Toonaangevende psychische hulp (PDF bestand ... - GGZ inGeest

Psychische hulp binnenhandbereikGGZ inGeest biedt psychiatrische zorg op maat. Wat een goedebehandeling is, verschilt van persoon tot persoon. De een is algeholpen met een cursus om psychische klachten te voorkomen,de ander heeft meer aan gesprekken met een psycholoog ofpsychiater. Weer een ander heeft een intensieve behandeling ofopname nodig. Wat de vraag ook is, dankzij ons grote netwerk vanspecialisten hebben wij voor vrijwel iedere psychische hulpvraageen passend antwoord. Bovendien werken we intensief samen methuisartsen, gemeenten, stadsdelen, partners in de zorg als jeugdzorgen verpleeghuizen, en VU medisch centrum. Maar we houdende lijnen wel kort. De persoonlijke aandacht voor de patiënt staataltijd voorop. En door de vele locaties in de regio is er altijd hulpin de buurt. Kortom, dankzij ons grote netwerk zijn we in staatkleinschalig te werken. En de beste zorg te leveren.Partner van VU medisch centrumWe hebben een bijzonder samenwerkingsverband metVU medisch centrum. Zo hebben we samen de polikliniekpsychiatrie en het centrum ouderen geneeskunde Amsterdamopgericht. Ook versterken we elkaar in het academisch onderzoeken in de A-opleiding psychiatrie. In 2012 gaan we zelfs volledigfuseren met VUmc. Daardoor kunnen we straks lichaamen geest integraal benaderen. Want psychische klachten gaanvaak samen met lichamelijke.Korte lijnen in de samen-werking met VUmc.‘Samen realiserenwe toonaangevendepsychische hulp vooronze patiënten.’VU medisch centrum is een universitair medisch centrum.Patiëntenzorg, weten chappelijk onderzoek en onderwijs & opleidingenzijn de kern taken. Het academische karakter blijkt uitde hulp aan mensen met weinig voorkomende ziekten, en aanpatiënten die complexe zorg nodig hebben. Daarnaast is VUmc eenstedelijk en regionaal ziekenhuis voor reguliere specialistischezorg. Dit alles doet VUmc onder het motto ‘Kennis maakt ons beter’.‘Dankzij ons grotenetwerk zijn we instaat kleinschaligte werken.’45

In een vroeg stadium klachten opsporenen behandelenSociaal psychiatrisch verpleegkundigeMeike Krúger houdt spreekuur.Het tijdig signaleren van angststoornissen endepressies is belangrijk. Het kan het verergerenvan klachten voorkomen en mensen helpenbeter met hun situatie om te gaan. De afdelingPreventie van GGZ inGeest biedt vroegsignalering,advies en ondersteuning. Bregje Kras,preventiemedewerker bij GGZ inGeest, weet uitervaring dat preventie werkt: ‘We bieden mensende kans zelf hun beginnende klachten aan tepakken.’ Zij vindt het motiverend om tijdenscursussen te zien dat deelnemers beter gaanfunctioneren. Kras: ‘Wij geven cursussen aanmensen met lichte tot matig ernstige klachtenof een groot risico daarop. In cursussen zoals‘Geen Paniek’ en ‘Op zoek naar zin’ geven wemensen informatie over hun klachten. Daarnaastoefenen de deelnemers met vaardigheden, zoalshet doen van ontspanningsoefeningen, hetoppakken van activiteiten en het onderzoekenvan hun manier van denken.’Vragenlijst op internetDe preventiewerkers van GGZ inGeest proberenin een vroeg stadium mensen te helpen die psychischeklachten hebben of een verhoogde kansdeze te ontwikkelen. Preventie zoekt ook naarnieuwe manieren om het publiek te wijzen opde mogelijkheden van vroegtijdige hulp. Zo is ersinds enige tijd een speciale vragenlijst op internetvoor mensen met lichte psychische klachten.Kras is enthousiast: ‘Bezoekers van de site vullenin tien minuten de vragenlijst in. Op basis vande antwoorden geven we vrijblijvend advies pere-mail of per telefoon. Samen kijken we dan watiemand zelf kan en wil doen aan de klachten enwelk aanbod daar goed bij past.’ •Sjef van Steen, sociaal psychiatrisch verpleegkundige:‘Patiënten voelenzich door dezewerkwijze meerserieus genomen.’Expertise in de huisartsenpraktijkSjef van Steen is sociaal psychiatrisch verpleegkundige.Hij benadrukt dat huisartsen eenbelangrijke schakel zijn in het snel en laagdrempeligaanbieden van de juiste hulp aan mensenmet beginnende psychische klachten. In deeigen huisartsenpraktijk helpt hij de huisarts bijhet onderkennen van problemen en het kiezenvan een behandelstrategie. Van Steen: ‘Patiëntenvoelen zich door deze werkwijze meer serieusgenomen. Je ziet de motivatie voor een vervolggesprekgroeien en men staat meer open vooreen doorverwijzing. Met deze aanpak wordt deklant het beste geholpen: zo snel en kort alsmogelijk, maar ook zo lang als nodig is.’ •10 11

‘Openlijk praten over je angststoornis isnog steeds ongewoon’Niemand kijkt raar op als tijdens een verjaar dagsfeestjeeen gast vertelt over haar bronchitis.De buurman op de stoel naast haar praatmisschien minder makkelijk over zijn angststoornis.Toch is het juist voor hem een heleprestatie dat hij aanwezig is. Een half jaareerder was hij gewoon niet gegaan. Hij boektvandaag een groot succes, maar van openlijketrots is geen sprake. Sterker nog: hij schaamtzich ervoor medicijnen te gebruiken en eentherapie te volgen die hem helpt zijn socialefobie te overwinnen. >Jaap van der Horst, huisarts:‘De meerwaardevan een teambehandeling.’Marga Kuiper, psycholoog en psychotherapeut:‘Patiënten met een paniekstoorniszijn bijvoorbeeld bang voor hetverblijven in grote menigten.’‘Ik verwijs geregeld patiënten door naar GGZ inGeest, bijvoorbeeld mensenmet een angststoornis. Een belangrijke reden daarvoor is dat patiënten bijGGZ inGeest worden behandeld door een team van hulpverleners en niet dooreen individuele therapeut. Zo’n teambehandeling heeft absoluut een meerwaarde,voor ‘mijn’ patiënt en daarmee ook voor mij.’12 13

vervolg: Ronald van Gool werkt als sociaal De behandeling van TIZ-patiënten is gebaseerdpsychiatrisch verpleegkundige (SPV) in het team op medicatie en psychosociale interventies.Transmurale Intensieve Zorg (TIZ) in Haarlem en Van Gool: ‘De richtlijn biedt duidelijkheid. Het isomstreken. Hij legt uit hoe GGZ inGeestprettig om te weten wat wel en wat niet werkt.’psychotische patiënten behandelt. Van Gool: ’Wijbegeleiden ongeveer vijfhonderd mensen bij De negatieve cirkel doorbrekenwie de psychotische stoornis ernstig enNaast SPV-ers, psychiaters, maatschappelijklangdurend is. De meestenwerkers en woonbegeleidershebben de diagnose‘schizofrenie’. Eenzaamheid enhet niet deelnemen aan hetsociale verkeer zijn voor hen degrootste problemen. Het zijnmensen die kampen met eenlevenslange kwetsbaarheid. Hetleven is voor hen vaak moeilijk‘Ik wil diejongenshelpen.’maken ook ervarings deskundigehulpverleners