan de technische en weten-' schappelijke opbloei in de laatste 208jaar, allesbehalve ideaal zijn. De helegeschiedenis van het arbeidende volk,vooral van de laatste 50 jaar, is eenaaneenschakeling van crises, stijgendeprijzen, werkloosheid en oorlogen,die zeker geen getuigenis aflegt vande voortreffelijke regeling van heteigendomsvraagstuk in het liberaalkapitalistischetijdperk. Heel het strevennaar sociale rechtvaardiging, zoalswij dat terugvinden ui alle groepender bevolking en even sterk bijde katholieken en protestanten alsbij de niet-godsdienstig georiënteerdearbeiders^ is een aanklacht tegende eigendomsverhoudingen van delaatste tijd. Er is dus zeker alle redenvoor — méér nog; er is zeker eendwingende noodzaak om diep ingrijpendeveranderingen aan te brengen.Nu we daarvan overtuigd zijn, kerenwe terug naar ons uitgangspunt.Thans vragen we, wat is rijkdom?We hebben er min of meer reeds eenantwoord op gegeven. Het is een overvloedvan aardse goederen. Doch watverstaan we onder aardse goederen?Iemand kan op een onmetelijk grotestenen berg wonen en dus de beschikkinghebben over een oneindig aantalstenen, terwijl hij toch door datfeit alleen niet rijk te noemen is.Wanneer die stenen echter gebruiktkunnen worden voor huizenbouw,dan is dat bezit wél een rijkdom.Onder aardse goederen moet men dusverstaan: dat wat voor het leven vanden mens nuttig is. Het bezit vanzo'n stenen berg is op zichzelf echterniet voldoende. Het krijgt pas betekenis,wanneer wij de stenen gaanloshakken, op maat bikken of zagenen verzenden om ze tenslotte te gebruikenvoor de bouw van wegen,woningen, enz., m.a.w., wanneer wijde berg gaan bewerken. Wat is hetdus dat de slapende rijkdom van deze •berg tot een levende waarde maakt?Dat is de arbeid, die er dan wordtverricht. Arbeid is het die bepaalt",of iets nut heeft voor den mens ofniet. Zonder arbeid krijgen wij niets"behalve de lucht die wrj inademen.Ga maar eens na, hoe dit In ieder opzichtopgaat. Zelfs een visser, die zijnvissen uit de vrije zee kan halen, moetarbeid verrichten om deze vissen tebemachtigen; zelfs de jager van eenwild volk moet zich pijl en boog vervaardigenen de ganse dag in touwzijn bij het opsporen van het wild,om te kunnen bestaan. *Iedere inspanning met het doel teverrichten wat voor ons bestaan onmisbaaris, is arbeid. En het is duidelijk,dat alle rijkdom, waarover de" mensheid beschikt, een voortvloeiselis van die arbeid.Misschien zal men zeggen, dat ditslechts gedeeltelijk waar is. Eeja boerbijvoorbeeld verricht een zekere hoeveelheidarbeid op zijn akker. Dochde gewassen, die daar groeien, groeienomdat zij levende natuurkrachtenin zich bergen. Het schijnt dus, dat*in de landbouw slechts een gedeeltevan de productenrijkdom op rekeningvan de menselijke arbeid geschovenkanworden. Toch is dat niet hetgeval. Zonder de arbeid van den boerzouden die gewassen niet tot ontwikkelingkomen. Zij zouden hier en daarwellicht in het wild voorkomen, maarzij zouden zonder arbeid niet tot derijkdommen der mensheid behoren.Het is de menselijke arbeid, die ervoor zorgt, dat er doelbewust voldoendewordt voortgebracht voor onzebehoeften. Het spreekt vanzelf, datdaarbij iedere natuurkracht, die wijons dienstbaar kunnen maken, gebruiktwordt. Daartoe immers is deSchepping aan den mens gegeven.Het is ons nu duidelijk, wat de herkomstvan onze stoffelijke rijkdomis. Die herkomst is onze gemeenschappelijkearbeid. Dit erkennende, zalmen moeten toegeven, dat dan ookieder, die daaraan meewerkt, rechtheeft op zijn evenredig aandeel endus recht heeft op een behoorlijklevensonderhoud. Dit is het uitgangspuntvan het socialisme. In volgendeartikelen zullen we nagaan tot welkeeisen op het gebied van herzieningder eigendomsverhoudingen dit uitgangspuntons brengt.

l WAAR 'T RECHT B|L| RECHT WORDTDe Haan, die timmerman was, hadeen karweitje. HU moest een aantaldeuren leveren voor een aannemeren De Haan, die deze opdracht beschouwdeals de eerste stap naar hetverkrijgen van een eigen timmerfabriek,had alles gedaan om zo goedkoopmogelijk te kunnen leveren. Hijwas verreweg de laagste inschrijvergeweest, maar na de voldoening overhet verkrijgen van de opdracht, kwamde bezinning. Want hij had eigenlijkwel wat heel goedkoop het leveren vande deuren aangeboden. Hij moest zeniet alleen lijmen en pluggen, maarook geverfd afleveren, en bij naderinzien bleek, dat verven toch niet zoerg goedkoop was. Lang piekerenbracht hem op de gedachte, dat hij deopdracht wellicht kon veranderen. Hijzocht en vond een schildertje, dat vooreen zacht prijsje het verfwerk wildeverrichten. Hij verzocht aan zijn opdrachtgeverom daarmee accoord tegaan, hetgeen deze argeloos deed.De gewenste schilder werd gevonden inden persoon van Kuiken. En Kuiken,die juist werkloos was, nam het karweitjegraag aan voor een vast bedragper deur. Hij schuurde en plamuurdede ganse dag en leverde trouw zijnpartijtje deuren af, zoals hij met DeHaan overeengekomen was. Maar toenkwam de dag van betalen. Kuiken hadtegen die tijd een vordering wegensarbeidsloon en materialen van enkelehonderden guldens. Het arbeidsloonalleen beliep omstreeks tweehonderdvijftigpop en aangezien de man al zijnreserves had moeten interen om hetwerkje te voltooien, zat hij nu om zijngeld dringend verlegen. De Haan hadhem steeds afgescheept met het verhaal,dat hij zelf op betaling moestwachten tot de aflevering van de helepartij, zodat Kuiken een paar maandenlang zijn arbeidskracht had moetenvoorschieten.Inmiddels had De Haan al weer anderwerk aangenomen en om dat te kunnenfinancieren, gebruikte hij de opbrengstvan het deurenkarwei; eenpasbeginnende „fabrikant-met-groteplannen"komt nu eenmaal altijd bedrijfskapitaaltekort! Nogmaals kwamKuiken manen. En dat ging De Haanzo de keel uithangen, dat hij een listigheidjeverzon. „Man", zei hij, „jemoet helemaal niet bij mij wezen. Ganaar de firma De Boer, voor wie dedeuren bestemd zijn en vraag daar omje loon." Kuiken ging en werd ontvangendoor een zeer verbaasden heerDe Boer. „Ik heb niets met u te maken",zei deze. „Ik gaf een opdrachtaan De Haan en die heeft u aangesteld.Het schilderen heeft hij wel losgemaaktvan timmeren van de deuren,maar de opdracht voor het werk ontvingu uit handen van De Haan enniet van ons."Zo zat Kuiken tussen twee stoelen enhij kon naar zijn geld fluiten. Gelukkigwas Kuiken echter lid van hetN.V.V. en toen hij dan niet goedschikszijn geld kon krijgen, wendde hij zichtot het Buredu voor Rechtsbescherming.„Breng alle papieren, die jeover de zaak bezit, maar eens hier",zei de rechtskundige, en onder die papierenwerd een gelukkige vondst gedaan.Het was een briefje van DeHaan aan Kuiken en daarin stond ditzinnetje: „Je kunt de deuren, die jevoor me schilderen zal, afleveren bijde firma De Boer." Nu stond het vast,dat De Haan de opdracht had gegevenen de zaak was „voor denbakker".De Haan strubbelde nog wat tegen,maar toen het Bureau aanstaltenmaakte om zijn faillissement aan tevragen, kreeg de schrik hem te pakkenen hij betaalde maar onmiddellijkhet gehele bedrag. Stel je voor, dat alde toekomstplannen van een eigenfabriek in rook zouden opgaan!Maar Kuiken had tenminste zijn loon,dank zij het N.V.V.4MEDISCHE VRAGENVragen voor deze rubriek richtt mentot den medischen medewerker vanhet weekblad „Arbeid". Postbus 100.T. C. te R. De behandeling van zomersproetenis moeilijk, langduri-' en hetresultaat is in de regel gering. Alleen afzonderlijkezeer grote sproeten kunnenwel met succes met koolzuursneeuw wordenbehandeld.J. Z. te U. De aandoening op de kin kaninderdaad zeer hardnekkig zijn. De behandelingmet een „infra-rood straler"(ogen beschermen!) kan hierbij soms uitkomstgeven.Wat uw tweede vraag betreft: de ver-,schijnselen in linkerarm en schouderduiden op een ontsteking van één van dezenuwen. Vraagt u eens een verwijsbriefjevoor een specialist, die dit beoordelenkan.C. v. D. te B. De bepaling van het gewichtbehoort alleen met een onderbroekaan te geschieden. Vanzelfsprekend moetbij de bepaling van de lengte rekeningworden gehouden met uw verkromming.Wanneer de aanvraag van uw huisartswordt afgewezen, kan hij voor u in beroepgaan bij de medische adviescommissie.Zie ook het antwoord aan M. A.te A. in dit nummer.G. G. te A. Volgens de inzichten. van delaatste jaren bent u met uw levenswijzevan thans op de goede weg De lijderaan chronische dikkedarm-ontstekingheeft ten gevolge van de diarrheeënméér behoefte aan eiw : t, aan mineralenen aan vitamines dan een gewoon mens.In de laatste tijd heeft de overtuigingveld gewonnen, dat het gebruik van veeleiwit, veel vitamines, veel mineralen enweinig zetmeelstoffen en suikei en ookvan niet veel vet zelfs genezend werkt.Een dergelijk dieet ziet er als volgt uit:Ontbijt: hangop .van J liter karnemelk,zo mogelijk met een rauw geraspteappel erdoor; l sneetje volkorenbrood,boter, kaas11 uur: glas karnemelk.Kof f ieboterham: 2 sneetjes volkorenbrood,gewoon gesmeerd, belegd met 50 g.lever of 50 g. kwark of 35 g. garnalenof 50 g. mosselen of 50 g. worst, l glasmelk, het sap van l citroen.Middagmaal: 3 aardappelen in de schilgekookt, groente, die net jaargetijde oplevert,daarbij zo mogelijk ook een gedeeltevan de groente rauw, dus b.v. alseen salade van rauwe andijvie of veldslamet een paar plakjes gekookte biet, eenkleine portie geraspte rauwe wortel geraspterauwe koolraap, rauwe zuurkool,rauwe rode kool enz.:vlees, lever of nier,zo mogelijk ook nu en dan eens 300 g.gekookte vis (150 g. visvlees zonder.graat); ca. 150 g yoghurt of karnemelkseof zoetemelkse pap (pudding) met weinigsuiker.v's Avonds: glas karnemelk.Tegen het gebruik van tannalbuminumis, zolang u dit nodig blijkt te hebben,geen bezwaarH. J. B. te A. Wanneer uw vrouw noggeen 24 jaar is, hoort, volgens de thansnog geldende regeling, bij haar lengteeen gewicht van 53,3 Kg.: volgens dekomende regeling een gewicht van 64.3kg. Zij heeft dus geen recht op extratoewijzing.A. S. te A. Aan het gebruik van het„Imterna"-verband zijn grote nadelenverbonden. Past u het dus niet verdertoe.W. v. D. te A Wanneer u voldoendelevertraan heeft, kunt u vanzelfsprekendvitamine D-tabletten ontberen en doet umet uw levertraan, die behalve vitamineD ook vitamine A en een gehele reeksandere voor het groeiende kind belangrijkestoffen bevat, veel meer nut danmet de vitamine D-tabletten. Het tezamengeven van de vitamine D-tablettenmet levertraan is echter minder gewenst.U zoudt dan te veel vitamine D toedienen.J. C. D. te 's-Gr Uw vrouw moet hiermedeniet blijven doorlopen, maar zichspoedig onder behandeling van den huisartsstellen.H. P. te St A. P. Tot mijn spijt kan ikover de toestand van uw vrouw zonderonderzoek niet oordelen. In het wrijf middeltjezie ik niet veeJ heilTegen aangezichtsharen kan men dehuid telkens opnieuw afwrijven mét puimsteen.de haren worden dan geleidelijkaan dunner en zwakker. De huid moetna deze bewerking met een weinig boorzalfworden ingevet.Ook over uw spierpijnen kan ik zonderonderzoek niet oordelen.L. K. te E. Bij vetpuistjes bestaat vaakeen lichte h'^"darmoede. Het gebruik vanijzer (b.v. 3 x daags 2 ferrostabil-tabletten)werkt dan genezend, ook op dehuid.C. J B. te A. De bereiding van het sulforicinicumnatricum moet u aan denapotheker of fabrikant overlaten. U kunthet kant en klaar voor omstreeks 90 centper 50 gram kopen Deze verbindingbevat in het geheel geen vrij zwavelzuurmeer. Zie ook het antwoord aan J. H. teSch. in deze rubriek.M. d. L. te R. IJzerpraeparaten kan uwhuisdokter u her beste voorschrijven.Zie ook het antwoord aan L. K. te E.J. M. P. te R. Het „blauw worden vande kou" berust op een prikkeling dooidekou van die zenuwen, die de kleinstebloedvaten vernauwen. Het verschijnseltreedt dus ook op bij een volkomen normaalhart. Overgevoeligheid van de betrokkenzenuwen komt wel voor tezamenmet een verminderde werking van deschildklier en eveneens, tezamen met eenverminderde werking van de eierstokken.Alleen in die gevallen zou met behulpvan geneesmiddelen tegen hetblauwworden iets te bereiken zijn.A. B. te 's-Gr. Pharmaneurine (vitamineB,) fe op het ogenblik nog in de apotheekverkrijgbaar. Wat het voorschrijvenvoor rekening van het ziekenfondsbetreft, moet u bedenken, dat dit praeparaatin de fabriek wordt gemaakt en duseen z.g. specialité is. Het ziekenfonds zalhet voorschrijven ervan ongetwijfeld aan.den behandelenden medicus toestaan, indienin uw geval een dringende aanwijzingvoor het gebruik ervan bestaat.P. F. te H. H. Zonder onderzoek kan ikover uw toestand niet oordelen. Stelt uzich onder* behandeling van uw huisdokter,want naar wat u schrijft is de mogelijkheidniet uitgesloten, dat er een lichteontsteking van de blaas bestaat. De vitamineB,-tabletten zouden uw lusteloosheiden trage stoelgang kunnen beïnvloeden.