Rapporteren aan naasten van een zorgvrager - Zorg Basisboeken

ThiemeMeulenhoff ZorgNiveau 31.6 Monitoort de gezondheidstoestandAntwoordmodellen

Inhoudsopgave• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •1 Veranderingen in de zorgvraag signaleren 51.1 Veranderingen signaleren in de gezondheidstoestand 5Praktijk: Nogal vreemd 5Praktijk: Een griepje? 5Kennisopdracht 61.2 Veranderingen signaleren in de zorgbehoefte 8Praktijk: Geen zin vandaag 8Kennisopdracht 82 Informatie over de zorgvraag in samenhang rapporteren 112.1 Mondeling rapporteren 11Praktijk: Weekend 11Praktijk: Met ontslag 11Praktijk: Nachtdienst 11Kennisopdracht 122.2 Schriftelijk rapporteren 14Praktijk: Verpleeghuis Notelaar 14Praktijk: Aguila Vazal 14Praktijk: Automatiseringsproject 14Kennisopdracht 152.3 Het zorgdossier 16Praktijk: De thuiszorg informeren 16Kennisopdracht 162.4 Rapporteren aan naasten van een zorgvrager 18Praktijk: Wat nu? 18Praktijk: Stille liefde 18Kennisopdracht 182.5 Rapporteren aan andere disciplines 20Praktijk: Wat zeg je? 20Praktijk: In de war 20Kennisopdracht 203 Het bewaken van de vitale functies 233.1 Normale of afwijkende waarden van vitale functies 23Praktijk: Geen reactie 23Praktijk: Het zal toch niet weer gebeuren? 23

Praktijk: U lijkt wel een topsporter 23Praktijk: Hoge bloeddruk 24Praktijk: De controles van Gitta en René 24Kennisopdracht 243.2 Maatregelen bij afwijkende waarden van vitale functies 26Praktijk: Druk met vitale functies 26Praktijk: Observatie 26Praktijk: Koud 26Kennisopdracht 274 De betekenis van preventie en gezondheidsvoorlichting 294.1 De betekenis van preventie en GVO 29Praktijk: Alleen achtergebleven 29Praktijk: De laatste bpv-dag 29Praktijk: Eindelijk een zusje! 30Kennisopdracht 30

1 Veranderingen in de zorgvraagsignalerenVeranderingen signaleren in degezondheidstoestand• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: NOGAL VREEMD1 Hoe kan Mohammed achterhalen wat er aan de hand is met meneer Dehgani?Mohammed moet:• meneer Dehgani observeren;• vragen naar zijn wensen en behoeften• de rapportage lezen;• hij kan nog eens nagaan wat hij heeft gehoord tijdens de overdracht2 Wat zou er aan de hand kunnen zijn met meneer Dehgani? Belicht deze vraag vanuit lichamelijk,psychisch en sociaal oogpunt.Meneer Dehgani zou persoonlijke problemen kunnen hebben, of last van verwardheid.3 Wat zou je doen als je Mohammed was?Mohammed kan:• de rapportage lezen;• toch proberen om in gesprek te gaan met meneer Dehgani;• meneer Dehgani even met rust laten;• een kopje koffie of thee aanbieden;• eventueel een collega erbij halen.PRAKTIJK: EEN GRIEPJE?1 Welke lichamelijke, psychische en sociale veranderingen signaleer je in de gezondheidstoestandvan mevrouw Veraart?Lichamelijke veranderingen in de gezondheidstoestand van mevrouw Veraart:• ze ziet bleek en voelt warm aan;• ze heeft nauwelijks gegeten, terwijl ze anders altijd alles opeet.Psychische veranderingen in de gezondheidstoestand van mevrouw Veraart:• ze heeft zwerfneigingen en kan achterdochtig reageren.Sociale veranderingen in de gezondheidstoestand van mevrouw Veraart:• ze wil niet praten, maar is stilletjes, ze kan geïrriteerd en kortaf reageren.© ThiemeMeulenhoff 5

1.6 Monitoort de gezondheidstoestand2 Wat doe je op grond van de gesignaleerde veranderingen?Er zijn globaal twee soorten acties:• je probeert op allerlei manieren om meer informatie van de zorgvrager te krijgen. Dat kanin de vorm van een gesprek, maar ook door aanvullend lichamelijk onderzoek te doen,zoals het meten van pols en lichaamstemperatuur;• je geeft de gesignaleerde veranderingen door aan de eerstverantwoordelijke in het team.KENNISOPDRACHT1 Waarom zal een zorgplan nooit lang ongewijzigd blijven?Geen dag is hetzelfde; de zorgvrager maakt veranderingen door. Het zorgplan en de zorgzullen hierop aangepast moeten worden.2 Hoe kun je aan informatie komen over de wensen van de zorgvrager?Je kunt aan informatie komen over de wensen van de zorgvrager:• door het aan de zorgvrager zelf te vragen;• door het zorgplan te lezen;• door te overleggen met collega's, de familie en naasten.• door het observeren van de lichaamstaal en non-verbale reacties van de zorgvrager.3 Wat hoor je te doen voordat je met de zorg begint?Voordat je met de zorg begint:• neem je het zorgplan door, met name de zorgresultaten en zorgacties;• overleg je met collega's;• observeer je de lichaamstaal van de zorgvrager;• luister je naar de zorgvrager.4 Beschrijf een situatie uit je eigen leven waaruit blijkt welke veranderingen zich lichamelijk,psychisch en sociaal kunnen voordoen als je gezondheidstoestand verandert.Eigen mening, ter beoordeling door de docent. Minimaal één verandering op zowel lichamelijk,psychisch als sociaal gebied moet zijn beschreven.5 Wat doe je met gesignaleerde veranderingen in de gezondheidstoestand?Gesignaleerde veranderingen in de gezondheidstoestand rapporteer je aan collega's; zowelmondeling als schriftelijk.6 Waarom is het belangrijk om ook verbeteringen bij de zorgvrager te rapporteren?Het is belangrijk om ook verbeteringen bij de zorgvrager te rapporteren, omdat het zorgplanzo nauwkeurig mogelijk moet aansluiten bij de situatie van dat moment.7 Een paar dagen na de bevalling krijgt mevrouw Dijkstra last van pijnlijke borsten. Ze heeftkoorts en je voelt harde plekken in haar borsten. Welke gevolgen heeft deze verandering inde gezondheidstoestand voor de zorgverlening?Mevrouw Dijkstra heeft koorts en een beginnende borstontsteking. Dit geeft haar een gevoelvan ziek zijn, en dat heeft gevolgen voor de borstvoeding. Mevrouw Dijkstra zal enige dagenbedrust krijgen. In overleg met de verloskundige zal besloten worden of mevrouw Dijkstradoorgaat met voeden. Haar temperatuur wordt tweemaal per dag opgenomen en ze heeft6© ThiemeMeulenhoff