deel uit van de begeleidingsteams.Ertan Yilmaz iservaringdeskundig hulpverlenerin het team Assertive CommunityTreatment (ACT) voor jongerenin Amsterdam Nieuw-West. Meteen kort Turks verhaal schetsten een heel geploeter. Mijn collega’s en ik helpen hij zijn rol: ‘Een man valt van zijn ezel. Iemanddeze patiënten om daarmee om te gaan en komt langs en vraagt of er een dokter moet wordengehaald. Nee, antwoordt de man, haal lieverproberen hun leven zo plezierig mogelijk temaken.’iemand die zelf al eens van z’n ezel is gevallen.’De medewerkers van TIZ behandelen en begeleidenhun patiënten op basis van de in 2005 inge-twee, eind jaren negentig.Yilmaz weet wat een psychose is. Hij had er zelfvoerde Multidisciplinaire richtlijn schizofrenie. Het team ACT jongeren, opgericht in hetvoor jaar van 2008, biedt ambulante begeleidingaan jongeren tussen de 18 en 30 jaar die nethun eerste psychose hebben gehad. Yilmaz:’Onze hulp richt zich op belangrijke levensgebiedenals wonen, werk en scholing, maarook op medicijngebruik en zorg.’ De assertiveaanpakis in Amerika en Engeland al langer inzwang. Yilmaz: ‘Bij deze manier van werkenzitten we echt bovenop de jongeren. We proberende negatieve cirkel waarin ze zich bevinden, tedoorbreken. Ze hebben vaak geen werk of school,soms zelfs geen huis. Sommigen zien we iederedag. Dat is nodig om te controleren of ze hunpillen slikken. Anderen zien we minder vaak,maar toch minstens een keer per week. Komenze niet naar ons toe, dan bellen we ze op ofgaan bij ze langs. We doen er alles aan om tevoorkomen dat ze terugvallen en in eenvolgende psychose terechtkomen.’Yilmaz wil de jongeren behoeden voor de foutdie hij zelf maakte toen het na zijn eerste crisisweer goed met hem ging. Yilmaz: ’Ik dacht tekunnen stoppen met mijn medicijnen. Pas namijn tweede opname accepteerde ik dat ik diepillen nodig heb. Toen ging het beter. Mijnervaring zet ik hier op een professionele manierin. Ik wil die jongens helpen.’ •‘We doen er alles aan om tevoorkomen dat ze terugvallenen in een volgende psychoseterechtkomen.’18Wilgo Holwijn, maatschappelijk werker bijACT jongeren, gaat op huisbezoek.19

Samenwerken voor betere zorg aanoudere psychiatrische patiëntenMedisch onderzoek bij het centrumouderen geneeskunde Amsterdam.De psychiatrische zorg voor ouderen is inbeweging. Er ontstaan nieuwe manieren van behandelenen nieuwe samenwerkingsverbanden.Max Stek en Karla Rietdijk zijn bij GGZ inGeestrespectievelijk ouderenpsychiater en sociaalpsychiatrisch verpleegkundige (SPV) bij ouderenpsychiatrie.Ze praten over hun werk en wat hetzo boeiend maakt.Een optimistisch vak, dat heeft hij. Een vakgebiedwaarin je als arts veel voor patiënten kunt betekenen.Daarbij, en dat blijft nog steeds uiterstleuk en interessant, dragen oudere patiëntenstuk voor stuk geschiedenis met zich mee. ‘Zijhebben in hun leven vaak originele oplossingengevonden voor problemen die ze tegenkwamen.Zij hebben daarvan geleerd, maar ik leer daar ookvan.’ Aan het woord is ouderenpsychiater MaxStek. Juist bij ouderen is voor een behandelaarveel succes te boeken. Dan gaat het om concreteverbeteringen zoals functieherstel, kwaliteit vanleven en ook gewoon beter worden.’ >Max Stek, ouderenpsychiater:‘We hebben beslotenonze krachten tebundelen rond depatiënt.’‘In een geïntegreerd centrum voor ouderen werken we samenom een goede diagnose te stellen. Als de conditie van depatiënt dat toelaat, doen we op één dag zowel het lichamelijkeals psychiatrische onderzoek.’20 21

