Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren ... - modelbaan.

Modeltrein AcademieTreinen en treintjes,gisteren en vandaag

Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 2

InhoudsopgaveInhoudsopgave 3Inleiding 4Modeltreingeschiedenis 5Spoorweggeschiedenis 10Modeltreinen en geschiedenis 26Tijdperk I; 1835 - 1920 26Tijdperk II; 1920 - 1945 28Tijdperk III; 1945 - 1970 30Tijdperk IV; 1970 - 1990 33Tijdperk V; 1990 - ???? 34Alle tijdperken samen? 36Bibliografie 37Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 3

InleidingIn de 16de/17de eeuw was verkeer door (godsdienst - ) oorlogen, onveiligheid,gebrek aan infrastructuur, … moeilijk.In de 18de eeuw werden kanalen en steenwegen gebouwd en kwam het verkeer,het vervoer, pas echt op gang. Stoommachines maken de eerste industriële revolutiemogelijk.In de 19de eeuw verschijnen er stoomlocomotieven op ijzeren wegen, stoomschepenverdringen zeilschepen.In de 20ste eeuw veroorzaken elektriciteit en de ontwikkeling van deverbrandingsmotor de tweede industriële revolutie.De ontwikkeling van de trein en spoorwegen is ongelooflijk belangrijk, of belangrijkgeweest, in de ontwikkeling van de wereld tot nu toe. Men kon goederen en mensenvervoeren, kwantitatief op een groter en kwalitatief op een hoger niveau. De eerstetreinen in België reden 60 km per uur, de postkoets haalde er slechts 10. Dit verschilin snelheid heeft de Belgische overheid zelfs laten overwegen een maximum snelheidin te voeren voor treinen omdat men vreesde voor de gezondheid van de reizigers!Een postkoets vervoerde amper tien mensen, een trein kon er honderden in één keermeenemen. Een trein vervoerde tonnen en tonnen materiaal in één keer.De verbrandingsmotor, ontwikkeld tot wat we nu allemaal kennen in onze auto,maakte de noodzaak van “massaal” (collectief) vervoer veel kleiner. Ieder rijdt in zijn(individuele) auto, en vrachtwagens brengen alles net daar waar het moet zijn, ophet exact geplande tijdstip. Ten minste als de wegen niet dichtslibben. Want vervoeris zo “massaal” geworden dan we terug gaan pleiten voor “massa”vervoer. Op groteafstanden vliegen we tot nu toe en in elk geval voorlopig en meestal nog wel“massaal”. Zij die over een privé - jet beschikken zijn zeldzaam.Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 4

ModeltreingeschiedenisModeltreinen werden al gebouwd bij de ontwikkeling van stoomlocomotieven toenkleine modellen werden gemaakt voor testen. Waarschijnlijk werd de eerstegebouwd door William Murdoch in 1874 om te bewijzen dat het mogelijk was om ietste laten rijden door stoom.In het begin van de 19de eeuw werden in Groot - Brittannië presentatiemodellengebouwd als voorbeelden voor de echte locomotieven. Zo zou ook Johann Wolfgangvon Goethe in 1829 van Engelse vrienden een model van de Rocket hebbengekregen, model dat later verdween en nooit is weer gevonden. In 1829 bouwdeDiez Imbrechts een rijvaardige modelbaan als geschenk voor het Spaanse hof.Modeltreinen zijn er dus al zolang als er echte treinen bestaan. Houten trektreintjesvoor kleuters en speelgoedtreintjes van lood werden al in 1830 gemaakt. Toen warener maar amper echte spoorlijnen. De eerste modellen waren niet altijd evenbeeldenvan originele treinen. En vaak reden ze gewoon over de vloer (zonder rails).Als in 1835 de Adler voor de eerste keer van Nürnberg naar Fürth rijdt, en daarmeede eerste spoorlijn in Duitsland in gebruik wordt genomen, verschijnen ook gekleurdeuitdrukbladen van de Adler met bijpassende tinnen figuren. In 1940 verschijnen inDuitsland de eerste in blik gemaakte modellen.Het eerste kind dat een modelbaan als geschenk kreeg was in 1859 de keizerlijkeprins Napoléon Eugène Louis Bonaparte. Deze trein reed niet in de woonkamer maarwel in het park van Saint - Cloud. Deze modelbaan is nog steeds te bewonderen inhet “Museon di Rodo” in Uzés (Frankrijk).Circuit établi pour le prince impérial à Saint - Cloud en 1859Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 5