«G. W. K. te S. Tot mijn spijt kan ikzonder onderzoek niet over de toestandvan uw vrouw oordelen. Zij moet zichonder, zo nodig, specialistische behandelingstellen.L. v. O. te A. Tegen het gebruik' vanuw voorraadje A—D vitamines is geenenkel bezwaar.F. d. V. te G. Het te vaak terugkerenvan de ongesteldheid kan berusten optal van oorzaken, die alle een verminderdewerking van de eierstok tot gevolghebben. Hiertoe behoren o.a. algemenezwakte en ziektetoestanden (longtuberculose,chronische ontstekingsprocessen Inde buik) en ten slotte ook de oudereleef^Jjd. Waar uw vrouw ook sterk ingewicht is afgenomen, is het zeker zaak,dat u uw best doet om doktershulp voorhaar te krijgen. Volgens de regeling vanNov. 1940 komt zij niet in aanmerkingvoor extra-rantsoen.J. A. B. te N. Tot mijn spijt is zonderonderzoek geen oordeel over de toestandvan uw vrouw mogelijk. Is er al eens eenRöntgenfoto van de sella turcica bij haargemaakt?J. v. S. te J. In de eerste plaats zal uwhuisdokter op ,grond 'van hyperthyreoidievoor u de daarvoor beschikbaar gesteldeextra toewijzingen moeten aanvragen.Verder zal hij u met behulp van hetC.B. ook levertraan kunnen bezorgen.Het zal dan wel lukken om verdere gewichtsafnamete voorkomen.A. C. te R. Een halve liter melk per dagheeft uw zoontje zeker nog nodig. Verderzijn roggebrood en . bruinbrood 'te verkiezenboven het gebruik van wittebrood.Denkt u er ten slotte vooral om, om nuhet fruit schaars is. hem daarvoor in deplaats dagelijks rauwe wortelen, rauwekoolraap of een gedeelte van de groenterauw (zuurkool, andijvie, rode kool enz.)te geven.A. v. D. te D. Uw vrouw is niet minderdan 27 pet onder dat, wat voor haarleeftijd en lengte normaal is te achten.Volgens de regeling van November 1940kan zij nog geen toeslag krijgen. Volgensde komende regeling wel.Vooral tegen de zwarte aanslag op hetkunstgebit helpt geen enkel van de aanbevolenmiddelen. Het enige is, dagelijksonder de kraan flink afborstelen met eenlangharige, stevige borstel, liefst vanpaardehaar. Heeft zich reeds veel aanslaggevormd, dan moet u beginnen met hetgebit eerst geheel te laten reinigen doordengene, die het voor u heeft gemaakt.rHOUDEN EN TELEN-VAN KONIJNENZocZs we in ons vorig artikel scM 1^ven, een leek kan een konijnen^bereiden en we zullen nu wat van "bereiding vertellen. Wil men met »bereiding een aanvang maken, d azoekt men een partijtje vellen bi) e ®die men bereid, gebruiken wil. Ze io° f 'den 24 uur in het water te weWgezet; gedurende die tijd ververst W*het water een keer of 3. Bij het sp^nen der vellen dient men de vU eS 'KIonder terlaBeft^j a ° °Pvraari z «n etft .en vetresten verwijderd te hebW^Gedurende het weken moet men » jj£rvellen enige keren kneden en rëM® 15en wat men daarbij dan nog w ?i eiiaan vlees en vetdeeltjes, verwijder^Het verversen van het water W 06zo vaak _ geschieden tot het held®blijft en de vellen blank zijn.Om een pels .te bereiden, heeft ^tpreparaten nodig, die het vel "*(v atl 5 1 ' Deteen ^e*"fl a g , ln Wjj e 7* DeiageEm166 'is3sebrVgv^w Wegduurzamen en bederfwerend werKëmvoor den leek, die eens enkele ve^ebereidt, komt daarvoor alleen ö^w' e^"in aanmerking. Nu moet hier ditf ge^worden bijgevoegd,- dat de alui^'j ftmen rekt en kneedt ze daarbij h ef ': ^r >g VOOdag behaaldelijk en gedurende een v j g ( 5 verholange tijd. Is zulks geschied, dan ï fl(l ^ 'aagstemen de vellen gedurende 20 a 24 "* Cf ftaar din dit bad staan. Daarna worden ^ ^er uitgehaald en daarbij goed uitS e 15 ce' ^ *' S voor :'knepen; hoe beter uitgeknepen, iï° ^beter resultaat. Dan hangt men & C(e taruitgeknepen vellen op een rek of ö"' geen draad, waaraan men ze met i" 0^ 30 c

N-KRONIEKVAN DE ARBEID•tentan Vtet»1 11spö"'viert'uzrt» 1TrtO*'i fi&iï • ei ver'enmn tinmt;s e ge*Hief'e v?"ad*priln" 1v an de nieuwe C.A.Ó. voor deUeringsindustrie voor alle onderinNederland bindend ge-• De voorschriften ten aanzienbetaling van feestdagen warenvertikere.ZU&7° n Behangers, Houtbewerkers en.vakgenoten, die dezet de aandacht voor zichJarf OI ? vra Sen, want op Maandag 12g " Uar i zijn de belangrijkste bepalinj^tua i werking getreden op Woensj*"24 December, waardoor de beide

VAN-BOND-TOT-BOND— Bij debouwarbeidersU et is niet gemakkelijk om het' hoofdbestuur van de Bouwarbei-Oersbond gezamenlijk aan te treffen.% zijn regelmatig zoveel kwesties aanöe orde bij deze grote vakorganisatie,"at de hoofdbestuurders onophoude-"Jk het land moeten doorreizen totr egeling van de hangende vraagstukken.De Bouwarbeidersbond van van-^aagomvat het ganse bouwbedrijf enal s men wil beginnen om daarvan deSrerizen te bepalen blijkt het, dat8 teeds nieuwe groepen tot bouwarwidersmoeten worden gerekend. Bij^efusie van het vorige jaar zijn dan°°k de volgende groepen in de nieuweOr ganisatie: de Algemene Nederlandse^ouwarbeidersbond samengebracht:Metselaars, voegers, timmerlieden,Sc hilders, opperlieden, helers, beton-^erkers, grondwerkers, stukadoors,ar beiders in het graniettaedrijf ensteenhouwers, straatmakers, wegenbouwen wat men is gaan noemen hets *arte corps. Dat zwarte corps omvat^e mannen, die de moderne snelver-^erswegen aanleggen en dus meten asfalt moeten omgaan, alshetbedienend personeel vanAfschillende krachtwerktuigen. All».^uwarbeiders van hefcN.V.V. zijn opÖeze wijze in de grote bond ondergebracht,die daardoor de grootstevan Nederland is gewordenruim 46.000 leden,bestaan er nog enkele kleinearbeiders, die zich buiten het"•V.v. georganiseerd houden, zoals eenaantal straatmakers, die hun eigenkond nog hebben, maar nu in de toekomstalleen N.V.V.-werkloosheidskas-• Se & gesubsidieerd worden, is het vrij-* e l Uitgesloten, dat dergelijke kleine6r 8anisaties buiten het N.V.V.-verbandblijven bestaan. Allerlei kleine_.. T zijn dan ook reeds opgegaanlfldit N.V.V.-lichaam en deze absor-«ering zal voortgaan tot tenslotte onze°uwarbeidersbond kan spreken na-^ens alle georganiseerde arbeiders inWt bedrijf.nt ussen zijn wij eens gaan praten met' e hoofdbestuurders, die bereid waren,otn ons te gerieven, een speciales amenkomst te beleggen.!~« o e bevalt de fusie", zo vroegen wij.r 0 het antwoord luidde eenstemmig:Stekend! De nieuwe organisatie-° rö i heeft de versteviging van dea kbondsactie mogelijk gemaakt en* aanzien van de bond belangrijk° en stijgen. In sommige delen vanland moet het aantal georganieerde arbeiders echter nog sterk toellp^nnen ', wil de vakbond zijn taak vol-," 1 8 kunnen vervullen.Welke vorm komt dat stijgende^zi en tot uiting?, ^ kunnen dat voortdurend consta-1 in de uitbreiding van de col-.lev e contracten. Verschillende1o' Warb eidersgroepen hadden reedslandelijke arbeidscontracten;ld de schilders veroverdeneerste landelijke arbeidsovereen-"i 1919. De moeilijkheden, diedaarna optraden, ontstondenhoofdzakelijk met de' ongeorganiseerdepatroons, omdatvan verbindendverklaringvan de overeenkomstentoen nog geen sprake' was.Dat is eerst in 1939 bereikten sindsdien zijn de ongeorganiseerdepatroons en gezellenin het schildersbedrijfin gelijke mate door deC.A.O. gebonden als de georganiseerden.Vfordt thans het gehele bouwbedrijfdoor C.A.O.'s gedekt?Wij hebben contracten in zeven bedrijfsgroepen,te weten: de burgerlijkeen utiliteitsbouw, Water-, SpoorenWegenbouw, Schildersbedrijf, Steenhouwersbedrijf,Steen- en Houtgranietbedrijf,Straatmakers en ZwarteCorps, en Timmerfabrieken. Enkeledaarvan zijn verbindend verklaard,terwijl over de meeste onderhandelingengaande zijn voor verbeteringen.Voor de stukadoors is helaas een con- ,tractloze periode ingegaan door hetuitblijven van de beslissing der rrjksbemiddelaars.Ook het heiersbedrrjfheeft geen landelijk contract. Hangendefusiebésprekingen met de landelijkeFederatie van Heiwerkers steltechter verbetering in dat opzicht inhet vooruitzicht.En loopt het nogal vlot met die onderhandelingen?Hier trokken enkele bestuurders bedenkelijkegezichten. Vlot? Ja, tot opzekere hoogte wel. De werkgevers zijnover het algemeen wel bereid, maarhet kost vaak maanden om verbeterdelonen goedgekeurd te krijgen. De loonvormingin verband niet de prijspolitiekvan' de/Overheid schijnt zoveelvoeten in de aarde te hebben, dat erlange tijd verloopt eer de overeenstemming,die tussen werkgevers enwerknemers is bereikt, van kracht kanworden. Het spïeekt vanzelf, dat debond van zijn kant doet wat hij kanen dat het dikwijls een teleurstellingis, wanneer de goedkeuring zo languitblijft en soms zelfs geweigerd wordt.Wel kunnen wij vaststellen, dat er bijde rijksbemiddelaars het streven voorzit om zoveel mogelijk uniformiteit tebrengen in de arbeidsvoorwaarden vanhet bouwbedrijf, een streven, waaraanveel haken en ogen zitten. Laten wijhopen, dat dit op zichzelf loffelijkstreven niet tot gevolg zal hebben, datG. KLEIN, voorzitter van de AlgemeneNederlandse Bouwarbeidersbond.(Cliché A.P.-Archief)hierdoor in de hoogst noodzakelijkeverbetering der lonen van de bouwarbeiderseen betreurenswaardige vertragingzal komen. Wij, van onzezijde; kunnen slechts hopen en er zoveelmogelijk toe medewerken, dat hettempo der beslissingen belangrijk zalworden versneld.Hoe staat het nu met de lonen in hetalgemeen?Laten we volstaan met te zeggen, datde lonen in het algemeen gestegenzijn, maar dat deze stijging geringer isdan de stijging van de kosten vanlevensonderhoud. Versterkte bondsactieis dan ook nodiger dan ooit.Wat zijn de vooruitzichten van dewerkgelegenheid?De stand der werkgelegenheid was in1941 gunstiger dan aanvankelijk werdverwacht. De vooruitzichten zijn echterhoogst onzeker; alles hangt afvan- de materialen-positie.1941 is bijvoorbeeld voor de schildershet drukste jaar geweest, datwe sinds lang hebben gekend. In deafgelopen zomer was er maar 2 pet.werkloosheid, een te verwaarlozencijfer. Daaruit blijkt, dat men zoveelmogelijk aan het onderhoud van woningenen gebouwen wil doen. Maarook het aantal werklozen in de bouwbedrijvenis gering. Dat komt natuurlijkvoor een groot gedeelte door hetfeit, dat duizenden bouwarbeiderswerken in Frankrijk en Duitsland. Inons eigen land liggen de burgerlijkeen utiliteitsbouw wel grotendeels stil,maar daar staat tegenover, dat talvan andere objecten uitgevoerd worden.Ook de wederopbouw van verwoestegemeenten en van losstaandeboerderij en'heef t vele arbeiders werkgegeven.Hoe het in de toekomst zal gaan, ismoeilijk te zeggen, maar in ieder gevalwordt er geroeid met de riemen,die we hebben. Verf soorten zonder lijn-Alle leden van het JV.V.V. ontvangen nu wel „Arbeid", maar datbetekent nog niet, dat ze daardoor ook op de hoogte blijven vanwat er in andere vakbonden dan hun eigen organisatie geschiedt.Het is echter begrijpelijk, dat men gaarne kennis zou nemen vande vakbondsacties