vervolg: Naast zijn werk als ouderenpsychia-de muren van GGZ inGeest. Dit wordt ook wel‘Samen’ is ook een steekwoord voor psychiaternajaar van 2008 het gezamenlijke centrumter, verricht Stek samen met zijn collega’s ver-extra murale zorg genoemd. De SPV-ers biedenStek. ‘Ouderen kampen, naast hun psychiatrischeouderen geneeskunde Amsterdam (COGA). Stek:schillende wetenschappelijke onderzoeken. ‘Weondersteuning en behandeling aan ouderestoornis, vaak met andere ziekten, meestal licha-‘We hebben besloten onze krachten te bundelenproberen meer te weten te komen over het ont-patiënten thuis en aan mensen die in een zorg-melijk van aard. Daarom vraagt een behandelingrond de patiënt. In een geïntegreerd centrum instaan van psychose op latere leeftijd. Daarnaastcentrum of verpleeghuis wonen. Maar de SPV-van oudere patiënten vaak deskundigheid enVUmc werken we samen om een goede diagnoseonderzoeken we of het effect van een behande-ers doen meer: ze zijn vraagbaak en aanspreek-betrokkenheid van meerdere kanten. Van medischte stellen. Dat doen we op verzoek van de ver-ling bij ernstige depressie te voorspellen is metpunt voor zorgcentra en verpleeghuizen in despecialisten en van andere partners, zoals huisart-wijzer, meestal de huisarts en soms een collega-behulp van hersenscans. Ook zijn we nu bezigregio. Rietdijk: ‘Teamleiders consulteren ons,sen en thuiszorgmedewerkers.’specialist. Bijzonder is ook dat we, als de conditiemet een groot onderzoek naar depressie bijbijvoorbeeld als ze twijfelen of een bewonerNa jarenlange samenwerking met neurologen envan de patiënt dat toelaat, op één dag zowel hetouderen. Depressiviteit bij ouderen wordt vaakverwezen moet worden naar een psychiater.geriaters van VU medisch centrum is er sinds hetlichamelijke als psychiatrische onderzoek doen.’ •gecompliceerd door andere aandoeningen dieZe kunnen bij ons terecht voor snelle prakti-te maken hebben met ouder worden.’ Stek ensche tips of adviezen bij gedragsproblemen vanzijn medeonderzoekers hebben naam gemaaktouderen. Desgewenst houden we een themalesmet hun deskundigheid. Stek: ‘Vanuit het heleof casusbespreking voor alle zorgverlenersland verwijzen psychiaters oudere mensen metvan de instelling. Vaak kunnen zij het geleerdeeen ingewikkelde depressie naar ons door.’de volgende dag al in praktijk brengen.’ VoorRietdijk is het contact met andere zorgverlenersVraagbaak en aanspreekpunten met de familie van patiënten een van dePsychiater Stek ziet zijn patiënten voor behandelingop de polikliniek en in de kliniek.Sociaal psychiatrisch verpleegkundige KarlaRietdijk en haar collega’s verlenen zorg buitenmeest motiverende aspecten van haar vak. ‘Ikvind het een geweldige uitdaging om te zorgendat alle betrokkenen zich samen inzetten in hetbelang van de patiënt.’Max Stek, ouderenpsychiater:‘Ouderen hebben in hunleven vaak origineleoplossingen gevondenvoor problemen die zetegenkwamen.’Daniëlle Kaestner, zorgcentrum Heemhaven:‘Wij kunnen terugvallenop de kennis vanGGZ inGeest en hiermeeonze bewoners net eenbeetje meer bieden.’2223