http://www.cg78.fr/culturel/musees/dossier/index_dossier.asp?Id=465In 1862 stelt Myers in London met stoom aangedreven locomotieven voor in zijncatalogus. En in 1869 is er een eerste aanwijzing voor modeltreinen in Duitsland alsCarogatti uit Königsberg zijn “… in de kamer rijdende locomotieven met oscillerendecylinder” aanprijst.De eerste elektrisch aangedreven modeltrein is er in 1882 (Planck) en een jaar laterwordt voor het eerste het tweerail/tweeleiding systeem voor elektrische treinengebruikt.Het eerste locomotiefmodel met uurwerkaandrijving stamt uit 1886 en is het eerstemodel dat technisch vergelijkbaar was met ander speelgoed dat sinds 1855 zo werdaangedreven. Ook in 1886 biedt speelgoedfabrikant Bing in Nürnberg voor het eersteen volledige trein met sporen aan.Spielzeug - Eisenbahn, Bing Nürnberg, ca. 1923 Eisenbahn an 220V angeschlossen.Leihgabe Uwe Genz, Lagehttp://www.stadtwerke-lemgo.de/maschinenhalle/archiv01/index.php?id=2&expo=LL05In 1887 biedt Schönner uit Nürnberg met stoom aangedreven modellen aan met loc,wagens en sporen in twee spoorbreedtes (65 mm, +/ - 1/22 en 115 mm, +/ - 1/12).Märklin presenteert in 1891 tijdens de Leipziger Messe een eerste volledigemodelbaan met een locomotief met opwindmotor en rails in de vorm van een acht.Hiervoor werden wel speelgoedtreinen gemaakt, maar niet als een passend geheel.Deze eerste uitgave is de basis van alle volgende schaalgroottes, het begin van demodelspoorwegen. Al snel volgen modeltreinen die op stoom werken, verhit doorspiritus. Märklin komt in 1895 met de eerste elektrische modeltram (spoor 1), watModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 6

nogal vreemd is als men weet dat Göppingen pas in 1900 zijn eigenelektriciteitsvoorziening kreeg! In 1895 is het eveneens Märklin die voor het eersttoebehoren zoals wissels, signalen en tunnels aanbiedt.http://www.marklin.fr/entreprise/lignedutemps.htmlDe eerste modeltreinen hadden allemaal hun gebreken met de aandrijving, of het nuop stoom, met opwindveer, of elektrisch ging. De opwindlocomotieven vertrokkenmet enorme vaart maar na een paar rondjes gaf de veer het al op. Destoomlocomotieven werden zeer heet en waren niet in snelheid regelbaar, wat nogalgevaarlijk kon zijn bij te scherpe bochten. De trein bleef net zolang rijden totdat despiritus op was. De elektrische treinensets werden aangesloten op de lokalenetspanning, meestal 110 of 220 Volt, alleen beveiligd door twee lampweerstanden.Direct contact met de rails was niet echt aangenaam!De eerste echt uitgesproken modellocomotief naar het echte Duitse voorbeeld wordtdoor Schönner in 1900 aangeboden. In datzelfde jaar komt ook het drierailsysteemvan Märklin op de markt. Een jaar later hebben zij ook zowel mechanisch alselektrisch aangedreven wissels in hun gamma opgenomen.In 1901 ontstaat in tijdschriften de discussie over een normering voor modelbanen.Deze monden uit in een eerste „Handboek voor modelbanen“ van Bassett - Lowkes,waarin de door Greenly ontwikkelde normering bekend gemaakt wordt welke aan deMärklinnorm van 1891 aanleunt en die zich aan elke fabrikant opdringt.De spoorbreedte H0, (spreek half - nul uit, half zo groot als schaal nul) met 16,5 mmspoorbreedte ontstaat in 1923. Bassett - Lowkes voert deze in Engeland in en noemtdeze 00 (nul - nul). Eerste seriefabrikant van deze spoorbreedte is Bing in Nürnberg.In 1928 ook voor de eerste keer met elektrische aandrijving. Daarvoor hadden zowelMärklin als Bing een als spoor 00 aangeduide baan in hun programma, maar die hadModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 7