Veranderingen in de zorgvraag signalerenVeranderingen signaleren in de gezondheidstoestandextra rust nodig. Ook moet de vochtopname worden aangepast. Deze aanpassingen in dezorgverlening worden vastgelegd in het zorgplan en worden besproken met de collega's ende zorgvrager.8 Waarom is het belangrijk om veranderingen in de gezondheidstoestand zowel schriftelijk alsmondeling te rapporteren?Het is belangrijk om veranderingen in de gezondheidstoestand zowel schriftelijk als mondelingte rapporteren, omdat deze twee vormen van rapportage elkaar kunnen aanvullen. Watgeschreven wordt, is niet altijd sluitend ten aanzien van de informatie. Een toelichting isbelangrijk met betrekking tot de beleving en interpretatie van het gerapporteerde. Collega'szijn zo in de gelegenheid om vragen of onduidelijkheden over de zorgsituatie en het rapportaan de orde te stellen.© ThiemeMeulenhoff 7

Veranderingen in de zorgvraag signalerenVeranderingen signaleren in de zorgbehoefteOm veranderingen in de zorgbehoefte goed te kunnen signaleren, zijn de volgende puntenvan belang:• observatie en gesprek met de zorgvrager;• een volledige rapportage.• een goede overdracht met aandacht voor mogelijke veranderingen in degezondheidstoestand en de zorgbehoefte;• een volledige rapportage vanuit andere disciplines.• voldoende tijd;• deskundigheid in de vorm van scholing en ervaring.4 Noem twee aandachtspunten als je met de zorgvrager in gesprek gaat over mogelijkeveranderingen in de zorgbehoefte.Aandachtspunten als je met de zorgvrager in gesprek gaat over mogelijke veranderingen inde zorgbehoefte:• je inleven in de belevingswereld van de zorgvrager;• gericht voorlichting geven aan de zorgvrager, inclusief motivatie;• respect tonen voor zijn zorgbehoefte• praten over noodzakelijke zorg;• bedacht zijn op een onderliggend zorgprobleem bij het afwijzen van de zorg.5 Wat vind je als verzorgende het belangrijkste: ingaan op de zorgbehoeften van de zorgvragerof streven naar de best mogelijke gezondheidstoestand? Leg uit waarom.Streven naar een goede gezondheidstoestand is het belangrijkste. Als je voornamelijk in zougaan op de zorgbehoefte van de zorgvrager, zullen er gezondheidsrisico's ontstaan.6 Als je de zelfredzaamheid van een zorgvrager niet stimuleert, blijft hij dan van jouw zorgafhankelijk? Licht je antwoord toe.Dit is juist, je zult de zorgvrager ook moeten stimuleren om onafhankelijk te functioneren; hijzal anders steeds van jouw aanvullende zorg uitgaan.7 Kun je een goed beeld krijgen van de gezondheidstoestand van een zorgvrager als je derapportage niet goed hebt bijgehouden? Motiveer je antwoord.Nee, je mist informatie om te kunnen vaststellen of een eventuele verandering in degezondheidstoestand structureel of tijdelijk van aard is. Door het gebrek aan informatie kunje ook niet goed inschatten in welke mate de gezondheidstoestand verstoord is.8 Is observeren van de zorgbehoefte minder belangrijk als je te maken hebt met een mondigezorgvrager? Waarom wel of waarom niet?Nee, want de verzorgende is de professional. Vragen die je jezelf hierbij kunt stellen, zijn:heeft de zorgvrager een voldoende inzicht in het ziektebeeld? Durft de zorgvrager te vragenom zorg? Is de zorgvrager bang om verschijnselen aan de orde te stellen?9 Wat betekent de uitspraak ‘de verzorgende heeft een spilfunctie in het totale zorgproces’?Een spilfunctie houdt in dat je een centrale functie hebt. Je hebt met veel, zo niet allebetrokkenen rondom de zorg contact. Je hebt daarin de touwtjes in handen, zodat de zorg zogoed mogelijk afgestemd en gecoördineerd kan worden. Als verzorgende speel je daarin eenbelangrijke rol.© ThiemeMeulenhoff 9

2 Informatie over de zorgvraag insamenhang rapporterenMondeling rapporteren• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: WEEKEND1 Waarom wil Chantal weten wat er aan de hand is?Belangstelling, maar ook om tijdens het afzeggen te kunnen motiveren waarom jij niet komt.2 Welke gegevens heeft Chantal nodig om de boodschappen te kunnen doen en je afsprakenaf te zeggen?Chantal heeft de volgende gegevens nodig: wat je aan boodschappen nodig hebt, hoelanggaat het duren en of je belt voor een nieuwe afspraak.3 In welke situaties is er sprake van rapporteren?In de volgende situaties is sprake van rapporteren: wanneer je zegt dat je ziek bent, wanneerje vertelt wat je nodig hebt, wanneer jullie bespreken of alles gedaan is wat gedaan moetworden.PRAKTIJK: MET ONTSLAG1 Welke informatie heeft je collega nodig die de zorg thuis zal verlenen?Informatie die de verzorgende van de thuiszorg nodig heeft, is wat Mary zelf kan en waarbijze hulp nodig heeft.2 Hoe zou je die informatie kunnen geven?Je kunt die informatie geven in de vorm van een schriftelijke rapportage die je eventueelmondeling toelicht. Bijvoorbeeld per telefoon.PRAKTIJK: NACHTDIENST1 Wat rapporteer je mondeling aan je collega's die om zeven uur de zorg overnemen?Mondeling rapporteer je aan je collega's:• of er bijzonderheden zijn met betrekking tot de bewoners;• welke ‘extra’• of er nog bepaalde afspraken gemaakt moeten worden of bestellingen moeten wordengedaan.2 Hoe breng je continuïteit van zorg in je mondelinge rapportage?Je brengt continuïteit van zorg in je mondelinge rapportage op basis van vragen en gegevensdie zich tijdens de late dienst hebben voorgedaan, je rapporteert de voortgang aan de vroegedienst.© ThiemeMeulenhoff 11

