Verplegen van geriatrische zorgvragers ... - Zorg Basisboeken

ThiemeMeulenhoff ZorgNiveau h4Verplegen van geriatrische zorgvragersAntwoordmodellen

Inhoudsopgave• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •1 Oriëntatie op de zorgcategorie 51.1 De zorgcategorie 51.2 Ouderenzorg in Nederland 6Praktijk: Welke zorg is nodig? 61.3 Historisch perspectief 82 Het verplegen van geriatrische zorgvragers 92.1 De verpleegkundige 9Praktijk: Waar doe je goed aan? 9Praktijk: Ben ik te min? 9Praktijk: De koeien moeten gemolken worden 92.2 Verpleegkundige aandachtsgebieden, strategieën en interventies 11Praktijk: Gezellig 11Praktijk: Onderbieden 112.3 Het verpleegproces 12Praktijk: Verpleegkundige diagnose van mevrouw Janssen 12Praktijk: Verpleegkundig zorgresultaat van mevrouw Verhagen 12Praktijk: Interventies ter voorkoming van valincidenten 122.4 Coördinatie en kwaliteitszorg 14Praktijk: Overdragen van zorg 14Praktijk: Wie doet wat? 14Praktijk: Meldingen Incidenten Cliënten (MIC) 143 Zorgvragercategorieën 153.1 Verplegen van zorgvragers met problemen in de houding, beweging enmobiliteit 15Praktijk: Mevrouw De Jong 153.2 Verplegen van zorgvragers met beperkingen door visus- en/ofgehoorstoornissen 16Praktijk: Dement of slechtziend? 16Praktijk: Zei u wat? 163.3 Verplegen van zorgvragers met incontinentie 17Praktijk: De heer Van Es 17

3.4 Verplegen van zorgvragers met voedingsproblemen 18Praktijk: Mevrouw Sanchez 183.5 Verplegen van zorgvragers met dementie 19Praktijk: Symptoomherkenning 19Praktijk: Eerste kerstdag 193.6 Verplegen van zorgvragers met depressie 20Praktijk: Geen bezoek gewenst 20Praktijk: Eenzaam 20Praktijk: Kleine stapjes 203.7 Verplegen van patiënten met een delier 21Praktijk: Symptoomherkenning 21Praktijk: Opsporing verzocht! 21Praktijk: Onderbouwing van een vermoeden 213.8 Het levenseinde, palliatieve en terminale zorg 22Praktijk: Mevrouw Bergs moet met ontslag uit het ziekenhuis 22

Verplegen van geriatrische zorgvragersOuderenzorg in Nederland• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: WELKE ZORG IS NODIG?1 Is er nog zorg nodig na ontslag? Welke informatie mis je nog?• Transfers (verplaatsingen):• vanuit bed op de rand van het bed;• zelfstandig staan (met 1 verpl.of 2 verpl.?);• gaan zitten/gaan staan (is er voldoende rompbalans bij het zitten?);• lopen, paar stappen (welk hulpmiddel wordt gebruikt bij het lopen?);• hoe staat het met de armfunctie (welke hulp is nodig, is er sprake van neglect, is erbewustzijn van het aangedane deel?).• Instrueerbaarheid (cognitief). Met andere worden is mevrouw Drost qua geheugen endenken in staat om te leren?• Trainbaarheid (conditie/uithoudingsvermogen).• Partner:• kracht, gezondheid, leeftijd;• draagkracht;• welke rol kan hij spelen bij de mobiliteit?• Verzorging: welke hulp is nodig op bed, aan de wastafel. Wat is haalbaar op termijn?2 Hoe beoordeel je de woonsituatie van het echtpaar, welke informatie wil je nog graag hebben?Vragen aan de familie:• gelijkvloers;• trap;• slaapgelegenheid beneden;• benodigde hulpmiddelen.Later aanpassingen woning mogelijk inventariseren in stabiele fase met hulp van deergotherapie.3 Denk je dat mevrouw Drost naar huis kan? Waarom wel? Waarom niet?Dit is een afweging die gemaakt moet worden in overleg met de ander disciplines. Het is teoverwegen om mevrouw Drost aan te melden voor een reactiveringsplaats in de omgevingvan de woonplaats. Deze reactivering richt zich op het herstel van de beperkingen. Hiernakan ze naar huis. Stroke-units zijn er primair op gericht om patiënten vanuit eenziekenhuissituatie over te plaatsen naar een reactiveringssituatie. Veel ziekenhuizen hebbenafspraken over een snelle doorstrominig naar de reactivering, speciaal voor de CVA-patiënten.4 Wat zijn de belangrijkste partijen om te bepalen waar mevrouw Drost gaat wonen?Multidisciplinaire/interdisciplinaire benadering gewenst:• verpleging;• artsen;• fysiotherapie;• ergotherapie;6© ThiemeMeulenhoff