nog niet de 16,5 mm spoorbreedte, maar wel 26 mm (1908, Märklins Liliput - baan)en 28 mm (1912, Bing met batterijaandrijving). Als de Deutsche Reichsbahn in 1935met veel nationaalsocialistische bravoure 100 jaar spoorwegen in Duitsland viert,komt eerst Trix (Trix - Express, met meertreinenbesturing!) en dan in de herfstMärklin ook samen met andere fabrikanten met 16,5 mm sporen in H0.In 1927 voert de beroepsbond VDE (Verband der Elektrotechnik ElektronikInformationstechnik) laagspanning van maximaal 22 volt als norm in voormodeltreinen. De tot dan gebruikte rijregelaars met lampweerstanden zijn dan nietlanger toegelaten (hierbij werd met in serie geschakelde lampweerstanden denetspanning gereduceerd, en er bestond dus geen galvanische scheiding tussen denetspanning en de rails, wat met transfo’s wel gebeurt).In 1949 is er een nieuwe innovatie op weg naar „het kan nog kleiner“. Met 12 mmspoorbreedte presenteert Rokal op de Hannovermesse de eerste TT - baan inDuitsland in schaal 1/120. In de DDR geniet dit „spoor van het midden“, zoals het nahet ontstaan van de spoor - N - banen genoemd wordt, een grotere populariteit danin de BRD. Zo blijft Rokal (later Röwa) in het westen de enige fabrikant. Als in1974/75 het bedrijf in concordaat treedt is het lot van TT in het westen bezegeld,maar zeker niet in de voormalige DDR waar dit een geliefd en sterk verspreidespoorbreedte is.In 1952 stelt Fleischmann in Nürnberg voor de eerste keer haar H0 - Bahn voor.Sindsdien groeide Fleischmann tot een belangrijke fabrikant.Trix experimenteert in 1958 met modellen in schaal 1/180, die echter niet verder dande onderzoeksfase komen.In 1960 komt Arnold uit Nürnberg met modelbanen in 1/160 op 8 mm spoorbreedte.Daaruit groeit de meer aan die schaal reële spoorbreedte van 9 mm. Daarmee isspoor N (Nieuw) de volgende mijlpaal in het streven naar steeds kleinere modellen.12 jaar later, in 1972, zet Märklin dit record scherper met een spoorbreedte van 6,5mm (Spur Z) met een schaal van 1/220 wat tot nu toe de kleinste op industriëlebasis geproduceerde modeltrein blijft.Wereldwijd is Nürnberg ondertussen uitgegroeid tot de belangrijkste speelgoedbeurswaar de meeste nieuwigheden en innovaties worden voorgesteld. Nochtans neemtModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 8

het belang van deze beurs af, ten voordele van het jaarlijkse „Intermodellbau“ inDortmund. Daarenboven zijn er nu her en der belangrijke beurzen ententoonstellingen. En natuurlijk is het zo dat er al lang niet meer uitsluitend inDuitsland modeltreinen worden geproduceerd. Naast modeltreinfabrikanten is eenhele industrie ontstaan voor toebehoren, gaande van miniatuurhuizen, over bomen,bruggen, tot …http://www.modeltreinacademie.beModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 9

SpoorweggeschiedenisLang voor er treinen reden, werden in Duitse mijnen al wagentjes over houten railsgeduwd. In de 16de eeuw enkel ondergronds, in de 17de eeuw ook bovengronds omde delfstoffen naar het kanaal te brengen.In de 18de eeuw gebruikte men voor het eerst gietijzeren rails, en pas in de 19deeeuw smeedijzeren rails.De Brit Trevithick zette in 1804 een eerste stoomlocomotief op rails. Al in 1801 hadhij een eerste grote stoomlocomotief gebouwd die op de weg reed. Deze ging invlammen op bij de eerste proeven. In 1813 had hij een eerste operationele locgefabriceerd. Pas in 1825 kwam er de eerste spoorlijn van 40 km waar zowelmensen als goederen over werden vervoerd. Het zou duren tot de “Rocket” (1829)van Stephenson voor een locomotief ook echt geregeld gebruikt zou worden. In 1850had men in Groot - Brittannië al 10.000 km spoorwegen.http://nl.wikipedia.org/wiki/Afbeelding;Trevithicks_Dampfwagen.jpgModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 10

http://nl.wikipedia.org/wiki/Afbeelding;Stephenson's_Rocket_drawing.jpgIn België ontstond bij wet van 01/05/1834 de spoorweg. Deze wet bepaalde dat ereen spoorwegnet diende te komen met Mechelen als knooppunt, dat- in het oosten Pruisen via Leuven, Luik en Verviers,- in het noorden Antwerpen (men sprak niet van de Nederlanden waar men in1830 zich van had los gescheurd),- in het westen Oostende via Dendermonde, Gent en Brugge,- in het zuiden Frankrijk via Brussel en Henegouwen,met elkaar moest verbinden.De eerste treinhttp://www.wereldorientatie.net/htm/schoolplaten/images/De eerste trein_jpg.jpgOp 05/05/1835 (slechts 1 jaar later!) werd een eerste deel geopend tussen Brusselen Mechelen. “De Pijl” of “La Flèche”, “De Stephenson” of “Le Stephenson” en “DeOlifant” of “L’ Eléfant” reden van Brussel naar Mechelen. “De Olifant” sleepte op zijnModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 11