1.6 Monitoort de gezondheidstoestandKENNISOPDRACHT1 Waarom is de rapportage dat je een bloeduitstorting hebt gezien op het linkeronderbeendoeltreffend? En waarom is je rapportage doelgericht als je noteert dat de zorgvrager nieuwemedicatie heeft?In de eerste situatie is sprake van nieuwe informatie die direct om aanpassing van de zorgvraagt, maar die nog beschreven moet worden in zorgresultaten. De tweede situatie geeft eenactiviteit van een andere discipline weer die zal bijdragen aan een eerder geformuleerd gewenstresultaat.2 Geef aan waarom je persoonlijke mening niet in een rapportage thuishoort.Je persoonlijke mening bevat geen objectieve gegevens, ze vertroebelen hierdoor derapportage.3 Bedenk hoe je de volgende indrukken kunt valideren:• je denkt dat de zorgvrager zich misselijk voelt;• je voelt spanning in de groep;• je denkt dat de zorgvrager een hekel aan jou heeft;• het lijkt of de zorgvrager steeds hetzelfde ondergoed aan heeft.Je kunt deze indrukken valideren door:• te vragen hoe de zorgvrager zich voelt;• de mening van collega's te vragen;• vragen te stellen aan de zorgvrager en anderen;• toestemming te vragen om in de kledingkast te mogen kijken.4 Bedenk ten minste vijf situaties waarin jij als verzorgende informatie wilt van andere teamleden.Beschrijf bij elke situatie wanneer jij die informatie wilt.Het gaat erom dat de situaties daadwerkelijk aanvullende informatie geven.5 Welke onderwerpen kun je bedenken die niet in een rapportage aan de orde komen, maarwel bij een bespreking in het team? Leg uit waarom.Meestal gaat het om onderwerpen die bedoeld zijn om te kijken in hoeverre de zorgresultatenbehaald zijn, of in hoeverre de uitvoering aangepast moet worden.6 Elise is een zorgvrager met een verstandelijke beperking. Ze is 24 jaar, en ze vertelt je dat zenaar bed gaat met Johan, een zorgvrager van een andere groep. Waarom is het van belangom dit te rapporteren?Het belang van rapportage is dat je nagaat of deze relatie invloed heeft op Elise's gedrag.Bovendien is deze informatie van belang voor andere disciplines, onder meer om te beoordelenof er voldoende beschermende maatregelen gekomen zijn, of om Elise voor te lichten overveilig vrijen.7 Met welk gewenst resultaat wordt er over jou gerapporteerd door je leerkrachten op school?De leerkrachten op school rapporteren over je om de studievoortgang te bewaken en om teevalueren over de geschiktheid voor het beroep.8 Hoe controleer je of je de informatie van je collega goed begrepen hebt?12© ThiemeMeulenhoff

Informatie over de zorgvraag in samenhang rapporterenMondeling rapporterenJe controleert of je de informatie goed hebt begrepen door de informatie kort samen te vattenen na te vragen of je het goed begrepen hebt. Eventueel kun je om extra informatie ofopheldering vragen.© ThiemeMeulenhoff 13

1.6 Monitoort de gezondheidstoestandSchriftelijk rapporteren• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: VERPLEEGHUIS NOTELAAR1 Welke informatie moet geregistreerd zijn voor Minouk om aan de eerste oriëntatie te voldoen?De volgende informatie moet geregistreerd zijn voor Minouk om aan de eerste oriëntatie tevoldoen:• naam;• leeftijd;• geloof;• reden van opname;• zorgbehoefte van de zorgvrager;• zelfredzaamheid;• hoe het op dit moment gaat.2 Mag Minouk de rapporten van deze vier zorgvragers zomaar lezen?Ja, Minouk heeft aan het begin van haar opleiding een geheimhoudingsverplichting gekregenen heeft een belofte daartoe getekend.PRAKTIJK: AGUILA VAZAL1 Wat is het voordeel van standaardformulieren?Het voordeel van standaardformulieren is dat je niets relevants kunt vergeten, het is eeneenduidige manier van communiceren en het ‘dwingt’ verzorgende en behandelende om elkaarte informeren.2 Voor wie is de informatie in het standaardformulier nog meer van belang?Er wordt gestreefd naar informatieoverdracht over en weer, en een structuur wordt nagestreefd.3 Mag de vader van de baby ook informatie in het standaardformulier zetten?Nee, de vader mag geen gegevens in het standaardformulier zetten. Dat zou de informatievertroebelen. Hij kan wel op een apart blaadje, of mondeling, informatie verstrekken.PRAKTIJK: AUTOMATISERINGSPROJECT1 Wat wil je laten zien aan de stagiaires? Mag een stagiaire alles zien?Je laat zien hoe een deel van de informatie bij een andere afdeling terechtkomt. Een voorbeeldis het informatietraject naar de keuken. Ook de bevoegdheden die de stagiaires krijgen, neemje door. Verder laat je zien waar de computers staan.2 Onder welke omstandigheden is het zinvol dat je gebruikmaakt van internet op de computerop je werk?In principe is het niet nodig voor de zorgverlening, en heeft het gebruik van internet vaak totgevolg dat er minder tijd aan de zorgvrager wordt besteed. Het is wel toegestaan als eenfamilielid of andere disciplines niet via een andere weg te bereiken zijn.14© ThiemeMeulenhoff

Informatie over de zorgvraag in samenhang rapporterenSchriftelijk rapporterenKENNISOPDRACHT1 Wat kun je rapporteren na de eerste kennismaking met de zorgvrager? En wat als je dezorgvrager al wat langer kent?Na de eerste kennismaking kun je persoonlijke gegevens, de reden van opname en een eersteindruk rapporteren. Na enige tijd kun je informatie rapporteren die gericht is op dezorgresultaten, en eventuele nieuwe zorgproblemen.2 Leg uit in welke van de volgende situaties sprake is van registreren, en waarom: eenboodschappenlijstje maken, de meterstanden van het waterverbruik invullen, eeninformatiepakket aanvragen, een afspraak maken, aantekeningen maken tijdens de lessen.In de volgende situaties is wel of niet sprake van registreren:• een boodschappenlijstje maken: niet, is willekeurig;• de meterstanden van het waterverbruik invullen: wel, als je het op een vaste manier, viaeen voorgedrukt formulier doet;• een informatiepakket aanvragen: niet als je het telefonisch doet, wel als je het via eenvoorgedrukt formulier doet;• een afspraak maken: niet, is geen vaste manier (die voor iedereen hetzelfde is);• aantekeningen maken tijdens de lessen: niet, is geen vaste manier (die voor iedereenhetzelfde is).3 Waarom is het noodzakelijk dat bij een rapport de naam staat van de verzorgende die hetgeschreven heeft?Het is noodzakelijk omdat je dan weet je bij wie je terechtkunt als je iets niet begrijpt, of als jeaanvullende informatie nodig hebt.4 Welke zaken kun je wel en welke niet via een standaardformulier vastleggen?Uit de uitwerking moet blijken dat de leerlingen snappen wat standaard is: algemeen geldend.5 Waarom kunnen standaardformulieren helpen bij het voldoen aan wettelijke en formele eisen?Standaardformulieren helpen bij het voldoen wettelijke en formele eisen omdat alle verplichteitems aangegeven zijn op het formulier. Zo kun je ze niet snel vergeten.6 Leg uit welke van de volgende situaties je kunt beschouwen als administreren: eenboodschappenlijstje maken, de meterstanden van het waterverbruik invullen, eeninformatiepakket aanvragen, een afspraak maken, aantekeningen maken tijdens de lessen.Je kunt geen enkele van de situaties beschouwen als administreren.Voor geen enkele situatiegeldt dat je de gegevens volgens een vaste systematiek moet opslaan.7 Je moet bij het administreren hoofd- en bijzaken scheiden. Waarom kan het toch belangrijkzijn om ook bijzaken te noteren?Bijzaken zijn vaak belangrijk omdat ze een motivatie zijn van iets wat bij de hoofdzaken isweergegeven.8 Welke maatregelen moeten zijn genomen zodat het rapporteren met behulp van de computergoed verloopt?Maatregelen die moeten zijn genomen zodat het rapporteren met behulp van de computergoed verloopt: regelmatige back-ups maken, een goed beveiligde toegang tot de computeren een eenvoudige methode om gegevens op te slaan.© ThiemeMeulenhoff 15