Oriëntatie op de zorgcategorieOuderenzorg in Nederland• optie: diëtetiek (intake stoornis?);• optie: revalidatiearts.5 Wiens taak is het deze acties te continueren?De betreffende zorgaanbieder.© ThiemeMeulenhoff 7

2 Het verplegen van geriatrischezorgvragersDe verpleegkundige• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: WAAR DOE JE GOED AAN?1 Wat is in deze situatie de beste beslissing?Normaliter is de eigenwaarde van de zorgvrager erg belangrijk. In dat kader is het beter omde zorgvrager de handelingen die hij zelf kan uitvoeren ook daadwerkelijk te laten uitvoeren.Op een dag als deze, die uitzonderlijk is, is het wenselijker dat de zorgvrager fit is om van allebijzonderheden te kunnen genieten. In dat geval kan de verpleegkundige mevrouw overredeneenmalig de adl over te geven. Belangrijk is de manier waarop de verpleegkundigecommuniceert. De competenties die de verpleegkundige hier nodig heeft, zijn begrip enempathie tonen, kunnen overreden en de kennis hebben dat mevrouw als hartpatiënte vandaagal voldoende stress zal hebben. Om deze stress tot het minimum te beperken is het beter omvandaag de zelfzorgactiviteiten over te nemen, mits dit mevrouw juist niet meer stress bezorgt.Als zij zich hier hevig tegen verzet, is het juist beter om haar te begeleiden maar niets over tenemen.PRAKTIJK: BEN IK TE MIN?1 Hebben de verzorgenden gelijk?Vergelijking van de beroepsprofielen van de verpleegkundige en de verzorgende leert datzowel verpleegkundigen als verzorgenden opgeleid worden voor het coördineren van zorg.In die zin kunnen beide de functie van eerstverantwoordelijke uitoefenen. Het criterium om tekiezen voor een verpleegkundige of verzorgende als eerstverantwoordelijke is de complexiteitvan de zorg. Als er bij de patiënt slechts’ sprake is van ontoereikende zelfredzaamheid is eenverzorgende de aangewezen persoon. Als er sprake is van gezondheids- en bestaansproblemendoor een ziekte, stoornis of behandeling, heeft de patiënt vanwege het hogere vereiste kennisenvaardighedenniveau een verpleegkundige nodig. In de praktijk komt het voor datverzorgenden door ervaring dat hogere kennis- en vaardighedenniveau hebben bereikt. Tenaanzien van de zorgcoördinatie staat in zo’n geval niets in de weg om deze door eenverzorgende te laten uitvoeren. Dit geldt nadrukkelijk niet voor het professioneel uitvoeren vanvoorbehouden handelingen.PRAKTIJK: DE KOEIEN MOETEN GEMOLKEN WORDEN1 Kijk naar de verschillende benaderingswijzen. Beschrijf voor elke benaderingswijze wat Bartmoet doen als hij die benaderingswijze toepast.ROT:Bart zegt dat de heer Bom op de afdeling geriatrie verblijft en dat het niet het melkapparaatis maar de dweilkar. Het smeer is niet van de tractor afkomstig maar komt door de medicatiedie de heer krijgt. Daarvan wordt je ontlasting donker.© ThiemeMeulenhoff 9