eentje de trein weer naar Brussel. België had de eerste spoorlijn op het Europesevaste land.De eerste locomotief van Belgische makelij “De Belg” of “Le Belge” werd op30/09/1835 geleverd door de werkplaatsen van John Cockerill te Seraing.La locomotive "Le Belge", fabriquée par Cockerill©Université de Liège - Centre d'Histoire des Sciences et des Techniqueshttp://www.ulg.ac.be/expo19e/album/img/chst/cockerill_loco_x.jpgDe wet van 01/05/1834 besloot tot de aanleg van 388 km spoorweg, een wet van26/05/1937 besloot tot een uitbreiding tot 556 km. In 1851 waren er in België al 560km staatsspoorwegen, en 372 km private spoorlijnen gebouwd. Er waren 50concessies verleend!In 1843 werd de spoorlijn Antwerpen - Luik - Keulen reeds ingehuldigd. Deze lijnverbond de Schelde en de Rijn via het Waalse industriebekken, en was de eersteinternationale verbinding op het Europese vaste land. Keulen was door de aanleg vandeze spoorlijn slechts zesendertig uur van Antwerpen verwijderd.Op 15/02/1870 reed de eerste “werkmanstrein”. Speciale treinen, met eerderwagons dan rijtuigen, voor het vervoer van arbeiders met een ”goedkoopabonnement”, waar de toenmalige werkgevers niet in tussen kwamen, werdeningezet. In 1889 werden meer dan 1 miljoen werkmanskaartjes verkocht. In 1896was er een verdubbeling met de verkoop van 2.204.613 biljetten. In 1911 werden78.304.104 werkmansbiljetten verkocht! En nu?In 1895 startte de bouw van de monumentale stationshal in Antwerpen, 186 meterlang, 66 meter breed en 43 meter hoog! Op 18/06/1898 vertrok hier de eerste trein.In datzelfde jaar werd begonnen met de bouw van het stationsgebouw dat opModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 12

11/08/1905 werd geopend. Pas nu, in 2007, zal het station kunnen heropendworden, na een ongelooflijke verbouwing van een kopstation met 10 sporen, naareen doorgaand station met 14 sporen.Les gares belges d'autrefoishttp://users.skynet.be/fa058639/Les gares belges d'autrefoishttp://users.skynet.be/fa058639/Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 13

Les gares belges d'autrefoishttp://users.skynet.be/fa058639/Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 14

http://www.modeltreinacademie.beOnze industrie vaarde wel bij het invoeren van een spoorwegnet in ons land, nietalleen door het gebruik van de spoorweg om producten, maar ook arbeiders tevervoeren, maar ook door het bouwen van spoorwegmaterieel. Onze ingenieursbleken zeer bekwaam, zorgden voor vernieuwing en verbetering van het materieel,waardoor onze industrie niet enkel locs en wagens bouwde voor binnenlandsgebruik, maar ook uitvoerde naar heel de wereld. Voor 1910 verschenen er alBelgische ontwerpen op de sporen. Het type 9 was een loc zonder buitenlandseinvloeden. Deze loc vormde de basis voor de ontwikkeling van het befaamde type 45(later type 10).Dit is een "Type 9", ontworpen voor het trekken van “express” treinen op de grote lijnen. Het waren"Ten Wheels" locs die tussen 1909 en 1914 werden gebouwd. In het begin bezat deze loc geenwindleiplaten. Deze locs verdwenen uit het spoorlandschap in 1951. Hier staat een loc in het StationJemelle. Bemerk het "M1" rijtuig met een periscoop uitkijk.Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 15

http://livesteam.webbuilder02.hostbasket.comIn 1914 telde de spoorwegen in België 100.000 werknemers, maakte 5 % van hetBruto Nationaal Product (BNP) uit en er reden treinen over 9.000 km spoorweg.Vergelijk dit met de 3.257 km “steenweg” in 1830!Tijdens de eerste wereldoorlog werd zeer veel schade aangericht. Veel materiaal wasreddeloos verloren. Amerikaanse al aanwezige legerlocs, maar ook nieuweAmerikaanse locomotieven, werden aangekocht en in gebruik genomen. Meer dan2000 locomotieven, een enorm aantal rijtuigen en wagons kwamen ingevolge deverdragen van Versailles naar ons land. Sommige Pruisische locomotieven hebbenhet zelfs uitgehouden tot op het einde van het stoomtijdperk. De G8/1 en de P8werden het type 81 en 64.In de "Borinage" was er destijds (tussen 1947 en 1952) nog een flinke industriële activiteit. Naast dekolenmijnen, waren er in Jemappes, een glasfabriek en een fabriek voor stalen buizen en een kolengestookte elektrische centrale. Dus dat betekende lange en zware goederentreinen, met wagons vanalle soorten. Platte, lange, hoge wagons. Noem maar op, ze waren er te zien. En ze werden door de"81" getrokken. Dikwijls in "dubbel" tractie, aangezien de lengte en het gewicht van deze treinen.Onvergetelijk spektakel.http://livesteam.webbuilder02.hostbasket.comModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 16