1.6 Monitoort de gezondheidstoestandHet zorgdossier• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: DE THUISZORG INFORMEREN1 Vind je dat het noodzakelijk is dat in het dossier vermeld wordt dat meneer Van der Doft eenzoontje en een dochtertje heeft?Deze gegevens zijn van direct belang bij de zorg. Ze bepalen de zorgvraag, maar ook deuitvoering van zorg. Denk maar aan zaken als schooltijd en bezoektijd. Het is van belang datdeze gegevens vermeld worden in het zorgdossier.2 Waarom is het belangrijk dat de namen van de verzorgenden uit het verpleeghuis ook in hetdossier staan?Dat is belangrijk bij onduidelijkheid in de overdracht. Zo kan de thuiszorg mondeling navraagdoen over de informatie.KENNISOPDRACHT1 Wat is een zorgdossier?Een zorgdossier is een verslag waarin staat welk behandelingsplan voor de zorgvrager isopgesteld. Alle afspraken met betrekking tot onderzoeken, medicijngebruik en behandelingenworden hierin vastgelegd.2 Welk deel uit het zorgdossier zullen andere disciplines met name raadplegen? Waarom?Andere disciplines zullen met name de aantekeningen raadplegen, om de voortgang tebewaken.3 Wat is de functie van hulpformulieren?Hulpformulieren helpen je om de juiste informatie te rapporteren.4 Waarom mag je geen aantekening maken in dossieronderdelen van andere disciplines?Je mag geen aantekening maken in dossieronderdelen van andere disciplines omdat je nietweet op welke manier zij hun gewenste resultaten evalueren.5 Als een zorgvrager vraagt om zijn gegevens aan te vullen, hoe doe je dat dan?Je zorgt ervoor dat deze gegevens duidelijk te herkennen zijn, met een nieuwe bladzijde ofeen kader eromheen. Daarbij geef je aan dat dit de wens van de zorgvrager is.6 Meneer Ertegun is een streng gelovige moslim. Jij bent zijn eerstverantwoordelijke verzorgende.Hij zou graag eens met een imam spreken. Waarom hoort deze informatie thuis in hetzorgdossier?Deze informatie hoort thuis in het zorgdossier omdat een gesprek met een imam een belangrijkebijdrage kan leveren aan het algemene welbevinden van de zorgvrager.7 Angelique is net bevallen. Haar moeder wil haar graag elke dag helpen met de a.d.l. Angeliquevindt dat fijn. Is dit informatie voor het zorgdossier? Waarom wel, of waarom niet?Ja, dit is informatie voor het zorgdossier. Omdat de moeder van Angelique mantelzorg verleent,komt er minder zorgdruk op de kraamverzorgster te liggen. Als je dat weet, kun je de mantelzorgen de kraamzorg op elkaar afstemmen.16© ThiemeMeulenhoff

Informatie over de zorgvraag in samenhang rapporterenHet zorgdossier8 Wat is evaluatie van zorg?Evaluatie van zorg is regelmatig opnieuw bekijken of het zorgplan nog wel past bij de situatievan de zorgvrager.9 Waarom is het belangrijk dat een dossier steeds compleet is?Het is belangrijk dat een dossier steeds compleet is omdat alle disciplines er gebruik vanmaken. Op deze manier zijn ze steeds zo nauwkeurig mogelijk op de hoogte van de meestactuele gezondheidstoestand van de zorgvrager.10 Hoelang moet een dossier minimaal bewaard blijven?Een dossier moet bewaard blijven zolang de zorgvrager er iets aan heeft, maar minimaal tienjaar.© ThiemeMeulenhoff 17

1.6 Monitoort de gezondheidstoestandRapporteren aan naasten van eenzorgvrager• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: WAT NU?1 Mevrouw Feenstra wordt liever door een man verzorgd. Hoe belangrijk is het om te wetenwelke oorzaak daaraan ten grondslag ligt?Dat is helemaal niet belangrijk. Het gaat erom dat mevrouw Feenstra zich zo prettig mogelijkvoelt en dat is gebeurd.2 Hoe had de situatie in het verpleeghuis voorkomen kunnen worden? Licht je antwoord toe.De situatie had voorkomen kunnen worden als bij de intake van mevrouw Feenstra onmiddellijkcontact opgenomen was met haar dochter. Op dat moment hadden vragen gesteld kunnenworden over eventuele bijzonderheden in aanpak.PRAKTIJK: STILLE LIEFDE1 Aan wie moet je deze informatie doorgeven? Motiveer je antwoord.Deze informatie hoef je aan niemand te verstrekken. Deze stille liefde heeft geen invloed opde gezondheidstoestand van mevrouw Holthof.2 De stille minnaar weet niet dat mevrouw Holthof is opgenomen in het ziekenhuis. Zou jij hemop de hoogte moeten brengen? Waarom wel of niet?Nee, dat is niet jouw taak. Mevrouw Holthof heeft uitdrukkelijk aangegeven dat deze stilleliefde ook stil moet blijven. Zodra ze daar anders over denkt, zal ze dat zelf aangeven.3 Stel dat mevrouw Holthof overlijdt. Moet je de minnaar dan op de hoogte stellen?Nu krijg je met een geheel andere situatie te maken. Mevrouw Holthof heeft je in vertrouwengenomen over de brieven. Wat je ook besluit: discretie staat op de eerste plaats. Overleg inieder geval met de leidinggevende, want deze heeft ook een beroepsgeheim. Het mag geenprobleem voor de verzorgende worden.4 De dochter van mevrouw Holthof komt op bezoek. Ze neemt je even apart en zegt: ‘Ik hebsoms sterk het vermoeden dat mama er een nieuwe liefde op nahoudt. Ik zou het zo leuk voorhaar vinden. Heb jij daar nooit iets van gemerkt?’ Hoe kun je het beste reageren? Motiveer jeantwoord.Het is verleidelijk om meer los te laten, maar je mag het niet doen. Mevrouw Holthof heeft hetje namelijk uitdrukkelijk gevraagd.KENNISOPDRACHT1 Wat is privacy?Privacy is alles wat te maken heeft met je persoonlijke wereld. Met de ruimte die je nodig hebtvoor privé-zaken, waar niemand iets mee te maken heeft. Waar niemand zich mee magbemoeien, tenzij jij het wilt.2 Geef een voorbeeld van een situatie waarin je behoefte hebt aan privacy en waarom.18© ThiemeMeulenhoff