Verplegen van geriatrische zorgvragersBelevingsgerichte zorg:Bart praat met de heer Bom over vroeger: de koeien, het melken en neemt hem mee naar dedouche. Hij vraagt daar welke kleding de heer Bom aan wil en helpt hem.Pdl:Is hier niet van toepassing. De heer Bom is nog actief.Reminiscentie:Bart praat met de heer Bom over vroeger; hoe vroeg de heer Bom opstond om te melken,enzovoort. Hij zorgt ervoor dat hij naar positieve ervaringen vraagt. Ondertussen begeleidt hijhem onder de douche.Zintuigactivering:Is in deze praktijk niet van toepassing. De heer Bom is niet in een zo’n vergevorderd stadiumvan dementie dat praten niet meer kan.Validation:Bart probeert erachter te komen waarom de heer Bom al zo vroeg in de weer is. Mist hij zijnvroegere werkzaamheden? Bart zal vooral benieuwd zijn naar de gevoelens van de heer Bom:voelt die zich verplicht om te gaan melken of heeft hij er echt zin in? Bart neemt er de tijd vooren toont begrip. Hij zal de heer Bom ondertussen naar de douche leiden.10© ThiemeMeulenhoff

Het verplegen van geriatrische zorgvragersVerpleegkundige aandachtsgebieden, strategieën eninterventiesVerpleegkundige aandachtsgebieden,strategieën en interventies• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: GEZELLIG1 Welke mening ben jij toegedaan?Geen eensluidend antwoord. In de verschillende soorten instellingen waar ouderen verblijvenzijn er wat dit betreft verschillende gebruiken. Naar een verzorgingshuis neemt een bewonereigen meubels mee. In een beschermende woonvorm zie je ook, zeker op de slaapkamer,eigen meubels van de bewoner. In een verpleeghuis staan ook soms eigen meubels maar inmindere mate, omdat er hygiënisch gewerkt moet worden en omdat de bewoners vaak in degemeenschappelijke huiskamer verblijven. Op een afdeling geriatrie van het ziekenhuis is hetmeenemen van eigen meubels ongebruikelijk. Cliënten nemen vaak wel wat foto’s mee of eensprei of iets anders waar ze aan gehecht zijn, om zich zo snel mogelijk thuis te voelen. Eencliënt verblijft maar tijdelijk op een opnameafdeling. Het meenemen van huisraad is daaromlastig. De cliënt kan dit beter uitstellen tot er een definitieve woonvorm gevonden is.PRAKTIJK: ONDERBIEDEN1 Leg uit waarom het belangrijk is dat het hele team op een lijn staat en eenduidig is in deuitvoering van deze benaderingswijze.Als niet iedereen zich aan de afgesproken strategie houdt, lukt deze interventie niet. De heerDe Koning zal zich dan niet serieus genomen voelen of zal de strijd toch aangaan met degenendie meer van hem eisen. Het gestelde doel om de vertrouwensrelatie op te bouwen, zalwaarschijnlijk niet worden bereikt.© ThiemeMeulenhoff 11