en van het wel en wee der bonden met welkemen zo nauw is verbonden in de algemene organisatie. Wij beginnendaarom een serie interviews met vakbondsbestuurders, waarinwij een overzicht geven van de algemene gang van zaken'Geleidelijkzullen alle bonden aan de beurt komen en vandaag openen wijonze rondreis „van bond tot bond" met een bezoek aanDE BOUWARBEIDERSolie worden bijvoorbeeld geperfectionneerden inlands hout wordt zoveelmogelijk tot timmerhout verzaagd.Levert het vacantievraagstuk nog bijzonderekanten o-p?Ja, dat is zeker wel het geval. Verschillendecontracten zijn bijvoorbeeldverbindend verklaard met uitzonderingvan de bepalingen betreffendede vacantieregeling. Dat geschiedtniet, omdat men bij de Rijksbemiddelaarseen tegenstander is vanarbeidersvacantie,' maar omdat hetuitreiken van vacantiebonnen moeilijkhedengeeft met oude wettelijkebepalingen. Deze bepalingen eisen namelijko.m., dat het loon wordt uitbetaaldin Nederlandse munt en dat Jsindertijd voorgeschreven om de arbeiderste beschermen. In vroegerjaren kwam het voor, dat werkgevershun arbeiders dwongen om een gedeeltevan hun loon te ontvangen innatura. Dat was de beruchte „gedwongenwinkelnering". Door middeldaarvan werden destijds groepen arbeidersop hun toch al karig loon nogberoofd door middel van slechte waartegen hoge prijzen. De wet maaktedaar een einde aan door te bepalen,dat het loon in contant geld moestworden betaald.Nu zijn echter de vacantiebons, zoalsdie door de bouwvakpatroons wordenuitgegeven, geen vacantie-toeslag,maar een vorm van loonbetaling.Volgens de gangbare jurisprudentiemag de wet deze vorm van loonuitkeringechter niet goedkeuren. Dezepatroonsvacantiefondsen leveren inhun bestaande vorm een struikelblokop bij het verbindend verklaren derC.A.O.'s.Bij de schilders heeft men deze moeilijkheidomzeild door een afzonderlijkestichting te maken, die de bonsuitgeeft. Daar is de rechtstreekseband van loonbetaling dus verbrokenen kan men dispensatie van de wetkrijgen. Om dit systeem ook in andereonderdelen van het bouwbedrijfte kunnen doorvoeren, is echtergrotere medewerking van de werkgeversnodig dan op -het ogenblikverkregen wordt. Eerst wanneer ookin deze bedrijven soortgelijke stichtingenworden opgericht, zal het aande Rijksbemiddelaars mogelijk zijn,de vacantieregeling verbindend teverklaren.Het zou ons te ver voeren, hier eennauwkeurige beschrijving van dewerkwijze van zo'n stichting te geven.En gaan de arbei&ers nu loerJxlijk.uit van hun vacantiegeld?Daar mankeert nog veel aan en welom de eenvoudige reden, dat het gezamenlijkebedrag van de vacantiebons,wanneer men het gehele jaargewerkt heeft, maar net genoeg isom het loon over de vacantieweek tebetalen.De arbeiders krijgen dus wel vacantie,maar geen vacantietoeslag. .Precies! Het loon voor hun vacantieweekwordt in de vorm van bons bijelkaar gespaard, zodat in het gunstigstegeval, d.w.z., wanneer nagenoegeen vol jaar is gewerkt, het loonis gedekt. Daarmee is echter noggeen geld voor reizen en trekken beschikbaargekomen. Aan dat laatstewordt van de zijde van de bond gewerkt.Samenvattend rrro'gen we zeggen, datde krachtig groeiende bouwarbeiders^bond tevreden mag zijn over zijnwerk, maar dat er nog veel, heelveel, te doen blijft.

Wij geven ons er gewoonlijk geenrekenschap van, dat we eigenlijkmaar steeds leven boven een gloeiende,vurige massa, waarvan weslechts door een betrekkelijk dunnesteenschaal gescheiden zijn Dat dietoestand niet geheel ongevaarlijk is,daaraan worden we nu en dan op gevoeligewijze herinnerd, n.l wanneerdie steenschaal zich plotseling openten dat inwendige vuur naar buitenschiet, alles om zich heen verbrandenden verwoestend, bij een vulkanischeuitbarsting dusLaat ons eens zien, hoe zo'n uitbarstingontstaat en wat daarbijgebeurt.Gewoonlijk wordt vulkanisme in éénadem genoemd met aardbevingen,maar geheel ten onrechte, want beideverschijnselen hebben verschillendeoorzaken. Toch bestaat er een zekereovereenkomst, want ten eerste vindenbeide hun oorsprong binnen in deaarde, ten tweede houden beide verbandmet de verwrongen toestand derlagen waaruit de aardkorst is opgebouwden ten derde komen vulkanischeuitbarstingen ongeveer in dezelfdestreken voor, waar ook aardbevingeninheemsch zijn, zoals hetgebied der Middellandse Zee (denkenwe maar aan Vesuvius, Etna,Stromboli) en vooral in de randstrekeno'm de Grote Oceaan, n.l. deJapanse eilanden en onze O.I. Archipelenerzijds en bijna de gehele west-. kust van Amerika anderzijds Dat zijnde streken, waar door gebergtevormingde aardlagen het meest verwrongenen verschoven zijn. Maarbeide verschijnselen treden er onafhankelijkvan elkaar op en ze moetendus verschillende oorzaken hebben.Vroeger dacht men, dat de vuurspuwendebergea een soort van veiligheidskleppenwaren, waardoor hetinwendige der aarde, dat men zichals gloeiend vloeibaar voorstelde, afen toe van al te hoge druk werdontlast. Maar dan moest zo'n uitbarsting,eenmaal begonnen, veellanger duren dan het geval is en ooknog veel heftiger zijn. Door beterekennis over het inwendige der aarde,is men van die mening teruggekomen,ook wat dat gloeiend vloeibare betreft.Gloeiend is het er wel. De temperatuurin de kern der aarde schatmen tussen de 5.000 en 10.000 graden,maar naar buiten toe, of naar bovenzo men wil, neemt die temperatuurgeleidelijk af. Maar zelfs in de onderstelagen der aardkorst is die tochaltijd zó hoog, dat de massa er ondernormale omstandigheden zeker vloeibaarzou moeten zijn. Maar... deomstandigheden zijn er niet normaal,want de massa staat daar onder eenenorm zware druk van tienduizendenatmosferen en onder zo'n drukkunnen de stoffen eenvoudig nietvloeibaar zijn. En dat ze het ook nietzijn, hebben de waarnemingen bijaardbevingsgolven voldoende geleerd.Het denkbeeld van een vloeibaar inwendigeheeft men dus moeten opgeven.Hoe de toestand er dan wel is?Ja, men weet het nog niet nauwkeurig.Waarschijnlijk zijn de stoffener staalhard en toch plooibaar.Maar, zal de lezer zeggen, de materie,die een vulkaan uitwerpt, is toch wélvloeibaar. Dat zit zó. Hoe dichter Dijde oppervlakte, hoe meer die hogedruk natuurlijk afneemt, dus hoemeer de massa daardoor de vloeibaretoestand naderbij kan komen.Nu hebben we bij vulkanische verschijnselenvooral te maken met debuitenste aardkorst, dat is dat deelder aarde, waarin de stoffen door deafkoeling reeds gestolten zijn, dus invrij normale vaste toestand verkeren.Die korst is 50 a 100 km. dik en, zoalswe reeds in ons vorig artikel overaardbevingen nader uiteengezet hebben,één groot mozaïek van gebrokenen verschoven lagen, vol spleten, klovenen holten en in die spleten enholten dringt zich de daaronder liggendegloeiende massa, het magmazoals -men dat noemt, door verticalespanningen langzaam naar boven.Hoe hoger dat magma in die spletenstijgt, hoe geringer de druk van Dovenwordt, dus hoe meer het in vloeibaretoestand overgaat. Nu zit dat magmavol met daar-inopgesloten en opgelostegassen, diedoor de hoge drukdaarin opgeslotenblijven. Maarwordt die drukminder, dan ontwijkteen deel dergassen, die verzamelenzich bovenhet magma, er ltreedt daar meer » »»"»• • """ »en meer spanningop en zodra zich een gelegenheidvoordoet om te ontsnappen, banendie' gassen zich een uitweg naarbuiten. En daarin ligt de eigenlijkedrijvende kracht van een vulkanischeuitbarsting.Hebben de bovenste gassen een uitweggevonden, dan vermindert-daar-TWEEDE DEELVULKANISCHEdoor eensklafls de druk op het magma,waardoor de zich daarin bevindendegassen niet meer kunnen wordenvastgehouden. Dan gebeurt in hetgroot, wat in het klein gebeurt wanneermen een champagnefles openmaakt.Dan neemt men de druk uitde fles weg. Het koolzuurgas, datalleen onder druk opgelost bleef,ontwijkt met kracht, dat geeft die>knal, en sleurt eendeel van de vloeistofdaarbij medeals schuim. Hetzelfdegebeurt bijdat vloeibaar gewordenmagma inhet groot. Als dedruk op het magmawordt opge-UITBARSTINGENEen opname Dan een hoogte van 3000Bromo op Java tijdens een uitbarsiing.heven, ontsnappendaaruit groten.i»"..»,,,» i„„„„„ „? massa's gassen,die dringen metonweerstaanbaar geweld naar buitenen sleuren het gloeiende magma mede,nat dan als de vurige lava uit dekrater opspuit. Lava is dus niets andersdan wat we eerst magma noemden,maar nu ontdaan van -de daarinopgesloten gassen. Wanneer u een stukpuimsteen bekijkt, dat niets anders ismeter genomen van de vulkaan(Foto: A.P.-arctiie/jdan gestalten schuim van lava, dankunt u» de poriën, die de ontwekengassen hebben bevat, duidelijk zien.Wanneer de spanning der gassen niette hoog is, dan vloeit er een hetelavastroom uit de krater, maar is diespanning hoog, dan wordt het mas;mahoog opgespoten- als een reusachtigefontein van vuur. Het wordt daarbijgrotendeels verstoven en verpulverdin kleine deeltjes, die onderweg stoilentot een glasachtig poeder, datdan als de zogenaamde vulkanischeas neerdaalt en soms in dikke lagenhele landstreken bedekt. De naamas is dus onjuist, want met verbrandingheeft het niets te maken. Tevensworden dan grotere stukken magmaen losgerukte delen van de steenschaaluitgeworpen als de zogenaamdebommen, benevens enormehoeveelheden gassen, vooral koolzuurgas.Door de onderlinge wrijving vandit alles spelen zich in de rookkoloinsoms heftige electrische verschijnselenaf, die we dan zien in de vormvan bliksemstralen, terwijl de waterdampzich op de kleinste asdeeltjescondenseert, wat dan dikwijls hevigestortregens veroorzaaktDit is in het kort de eigenlijke techniekvan een vulkanische uitbarsting,maar er doen zich steeds allerlei bij -omstandigheden voor, waardoor zenooit een gelijk verloop hebben.De grote uitbarsting van de Vesuvinsin 1906 bijvoorbeeld werd toevalligdoor een .der meest deskundige natuurvorsers,dr. Wilhelm Meyer, waargenomen,die er o.a. het volgendeover schreef:i„De woedende ^reus had tegen 9 uur's avonds reeds een woeste bedrijvigheidontwikkeld. Tussen de geweldige,vele km. hoge rookkolom, welkszwarte bol wolken in voortdurende bewegingwaren, werden gloeiendebommen tot, 800 meter hoog weggeslingerd.Terugvallend zag men ze opde krater neerkomen, die er geheelmede werd bedekt, zodat ze roodgloeiendscheen te zijn. Onophoudelijkschoten bliksemstralen door derookmassa, die ze blauw en vaalgeelbelichtten, terwijl het geheel door deuitbarstende stoffen donkerrood werdgetint. Opeens opende de bergwandzich 600 meter onder de krater alsdoor een ontploffing en bijna witgloeiendschoot een enorme stroomvloeibaar gesteente er uit te voorschijn,vergezeld van vele metersgrote steenblokken, die met krachtnaar alle kanten werden weggeslingerd.Als een vurige waterval storttede lava zich naar beneden. Van tijdtot tijd laaiden er vlammen hoog uitop: de stroom had een huis of eenwijngaard gegrepen en verslonden envan verre zag men de vertwijfeldemensen in wilde vaart het razendevuur ontvluchten, al hun hebben enhouden achterlatend, als prooi voorde woedende elementen. Hulp biedenwas uitgesloten, alle mensenkracht,alle intellect stond hier machteloosen levendig kon men zich de ondergangvan Pompei voorstellen, dienegentien eeuwen, geleden op diezelfdeplek plaats vond."Een heel ander verloop dan die uitbarstingvan de Vesuvius had de uitbarstingvan de Mont Pelée in 1902,bekend als de grote ramp van M.artinique,een van de Franse eilandenin West-Indië. Die vulkaan was alsinds 50 jaar in rust en^geheel mettropische plantengroei bedekt. Énigedagen vóór de uitbarsting begonnenrookwolken uit de top te dringen, deeerste gassen ontweken, maar in d>5krat«rpijp zat een grote gestoltensteenprop, die de uitgang afsloot.Daaronder was de magma vloeibaaren rijk aan gassen, maar het konniet naar boven ontwijken, omdatdie eigen, eertijds zelfgevormde prop.