Deze locs werden aan België als schadevergoeding na WO I geleverd door de vijand van toen. Wekregen er 576 exemplaren van. Het was het grootste aantal locs van één type dat de Belgischespoorwegen ooit bezat. Ze leverden 1380 pk op aan 55 km/u en bleven in dienst tot in 1966. Ondankshet aantal werd geen enkele machine bewaard!http://livesteam.webbuilder02.hostbasket.comIk herinner mij niet ooit deze machine in Jemappes gezien te hebben, maar ik ben praktisch zeker datze er moet geweest zijn. Inderdaad waren enkele locs van dit type aan de depots in St. Ghislain enDoornik toegekend. Ziehier het Type " 64 ". Deze locomotief was eveneens van Duitse makelij, eenModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 17

zgn. "P8", die ook als compensatie voor oorlogsschade aan de Belgische Spoorwegen werdengeleverd. Een totaal van 125 exemplaren. Zij bleven dienst doen tot in 1966. Zie hier de machine inhaar originele staat, zoals ze geleverd werd. Met een Duits schouwtype, Duitse buffers en een "Knorr"voorverwarmer. Ze is hier in Luik gefotografeerd in 1930.http://livesteam.webbuilder02.hostbasket.comVerschillende van deze locs werden in een "Belgisch" jasje gestoken, dwz. ze kregen een schoorsteenmet "kroon", een "ACFI" voorverwarmer, juist achter de schoorsteen geplaatst, "Belgische" buffers eneen elektrische "Sigtay" verlichting naast de reglementaire olielantaarn op de rookboxdeur. De Duitseveiligheidskleppen werden vervangen door Engelse "Coale" kleppen.http://livesteam.webbuilder02.hostbasket.comWij bevinden ons hier in Trois - Ponts in 1958. Deze machines, hoewel in een "Belgisch" jasje,bezitten nog steeds de "Knorr" verwarmer. Deze locs werden na 1912 gebouwd.http://livesteam.webbuilder02.hostbasket.comModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 18

Hier is ze, gereed voor haar allerlaatste reis. De NMBS bezit nog steeds een machine van dit type voorhaar "toekomstig" (en hypothetisch) spoorwegmuseum. Ik denk niet dat ze nog rijvaardig is. Armeloc! Arme NMBS! Maar alles is nog niet verloren. De "PFT" heeft een exemplaar bemachtigd, en die isnu rijvaardig, na een volledige restauratie. Met een beetje geluk zal zij misschien weer op deBelgische rails te zien zijn (binnenkort?).http://livesteam.webbuilder02.hostbasket.comIn 1926 wordt besloten tot de oprichting van Belgische staatsspoorwegen, "BSM -CFB" (Belgische Spoorwegmaatschappij - Chemin de Fer Belge), de huidige NMBS.Al op 28/05/1884 was er een wet gekomen op de buurtspoorwegen, op 06/07/1885werden de statuten van de toenmalige NMVB bij KB goedgekeurd. In 1990 werd hetbuurtverkeer “geregionaliseerd” en verdween de nationale NMVB om wat Vlaanderenbetreft op te gaan in de Vlaamse Vervoers Maatschappij (De Lijn), waarin ook deAntwerpse en Gentse stedelijke vervoersmaatschappijen werden ondergebracht.Op het platteland zijn de trams van de buurtspoorwegen in 1930 nog een essentieel vervoermiddel.Hier staat de tram uit Antwerpen te wachten aan de grensovergang met Nederland in Putte. Foto uitModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 19

"Een eeuw mobiel met tram en bus" van Eric Keutgens.http://www.hbvl.be/dossiers/ - e/eeuw/1930/1930_16.htmlDe buurtspoorwegentram van Antwerpen naar Hamme vertrekt van op het Frederik van Eedenpleinop Linkeroever in de zomer van 1958. Eén jaar later doeken de Buurtspoorwegen deze lijn op. Paseen kleine veertig jaar later ziet Linkeroever opnieuw trams, als de premetro tot hier doorgetrokkenwordt.Foto archief GVA.http://www.hbvl.be/dossiers/ - e/eeuw/1958/1958_41.htmlPas in 1948 werd de laatste private spoorlijn door de NMBS overgenomen.Door de mogelijkheden die de trein bood groeide ook de “post” sterk. Telegrafiewerd van meet af als belangrijk instrument mee gebruikt. In de jaren 1870/1880 zouook de telefonie nauw verweven met de spoorwegen zijn opmars maken!In 1933 kwamen de eerste metalen rijtuigen. Op 5 mei 1935 reed de eersteelektrische trein tussen Brussel en Antwerpen. In dat jaar werden naast vierledigetreinstellen ook de grote stoomlocs van het type 1 in dienst genomen. Vanaf 1930waren proeven ondernomen met dieselmotorvoertuigen, en in 1938 werden deeerste reeksen geleverd. In 1939 werden zes stuks stoomlocomotieven type 12afgeleverd door Cockerill.Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 20

