Groots reGelwerk in HondsbroekscHe Pleij - Royal Haskoning

Oude situatie.Nieuwe situatie.De ‘regelkraan’ in de Hondsbroeksche Plei, een voormaligeuiterwaard ter hoogte van de splitsing van derivier, is het eerste grote project in het kader van hetrijksprogramma Ruimte voor de Rivier waarmee hoge waterstandenin de toekomst beter opgevangen kunnen worden.Programmadirecteur Ingwer de Boer vertelde bij de openingshandelingdat de regelkraan een belangrijke bijdrage levertaan droge voeten voor twee tot vier miljoen bewoners vanhet rivierengebied tot aan het IJsselmeer en de Zuidwestelijkedelta. Met het regelwerk kan ook de vaste afvoerverdeling van2/3 over de Nederrijn en 1/3 over de IJssel worden gehandhaafd.Een belangrijk gegeven, zo zei De Boer, ook omdat dedijken daarop berekend zijn.Krachten bundelenAdviesbureau Royal Haskoning en Van den Biggelaar Aannemingsbedrijfbesloten destijds als combinatie in te schrijvenop het Design & Construct-werk voor het project RivierverruimingHondsbroeksche Pleij. Zo konden zij vanaf het beginde krachten zo goed mogelijk bundelen. Het project werd vervolgensin 2006 door Rijkswaterstaat Dienst Oost-Nederlanddaadwerkelijk aan hen gegund. Het ging niet alleen om hetontwerp en de bouw van de regelkraan, maar ook om de aanlegvan een hoogwatergeul waarin het object moest wordengerealiseerd. Herald Vervoorn van Royal Haskoning: ”Daarvoormoest 150 tot 250 meter landinwaarts van de bestaandedijk een nieuwe dijk worden aangelegd over een lengte vanzo’n 2,5 kilometer. In de nieuwe uiterwaard die daarmee werdgevormd, moest haaks op en tussen beide dijken het regelwerkkomen. Rijkswaterstaat had voorgeschreven dat dit regelwerkduurzaam moest worden uitgevoerd en makkelijk inte zetten moest zijn. Het object mocht ook niet te duur worden,dus was er geen ruimte voor allerlei mechanische bewegingswerken.”BrainstormenDe combinatie sloeg op basis van deze voorwaarden aan hetrekenen, schetsen en brainstormen en kwam uiteindelijk totde huidige oplossing. Vervoorn: ”Het project is gegund op eencombinatie van aanneemsom en enkele kwalitatieve aspecten,de zogeheten EMVI-criteria (economisch meest voordeligeinschrijving – red.). Wij scoorden niet alleen op beperkingvan de overlast voor de omgeving in verband met grondtransporten.Vooral de lage onderhoudskosten en een snelle bediening- de korte ‘insteltijd’ - van het regelwerk, dat voor eenperiode van 100 jaar is gebouwd, gaven de doorslag.”‘Vooral de lage onderhoudskosten en eensnelle bediening gaven de doorslag voordit ontwerp’RobuustHet regelwerk, met een lengte van zo’n 150 meter, is robuusten geheel in beton ontworpen om het beheer en onderhoudte minimaliseren. Het sluit op de dijk aan door een verankerdestalen damwand, die aan het einde overgaat in een grondkeringvan schanskorven. In totaal bestaat de hele wand uit 30openingen van vijf meter breed. In elke opening kunnen in totaalvier betonnen schotten van een meter hoog worden geplaatst.Vervoorn: “Door de schotten een lengte te geven vanvijf meter blijft het gewicht beperkt en kan men het regelwerkin elke gewenste stand instellen, van geheel open tot geheelgesloten. Per betonnen plaat betekent dat steeds een stapjevan zo’n 20 m3 per seconde. In de praktijk komt dat doorgaansneer op een trapsgewijze v-vorm met het diepste, opendeel ongeveer in het midden van de gehele constructie. Jegaat niet overal de bovenste plank eraf halen, maar probeertde stroming van de dijken af te houden en over dat deel inhet midden te laten voeren waar in de bodem ook een erosiebeschermingis aangebracht. Naarmate je hem steeds verderopenzet wordt die stroomsnelheid steeds kleiner naar buitenen voldoet de rest van de uiterwaard als grasmat.”Het ontwerp van het regelwerk had als voordeel dat veel betonnenonderdelen prefab in een fabriek konden worden vervaardigd,terwijl in de uiterwaard aan de fundering kon wordengewerkt. Daarmee werd veel tijd gewonnen en kon detotale bouwtijd beperkt worden tot ongeveer een half jaar.‘Het regelwerk is geheel in betonontworpen om het beheer en onderhoud teminimaliseren’Simpele bedieningDe bediening van het regelwerk is vrij simpel en wordt overhet algemeen vóór het hoogwaterseizoen op basis van de teverwachten afvoer en gewenste verdeling ingesteld. Dat gebeurtmet behulp van een mobiele kraan die via twee afrittenbuitendijks het - dan nog droge - terrein voor het regelwerkkan bereiken. Opgesteld voor het regelwerk, kan de kraan debetonnen schotten, die zijn voorzien van twee ogen, stuk voorstuk in- of uitnemen. Vervoorn: ”Om snel te kunnen werken enonnodige transportbewegingen uit te sluiten, zijn wij op hetidee gekomen om op de vleugelwanden voorzieningen aante brengen waarin de schotten in geopende toestand kunnenworden geplaatst. De schotten zelf zijn voorzien van kunststofgeleidestrips om ze goed door de sponningen te kunnen latenlopen en beschadigingen te voorkomen.”CalamiteitenIn geval van calamiteiten tijdens de hoogwaterperiode, wanneerbijvoorbeeld door hoogwater op de Noordzee de Nederrijnzijn water er slecht kwijt kan en gekozen moet wordenmeer water via de IJssel af te voeren, is het alsnog mogelijkde opstelling van de schotten (die ook onder water zijn aan tekoppelen) te wijzigen. In dat geval kan een ponton met eenkraan naar het regelwerk gevaren worden. Daarvoor zijn ooktwee enorme meerpalen aangebracht waaraan het ponton bevestigdkan worden.Maximale doorlaat 660 m3/secHet regelwerk is gefundeerd op staal en ontworpen op eenmaatgevende hoogwaterstand van 16.000 m3/sec bij Lobith.Maar in het ontwerp is ook al rekening gehouden met de, inde toekomst te verwachten, maatgevende hoogwaterafvoervan 18.000 m3/sec. Dat wil zeggen dat er geen water over hetNr.1 - 2012OTAROTAR24 Nr.1 - 2012Nr.1 - 2012 25OTAR