'°°ven: De krater van de Vesuvius; in donkere roodachtige kleuren verheftl*kraterwand zich wei tot honderd meter boven het rttveau van de krateroaem.£> e mennen boven op de krater-rand laten de indrukwekkende°-ten van de mei as en Lava bedekte bergwand goed uitkomen.itfer: Lava op de kraf.erbodem van de Vesuvius. Duidelijk ziet men, hoe'Oeibare lava vooruit geschoven en daarbij met brokken steen beladen isev> orden.,(Reproducties naar afbeeldingen in: „Kosmos").goed afsloot. Maar de gassentoch ergens heen onder despanning en tenslotte vonden, ezijdelings een uitweg. De druk op* magma werd nu eensklaps opgeven,de opgeloste gassen kwamen^ en toen schoot er opeens, horil,een enorme massa gloeiendeen gesmolten gesteenten naar, met een snelheid van 150per seconde, juist in de richvande hoofdstad St. Pierre. Dierwolk, met een aanvangstemperavanbijna 1000 graden en eenvan 2000 kg. per m2, plofte op' Pierre neer en in slechts enkelewas de hele stad eenpuinhoop. Nooit heeftsinds de verwoesting van PomenHerculanum, een zo plotse-jj •s). S e en algehele vernietiging van eengej. waargenomen als hier. De volve e dag was St. Pierre eenvoudig^ «Wenen, alle schepen in de haven* r en verbrand, alle 28.000 inwoners'"'en omgekomen.Hj„ ar de geweldigste in de geschiedejjjbekende uitbarsting had plaatsin ons Indie> op het kleineKrakatau. tussen Java enra ' De scn ü nbaar onbeduidendean Rakata, was al sinds tweeeterust ' toen na enlge onbe -p lo llen de erupties op 26 Augustustin eSeling zulk een geweldige uitbars-P laats had ' dat er een rook ' enVan minstens 30 km - ho °Stiep • Ot en naar berekening .van denUr Verbeek 18 km3ftischstoffenvulkalat•werden Uitgebraakt,°m 0 S 6en noeveelnei d. groot genoeg,e en , Ver on s gehele land uitgespreidi»i aaf ete = te vormen van een halveÉa. s fl .: - Het was grotendeels fijneat inosf t ° t in de bovenste lagen der3arenir doordrong. Die „as" is daarbliiven zweven en was devanenip prachtig gekleurdemdP » sverscni;inselen de'z °seover fl p le htende nachtwolken, diet>e k n^, S eh ele aarde te zien waren.öe rl kiinuitb arsting werd duizen-'ometers ver gehoord. In Bataviadaalde de, luchtdruk ineens 50mm., waardoor alle gasvlammen uitgingen,die men wegens de ontstaneduisternis had opgestoken. De vulkaanzelf was na de uitbarsting 300 meterdiep in zee verzonken en de daardoorontstane vloedgolf van 50 meterhoog, drong aan de kusten van Javaén Sumatra kilometers ver het landin, waardoor 40.000 mensen omkwamen.Een ooggetuige, de ingenieurVan Sandick, schreef daarover o.a.het volgende: „Eensklaps zagen wijeen reusachtige golf van ongekendehoogte met grote snelheid op ons afkomen.Na een ogenblik van doodsangst,werd ons schip met dutóelingwekkendesnelheid opgetild en daarnawas het als werden wij in eenafgrond geslingerd. Maar de golfwas voorbij en we waren gered. Devuurtoren stort ineen en met één slagzijn de huizen der stad als kaartenhuizenweggevaagd.'Alles is verdwenen.Waar nog voor enige ogenblikkende stad Telok Betong was gelegen, isnu volle zee." Die uitbarsting, menmag wel zeggen ontploffing, van Krakatauvormt wel de geweldigste uitingvan ontketende natuurkrachten, diein de geschiedenis bekend is.In tegenstelling met de aardbevingenkondigen de vulkanische uitbarstingenzich meestal van tevoren aandoor trillingen in de grond en onderaardsegeluiden. Vooral let men opde stijging van de bodemtemperatuuren door het aanbrengen van ooorgatenkan men die controleren. Velevuurspuwende bergen hebben tegenwoordighun vulkaanwachten (o.a. deVesuvius en vele vulkanen op Java),waar natuurvorsers op de gevaarlijkeplekken, soms vlak bij de krater, hunwaarnemingen doen, de verschi.mselennauwkeurig bestuderen en daardoorde omwonenden tijdig voor hetdreigend gevaar kunnen waarschuwen.We willen eindigen met een eresaluutaan die.moedige mannen, diedaarvoor vaak hun leven op het spelzetten.F. G. GeerUng.Oe bescherming van onze vogelsReeds enige tientallen jaren is inNederland een vogelwet vankracht, die in hoge mate onvoldoendeis. die een groot aantal vogelsoortenniet of zo goed als niet beschermt endie. waar zij een bescherming heeftposen te bieden, in vele gevallen zoveleleemten vertoont, dat het werkelijkgeen karwei is deze wet te omzeilen.Tot zulk een conclusie komtiedere vogelvriend, die zich buitenzijn terrein van waarnemen der levensgewoontenvan onze vogels, ookeens gaat bezighouden met de vogelbescherming.En helaas, in sommigestreken van ons land worden de vogelvriendenwel gedwongen zich met deproblemen der vogelbescherming bezigte houden, omdat zij na zo goed alsiedere excursie tot de ontdekking komen,dat bepaalde vogelsoorten zichalweer in geringer aantal vertonen.Te pessimistisch? Neen, waarlijk niet.Reeds jarenlang is van allerlei zijdenaangedrongen bij den wetgever opverbetering van de Vogelwet. maarnimmer zijn de pogingen-volledig metsucces bekroond en het gevolg is, datwij thans in ons land, dat toch alniet buitengewoon rijk meer is aan„natuur" met alles, wat daarbij behoort(al zijn de lieden, die Nederlandeen „cultuursteppe" noemen, ergelukkig volkomen naast) een Vogel-.wet hebben, die voor allerlei overtredingenruimte laat en geenszins mhet voordeel is van de vogels, tot wierbescherming de wet werd geschapen!Om maar eens met een grote misstandte beginnen: de wijze, waaropde mussen-stand beperkt wordt, iszeer aanvechtbaar. In verscheidenedelen van ons land mogen gedurendeenige maanden of heel het jaar doorde gewone huismussen op alle mogelijkemanieren gevangen en uitgeroeidworden, omdat zij schadelijk wordengeacht voor de landbouw. Dat is o.m.het geval op de Zeeuwse- en Zuid-Hollandse eilanden, waar plaatselijkedorpsverenigingen bestaan, gesubsidieerddoor polderbesturen en landbouwverenigingen,die zich mussengildennoemen en er op uit zijn, de muste bestrijden.Deze mussengilden in Zeeland werkenmet behulp van de jeugd! Eenmussengilde, dat zijn geldmiddelen(soms zeer aanzienlijke!) ontvangtvan landbouwers en allerlei landbouwverenigingen,heeft een penningmeester,die in de maanden December totJuli (men is dus net weer begonnen)aan de jongens 2 tot 5 centen vooreen dode mus betaalt. Ook voor musseneierenwordt wat gegeven: in demeeste dorpen een cent per stuk.De jeugd vangt de mussen met behulpvan een klem, dïe waarschijnlijk welonmiddellijke gevoelloosheid en eensnelle dood tot gevolg heeft. Nietoveral zijn die mussengilden eenderingericht, maar het komt er wel overalop neer, dat de jeugd of de ouderenin de eerste helft van het jaar eenmassale aanval doen op de mussen.In 1940 werden te St. Annaland, eengemeente van 2700 inwoners. 1800mussen gedood en werden 500 eitjesingeleverd. In 1939 werden daar 7350mussen verdelgd!Dat de Vogelwet voor een dergelijkemassale verdelging van een vogelsoortruimte laat, is op vele gronden af tekeuren. Ten eerste is het zeer devraag, of de mussen zo schadelijk zijn.Ten tweede worden door de jeugd, dietuk is op die paar centen, ook heelvaak andere vogeltjes dan mussenaangevoerd, ook al, omdat tenslotteeen mussenklem allerlei andere soortenvogels kan vangen. Ten derde ishet uithalen van de nesten buitengewoongevaarlijk, omdat alle centenjagersniet in staat kunnen wordengeacht, de musseneieren goed van deeieren van zeer nuttige, beschermdezangvogels te onderscheiden en tenslottegetuigt het van weinig opvoedkundigbegrip om jongens-en meisjesvan de lagere school aan te moedigentot het doden van vogels en het uithalenvan nesten.Over de veronderstelde schadelijkheidvan de mussen nog het volgende:iedere landbouwer zal volhouden, datmussen schadelijk zijn, omdat zij eenaanval doen op zijn te velde staandegewassen, vooral graangewassen. Eenvruchtenkweker staat al veel minderafwijzend tegenover de mussen, omdatzil even hardnekkig jacht maken opschadelijke insecten als op graankorrelsDe Bioloog tenslotte weet. dateen rupsenplaag alleen maar afdoendekan worden bestreden met behulp vanveel. heel veel mussen.De mussen staan niet alleen! Bovenzagen wij, dat de landbouwer de mussenhaat. dat de tuinder echter demussen wel mag. behalve wanneerze in de jonge doperwten vallen. Metde spreeuwen is het juist andersom.De graanboer mag de spreeuwen wel,want wanneer hij zijn akker ploegt,komen de spreeuwen uit de verse vorenallerlei schadelijke insecten weghalen.De vruchtenkweker schuwt despreeuwen, want zij plunderen zijnkersenboomgaard. Ook hier zou eenonpartijdige beschouwer dus nietdirect het vonnis „schadelijk" durvenvellen. Maar de Nederlandse Vogelwetlaat royaal ruimte voor de fruitkwekersuit Noord-Holland, die tegen despreeuwen te keer gaan op een manier,die niets zachtzinniger is enmenselijker, dat de wijze waarop inZeeland de mussen vervolgd worden.In enige Noord-Hollandse dorpen kentmen zelfs het gebruik, dat een vangpremieook wordt uitbetaald, wanneerspreeuwenpoten worden ingeleverd.En zou de man. die de losse centenuitbetaalt, wel zo heel goed het verschilzien tussen spreeuwen- en, latenwe zeggen, leeuwerikenpoten? Het ligter toch duimendik bovenop, dat honderden„beschermde", nuttige vogelsop deze wijze het slachtoffer wordenvan een jacht op de spreeuwen enmussen, van welke vogels de vakman,de bioloog, nog niet eens met de handop het hart zou kunnen zeggen, of zijwel zo buitengewoon schadelijk zijn!Ten aanzien van de spreeuwen durftde plantenziektekundige dienst geenoordeel te geven, maar nog niet zolang geleden werden er zelfs nestkastjesvoor spreeuwen aanbevolen.De schadelijke spreeuwenvluchtenschijnen hoofdzakelijk uit trekvogelste bestaan, die in andere landen geborenen getogen zijn.Met de bescherming van ons waterwildis het ook nog lang niet in orde,dat is vorig jaar winter weer eens gebleken.Toen waren er door de strengevorst duizenden eenden, ganzen enzwanen uit Noord- en Oost-Europanaar de kusten van het IJsselmeergekomen. Door de koude was de waakzaamheidder vogels verslapt en dehele bevolking van de kuststrook derVeluwe heeft een ware slachting aangerichtonder deze zeldzame en fraaievogels. De aanvoer op de gevogeltemarktvan Barneveld was op sommigedagen eenvoudig niet te verwerken!En indien ge van eierenzoekenhoudt, weet ge wel, dat de geslotentijd voor het rapen van eieren derweidevogels ieder jaar weer veel telaat ingaat. Vooral na de opkomst vanhet machinale grasmaaien zijn de gevolgenvan het te late sluitingstijdstipvoor het instandhouden van de weidevogelsfunest geweest. Ga maar eenspraten met de grasmaaiers in Juni!Die snijden iedere dag enige tientallenjonge kieviten, tureluurs, grutto'senzovoorts de koppen af met hungrote machines. Daar kunnen zij nietsaan doen, want het gras moet er nueenmaal op tijd afTientallen vogelverenigingen hebbendaarop in de loop der jaren herhaaldelijkde aandacht gevestigd, maar deresultaten bleven zeer beperkt.Dit zijn slechts enige eenvoudigevoorbeelden, hoe ontoereikend enhoe vol leemten de NederlandseVogelwet is. Maar er komen in onsland. waar zoveel vogelvrienden wonen,nog veel meer en nog veel ergerlijkerfeiten voor, die door de Vogelwetworden toegestaan of getolereerdof waartegen de wet niets vermag uitte richten. Daarover in een volgendartikel.(Wordt vervolgd.)