Informatie over de zorgvraag in samenhang rapporterenRapporteren aan naasten van een zorgvragerEigen mening. Voorbeelden: als je een brief leest, slaapt of naar het toilet gaat.3 Wat is het beroepsgeheim?Het beroepsgeheim is de afspraak om vertrouwelijk om te gaan met de informatie die je hebtgekregen tijdens de uitoefening van je beroep.4 Hoe kun je je beroepsgeheim hanteren?Je kunt je beroepsgeheim hanteren door te zwijgen over de vertrouwelijke informatie die jehebt gekregen.5 Waarom is het belangrijk om de naasten bij het overleg te betrekken?Het is belangrijk om de naasten bij het overleg te betrekken omdat zij informatie over dezorgvrager kunnen verstrekken die de zorgverlening ten goede komt.6 Waarom is het belangrijk dat een verzorgende eigen initiatief durft te nemen, dus zonderopdracht van zorgvrager of een leidinggevende in actie komt?Een verzorgende kent een zorgvrager heel goed. Het kan voorkomen dat de verzorgende,nog voor de zorgvrager zelf, ziet of aanvoelt dat er een bepaalde aanpak is vereist of dat erbepaalde maatregelen genomen moeten worden.© ThiemeMeulenhoff 19

1.6 Monitoort de gezondheidstoestandRapporteren aan andere disciplines• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: WAT ZEG JE?1 Voor welke disciplines is de informatie over het hoorapparaat belangrijk?De informatie over het hoorapparaat is belangrijk voor alle disciplines. Je moet wel eenonderscheid maken tussen de directe gevolgen van het infarct en de situatie zoals die wasvóór het infarct.2 Hoe ga je deze informatie aan de logopedist overbrengen?Je kunt de logopedist hierover bellen als meneer Velden een afspraak met hem heeft.3 Is het belangrijk dat deze informatie in het zorgdossier wordt opgenomen?Ja, deze informatie moet in het zorgdossier worden opgenomen omdat alle disciplines erbelang bij hebben. Meneer zou anders misschien ten onrechte als dement kunnen wordenbeschouwd.PRAKTIJK: IN DE WAR1 Aan wie zou mevrouw Brentjes toestemming moet geven voor de informatieoverdracht?Mevrouw Brentjes zou toestemming moeten geven aan de huisarts om informatie door tegeven als ze wordt opgenomen. Het verpleeghuis zal haar daar bij opname om vragen.Verderaan het verpleeghuis, om informatie door te geven aan de thuiszorgorganisatie en demaatschappelijk werker. En nogmaals aan de huisarts om informatie door te geven aan dethuiszorgorganisatie.2 Waarom moet aan mevrouw Brentjes steeds weer om toestemming gevraagd worden?De huisarts beschikt misschien over vertrouwelijke informatie die mevrouw Brentjes niet aanhet verpleeghuis wil geven. Het verpleeghuis beschikt over informatie die mevrouw Brentjesmisschien niet aan de thuiszorgorganisatie wil geven. Ze kan aan de verschillende instantiesaangeven waar haar grenzen liggen.3 Een groot deel van het zorgdossier valt onder je beroepsgeheim. Van welke informatie vindjij dat die daar niet onder valt, en waarom niet?Hieronder vallen niet de algemeen bekende gegevens, zoals naam-, adres- enwoonplaatsgegevens.KENNISOPDRACHT1 Wanneer spreek je in de zorg van een discipline?Een discipline in de zorg is een vakgebied van iemand die direct betrokken is bij de situatievan een zorgvrager.2 Beschrijf waarom een pastoraal medewerker onder de betrokken disciplines valt.Een pastoraal medewerker valt onder een discipline omdat deze vaak door de zorgvrager zelfwordt ingeschakeld. Hij kan een belangrijke rol vervullen in het zorgproces vanwege zijnvakkennis.20© ThiemeMeulenhoff

Informatie over de zorgvraag in samenhang rapporterenRapporteren aan andere disciplines3 Wat is een multidisciplinair overleg?Een multidisciplinair overleg is een overleg tussen verschillende disciplines die op hetzelfdetijdstip de situatie van een zorgvrager samen bespreken.4 Wat kan de rol van de verzorgende zijn bij het multidisciplinair overleg?De verzorgende behartigt de belangen van de zorgvrager. In het overleg verwoordt deverzorgende de situatie zoals die door de zorgvrager ervaren en gewenst wordt.5 Geef een eigen praktijkvoorbeeld van een multidisciplinair overleg en beschrijf de rol van deverschillende disciplines hierin.Eigen mening. Elk voorbeeld is goed waarbij de rol van arts tot en met thuiszorg belicht wordt.6 Wanneer en hoe kan een zorgvrager zelf iets inbrengen in een multidisciplinair overleg?Als een zorgvrager een kloof ervaart tussen het zorgplan en zijn huidige situatie kan hij ietsinbrengen in het overleg. Hij kan dit aankaarten bij de verzorgende. Deze kan dit in hetmultidisciplinair overleg naar voren brengen. Soms kan hij ook vragen of hij bij hetmultidisciplinair overleg aanwezig mag zijn.7 Wat is de rol van het zorgdossier in het multidisciplinair overleg?Het zorgdossier is een schriftelijke weergave van de zaken die in het multidisciplinair overlegzijn besproken. Het kan een toetsingsinstrument zijn voor de vervolgbesprekingen.8 In welke belangrijke wet staat hoe je met het zorgdossier moet omspringen?In de Wet Bescherming Persoonsgegevens staat hoe je met het zorgdossier moet omspringen.9 Waarom wordt een verzorgende ook wel ‘de advocaat van de zorgvrager’ genoemd?Een verzorgende wordt ook wel ‘de advocaat van de zorgvrager’ genoemd omdat deze debelangen van de zorgvrager behartigt en bewaakt, zoals een advocaat dat doet als hij eencliënt verdedigt.© ThiemeMeulenhoff 21

3 Het bewaken van de vitalefunctiesNormale of afwijkende waarden vanvitale functies• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: GEEN REACTIE1 Waarom is het belangrijk om de Glasgow comaschaal regelmatig in te vullen bij mevrouw DeBie?Het is duidelijk dat mevrouw De Bie niet volledig bij bewustzijn is. Bovendien zijn erschommelingen. Het ene moment reageert ze niet op aanraken en pijnprikkels, het anderemoment wel. De Glasgow comaschaal is een goede observatiemethode om het bewustzijnvan mevrouw De Bie te meten en een beeld te krijgen van het verloop.PRAKTIJK: HET ZAL TOCH NIET WEER GEBEUREN?1 Wat kun je observeren aan de ademhaling van Marieke?De ademfrequentie van Marieke is waarschijnlijk verhoogd. Ze ademt snel en diep, wat haarbenauwdheid verklaart.2 Beschrijf hoe je de ademhaling van Marieke gaat observeren.Je moet de ademhaling van Marieke controleren zonder dat ze het zelf doorheeft. Kijk goedof de ademhaling onregelmatig is en verhoogd en of ze er piepende geluiden bij maakt.3 Hoe zou jij het vinden als een medestudent benauwd wordt zoals Marieke?Eigen mening. Je zou kunnen denken aan hyperventilatie.PRAKTIJK: U LIJKT WEL EEN TOPSPORTER1 Waarom adviseert Songul meneer Jorissen om de huisarts te bellen?De hartslag van meneer Jorissen is onregelmatig. Als Songul de polsslag controleert, is dewaarde normaal, terwijl die de eerste keer erg hoog was en later iets lager. De arts moetcontroleren of de medicijnen goed aanslaan en beoordelen of meneer Jorissen geenhartproblemen heeft.2 Welke aspecten van de polsslag had Songul ook kunnen observeren?Songul had ook kunnen kijken naar de krachtigheid van de hartslagen, de pauzes ertussenen of de hartslag week of hard aanvoelt.3 Beschrijf hoe Songul de observaties moet rapporteren.Songul noteert haar bevindingen in het zorgdossier. Voor de frequentie van de hartslag kanze gebruikmaken van een speciaal registratieformulier. De regelmatige metingen over eentijdsperiode geven een goed beeld van de pompfunctie van het hart.© ThiemeMeulenhoff 23