En zie hier één van de twee "Koninginnen" die het Belgische Spoorlandschap troonden, de "Type 1".Zonder enige twijfel, is dit één van de twee "meesterwerken" van NMBS ingenieur, Raoul Notesse. Zewerden in 1935 in dienst genomen. Esthetisch gezien een pronkstuk. Ze waren de zwaarste van alleEuropese "Pacifics". Rijvaardig wogen ze 126 ton, met een vermogen van 3.400 pk. Deze machinesgaven volledige voldoening, in alle opzichten. Ze bleven actief tot in 1962. Nadien heeft de "1.002"nog enkele speciale treinen getrokken, maar nu staat zij in het spoorwegmuseum in Treignes. HopelijkModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 21

wordt ze gerestaureerd.http://livesteam.webbuilder02.hostbasket.comEen andere prachtige creatie van Raoul Notesse, was de "Type 12". Zij heeft een fantastische "look"met haar prachtige stroomlijning. Dit is een pure "snelheidsloc", voor lichte sneltreinen, aan een 140km/u. Zes locs van dit type werden gebouwd en aan de NMBS in 1939 geleverd. Juist voor WO II.http://livesteam.webbuilder02.hostbasket.comDit is de "12.004". Zij was de laatste van dit type om uit de dienst genomen te worden. Dat was in1962. Ze is nu in het Centrale Atelier van Leuven. Zal ze ooit weer op eigen kracht rijden? Ik betwijfelhet.http://livesteam.webbuilder02.hostbasket.comTijdens de tweede wereldoorlog zijn diverse Franse stoomlocs door de bezetter bij deBelgische spoorwegen ingedeeld, en Belgische (ex - Duitse) gingen terug naar devroegere “heimat”. Andermaal moesten 300 Amerikaanse locs de tekorten opvangenModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 22

na de oorlog. De laatste stoomloc gebouwd voor de NMBS, de 25.012 werdafgeleverd door "La Meuse" in 1947.De NMBS besloot na de laatste wereldoorlog dat minstens elke hoofdlijn in ons landmoest worden geëlektrificeerd. In 1949 werden daarvoor bestemde locs type 101(latere reeks 29) afgeleverd.101.002 in oorspronkelijke uitvoering. (foto NMBS).http://www.ho-modelspoorwegen-modelbouw.be101.002 (foto NMBS).http://www.ho-modelspoorwegen-modelbouw.beMet zo'n 1200 treinen per dag is de Brusselse noord - zuidverbinding zo niet dedrukst bereden, dan toch zeker één van de meest gebruikte spoorwegen ter wereld.Op 04/10/1952 is ze door Koning Boudewijn geopend. In 1901 kwam een commissieal tot de conclusie dat het verbinden van Brussel Noord en Zuid noodzakelijk was. InModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 23

1911 werden de werken gestart, maar door de oorlog en discussies over dehaalbaarheid en uitvoerbaarheid van de werken daarna, werd het project stilgelegd.Pas in 1947 werden de werken weer echt hervat. De verbinding is al bij de bouwgeëlektrificeerd. Er zijn zes sporen, de tunnel waar de treinen door rijden, is netgeen twee kilometer lang.Vanaf 1955 werden de eerste baandiesels types 202/203 (latere reeks 52 en 53) en201 (latere reeks 59) geleverd.Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 24

http://www.modeltreinacademie.beOp 20.12.1966 werd tussen Ath en Denderleeuw de laatste officiële stoomtrein metde 29.013 ingelegd.Vanaf 01/01/1971 kregen alle locomotieven het huidige reeksnummer met 4 cijfers,het eerste cijfer duidt de klasse aan, samen met het tweede cijfer duidt het de reeksaan. De twee laatste cijfers geven het volgnummer.Met ingang van de zomerdienstregeling 1984 werd het IC (Inter City) - IR (InterRegio) plan ingevoerd. Einde 1989 werd beslist tot het aanleggen van eenhogesnelheidsnet.De ICE en de TGV’s rijden inmiddels door ons land. Private spoorwegmaatschappijenconcurreren met de hervormde NMBS voor het vrachtvervoer.…Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 25