Dam-rubriekUitslagen wedstrijd NovemberIn de Novemberwedstrijd zijn de prijzengewonnen door de volgende inzenders:.Klasse AA. Corstanje, Oostsingel 28, Goes;A. Bolt, Hoofdstraat 210, Baflo;H. E. Visser, Woldweg 10, Kropswolde;R. v. Eek, Molenstreek 94, Veendam.Klasse BA. M. Vet, Willibrordusstraat lOlb,Rotterdam-Noord;Kille K. Visser. Wierum (Fr.) (W.D.);J. C. v. d. Starre, Jacobusstraat 43,Rotterdam;Joh. Evenhuis; Postkantoor, Beilen.De prijswinnaars ontvangen een.lijstje, waaruit zij een boekwerk kunnenkiezen. In de rubriek van de volgendeweek worden de namen deroverige goede oplossers vermeld.De wedstrijd-problemenTen behoeve van nieuwe lezers wordtmedegedeeld, dat de problemen, geplaatstin de nummers van Decemberen Januari één wedstrijd vormen.Hiervan kunnen de oplossingen tegelijkworden ingezonden tot onderstaandedatum, Zij, die nog nooit aaneen wedstrijd hebben deelgenomen enniet zeker zijn van de notatie, kunnenhet best de problemen bewaren- en deoplossingen, die later worden vermeld,er mee vergelijken.In vraagstuk no. 9 (klasse A) wordtop een bijzondere mannier gewonnen,Werkelijk verrassend!Klasse ANo. 9.C. Blankenaar, RotterdamZwartWitZwart: 6 sch. op 3, 7, 14, 17, 21 en 22.Dam op 43.Wit: 7 sch. op 13, 15, 23, 28, 29, 33 en40. Dam op 42.No. 10G. Mantel, HengeloZwartWitZwart: 12 sch. op 6, 8, 9, ia, 11, 13,14, 16/17, 19, 23 en 24.Wit: 12 sch. op 25, 26. 27, 28, 30, 31,33, 35, 38, 40, 41 en 48.10Klasse BNo. 9.J. v. d. Aa_, Nieuw-WeerdingeZwartWitZwart: 7 sch. op 6, 12, 13, 14, 27, 35en 45.Wit: 7 sch. op 21, 23, 32, 34, 38, 48en 50.No. 10.C. P. Mooyboer, KrommenieZwartWitZwart: 7 sch. op 4, 9, 12, 16, 18, 19en 36.Wit: 7 sch. op 15, 20, 21, 34, 39, 44en 46. ^Voor alle problemen geldt: „Wit beginten wint".Oplossingen van de vraagstukken' tnde nummers van December en Januari(probleemnummers l tot en met 14)kunnen worden ingezonden tot uiterlijk16 Februari.Adresseren: Redactie weekblad „Arbeid",Postbus 100, Amsterdam.Op adres duidelijk Damrubriek vermelden.Voor ieder venster ....Onder deze titel heeft de afd. propagandavan het N.V.V. een vouwbladhet licht doen zien, waarin op suggestievewijze wordt aangetoond, dat aanhet reeds door ons besproken aanplakbiljet:„Reikt elkander de hand",de grootst mogelijke aandacht dientte worden besteed.Er wordt op gewezen, dat het biljetop een speciale maat is uitgevoerd,waardoor het mogelijk wordt het voorieder raam te bevestigen. Alle ledenvan het N.V.V. worden opgewekt hieraanhun medewerking te verlenen, opdathet nieuwe jaar met kracht enenergie begonnen, wordt.Aanvragen kunnen gericht worden totde afd. Propaganda van het N.V.V.,P. C. Hooftstraat 178-180 te Amsterdam.CORRESPONDENTIEEen jongeman van 17 jaar, die opgenomenis in het Aloysius Paviljoen te Hornerheide,schrijft ons, dat hij gaarne zoucorresponderen met iemand, hetzij eenjongen of een meisje, van gelijke leeftijd.Zijn naam is M. Janssen en hetadres: Aloysius Paviljoen te Hornerheide.Als men bedenkt, hoe belangrijk het ontvangenvan brieven is voor sanatoriumpatiënten,zullen er zeker onder onze?honderdduizenden lezers wel zijn, die aaahet verzoek van onzen jongen vriend willenvoldoen.ZEGSWIJZENEN SPREUKENHet heilige kruis nagevenWij zullen in deze rubriek nog weleens meer zegswijzen moetenbehandelen, welke aanvankelijk ontleendzijn aan de zeevaart. Dat er inonze taal zovele van dergelijke uitdrukkingenzijn, behoeft zeker geenverwondering te wekken, waar, vooralin vroeger eeuwen, ons volk boven aande lijst üer zeevarende naties te vindenwas.Ook bij de uitdrukking „het heiligekruis nageven" gaat het om eenspreekwijze, welke bij alle zeevarendenheel vertrouwd is, en — wat meerzegt — ook ,,op "zee geboren is". Taalkundigmoge men voor die uitdrukkingweinig kunnen gevoelen, ook alomdat 'er vrij lichtzinnig gesprokenwordt over iets, dat voor een massamensen heilig is, maar waar de uitdrukkingnu eenmaal bestaat en zovaak gebezigd wordt, is het toch welde moeite waard, de herkomst ervaneven vast te stellen. Over de betekenisbehoeven wij wel niet veel te zeggen.Elk weet, dat wanneer iemand,hetzij hij in„een bepaalde kring werkzaamis geweest, dan wel zich in eengezelschap heeft bewogen, terwijl, zowelin het eerste als in het tweedegeval op zijn aanwezigheid allerminstprijs werd gesteld, men, zodra diepersoon zijn werkkring of het gezelschapverlaat, pleegt te zeggen:„Ze hebben hem het heilige kruis nagegeven."Men bedoelt dan daarmee,dat niemand hem terugverlangt.Maar ... . oorspronkelijk had deze uitdrukkingeen geheel andere betekenis.Zoals de meesten onzer lezers welbekend zal zijn, wordt op de zeeschepen,wanneer één der passagiers,of een lid der bemanning op de zeereissterft, het stoffelijk overschot inzeildoek genaaid en met enige plechtigheidin zee geworpen. Teneinde tevoorkomen, dat haaien welke vaakom een schip heenzwemmen. zodrazich een lijk aan boord bevindt, hetzeildoek zullen verscheuren en hetlijk zuHen verslinden, wordt op deplaats, waar zich de benen bevinden,een paar gegoten ijzeren roosterstavenin de zeildoeken zak genaaid,waardoor deze met zijn inhoud onmiddellijkin de diepte wegzinkt. Opdatnu bij het te water laten, delucht uit de zak zal kunnen ontsnappen,snijdt de bootsman aan hetboveneinde van de zak een kruis.Wanneer dan het lijk overboord geschovenwordt, zegt de bemanning,dat hem „het heilige kruis wordt nagegeven".Hieruit ziet men dus, dat in dezeoorsprong de uitdrukking volstrektgeen ongunstige betekenis had In deloop der tijden is men er, doordat deuitdrukking ook te land werd gebezigd,een andere en minder gunstigebetekenis aan gaan hechten.Een harde dobber hebbenAls iemand een moeilijke taakmoet verrichten, waarvan hetwelslagen twijfelachtig genoemd magworden, pleegt men te zeggen, dathij „er een harde dobber aan zalhebben", en wel zelden zal degene,die zich van die spreekwijze bediende,hebben kunnen vertellen, waaraanzij haar ontstaan te danken heeft.Dit zou hem daarom ook te moeilijkervallen, omdat het weer eens — zoalsmet vele andere gezegden in onzetaal — een verbastering betreft. Aanvankelijktoch werd niet gesprokenvan „een harde dobber hebben", maarvan een harde dobbel! Als men diteenmaal weet, valt de herkomst ookgemakkelijk te raden en begrijpt delezer zeker ook al dat we hier te doenhebben met een uitdrukking, ontleendaan het dobbelspel, zodat de oorspronkelijkebetekenis er van was, da*de speler grote kans liep. bij het-dobbelspelte zullen verliezen.In de 17e eeuw komt de uitdrukkingvoor als .volgt: „heytse een qua dobbelgehadt of heytse geen geit om tebetalen?" De samenvoeging „heytse"voor „heb je" doet ook denken aanhet Gronings, waarin men t spreek' 'van. „hesf in plaats van „heb je".De woordenboek-schrijvers Halma enSewel geven onderscheidenlijk zowelvoor de Franse als dé Engelse vertalingvan de vorengenoemde uitdrukking,een overeenkomstige betekenisaan, als hierboven werd uiteengezet-Eerstgenoemde vertaalt „Eenen quaadendobbel hebben" in het Frans met„perdre au jeu; avoir du malheur aUjeu" (bij het spel verliezen; ongehiKhebben bij het spel). En de Engelsevertaling van „Als hij maar eens eeflkwade dobbel krijgt", luidde bÜSewel: „If hè once comes off a looser"(Als hij maar eens aan 't verliezengaat).Een der eerste streken van ons land,waar de verbastering van „een hardedobbel" in „een harde dobber" voorkwam,was de Zaanstreek, waar dezespreekwijze in vroegere tijden vooralgebezigd werd, als schepen op zeewaren tijdens stormweer. In Frieslandzegt men: „Hij dobbelt er om, en tüJscil in harde dobbel ha".Hieruit blijkt wel, dat de betekenisvan de uitdrukking in de loop deftijden feitelijk ongewijzigd is gebleven.Alleen werd zij eertijds gebezigd uitsluitendbij het spel, om later, eOvooral ha de verbastering van „dobbel"in „dobber" op alle omstandighedenin het dagelijks leven te wordentoegepast, wanneer ei van moeilijkhedensprake was, welke overwonnenmoesten worden." N.V.V.-Bureau.'s voor "1_Rechtsbescherming l1. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingAlmelo, Wierdensestraat 22, tel. 3073-2. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingAmersfoort, Pasteurstraat 9, tel. 4625-3. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingAmsterdam, Prins Hendrikkade 49—51*telefoon 31770.4. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingArnhem. Jansbuitensingel 17, telefoo" ',22841. 22842.5. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingDordrecht. Singel 163, telefoon 5051-6. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingEindhoven. Stratumsedijk 35, tel. 5293-7. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingDen Haag. Dr. Kuypcrstraat 10, telefonen11U115. 11G116.8. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingGroningen. Turfsingel 75, telefoon 409&9. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingHaarlem, Kruisweg 74. tel. 11133, 18359-10. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingHeerlen, Valkenburgeriveg 18, tel. 33l9'11. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingHilversum. Stationsstraat 8, tel. 698*-12. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingLeeuwarden, Nieuvvekade 84. tel. 30!> l>13. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingMaastricht, Kesselkade 40, telefoon 443*14. N.V.V.-Bureau voor RechtsbeschermingMeppel, iUiiatkaiIe l, telefoon 2489.15. N.V.V.-Bureau voor Rechtsbeschermi 0 'Middelburg, Dam 13, telefoon 318.16. N.V.V.-Burean voor RechtsbeschermingRotterdam, 's-Gravendijkwal 95. ie' 8 "tonen 36492. 33032.N.V.V.-Burean voor Rechtsbeschcrm' 1 '*utrecht, Springweg 102, telefoon 1137" 1N.V.V.-Burean voor Rechtsbeschermi 1 ''Zaandam, Ged. Gracht 68. teL 201 9 'N.V.V.-Bureau voor Rechtsbeschcrnii 11 *Zutphen, stationsplein 3, telefoon'