1.6 Monitoort de gezondheidstoestandPRAKTIJK: HOGE BLOEDDRUK1 Waarom vraagt de huisarts meneer Sangers om nog een keer terug te komen om de bloeddrukte meten?De waarden van de bloeddruk van meneer Sangers zijn relatief wat aan de hoge kant. Dit kanverschillende oorzaken hebben. Het kan zijn dat meneer Sangers gestresst is door hetartsenbezoek. Om meer waarden te kunnen meten, laat de arts hem terugkomen.2 Wat zou het voor meneer Sangers kunnen betekenen om deze bloeddrukwaarden te horen?Eigen mening. Het kan stress zijn, maar ook duiden op bijvoorbeeld hoge bloeddruk. De artsmoet dit uitzoeken.PRAKTIJK: DE CONTROLES VAN GITTA EN RENÉ1 Beschrijf stapsgewijs hoe Marijke de temperatuur opneemt bij Gitta en René.Marijke meet de temperatuur van René rectaal met een digitale thermometer. Ze zorgt ervoordat hij weinig warmte verliest, want zijn lichaamstemperatuur is aan de lage kant. Nadat Marijkede thermometer schoon heeft gemaakt en René extra warm bij zijn moeder heeft gelegd, meetGitta haar eigen temperatuur, ook rectaal. Ze heeft mogelijk koorts.2 Welk type thermometer gebruik je in deze situatie? Motiveer je antwoord.Marijke gebruikt een digitale thermometer. De kwikthermometer is allang uit haar vaste werksetverdwenen. De digitale thermometer is nauwkeurig en betrouwbaar.3 Hoe rapporteer je de waarden die je hebt gemeten?Marijke neemt alle waarden over op het registratieformulier in het zorgdossier.KENNISOPDRACHT1 Waarom is het belangrijk om de normale waarden van de vitale functies van een zorgvragerte kennen?Als je de normale waarden van een zorgvrager kent, kun je het gemakkelijker vaststellen alser een afwijking is van de vitale functies.2 Waarom is het belangrijk om metingen van de vitale functies regelmatig uit te voeren?Door regelmatig metingen uit te voeren, kun je de resultaten met elkaar vergelijken. Zo krijgje een beeld van de reacties van het lichaam.3 Beschrijf in twee voorbeelden hoe de vitale functies elkaar beïnvloeden.Als je een sprintje hebt getrokken, gaan je ademhaling en hartslag sneller. Als je koorts hebt,is hetzelfde het geval. Ook bij een heel lage bloeddruk gaat het hart sneller slaan.4 Noem twee redenen om een Glasgow comaschaal in te vullen. Geef van elke reden eenvoorbeeld.De Glasgow comaschaal is een middel om iemands bewustzijn te meten. Als iemand in comaraakt, kun je met de schaal vaststellen hoe diep de coma is. Wanneer iemand flauwvalt, kunje bepalen in hoeverre die persoon buiten bewustzijn is.5 Licht de volgende termen toe: de frequentie van de polsslag, de polsslag is week, de polsslagis onregelmatig.24© ThiemeMeulenhoff

Het bewaken van de vitale functiesNormale of afwijkende waarden van vitale functiesDe frequentie van de polsslag zegt iets over het ritme waarmee het hart pompt. Een polsslagdie week aanvoelt – in tegenstelling tot hard – is een afwijkende polsslag. Een onregelmatigepolsslag vertelt iets over de pauzes tussen de hartslagen.6 Waarom stel je een zorgvrager niet op de hoogte van het feit dat je de ademhaling gaatobserveren?Iemand die weet dat er op zijn adem gelet wordt, kan juist moeite krijgen om ‘normaal’ doorte ademen. Je doet je waarnemingen daarom zo onopvallend mogelijk.7 Noem drie redenen om bij een zorgvrager de polsslag te tellen. Geef van elke reden eenvoorbeeld.Je meet de polsslag bij een kraamvrouw om te zien of er geen complicaties zijn. Ook controleerje de polsslag van iemand die medicatie voor het hart gebruikt om te zien of er geen afwijkingenzijn.Ten slotte meet je de polsslag van iemand die op sterven ligt. Het stoppen van de hartslagis een indicatie dat iemand is overleden.8 Op welke manier kun je de temperatuur van een onrustige zorgvrager het beste meten?Bij een onrustige zorgvrager kun je de temperatuur het beste meten met een oorthermometer.Dat gaat snel en is minder belastend.© ThiemeMeulenhoff 25

1.6 Monitoort de gezondheidstoestandMaatregelen bij afwijkende waardenvan vitale functies• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: DRUK MET VITALE FUNCTIES1 Welke acties moet Iwan bij mevrouw Taken ondernemen? Licht je antwoord toe.Iwan moet mevrouw Takens polsslag, bloeddruk en temperatuur meten. Dan kan hij zien ofde waarden afwijkend zijn. De normaalwaarden staan in het zorgdossier.2 Wat moet Iwan doen als hij bij mevrouw Taken de volgende waarden meet: pols 98 slagen/min.,temperatuur 38,4 graden? Licht je antwoord toe.Zowel de polsslag als de temperatuur zijn aan de hoge kant. Mevrouw Taken heeft koorts.Iwan geeft haar een extra deken en besluit een verantwoordelijke van zorg te waarschuwen.Hij stelt mevrouw zo veel mogelijk op haar gemak.3 Wat moet Iwan doen als hij bij mevrouw Josopovic een bloeddruk meet van 190/110 mm Hg?Licht je antwoord toe.Met een waarde van 110 mm Hg diastolische druk is de bloeddruk ernstig verhoogd. Iwandoet er goed aan om er een verantwoordelijke van zorg of een arts bij te halen.PRAKTIJK: OBSERVATIE1 Hoe zou jij het vinden als je het zou zien dat een zorgvrager op deze manier een absenceheeft?Eigen mening. De meeste studenten zullen enigszins verbaasd reageren omdat ze niet bekendzijn met het verschijnsel.2 Beschrijf wat Elena moet doen in deze situatie.In beginsel hoeft ze niets te doen als Carolien na een korte tijd weer gewoon doorgaat waarze mee bezig is; alleen observeren wat gebeurt en hoelang het duurt. Als er een kans opverslikken of ademhalingsproblemen is, dan kan ze als volgt handelen:• ervoor zorgen dat Caroliens mond leeg is, zodat ze nergens in kan stikken;• zorgen voor een comfortabele houding, zodat ze zich nergens aan kan bezeren;• opschrijven hoe de abcense eruitziet en bijhouden hoelang deze duurt.PRAKTIJK: KOUD1 Welke zorg verleen je aan Edith als je deze temperatuurwaarde hebt geconstateerd?Edith heeft koorts. Het rillerig zijn duidt erop dat de temperatuur waarschijnlijk nog aan hetstijgen is. Je kunt haar het beste naar bed brengen, een extra deken geven en zorgen voorwater naast het bed en een luchtige pyjama. Verder moet je afspreken dat Edith moet roepenals er iets is, bijvoorbeeld als ze angstig wordt en transpiratieaanvallen krijgt. Tot slot moet detemperatuur regelmatig opnieuw opgenomen worden om te zien of de koorts zakt of ergerwordt.26© ThiemeMeulenhoff