Modeltreinen en geschiedenisDe geschiedenis van de spoorwegen wordt bij modeltreinen ingedeeld in tijdperken.De overgang tussen twee tijdperken is niet exact, maar wordt dikwijls gekenmerktdoor wijzigingen in de spoorwegtechnologie. De opkomst van de hogesnelheidstreinen is hiervan een voorbeeld. De indeling is ook niet altijd dezelfde. Zijkan verschillen van land tot land, afhankelijk van bepaalde wijzigingen bij despoorwegen in dat land. Zo worden locomotieven en wagons van de DuitseSpoorwegen ingedeeld in tijdperk V vanaf het ogenblik dat de nieuwste kleurstelling(rood met grijs) werd geïntroduceerd.De tijdperkindeling is vastgelegd door MOROP (Europese verbond vanspoorwegmodelbouwers) in de NEM800 norm. NEM staat voor Normen EuropeseModelspoorwegen. Er bestaan ook subbladen die de tijdperkindeling voor eenbepaald land vastleggen.Meestal is een periode nog verder onderverdeeld. Deze onderverdeling wordtaangeduid met een letter (vb. IIIa).Tijdperk Periode Voornaamste kenmerkI 1835 - 1920 Vooral private en lokale spoorwegmaatschappijenII 1920 - 1945 Ontstaan van de nationalespoorwegmaatschappijenIII 1945 - 1970 Opkomst van de diesel en elektrische tractie. Hetverdwijnen van de stoomlocomotiefIV 1970 - 1990 Moderne locomotieven en rijtuigenV 1990 - heden Opkomst van de hogesnelheidstrein, privatiseringvan de spoorwegenTijdperk I; 1835 - 1920Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 26

http://www.modeltreinacademie.beKenmerkend aan de 1ste periode zijn de veelheid aan locomotieftypes maar ook deverscheidenheid aan gebruikte spoorbreedtes en signalisatiesystemen.- 1825; Tussen Stockton en Darlington in Engeland gaat de eerste commerciëletreindienst van start.- 30 juni 1827; Tussen Saint - Étienne en Andrézieux wordt de eerste Franse,en de eerste op het Europese vaste land, spoorweg in gebruik genomen, de wagensworden wel getrokken met paarden.- 5 mei 1835; Tussen Mechelen en Brussel rijdt de eerste trein in België en ophet vaste land van Europa.- 7 december 1835; Tussen Nürnberg en Fürth rijdt de eerste trein in Duitsland.- 24 augustus 1837, Opening van de lijn tussen Paris en Saint - Germain - en -Laye (beperkt tot Pecq).- 20 september 1839; Tussen Haarlem en Amsterdam rijdt de eerste trein inNederland.Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 27

The first true railroad - the Stockton and Darlington Railroad - was opened in England on 27September 1825.http://voteview.com/rtopic1_ucsd_7.htmOpening of the Stockton and Darlington Railwayhttp://www.bookrags.com/wiki/1825Van de private spoorwegmaatschappijen zijn in Duitsland de K.P.E.V. (KöniglichPreussische Eisenbahn Verwaltung) en de Königlich Bayerische Staatsbahnen veruitde belangrijkste. In de latere DRG (Deutsche Reichsbahn Gesellschaft) vindt U veellocomotieven terug van deze beide maatschappijen.In België zijn het de maatschappijen Central Belge en Nord Belge die in 1926fusioneren tot de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS).Tijdperk II; 1920 - 1945Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 28

http://www.modeltreinacademie.beBij het ontstaan van de nationale maatschappijen in de 2de periode verdwijnt deverscheidenheid. Er komen “eenheidstypes”. Het voordeel bestaat er in datonderdelen in grotere hoeveelheden kunnen worden geproduceerd (en dusgoedkoper zijn) maar ook tussen verschillende locomotieftypes uitwisselbaar zijn. Decentrale werkplaatsen moeten op die manier minder voorraad van vele verschillendeonderdelen bijhouden.Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 29

http://www.modeltreinacademie.be- 23 juli 1926; De Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen wordtopgericht.- 1935; De spoorlijn Antwerpen - Brussel is de eerste geëlektrificeerdespoorweg in België (3000 Volt gelijkspanning).Tijdperk III; 1945 - 1970http://www.modeltreinacademie.beNa de tweede wereldoorlog zien we in tijdperk 3 een enorme modernisering van despoorwegen. De stoomtrein wordt nostalgie.Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 30

Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 31

http://www.modeltreinacademie.be- 1956; In Europa verdwijnt de 3de klasse. Dat wil zeggen; de 3de klasse heetvoortaan 2de klasse en de 2de klasse voortaan 1ste klasse. Daarvoor kwam de 1steklasse in lokale treinen niet voor.Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 32