O MILL10ENHOLLANDSCHEGULDENSRuim honderd millioen Hollandscheguldens heeft „De Centrale" thans aanWerkend Nederland verzekerd. Het mageen gelukkig teeken heeten dat in denloop der jaren bij de arbeiders het besefontwaakt is, ook zelf te moeten zorgendat er voor den ouden dag een appeltjevoor den dorst bewaard blijft. Dat is doorgroote zuinigheid mogelijk. Gulden nagulden kan toevertrouwd worden aanhet veilige spaarbankboekje - zelfsmet een bescheiden rente looptdat zoo jaar na jaar toch aardigop. Maar wanneer de dood denkostwinner op jeugdigen leef tij dwegrukt? Ja, dan kan niemandéén cent meer verlangen als heteindbedrag der zoo ijverig gespaarded uitjes aangeeft. • De taak vanhet levensverzekeringsbedrijf sluit aan bijde sociale ontwikkeling onzer samenleving,die in den schoot der naaste toekomstligt. „Ieder voor zich" zal nietlanger der daden drijfveer zijn, doch„een voor allen, allen voor een". Ook„De Centrale" wil met hart en zieldeze gedachte tot richtsnoer nemen.Nimmer stelde zij winstbejag boven hetwelzijn van Werkend Nederland. Zij wil• echter, op haar gebied, meer nog danooit te voren in den waren zin des woords„De Centrale" - het middelpunt - zijnvan allen, ongeacht rang of stand enovertuiging, die hun arbeid in dienstvan de gemeenschap verrichten.Uit het lijden dezer tijden moet iets.goeds geboren worden: de verwezenlijkingvan het ideaal der saamhoorigheid'vanwerkgevers en werknemersen een Vaderland waarin voorschadelijk egoïsme geen plaatsmeer is. - Ruim honderd millioengulden heeft „De Centrale"thans voor en aan .WerkendNederland verzekerd. Eenkrachtig bedrijf dat met vaste handgeleid, de toekomst tegemoet treedt.Oud-vaderlandschebegrippen omtrentsoliditeit paren zich aan respect en begripvoor de tijden die komen. WerkendeNederlanders, draagt een deel Uwer zorgenvoor de toekomst over aan „De Centrale"door het afsluiten eener levensverzekering.Vraagt eens om een gesprekmet een onzer agenten, die U geheel vrijblijvendalle inlichtingen, die U wenschtover de gunstige premie-voorwaarden enmogelij kneden van „De Centrale" zal ge ven.ENTRALESolide CoulantVERZEKERT WERKEND NEDERLANDDE CENTRALE ARBEIDERS-LEVENSVERZEKERING, RIJNSTRAAT 28., DEN HAAG11

VOOR DE VROUWf DE HUISVROUW EN EERSTE HULP]v^ _ • • __JVerwaarloos geenkleine wondjesMoet ik een dokter halen ofmoet ik het nog even aanzien?Hoe dikwijls gebeurt het niet, datmoeder zich deze vraag stelt als eender kinderen hangerig is of niet etenwil.Wij, gewone huisvrouwen, weten overhet algemeen te weinig van ziekte afom te kunnen beoordelen of een dokterwel of niet moet worden gehaald.Het gevolg daarvan is dan ook, datde een den dokter te vlug roept, terwijleen ander daar te lang meewacht. Helaas wordt er nog veel teveel waarde aan het oordeel van buurvrouwenen kennissen gehecht. Op hetplatteland komt dit natuurlijk meervoor dan in de stad. De toestand Isdaar ook heel anders; men komt erniet zo gauw toe een dokter, die velekilometers verder, woont, te halen, alshet niet strikt noodzakelijk is. Hetmoeilijke is echter, dat een leek nietzo gemakkelijk kan beoordelen, watwel en wat niet noodzakelijk is. Bekendis, dat kinderen gauw temperatuursverhoginghebben; Een dokterwórdt dan verzocht zo spoedig mogelijkte komen, omdat de kleine hogekoorts heeft.Het komt meer dan eens voor, dat, alsde dokter niet thuis is en het dus evenduurt voor hij verschijnt, de kleine alin zoverre hersteld is, dat doktershulpniet meer nodig is. Gebeurt zo ietseen enkele keer, ach, dan zal de dokterdaar niet boos orh zijn. Maar hetis begrijpelijk, dat wanneer zo ietsmeermalen in het zelfde gezin voorkomt,een dokter uit z'n humeur raakt,Dergelijke dingen kunnen dikwijls« worden voorkomen als er een koortsthermometerin huis is, waarmee detemperatuur kan worden opgenomenen moeder zelf kan controleren ofde temperatuur werkelijk zo hoog is,als het lijkt. Dan za-, zij zich ook nietzo spoedig ongerust behoeven te maken.Kleine oorzaken kunnen soms grotegevolgen hebben. Zo gaat het inderdaadmet de gewone huiselijke ongelukjes.Bij kleine wonden, die hevigbloeden, wordt zo vaak de fout begaan,deze onder de kraan af tespoelen. De waterstraal werkt de bacteriënnaar binnen terwijl het bloedze juist naar buiten brengt en dus inzo'n geval reinigend werkt. Kleinewonden kan men het best even latenbloeden en dan met mercurochroombestrijken. Het infectiegevaar zal dantot een minimum worden teruggebracht.Men kan er eventueel eenpleister over doen; dit is veel minderlastig dan een verbandje en de wondkan daaronder rustig genezen. Wemogen echter nooit een enkele kleefpleisterover een Wond plakken. Erzijn pleisters in de handel, die in hetmidden een stukje steriel gaas bevatten,terwijl aan de kanten dekleefstof zit. Bij gewone kleefpleistersmoet men eerst een stukje gaasover het wondje leggen.Een andere verwonding waar wijhuisvrouwen ook nog wel eens mee temaken hebben, zijn de brandwonden.Als kleine brandwonden direct goedworden behandeld, zal heel dikwijlstalaarvorming "kunnen worden voorkomen.Als men- zich aan de' kachel,hete pan, stoom of iets dergelijksbrandt en de pijnlijke plek wordt zolang onder stromend koud water gehoudentot het gloeien ophoudt, zalhet meestal bij een rood plekje blijven,waar men eventueel ook nog eenbeetje brandzalf op kan smeren.In ieder huis behoort eigenlijk zo'nklein huishoudelijk verbandtrommeltjeaanwezig te zijn, zodat wij, zodraeen onzer huisgenoten zich bezeert,daaruit het nodige verband kunnenhalen. Daar behoort dan in de eersteplaats wat brandzalf in te zitten, wat12bismuth-windsel kan ook geenkwaad, een paar zwachtels en watmercurochroom. Mercurochroom heeftdezelfde desinfecterende uitwerkingals j odium. Het heeft echter het voordeel,dat het niet zo bijt wanneer hetop een wond komt (daarom noemende doctoren het ook wel „kinderjodium")en het is niet, zoals, jodium,aan bederf onderhevig.Met grote verwondingen gaat mennatuurlijk onmiddellijk naar een dokter.Maar een kleine wond, die veronachtzaamden niet goed wordt behandeld,kan soms ver dragende onaangenamegevolgen met zich brengen.Het is dan ook geen zeldzaamheid,dat een heel gering wondje,wanneer er infectie bij komt, eenontsteking wordt, waar men niet alleenveel last en pijn van ondervindt,maar waar men ook lelijk ziek vankan zijn.In dit geval is het dus ook: voorkomenis beter dan genezen. Verwaarloosgeen kleine wonden.Wanneer in het gezin plotselingiemand ernstig ziek wordt en dedokter is geweest, dan moeten er weleens vlug bijzondere maatregelenworden genomen. Soms zijn de benodigdegeneeskundige hulpmiddelenniet direct bij de hand en dan moetmen zich weten te behelpen. Zo kan.men b.v. voor patiënten, die moeten„stomen", heel handig zelf een inhaleertoestelmaken, dat" bestaat uit eenpannetje kokend water en een zelfgemaakte'papierenhuls, waarvan hetene einde precies op de pan past enhet andere spits toeloopt. Zo, kanden patiënt in korte tijd in ruimeWIJ MAKEN:AMSTERDAMKalverstraat l - Telefoon 37658DKN HAAGHoogstraat 23 - Telefoon 111757Citroenmate stoom worden toegevoerd. Deverschillende geneesmiddelen, welke-de arts heeft voorgeschreven, wordenaan het kokende water toegevoegd enop deze wijze bereikt men een zeerdoelmatige inhalering.Voor patiënten, die een „ijszak" nodighebben, kan deze terstond wordengemaakt van een gummi badmuts,een sponzenzakje van de toilettaf elof een gummi-onderlegger.. Deze wordengevuld met stukjes ijs ter groottevan een walnoot, waarna de lucht zoveelmogelijk wordt uitgeperst en hetzakje daarna snel dichtgebonden.Vervolgens wordt de ijszak in eendoek geslagen en met veiligheidsspeldendichtgemaakt. Bij het aanbrengenvan de ijszak op den patiëntworden een handdoek en een wollendoek gebruikt, waarbij de wollen doekgroter moet zijn en aan alle zijdenenkele centimeters over de handdoekmoet vallen.Moet het ijsverband worden aangebrachtop de borst of andere delenvan het bovenlichaam, dan trachtmen den patiënt even in bed te latenzitten. Dan wordt de ijszak vlug aangebracht,de beide doeken daar omheengeslagen, waarover men deonderkleding weer laat zakken. Ditalles dient zeer snel te gebeuren omden patiënt niet te veel te vermoeienof om pijn te voorkomen.Zo ziet men, dat men met bescheidenmiddelen reeds direct voorschriftenvan den geneesheer kan opvolgen. Depatiënt zal er later dubbel dankbaarvoor zijn. Snelle hulp is goede hulp,mits met verstand toegepast.JUWELIEROpgericht 1850 - Eigen AtelierKijk eens .wat ver'derMeer theoretisch technische kennisis onmisbaar om vooruit te komen.Studeer volgens de persoonlijkeschriftelijke^nethodevoor examensin: Bouwkunde, Waterbouwkunde,Werktuigbouwkunde,Electrotech~riiek. Chemische techniek o[ Specialevakken, bij:DIRECTIEiE. J. Rotthuhen tnF. Vind.CURATORIUM ih. H. H. P ra» Dijk,Ing. V. Huiziaga.i r . j. E. A. TMm.**'• J-Ter f" ra 'Pnf. Ir. E. Thiermi,A R N H E M ' f„[. Ir. J. G. Wattj,,.Vraag hst kosteloze prospectij's Ar10 MWEen windjak voor vader, moeder, zoon of dochterVan verschillende lezeressen ontvingenwij het verzoek, het patroonvan een windjak te plaatsen.Een windjak is daarom zo practisch,omdat dit een kledingstukis, dat niet alleen door de vrouwenwordt gedragen; ook voor demannen is een windjak een practischkledingstuk. Bovendien leentdit jak zich uitstekend om uit eenoud kledingstuk, een regenjas,mantel, japon, jekker i e.d. te wordengemaakt.We kunnen met dit model rekeninghouden met liet model vanhet te veranderen kledingstuk. Hetrugstuk kan korter of langer wordengemaakt. Er moet dan echterwel rekening mee worden gehouden,dat naar evenredigheid ookhet ondefstuk vari de blouse ietslanger of korter wordt geknipt.Gebruiken we nieuwe stof, danhebben we daarvoor 160 cm. van140 cm. breedte nodig.Bij het naknippen van het patroonmoet overal l cm. naad wordenaangeknipt.Het aangegeven patroon is berekendvoor maat 44. De blouseOp veelvuldig verzoek plaatsen wijhier een lijstje, van patronen, dienog kunnen worden besteld:L Damesvestmouwen ..niet langeƒ0.302. Bolero zot:der mouwen ... „ 0.253. Kinderoveral „0.404. Meisjesjurk „0.355. Plastron „0.256. Tweebaansrok „0.307. Meisjesmantel mef hoed „0.508. Kindervcsije met lange•mouwen „0.259. Herenov?.r