Het bewaken van de vitale functiesMaatregelen bij afwijkende waarden van vitale functiesKENNISOPDRACHT1 Welke maatregelen neem je bij een zorgvrager een verlaagd bewustzijn?Je spreekt de zorgvrager aan, schudt hem aan en knijpt in de schouderspier. Als de zorgvragerbijvoorbeeld epilepsie heeft, dan staat dat in het zorgdossier. Mocht de zorgvrager niet reagerenop de prikkels die je hem geeft, dan waarschuw je onmiddellijk een verantwoordelijke van zorgof een arts. Om de toestand in de loop van de tijd in de gaten te houden, kun je gebruikmakenvan de Glasgow comaschaal. Bij een zorgvrager met verminderd bewustzijn is het belangrijkom de ademweg vrij te houden. Zo mogelijk leg je hem in stabiele zijligging.2 Een zorgvrager is diep bewusteloos. Hij ademt nog wel. Wat doe je?Je waarschuwt de arts en houdt de ademhaling in de gaten. Verder controleer je de circulatieen geef je je bevindingen door. Zo mogelijk leg je hem in stabiele zijligging.3 Een zorgvrager ademt oppervlakkig en snel. Ze geeft aan dat ze tintelingen rond de mondheeft. Welke maatregelen tref je?Waarschijnlijk heeft ze een hyperventilatieaanval. Zorg dat ze rustig gaat zitten. Geef eenplastic zak om in- en uit te ademen, zodat het koolzuurgehalte in het bloed weer stijgt. Stel dezorgvrager gerust en zeg dat de aanval weer overgaat.4 Welke maatregelen neem je bij een zorgvrager die in een normaal tempo, maar wel heel diepademt?Het zou kunnen dat de zorgvrager een de ademhaling volgens Kussmaul heeft. Als zijn ademnaar aceton ruikt, kun je ervan uitgaan dat zijn bloedsuikerspiegel te hoog is. Waarschuw eenarts.5 Je meet bij een zorgvrager een bloeddruk van 90/65 mm Hg en een polsslag van 84 slagenper minuut. De zorgvrager geeft verder geen klachten aan. Wat doe je?De polsslag van de zorgdrager ligt rond de normaalwaarde. De diastolische of onderdruk isaan de lage kant. Je zou bij deze persoon aan lage bloeddruk kunnen denken. Dit is nietproblematisch.6 Je meet bij een zorgvrager een bloeddruk van 90/65 mm Hg en een polsslag van 120 slagenper minuut. De zorgvrager ziet bleek. Welke activiteiten onderneem je?De polsslag is verhoogd, de bloeddruk laag. Het kan zijn dat de zorgvrager te snel uit eenliggende of hurkende positie omhoog is gekomen of koorts heeft. Laat de zorgvrager rustigergens zitten en houd de polsslag in de gaten. Waarschuw bij geen veranderingen een arts.7 Waaruit bestaat de zorg die je biedt in elk stadium van de koude rilling?- Het koudestadium. Je houdt de zorgvrager warm met hete drank en extra dekens.• Het warmtestadium. Je houdt de zorgvrager in de gaten en haalt de extra deken weg.• Het transpiratiestadium. De zorgvrager zweet en zijn temperaratuur daalt. Je probeertafkoeling te voorkomen en verschoont het beddengoed.8 Waarom is het belangrijk dat een oudere zorgvrager met koorts extra drinkt?Het lichaam verliest veel vocht tijdens de koorts. Een oudere zorgvrager kan meer moeite metzijn vochtregulatie hebben dan een jonger persoon.Veel drinken is noodzakelijk om de functiesop pijl te houden.© ThiemeMeulenhoff 27

1.6 Monitoort de gezondheidstoestand9 Mevrouw Thomassen is gevallen in de badkamer. Ze heeft lang op de grond gelegen. Je meeteen lichaamstemperatuur van 35,8 graden. Welke maatregelen neem je?Mevrouw Thomassen is onderkoeld. Het is verstandig om haar warm in te pakken en metkruiken in bed te leggen. Blijf de temperatuur meten om te zien of die stijgt. Waarschuw eenarts als de stijging uitblijft.28© ThiemeMeulenhoff

4 De betekenis van preventie engezondheidsvoorlichtingDe betekenis van preventie en GVO• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: ALLEEN ACHTERGEBLEVEN1 Beschrijf met behulp van de definitie van de WHO de lichamelijke, psychische en socialegezondheidstoestand van mevrouw Malach.De definitie van de WHO is: ‘gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijken maatschappelijk welbevinden’. Mevrouw Malach voelt zich niet prettig. Ze heeft moeite methet alleen zijn, ze weet niet meer wat ze moet doen en is verdrietig. Haar lichamelijkegezondheidstoestand kan verslechteren door het eenzijdige eten en teveel aan alcohol.Psychisch lijdt ze eronder dat haar man niet meer thuis woont, ze is depressief. MevrouwMalach is hierdoor in een sociaal isolement geraakt. Deze situatie verergert als er nietsverandert.2 Welke gezondheidsbedreigende activiteiten en omstandigheden kom je tegen?Voorbeelden van gezondheidsbedreigende activiteiten en omstandigheden zijn: de vervuilingvan het huis, de verwaarlozing van mevrouw Malach zelf, slechte voedingsgewoonten ensociaal isolement.3 Wat moeten volgens jou de resultaten zijn van goede preventie en GVO in het geval vanmevrouw Malach?Het doel van goede preventie en GVO bij mevrouw Malach moet zijn een situatie waarin zezich prettig voelt en er geen sprake is van gezondheidsbedreigende activiteiten enomstandigheden.PRAKTIJK: DE LAATSTE BPV-DAG1 Welke vormen van primaire preventie komt Karen op haar laatste dag tegen?Vormen van primaire preventie die Karen op haar laatste dag tegenkomt:• een schort voordoen en een antislipmatje op de vloer leggen;• het kookplaatje van mevrouw Romanov is weggehaald;• de huisarts komt mevrouw Romanov een griepprik geven;• Fanny en Karen tillen mevrouw Staal samen;• Fanny en Dianne nemen geen roomsoesje;• vorige week hebben de verzorgenden een tilcursus gekregen;• Jannes gaat naar buiten om te roken (er mag niet gerookt worden);• in de keuken moet Karen een schort, handschoenen en een haarkapje aantrekken;• aan de lopende band mag niet worden gepraat.2 Welke vorm van secundaire preventie komt Karen tegen?© ThiemeMeulenhoff 29