Van aardappels schillen totbegeleid werkenDagbesteding & ArbeidTwee deelnemers aan de kookgroep in hetbuurt huis, die besluiten om eens per weekook thuis samen te koken en te eten. Een deel -nemer die de overstap maakt van de specialeGGZ creatieve groep in het buurthuis naar een‘gewone’ schildercursus. Wanneer ze dit soortberichten hoort, vindt Doppy den Ouden,coördinator dagbesteding en arbeid, dat devoornaamste opdracht van haar team geslaagdis. Den Ouden: ‘Zonder onze inspanningen ishet risico groot dat de wereld van patiëntenalleen nog maar bestaat uit contacten metGGZ inGeest. Wij proberen voor hen weer eenbrug te slaan met de maatschappij.’ Het teamvan Den Ouden biedt vooral ondersteuning aanmensen met een psychotische stoornis maarook patiënten uit andere zorgprogramma’skunnen op indicatie deelnemen.‘We brengen onze activiteiten zo dicht mogelijknaar de mensen toe en bewust niet op onzeeigen locaties. In de hoop daarmee de drempelnaar ‘gewone’ activiteiten te verlagen. Wehebben een yogaclub, een creatieve groep,een kook- en eetclub en binnenkort ook eencomputergroep.’De resultaten van het team variëren sterk. ‘Voorde een is het al heel wat om wekelijks de aardappelste schillen bij de kookgroep’, zegt DenOuden. ‘Een ander vindt een begeleide baan.Ik heb respect voor het doorzettingsvermogenwaarmee onze mensen, met vallen en opstaan,de draad weer oppakken. Door activiteiten teondernemen verrijken ze hun leven. Ik vind hetbijzonder dat ons team daar een bijdrage aankan leveren.’ •Dichtbij de mensenEen belangrijke functie in het ‘bruggen slaan’ isweggelegd voor de buurthuizen. Den Ouden:Patiënt van GGZ inGeest:‘Ik ben er trots op datik nu op de fiets naaryoga ga. Vroeger moestik door mijn vaderoveral naar toe wordengebracht, met de auto.’Doppy den Ouden, coördinator dagbesteding en arbeid:‘Ik heb respect voor het doorzettingsvermogenwaarmee onze mensen, met vallenen opstaan, de draad weer oppakken.’24 25

Opleidingen• MBO/HBO verpleging: 80 leerlingen• HBO verkort/SPV/GOZ/MANP: 32 leerlingen• Stagiaires verpleging: 80 leerlingen• Opleiding tot psychiater: 55 arts-assistenten in opleiding• opleiding tot GZ-psycholoog: 23 psychologen in opleiding‘We maken de opleidingenzo aantrekkelijk mogelijk’De kwaliteit van onze zorgverleners bepaalt die van onze zorg. Mededaarom leidt GGZ inGeest haar medewerkers zelf op. Extra voordeelis dat we hiermee tegemoet komen aan de stijgende vraag naarpsy chia trische zorg. Zo verzorgt GGZ inGeest de opleiding van basisartstot psychiater én voorziet ze zelf in de toenemende behoefte aanpsychiatrisch verpleegkundigen.Doreen Attu, psychiater in opleiding:‘Ik leer hoe ik mijnvaardigheden kaninzetten.’‘Tijdens mijn opleiding tot psychiaterleer ik hoe ik mijn vaardighedenoptimaal kan gebruiken in het contactmet patiënten. Alleen dan is het mogelijkom tot een juiste diagnose te komen.’Astrid Wiggers, hoofd opleidingen bij GGZ inGeest: ‘Wie verpleegkundigewil worden, kan bij ons terecht voor opleidingen op MBO-, HBO-, postHBO- en Masterniveau. MBO- en HBO-studenten leiden we op totbasisverpleegkundige. Voor gediplomeerden hebben we drieopleidingen. Een interne post HBO-opleiding tot sociaal psychiatrischverpleegkundige. Een opleiding tot verpleegkundig specialist voor deGGZ. En een opleiding tot ‘master advanced nursing practice’. Jaarlijksvolgen ongeveer 125 mensen onze opleidingen. Uiteindelijk blijft 95%van de afgestudeerden hier werken.’Uitwisselingsprogramma met VU medisch centrumGGZ inGeest maakt haar opleidingen zo aantrekkelijk mogelijk.Wiggers: ‘We vergoeden alle studiekosten en studietijd. Daarnaast hebbenwe een groot aantal stageplaatsen.’ Wiggers verwacht veel van de samenwerkingmet VU medisch centrum. ‘Het uitwisselingsprogramma tussenGGZ inGeest en VU medisch centrum betekent een grote verrijking vanwat wij onze studenten kunnen bieden.’GGZ inGeest geeft het werven van studenten met een buitenlandseachtergrond hoge prioriteit. Wiggers: ‘Steeds meer GGZ-patiënten hebbeneen niet-Nederlandse achtergrond. We willen graag dat ons personeelsbestandeen afspiegeling is van de samenleving en van ons patiëntenbestand.Daarom doen we ons best om studenten van Marokkaanse enTurkse afkomst in onze opleiding te krijgen.’26 27

Kerncijfers GGZ inGeestKerncijfers VU medisch centrumBudget:Totale omzet:€ 123 miljoen€ 130 miljoenBudget patiëntenzorg: € 300 miljoenTotale omzet: € 500 miljoenPatiënten• Aantal bedden: 689Medewerkers• Medewerkers in loondienst: 2.301Patiënten• Bedden: 733Basisverzorgingsgebied• Aalsmeer(inclusief beschermd wonen)medewerkers (1.632 fte)• Opnamen: 44.905• Amstelveen• Aantal patiënten in behandeling: 30.250• Medewerkers in patiëntgebonden• Verpleegdagen: 164.278• Amsterdam• Nieuw ingeschreven patiënten: 12.260functies: 1.553 medewerkers (1.117 fte)• Gemiddelde verpleegduur: 6.3 dagen• De Ronde Venen• Uitgeschreven patiënten: 13.060• Vrijwilligers: 330• Polikliniekbezoeken: 308.400• Diemen• Bezoeken spoedeisende hulp: 37.477• Haarlemmermeer• LandsmeerOnderzoek• Promoties: 95• Liemeer• Oostzaan• Ouderamstel• Wetenschappelijke publicaties: 2.000• PurmerendAantal patiënten in behandeling:• Mannen: 30%• Uithoorn• Jeugd tot en met 18 jaar: 2,8%• Volwassenen: 78,3%• Ouderen: 19,8%Verwijzingen• Vrouwen: 70%Meest voorkomende stoornissenVolwassenen en ouderen• StemmingsstoornissenMedewerkers• Medewerkers in loondienst: 7.813medewerkers (5.090 fte)• Medewerkers in patiëntgebonden functies:3.520 medewerkers (fte)• Waterland• Zeevang• Zaanstad• Angststoornissen• Overige neurotische stoornissenKinderen• Aandacht- en concentratie stoornissen• Functionele stoornissenHuisarts: 58%• Angststoornissen• Mannen: 33%GGZ: 23%• Stemmingsstoornissen• Vrouwen: 67%Zelfverwijzing: 5%Bureau Jeugdzorg: 9%Justitie: 3%Werkgebied• Amstelland en de Meerlanden• Amsterdam (Zuid en Nieuw-West)• Zuid-KennemerlandPeildatum december 2007.2829

ColofonDe afgebeelde personen in de open bareruimte (zie blz. 8, 9, 12, 15, 20, 21, 22,23 en 27) hebben geen enkele relatie metGGZ inGeest. Neem bij vragen contact opmet de dienst communicatie:T 020 – 788 5100.Uitgave:GGZ inGeestPostbus 740771070 BB Amsterdamwww.ggzingeest.nlProductie: dienst communicatieOntwerp: Eden Design & CommunicationFotografie: DigiDaan,Mark van den BrinkDecember 2008Gatha Barlag, receptie locatie Osdorpplein:‘Ook als het heel drukis, probeer ik toch vooriedereen de tijd te nemenen goed te luisteren.’30 31