- 2 juni 1957; Begin van de Trans Europ Express (TEE), voorloper van deEurocity's en het Europese net van hogesnelheidstreinen.- 1966; Laatste stoomtrein in reguliere dienst in België.Tijdperk IV; 1970 - 1990http://www.modeltreinacademie.beIn tijdperk 4 ontstaat een kentering in de exploitatie. Het wegverkeer envliegtuigverkeer nemen in belangrijke mate de rol van de spoorwegen alstransportmiddel voor verre afstanden over. Vooral het goederenvervoer over de wegvreet aan de marges van de spoorwegmaatschappijen. Het vervoer van stukgoedwordt minder interessant en de maatschappijen beginnen zich te concentreren ophet massavervoer. Hierdoor zien we veel bloktreinen ontstaan voor het vervoer vancontainers, stortgoederen (ijzererts en steenkool), petroleumproducten, auto's enauto - onderdelen.Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 33

http://www.modeltreinacademie.be- 1981; De eerste Europese hogesnelheidslijn tussen Parijs en Lyon wordt ingebruik genomen.Tijdperk V; 1990 - ????http://www.modeltreinacademie.beModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 34

In het tijdperk 5 moeten de nationale maatschappijen privatiseren en zien we dat erdochterondernemingen ontstaan. Meestal vinden we een maatschappij terug die zichontfermt over de infrastructuur en de exploitatie. Een andere maatschappij neemthet reizigersverkeer voor zijn rekening en nog een andere maatschappij hetgoederenverkeer.Ook zien we opnieuw private ondernemingen de exploitatie van de door de nationalemaatschappijen gesloten lijnen op zich nemen. Ook het aandeel in hetgoederenverkeer neemt toe. Deze diversificatie brengt een zeer afwisselend beeldvan rollend materiaal met zich mee.- 3 april 2002; DLC rijdt met zijn eerste trein in België.Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 35

Alle tijdperken samen?http://www.modeltreinacademie.beDat kan perfect, als je maar creatief genoeg bent;- museum- feestdagen bij de spoorwegen- fabriek voor restauratie van …Anders geldt de regel dat het tijdperk waarin een modelbaan wordt gebouwd, alletoekomstige tijdperken uitsluit, maar weliswaar in elk tijdperk, sporen van hetverleden terug te vinden zijn.Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 36

BibliografieDit klein en bescheiden drukwerkje kon alleen maar tot stand komen door links enrechts, uit boeken, tijdschriften, websites alle nodige informatie te vergaren. Daarwaar we teksten of figuren hebben overgenomen is een duidelijke verwijzinggemaakt naar de auteur(s). We wilden hier zeker geen afbreuk doen aan hetcopyright van wie dan ook. We kunnen maar hopen dat Uw nieuwsgierigheid nu zo isgegroeid dat U op zoek gaat naar deze websites, boeken en tijdschriften!Expliciet verwijzen we graag naar de volgende websites (in volgorde van gebruik indit werk) voor de gebruikte illustraties.http://www.cg78.fr/culturel/museeshttp://www.stadtwerke-lemgo.dehttp://www.marklin.frhttp://www.modeltreinacademie.behttp://nl.wikipedia.orghttp://www.wereldorientatie.nethttp://www.ulg.ac.behttp://users.skynet.be/fa058639http://livesteam.webbuilder02.hostbasket.comhttp://www.hbvl.behttp://www.ho-modelspoorwegen-modelbouw.behttp://voteview.comhttp://www.bookrags.comhttp://users.skynet.be/GeDe…Volgende boeken en tijdschriften hebben sterk bijgedragen in de teksten.Sporen in België, 175 jaar spoorwegen, 75 jaar NMBS - Bart Van Der Herten, Michelangelo VanMeerten, Greta VerbeurgtInstappen a.u.b.! - Honderd jaar buurtspoorwegen in BelgiëAspecten van een dagelijkse realiteit - 150 jaar spoorwegen in BelgiëSNCB - NMBS 1926 - 2001 - PFT - TSPDe noord - zuid verbinding 1952 - 2002 - PFTTSPDe reizigers worden verzocht van in te stappen - Johan Struyf, Karel van DeurenDaar komt de trein - Marie - Anne AsselberghsModeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 37

Sporen door Antwerpen - Herman WelterB - Stoom, vapeur, dampf - Max DelieB - Motorrijtuigen, autorails - Max DelieB - Diesel - Max DelieB - Elektrische lokomotieven, locomotives electriques - Max DelieModelspoormagazineSpoorwegjournaalOp de baanMärklin - magazine…Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 38

Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 39

Alle info; “www.modeltreinacademie.be” of mail naar “modeltreinacademie@gmail.com”.Modeltrein Academie - Treinen en treintjes, gisteren en vandaag - pagina 40