Babbeltjevan Oom Niek ,VOOR DE JEUGDM'n beste neven en nichten.„Heeft u vroeger wel eens gevochten,oom Niek? Kunt u worstelen ofjiu-jitsu?"Alsjeblieft — dat zijn zo een paarvragen, die mij door mijn lieve nevenen nichten worden g&steld ..Heeft üwel eens. als jongen dan, een dommestreek uitgehaald? Als dat zo is,vertelt u er dari eens wat van — deoudere mensen, die ik ken, hebbennooit zoiets bij de hand gehad ofze zijn het allemaal weer vergeten"...Kijk. dit is het verzoek van eenanderen braven neef.Ik geloof, dat jullie maar het liefsthoort,'dat oom Niek. in zijn jonge,jaren een schelm van de eerste soortis geweest — een knaap, waar geenland mee was te bezeilen — een jog,dat van de eene vechtpartij in deandere viel en die zich vechtendedoor het leven heeft moeten slaan.Laat ik je nu dadelijk vertellen, dat'het zó erg niet met me is geweest.En ik vind, dat het een heel goedteken is, dat ik eerst lang moest nadenken,voor ik een domme streekhad gevonden, waarover ik jullie kanvertellen. Het mooie is. dat ik m'ndomme streek met een...... vechtpartijkan samenvoegen. Wat jemaar mooi noemt!Wij hadden indertijd een buurman,die groenteboer was De man had eengroot stuk land, waarop hij allemogelijke groente k-weekte. Diegroente bracht hij in een schuitjenaar de markt in de stad.Nou. dat schuitje '. daar zou ik óóknog wel wat over .kunnen vertellen— daar heeft bom Niek meermalenin gezeten — als de baas er niet was,en het was maar goed, dat die schuit^aan een ketting lag en dat je dieketting met geen mogelijkheid konloskrrjgen.Maar m'n domme-streek-vechtpartijverhaalheeft alleen in zover, met deschuit te maken, dat dé buurman indie schuit andijvie zat te spoelen, omdie schoongemaakt naar de groentemarktj;e brengen.Nu geloof ik, dat andijvie-spoelennogal een vervelend werkje is, waarje heus je verstand niet bij hoeft tegebruiken, als je er eenmaal de slagvan te pakken hebt:En de slag van "dat spoelen had m'nbuurman te pakken. Stuk voor stukhaalde hij die andijvie-struiken doorhet water, terwijl hij zelf op de randvan z'n bootje zat.We stonden er met z'n tweeën naarte kijken: een jongen, die Ko*busheette en ik. En al spoelende zat diebuurman tegen'ons te praten: heelvriendelijk -- ik zou haast zeggen:heel lief. „Zo jongens komenjullie eens naar het andijviespoelenkijken? Nou, dat vind ik aardig...Hoe heten jullie?"Kobus zei natuurlijk, dat hij Kobuswas en ik zei, dat -ik Niek heette.„Dat zijn mooie namen", zei de buurman,terwijl hij ons even opnam.„Heel mooie namen. Jullie zijn zekerallebei erg sterk", ging hij voort.Nou. je moet aan een jongen vragen,of hij sterk is! Kobus en ik stondendan ook heftig van ja te knikken enKobus verzekerde zelfs, dat hij iedereenaan kon.Toen kwam de buurman pas goedlos. ..Nou geloof ik toch. dat je eenbeetje staat op te scheppen", zei hijtegen Kobus. „Ik'geloof vast en zeker,dat Niek sterker is. Zó stevig zie jeer niet uit."Dat was helemaal niet waar en nuik veel ouder geworden ben, begrijpik drommels goed, waarom de buurmandat zei. Want Kobus was veelbreder en zeker een hoofd groter danik. Maar ik voelde me door die meningvan den groten man zo gevleid, datik dadelijk bereid was, Kobus aan tevliegen. En ook Kobus zou datjongetje wel eens mores leren datjog moest zich niet verbeelden, dathij hem niet aan zou kunnen.Zo duurde het niet lang of wij warenaan het vechten, terwijl de buurmandie rustig doorging met andijviespoelen,erom zat te lachenJaren later heeft oom Niek dit nogeens aan z'n buurman verteld en dieherinnerde het zich nog best. „Ikzorgde er altijd voor, dat jongens, diebij de schuit kwamen kijken, aan hetbakeleien gingen", bekende hij. „Danhad ik wat om naar te kijken — jeverveelde je anders zo. Maar na diekeer, dat jij met dien Kobus vocht,heb ik het niet meer gedaan. Ja hoor— ik herinner me het geval nog best:ik zei altijd, dat de grootste jongenhet niet van den kleinen kon winnenen dan duurde het nooit lang, of devoorstelling was in volle gang. Maarjouw geval liep nog heel. anders afdan ik dacht: jij was wel niet zosterk, maar vast wel honderd keer zovlug als die Kobus."Ik wil niet opscheppen, maar als debuurman dit zegt; dan kan je het welgeloven. Zeker is, dat ik eerst Kobusop alle mogelijke manieren kon ontwijkenen dat hij weinig had in tebrengen, toen ik hem stevig te pakkenkreeg. Ik was als een kat tegenhem opgesprongen — Kobus kon zichniet houden en viel ondersteboven,terwijl ik ervoor zorgde, dat ik z'nhoofd goed vast onder m'n ellebooghield. En wat me toen plotseling bezieldewete ik niet, maar ik trokKobus, die weigerde „genade" te zeggen,naar de kant van de vaart enduwde hem net als een krop andijviein het water.M'n buurman lachte dat hij schaterde,maar Kobus, die tot over z'nmiddel in de vaart had gestaan,lachte helemaal 'riiet. Hij rende naarhuis, terwijl ik bij de schuit tegenden baas stond te snoeven op mijnoverwinning.Dat duurde evenwel niet lang. Wanttoen ik zo stond te zwetsen,, kwamer een zusje van me, geheel buitenadem aanhollen. „Heb jij hhhhebjij Kobus in het water gegooid?...Maak dan dat je'weg komt z'nmoeder komt er aan!"Ik keek en ja hoor, in de verte kwamDE AVONTUREN VANde moeder van. Kobus met grotestappen aan. De mattenklopper had.ze bij zich en ik hoefde helemaal niette vragen, wat ze zou doen, als ze mijte pakken had. Je begrijpt, dat ikdaar niet op wachtte. Ik zorgde, datik een eindje uit de buurt bleef enkeek op eerbiedige afstand toe, toende moe van Kobus met den buurmanin de schuit aan net praten ging. Zepraatte zó hard, dat ik nóg korthoren, dat ze buurman- uitmaaktevoor alles wat lelijk was. En die buurmanzei maar niet veel. Ik hoordehem tenminste niet. Hij spoelderustig z'n andijvie, totdat de moe van•Kotaus op de schuit stapte. M'n zusjeen ik kwamen voorzichtig wat dichterbijen toen • zag ik tot m'n groteschrik, dat Kobus' moeder buurmaneen duw gaf, waardoor die halsoverkopde vaart in schoot.„Ik zal je leren, die kinderen op testoken", ^schreeuwde ze hem toe.Daarna sfak ze buurman de mattenkloppertoe om hem weer te reddenen even later stond de buurman, uit'gespoeld en wel, weer op de kant.Het bad maakte meteen aan de grotemensen-ruzieeen eind. De buurmanscheen te begrijpen, dat hij wel wathad verdiend en de moe van Kobusdacht er niet meer aan, mij achternate zitten. Ze ging naar huis en debuurman deed hetzelfde, om drogekleren aan te trekken.Je begrijpt, dat ik er wel voor hebgezorgd, dat ik die dame een poosjeuit de buurt bleef.Nu moeten jullie niet denken, dat ditenkel en alleen een verhaaltje is. DitKARELTJE KRAANDe uitnodiging • Een grappige tekenfilm • Beeld Jan LutzRegie en tekst N. J. P. Smith„Wij zullen vragen of oom en tante „Zal ik die brief posten, vader?"Zondag komen."„Nee, Kar eitje. Secuur is secuur. Datdoe ik zelf."„We zijn juist op tijd: daar komt detrein."14„Ze zijn er niet; u hebt die brief toch De brief /gepost, hè pa?"

s tevens een goede les. Je moet eruitst- >dat ^ ^e nooit moet laten °P~'v>Ken om iets te aoen wat eigenlijkiet mag. Hoewel de buurman metn stoken" zeker een nat pak hadraiend. kwam mij wel een pak voor1Jnbroek toe met die matten-«oppe r . Want het is niet mooi omd ëaan vechten, enkel en alleen om-"« een ander je daartoe brengt. Of-~ 1 °°n Kobus toch eigenlijk was benen. Maar die had óók al een natgehad. Laat ik nu inzien, dat ik_ -w- de enige ben, die er goedas afgekomen? Nu, dat mocht wel.^ns voor een keer. Want ik her-*' e r me ook wel gevalletjes.......st i- 6 wacnt'eens even: die voorikgaa * n * e * door Dan verbabbelaJ m'n ruimte en dan krijg ik hetpj^* den hoofdredacteur aan de stok.dat te voorkomen ga ik nu metTarne spoed aan de oplossing vanRaadsel uit ons Kerstnummer. Deantwoorden luiden:Aardbei of: Amandel! A and e i(krabben was ook goed)Qnv° niA (fucnsia en Primula waren* goed — cljvia niet, omdat daarg n letter te weinig voor was).t 0I Inlicht en afwlkk mondel. of schrifte) |Rotterdam-C.: Ma u rits weg 15;. Aiusrerrtnin-C.: Sar pliatlst raat 36;'s-Gravenliage: RiviervischnuirKt 4.JAN \l il I a l JfejGROOTE MARKT ZO (hoek Luth. Burgwal)TELEFOON 116520 — DEN HAAGSALON- HUIS- ENjit voorraad direct leverbaarSLAAPKAMERSReiskosten worden vergoed'n KOU of GRIEPWtfw&J:WEES VERSTANDIG„AKKERTJES" voorkomenhet doorzetten vaneen kou of griep, dieU onder de leden voelt.Wacht dus niet . .&ërnï*nDe Nederlandsdie PijnstillerU bent de eerstelWist U, dat Uw hand de eerste is,die dat blanke, kristalzuivete NEZOkeukenzout aanraakt? Zóó hygiënischis de bereiding en de verpakking.NEZO is 't fijnste keukenzout,dat uit Neerlandsbodem gewonnen wordt.En 't voordeeligste!Per kilopak:\9 l /2 centN.V. KON. NEDERL. ZOUTINDUSTRIE - BOEKELO - HENGELO15

OPERETTEKLANKENOnder deze titel worden- o.m. uitgevoerd:Ouverture Fledermaus; Die Lus- ,tige Witwe; Paganini; Keizerswals; ElnMorgen, Ein Mittag, ein Abend in Wien;Perpetuum Mobile enz. enz.Groot orke§t o.l.v. Mr. Harnt Smedesmet als solisten: Dzjobs Ising; Lia Martin;Gerard Holthaus en Henk Voshart.Toegangsprijs: 60 cent voor georganiseerdenen hun huisgenoten 9O centvoor ongeorganiseerden, a.r. inbegr. eneen beperkt aantal werklozenkaarteuvan 1O cent.AMSTERDAM ZATERDAG 17 JAN,Concertgebouw, aanvang 7.30 uur n.m.Kaartverkoop: Prins Hendrikkade 49;Vreugde en Arbeid, Leidseplein; de vakgroepenen 's avonds aan de zaal.Werklozenkaarteu uitsluitend via devakgroepen.MAASTRICHT ZONDAG 18 JAN.Stadsschouwburg, aanvang 7.30 uur n.m.Kaartverkoop: Kesselkade 40 en 's av.aan de zaal.DEN BOSCH MAANDAG 19 JAN.Casino, aanvang 7.3O uur n.m. Kaartverkoop:Zuidwal 46 en 's avonds aande zaal. Uitsluitend toegankelijk voorgeorganiseerden.HEERLEN DINSDAG 20 JANUARISchouwburg, aanvang 7.30 uur n.m.Kaartverkoop: Nieuwstr. 7 en 's avondsaan de zaal.ZUTFEN WOENSDAG 21 JANUARIBuiten Sociëteit, aanvang 7.30 uur n.m.Kaartverkoop: Stationsplein 3 en desavonds aan de zaal.ZWOLLE DONDERDAG 22 JANUARIBuiten Sociëteit, aanvang 7.30 uur n.m.Kaartverkoop: Kekwal 29 a en 's avondsaan de zaal.LEEUWARDEN VRIJDAG 23 JANUARIHarmonie, aanvang 7.3O uur n.m. Kaartverkoop:Nieuwekade 84 en 's avondsaan de zaal.GRONINGEN ZATERDAG 24 JANUARIConcerthuls, aanvang 7.30 uur n.m.Kaartverkoop: Turf singel 75 en 's avondsaan de zaal.De overige plaarsen van de/e tourneeworden in het volgende nummer van„Arbeid" bekend gemaakt.NIEUWJAAR'sVARIETEEen uitstekende variétévoorstelling,waaraan medewerken Jo en Piet Schuurman,de Hollandse boerenzangers: de3 Brux, clowns; Wim Bakker, Noordhollandseaccordeon-virtuoos; René vanDuinen, de twee evenwichtskunstenaars;Willy Hubert, luchtacrobate en eenvariété-Orkest o.l.v. Marcelle Lafosse.Toegangsprijs: 5O cent voor georganiseerdenen hun huisgenoten, 80 cent v.ongeorganiseerden, a.r. inbegr. en eenbeperkt aantal werklozenkaarten van1O cent.HENGELO VRIJDAG 16 JANUARIConcertgebouw, aanvang 7.3O uur n.m.Kaartverkoop: Reitzstraat 12 en 's av.aan de zaal.ALMELO ZATERDAG 17 JANUARI't Groenendal, aanvang 7.30 uur n.m.Kaartverkoop: Wierdensestraat 22 en's av. aan de zaal.NIJMEGEN MAANDAG 19 JANUARIKleine zaal „De Vereniging", aanvang7.3O uur n.m. Kaartverkoop: Berg enDalseweg 38 en 's avonds aan de zaal.VENLODINSDAG 20 JANUARIFeestzaal Nationaal, aanvang 7.30 uurn.m. Kaartverkoop: N.V.V.-Huis ,.DeToekomst", Havenstr. en 's avonds aande zaal.WAALWIJK WOENSDAG-BI JANUARITwee Kolommen, .aanvang 7.30 uur n.m.Kaartverkoop':' D. Keizer, Grootestr. l A,...Druiïen; bij de boden der aangeslotenvakgroepen en 's avonds aan de zaal.OISTERW1JK DONDERDAG 22 JAN.Wapen van Olsterwijk, aanvang 7.30 uurn.m. Kaartverkoop: J. H. Adriaanse, 651te OJsterwijk en 's avonds aan de zaal.HELMOND VRIJDAG 23 JANUARIFlora, aanvang 7.30 uur n.m. Kaartverkoop:Klaverhof 34 en 's avonds aande ^aal.AMERSFOORT ZATERDAG 24 JAN.De Valk. aanvang 7.30 uur n.m Kaartverkoop:Seringstr. 