1.6 Monitoort de gezondheidstoestandEen vorm van secundaire preventie die Karen tegenkomt, is de inspectie van de stuit vanmevrouw Staal.3 Welke vormen van tertiaire preventie komt Karen tegen?Vormen van tertiaire preventie zijn:• de bloedsuikercontrole van meneer Eikenaar die Ellen uitvoert;• de uitleg van Karen aan meneer Eikenaar waarom regelmatige controle van zijnbloedsuikergehalte noodzakelijk is.4 In welke gevallen is er sprake van voorlichting?Er is sprake van voorlichting als Karen uitleg geeft over de noodzaak van het controleren vanhet bloedsuikergehalte. Verder is er voorlichting in de vorm van een tilcursus die deverzorgenden hebben gekregen.5 In welke gevallen speelt de voorbeeldfunctie van de verzorgende een rol?In alle gevallen gaat het om hygiëne en veiligheid. Verzorgenden hebben hierin eenvoorbeeldfunctie.Verder kun je denken aan gezond eten (een roomsoesje weigeren) en buitenroken.PRAKTIJK: EINDELIJK EEN ZUSJE!1 Welke momenten uit de praktijksituatie komen in aanmerking voor gezondheidsvoorlichting?Leg je antwoord uit.De volgende momenten komen in aanmerking voor gezondheidsvoorlichting:• de vraag over de plaswekker;• de pijn in de rug bij mevrouw van der Kwast;• de vraag van mevrouw van der Kwast over de vaccinaties;• de stress van meneer van der Kwast;• het drankgebruik van meneer van der Kwast;• het harde geluid via de koptelefoon.2 Leg in je eigen woorden uit hoe jij het in elk van die situaties zou aanpakken als je Rina was.Eigen mening en ervaring.KENNISOPDRACHT1 Leg in je eigen woorden uit wat je verstaat onder preventie.Preventie betekent letterlijk: voorkomen, ervoor zorgen dat iets niet gebeurt. Als je preventietoepast, doe je iets om ervoor te zorgen dat iets wat je niet wilt, ook niet gebeurt.2 Leg uit wat je verstaat onder GVO.GVO betekent gezondheidsvoorlichting. Hieronder vallen alle activiteiten die het doel hebbende gezondheid en het welbevinden van mensen te bevorderen.3 Leg in je eigen woorden uit wat preventie en GVO met elkaar te maken hebben.Preventie en GVO staan allebei in het teken van het bevorderen van de gezondheid en hettegengaan van gezondheidsbedreigende factoren. GVO is een vorm van preventie, maar nietalles wat onder preventie valt, is ook GVO.30© ThiemeMeulenhoff

De betekenis van preventie en gezondheidsvoorlichtingDe betekenis van preventie en GVO4 Wat versta je onder gezondheid?Gezondheid is een subjectief begrip. Dat wil zeggen; dat wat je zelf vindt en voelt, speelt eenbelangrijke rol als je jezelf gezond of ongezond noemt. De wereldgezondheidsorganisatie(WHO) omschrijft gezondheid als volgt: ‘gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk,geestelijk en maatschappelijk welbevinden’.5 Leg met behulp van het model van Lalonde uit welke factoren de gezondheid beïnvloeden.Lalonde noemt vijf groepen van factoren die gezondheid beïnvloeden:• biologische factoren: dit zijn zaken die met het menselijk lichaam te maken hebben, zoalslichaamsbouw, erfelijke aanleg en beschadigingen door ziekte of ongeval;• gedragsfactoren; alles wat met het gedrag te maken heeft, zoals leefstijl, leefwijze engewoonten;• milieufactoren: alles wat met de fysieke omgeving te maken heeft, zoals milieuvervuiling,geluidshinder, woon- en leefklimaat;• maatschappelijke factoren: alles wat te maken heeft met je sociale omgeving, zoals socialecontacten, veiligheid, werkloosheid en discriminatie;• gezondheidszorg: het geheel en de toegankelijkheid van het aanbod van expertise envoorzieningen, zoals zorgverzekeringen, ziekenhuizen, verpleeghuizen, huisartsen,medicijnen en hulpmiddelen.6 Leg in je eigen woorden uit wat het belang is van preventie en GVO.Het voornaamste belang van preventie en GVO is dat ze de gezondheid bevorderen engezondheidsbedreigende factoren tegengaan. Het maatschappelijk belang van preventie enGVO is dat de steeds duurdere gezondheidszorg ontlast wordt. Met voorlichting kun je namelijkvoorkomen dat iemand een beroep moet doen op de zorg. Een ander belang van preventieen GVO is dat de zorgvrager de juiste informatie krijgt. Want uiteindelijk moet hij toestemminggeven voor behandeling en verzorging.7 Leg uit wat je verstaat onder gezondheidsgedrag.Gezondheidsgedrag is het gedrag dat invloed heeft op de gezondheid. In feite omvat dat bijnaalles wat je doet. Je kunt een onderscheid maken tussen gezondheidsbedreigend engezondheidsbevorderend gedrag.8 Welke vormen van preventie kun je onderscheiden?Je kunt drie vormen van preventie onderscheiden:• primaire preventie, het voorkomen van gezondheidsproblemen;• secundaire preventie, het opsporen van gezondheidsproblemen;• tertiaire preventie, het bestrijden van gezondheidsproblemen.9 Leg uit wat de begrippen gezondheidsbedreigend en gezondheidsbevorderend gedragbetekenen aan de hand van een aantal eigen voorbeelden.Gezondheidsbedreigend gedrag is gedrag waarmee je (bewust of onbewust) je gezondheidin gevaar brengt. Je kunt een onderscheid maken tussen gedrag dat een directe bedreigingvoor de gezondheid is (zoals een illegale straatrace) en gedrag dat op langere termijn jegezondheid in gevaar brengt (zoals te veel alcohol drinken). Voorbeelden vangezondheidsbedreigend gedrag zijn: roken, drugs gebruiken, te weinig bewegen, veel en veteten en onveilig vrijen.© ThiemeMeulenhoff 31

1.6 Monitoort de gezondheidstoestandGezondheidsbevorderend gedrag is goed en verstandig gedrag waarmee je de gezondheidkunt verbeteren. Voorbeelden hiervan zijn: regelmatig bewegen, regelmatig ontspannen engoed en gezond eten.10 Leg uit wat je verstaat onder het methodisch aanpakken van voorlichting.Het methodisch aanpakken van gezondheidsvoorlichting betekent dat je de voorlichtingdoelgericht, systematisch en bewust aanpakt.32© ThiemeMeulenhoff