8 en 's avonds aande zaal.BUSSUM ZONDAG 25 JANUARIConcordia, aanvang 7.30 uur n.m. Kaartverkoop:Bijlstr. 86 en 's avonds aan dezaal.GOUDA MAANDAG 26 JANUARINieuwe Schouwburg, aanvang 7.30 uurn.m. Kaartverkoop: Jan Luykenstr. leu 's avonds aan de zaal.Marcello's Cabaret-Revue„Wielacht betaalt"Medewerkenden: Helene Morettl, Internationaalcabaretière; Marcello, humorist-conférencier;Pierre Driessen, accordeonnist-pianist-zanger;- Hcnri Nplles,humoristische goochelaar; Marina vanGoudswaart, toppunt van buikspreken.Toegangsprijs: 35 cent voor. georganiseerdenen huisgenoten; 50 cent voorongeorganiseerden, a.r. inbegr.De toegangsprijs voor eventuele kindervoorstellingenbedraagt 10 cent voor. kinderen en 20 cent voor begeleiders.MIDDELBURG VRIJDAG 16 JANUARI.Schuttershof, aanvang 7.30 uur n.m.^Kindervoorstelling, aanv. 4.30 uur n.m.'Kaartverkoop: Dam 13 en 's avonds aanda zaal.HAAMSTEDE ZATERDAG 17 JAN.Hotel Bom, aanvang 7.3O uur n.m. Kindervoorstellingaanvang 4.30 uur n.m.Kaartverkoop: I. C. Walkier, Ring 101 teBurgh en aan de zaal.ZIERIKZEE ZONDAG 18 JANUARIHotel Juliana, aanvang 7.30 uur n.m.Kindervoorstelling aanvang 4.30 uurn.m. Kaartverkoop: Gat van Westen C.498 en aan de zaal.OOSTERLAND MAANDAG 19 JAN.Conferentiékamer, aanv. 7.3O uur n.m.Kindervoorstelling aanvang 4.3O uur n.m.Kaartverkoop: Kerkstraat A 138 en aande zaal.OOST VOORDE DINSDAG 20 JANUARI;Hotel de Man. aanvang 7.3O uur n.m,.'Kindervoorstelling aanvang 4.30 uur n.m.Kaartverkoop: L. C. den Bakker, Scheideweeksewegen aan de zaal.BRIELLE DONDERDAG 22 JANUARI'Zaal Dedert, aanvang 7.30 uur n.m.Kindervoorstelling, aanvang 4.30 uur n.m.Kaartverkoop: A. M. Heymans, Venkeistraat177 C en aan de -zaal.NIËUVVENHOOKN WOENSDAG 21 JAN.Zaal C. Arkonbout, aanv. 7.f;0 uur n.m.Kindervoorstelling, aanv. 4.30 uur n.m.Kaartverkoop: C. den Bakker,- Dorpstr.en aan de zaal.ABBENBROEK VRIJDAG 23 JANUARIZaal Herrewijnen, aanvang 7.3O uur n.m.Kindervoorstelling, aanv. 4.30 uur n.m.Kaartverkoop: C. Verhoeven, Gemeeiilandsedijk12 en aan de zaal.NUMANSDORP ZATERDAG 24 JAN.Zaal de Jongste, aanvang 7.30 uur n.m.Kaartverkoop: Andr. Vogelaar, Rijks-' straatweg 196 en 's avonds aan de zaal.Neemt deel aan de huisvlrjtactiein de navolgende plaatsen:Amsterdam, Den Haag,Eindhoven, Utrecht, Arnhem,Assen, Leeuwairden, Haarlemen Hilversum.Bonte 14-daagseRadio-uitzendingenZoals thans wel algemeen oekend zalzijn, organiseert ,,Vreugde en._Ar-öeid' insamenwerking met de Nederlandse Omroepbonte- radio-avonden en wel iedere.Dinsdagavond om de 14 aagen.Deze avonden worden door de radio uitgezondenen wel het eerste gedeelte overHilversum I (415 m.» en net tweede gedeelteover Hilversum II (301 m.). Nasluiting der zenders vindt verdere uitzendingplaats via de radio-centrales,welke over een directe lijnverbindingmet de studio beschikken.ARNHEM DINSDAG 14 JANUARIStadsschouwburg, aanvang 7.3O uur n.m.precies. Voor de medewerkenden zie mende bekende affiches, alsmede de aankondigingin de luistergids en de dagbladen.Toegangsprijs 60 cent voor georganiseerdenen huisgenoten, 10O cent voor ongeorganiseerden,a.r. inbegr.Kaartverkoop: Jansbultensingel 17 en's avonds aan de zaalVolksontwikkelingNaai- en knipcursus te HaarlemVoor cle dames wordt te Haarlem eennaai- en knipcursus georganiseerd,waaromtrent alle verder gewenste inlichtingenverkrijgbaar zijn bij het N.V.V.District Haarlem, Kruisweg 74.DELFT.Causerie: De Srioorwegen en de Gemeenschap.Op .Maamlns 26 Januari a.s spreekt deheer C. Cramcr, sf-.oretaris van de Ned.Ver. v. Spoor- en Tramwegpersoneel,over bovengenoemd onderwerp. Naderebijzonderheden omtrent tijd, plaats entoegangsprijs zijn te verkrijgen bij hetN.V.V. District Delft, Oude Delft 2O1,tel. 1804.Lichamelijke ontwikkelingZwemmen voor met-ledenTeneinde ook de ongeorganiseerden kenniste doen maken met een deel van hetmooie sociale werk van het N.V.V.,,Vreugde en'Arbeid" kunnen de N.V.V.-leden vanaf l December j.l. vrienden enkennissen tot deze goedkope zwemavondenuitnodigen, waartoe een beperktaantal' uitnodigingskaarten aan de kassader zwembaden verkrijgbaar is.Zwemmen te IJmuidenMet ingang van 7 Januari wordt gezwommenop Woensdagavond van 7—8uur n.m.Zwem/caarfenNogmaals wordt er op attent gemaakt,dat uitsluitend diegenen, die in het bezitzijn van een zweinkaart, toegangtot de zwembaden hebben. Deze kaartenzijn — zoals bekend — verkrijgbaarbij de plaatselijke Vreugde en Arbeidvertegenwoordigers.Zwemcursus te Amsterdam.Voor diegenen, die het bovengenoemdeVreugde en Arbeid-zwemkunstdlplomabehaald hebben, bestaat de gelegenheidzich vérder in het zwemmen te bekwamenonder leiding van de bekende tramstervan Ali Stijl en Jopie Waalberg,mevr. Dé Dood Koenen. Deze lessen wordengegeven in het Zuiderbad op iedereDonderdagavond van 20—21 uur en hetcursusgeld bedraagt hiervoor ƒ l permaand, waarbij de toegang tot het badIs Inbegrepen. Aanmelden District Amsterdam,Pr Hendrikkade 49 en V. enA., Leidseplein.Zwemmen te GroningenHet extra uur Woensdagmiddags is weervervallen, er kan dus thans alleen wordengezwommen Dinsdagsavonds van6—9 uur.Turngroep te WerkendamNadere inlichtingen bij H. C. den Haan,Uitbreiding 48 te Werkendam.Schaatsenrijden te AmsterdamHet Is gebleken, dat door een vergissingvan de directie van de Kunstijsbaanin de Apollohal enige keren ledenvan het N.V.V. teleurgesteld werden enniet tegen het goedkope tarief werdentoegelaten. Deze moeilijkheden zijnthans definitief opgelost.Nadere .inlichtingen omtrent de tijdenenz. worden verstrekt door het N.V.V.,District Amsterdam, Prins Hendrikkadeno 49 en Vreugde en Arbeid, Leidseplein.Gymnastiekcursus te AmsterdamVoor nadere bijzonderheden hieromtrentwordt verwezen naar het voorgaandenummer van „Arbeid".Jiu-Jitsu-cursus .te AmsterdamVoor nadere bijzonderheden wordt eveneensnaar het voorgaande nummer van„Arbeid" verwezen.Jiu-Jitsu en gymnastiekcursuste HaarlemIn de gymnastiekzaal in de Jacobstraatzal iedere Maandagavond van 7.30—8.30uur een Jiu-Jitsu-cursus van drie maandenworden georganiseerd.Kosten van deelname ƒ 2.50 voor georganiseerdenen ƒ 3 voor ongeorganiseerdenper persoon, voor de gehele cursus.Tevens is een gymnastiekcursus in voorbereiding,. welke lessen . ledere Donderdagavondin een nader op te geven zaalIn het Centrum van de stad wordengegeven.Het lesgeld bedraagt 15 cent per persoonper week Zowel heren als dameskunnen zich opgeven.Aanmeldingen en nadere inlichtingenbij het N.V.V.-district Haarlem, Kruisweg74.ZondagochtendvoorstellingenAMSTERDAM ZONDAG 18 JANUARIRialto Theater, aanvang 10.30 uur v.m-Filmvoorstelling met de film „Het Maskervalt", met als bijprogramma hetkomisch muziekkwartet „De Zwervers".Toegang uitsluitend voor personen van18 jaar en ouder. Kaarten a 25 cent perpersoon, alsmede een beperkt aantalwerklozenkaarten van 10 cent zijn verkrijgbaarbij Prins Hendrikkade 49;Vreugde .en Arbeid, Leidseplein. Werklozenkaartenuitsluitend via de vakgroepen.LEIDENZONDAG 18 JANUARITrianon Theater, aanvang 10 uur v.m.Vertoond wordt de film „Mijn dochterheet Peter", met als bij programma PierreBoeyen en Lia Martin met liedjes aande vleugel.Toegangsprijs 30 cent per persoon, terwijleen beperkt aantal w«rklozenkaar- 'ten van 10 cent ter beschikking is. ;Kaartverkoop: Herengracht 34 en des'morgens aan de zaalDEN HAAG ZONDAG 18 JANUAtlOcieon Theater, aanvang 10.30 uur v.m.Vertoond wo'-rtt de film „Zuidamerikaanse Dierenwereld" met als voorprogrammahet Hawaiian-kwartet ..De Zuidzee-Eüanders"Toegangsprijs 30 cent p.persoon en een beperkt aantal werk-Io7enkaarten van 10 cent.Kaartverkoop: Dr. Kuiperstraat 10;Vreugde en Arbeid" a.d. Hofweg en desmorgens aan de zaalROTTERDAM ZONDAG 23 JANUARIColosseum Theater, aanvang 10.30 uurv.m. Vertoond wordt de film „Pareh —De Macht va'n de Kris", een boeiendeIndische liefdesgeschiedenis, met als bijrprogramma Indische zwaardendans vanhet gezelschap Ardjoeno. Toegangsprijs:30 cent per persoon en een beperkt aantalwerklozenkaarten van 10 cent.Kaartverkoop: 's-Gravendijkwal 95 en's morgens aan de zaal.AMSTERDAM ZONDAG 25 JANUARIHallen Theater, aanvang 1O.30 uur v.m.Vertoond wordt de film „Zuidamerlkaansedierenwereld", met als bijprogrammahet Hawaiian Kwartet „DeZuidzee-Eilanders".Toegangsprijs 25 cent per persoon eneen beperkt aantal werklozenkaarten van10 cent.Kaartverkoop: Prins Hendrikkade 49;Vreugde en Arbeid, Leidseplein en desmorgens aan de zaal. Werklozenkaartenuitsluitend via de vakgroepen.ZANG- EN DANSREVUEMedewerkenden: Rodi Roeters, humorist-sneltekenaai--goochelaar:De Wilco's,acrobatisch duo; Mary Smit. parodiste;de Boya's danspaar: Johny Duisdeiker,accordeon-virtuoos.Dit gezelschap trad gedurende 4 maandenmet groot succes op voor de Nederlandsearbeiders, welke in Duitsland enFrankrijk werkzaam zijn.Toegangsprijs: 35 cent voor georganiseerdenen hun huisgenoten; 50 pent voorongeorganiseerden, a.r. Inbegr. en eenbeperkt aantal werklozenkaarteii va u10 cent.ALPHEN' A/D RIJNDONDERDAG 15 JANUARI.Nutsgebouw, aanvang 7.30 uur n.m.Kaartverkoop: D. Visser. Leliestraat 16en 's avonds aan üe zaal.WOERDEN VRIJDAG 16 JANUARIHotel Ruys. aanvang 7.30 uur n m.Kaartverkoop: W Oosterwijk, Gastdorp26 en 's avonds aan de zaal.WVDDINXVEEN ZATERDAG 17 JAN.Centrum, aanvang 7.30 uur n.m Kaartverkoop:S. Pille, Henegouwerweg 51aen 's avonds aan de zaal.STOLWIJK ZONDAG 18 JANUARIKaartverkoop: bij de bekende adressenen aan de zaal.•»BODEGRAVEN MAANDAG 19 JANUARIConcertzaal van" Rossum, aanvang 7.30uur n.m. Kaartverkoop: Emmakade 119en 's avonds aan de zaal.ZOETERMEER WOENSDAG 21 JAN.Hotel Gouden Leeuw, aanvang 7.30 uurn.m. Kaartverkoop: Molenstraat 98 en's avonds aan de zaal.Des middags wordt om 2 uur een uitstekende-kindervoorstelling gegeven.Toegangsprijs 15 cent voor kinderen m25 cent voor begeleiders.GORINCHEM DONDERDAG 22 JAN'.De Doelen, aanvang 7.30 uur n.m. Kaartverkoop:Maandag 19 Januari van 7—8uur n.m. in Palvu en 's avonds aan dezaal.LEERDAM VRIJDAG 23 JANUARITavenu, aanvang 7.30 uur n.m Kaartverkoop:Kerkstr. 53 en 's avonds aarïde zaal.DRIEBERGEN ZATERDAG 24 JANUARINutsgebouw, aanvang 7.3O uur n.m.Kaartverkoop: v. d. Meulenstr. 51 en's avonds aan de zaal.De overige plaatsen van deze tourneeworden iu het volgend nummer va«„Arbeid" bekend gemaakt.16 K113