Verplegen van geriatrische zorgvragersHet verpleegproces• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: VERPLEEGKUNDIGE DIAGNOSE VAN MEVROUW JANSSEN1 Stel aan de hand van de verschijnselen/klachten van mevrouw Janssen één verpleegkundigediagnose. Toets deze diagnose aan de informatie die je hierover kunt vinden in een van destandaarden. (Het zakboek ‘Verpleegkundige Diagnosen’ van Carpenito, NANDAVerpleegkundige Diagnoses of de handleiding Verpleegkundige diagnostiek van Gordon).Mogelijke diagnosen zijn: depressie of disfunctionele rouw (Carpenito)2 Formuleer deze verpleegkundige diagnose volgens de PES-structuur.P: depressieE: onverwerkte rouwS: Mevrouw Janssen proeft niet wat ze eet (geen smaak), ze heeft obstipatie, ze verwaarloostzichzelf, ze voelt zich lusteloos en prikkelbaar, ze beleeft geen plezier meer aan activiteiten,heeft veel lichamelijke klachten zoals obstipatie, slecht kunnen zien en duizeligheid, voelt zichwaardeloos.P: disfunctionele rouwE: niet goed doorlopen rouwprocesS: Mevrouw Janssen kan moeilijk over haar verlieservaring praten, haar patroon van eten,slapen en activiteiten is veranderd, ze bevindt zich in een sociaal isolement.PRAKTIJK: VERPLEEGKUNDIG ZORGRESULTAAT VAN MEVROUWVERHAGEN1 Bekijk de gegevens van mevrouw Verhagen en selecteer een zorgresultaat van Johnson enMaas dat volgens jou het best aansluit bij de verpleegkundige diagnose.Er kan gekozen worden uit de volgende zorgresultaten: voedingstoestand; voedingstoestand:inname van voedingsstoffen; voedingstoestand: voedsel- en vochtinnamePRAKTIJK: INTERVENTIES TER VOORKOMING VAN VALINCIDENTEN1 Om deze opdracht goed te kunnen uitvoeren, heb je nog wat andere algemene gegevens vandeze zorgcategorie nodig. Welke?Om deze opdracht goed te kunnen uitvoeren heb je voor jezelf een aantal zaken op een rijtjegezet: een verpleegkundige diagnose voor deze zorgcategorie (risico op letsel), een beoogdverpleegkundig zorgresultaat voor deze zorgcategorie (de patiënt heeft minder vaak te makenmet letsel, en is minder bang voor letsel), een analyse van risicofactoren. Deze staan uitgebreidbeschreven in Carpenito blz. 175-176.2 Geef een overzicht van algemene interventies om valincidenten bij thuiswonende ouderen tevoorkomen.Voor thuiswonende ouderen: cliënt gebruikt nachtverlichting, cliënt leert hulpmiddelen bij hetlopen op de juiste manier te gebruiken, cliënt draagt goed passende schoenen met stroevezolen, cliënt leert een aantal zaken omtrent veiligheid in huis: geen losse kleedjes op de vloer,geen andere losse voorwerpen op de vloer, geen gladde vloeren, handgrepen in badkameren toilet.Bepaal of medicijnen duizeligheid als bijwerking hebben, overweeg de aanleg vaneen alarmsysteem te adviseren waarmee een mantelzorger kan worden gewaarschuwd.12© ThiemeMeulenhoff

Het verplegen van geriatrische zorgvragersHet verpleegprocesOverweeg met de fysiotherapeut of balans- of evenwichtstraining nuttig is. Ga na ofslechtziendheid een risico voor vallen is, controleer of de hulpmiddelen bij het lopen goedonderhouden zijn.© ThiemeMeulenhoff 13

3 ZorgvragercategorieënVerplegen van zorgvragers metproblemen in de houding, bewegingen mobiliteit• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: MEVROUW DE JONG1 Welke signalen haal je uit de casus met betrekking tot problemen in de houding, beweging enmobiliteit?Uit de casus kun je de volgende signalen halen met betrekking tot vallen:• moeizamer lopen;• slecht zien;• koorts en kortademigheid, mogelijk als gevolg van een longontsteking;• veel slapen;overmatig medicijngebruik. Mevrouw gebruikt plastabletten, waardoor ze vaak moet plassen(het zou kunnen dat ze snel naar het toilet wil en daardoor in de haast struikelt). Een andereoorzaak kan de slaaptablet zijn, mevrouw is overdag slaperig, waardoor haar mobiliteitverslechtert.2 Welke aanvullende vragen zou Danny kunnen stellen aan mevrouw De Jong en/of haarnaasten?Naar aanleiding van de gegevens uit de casus kun je de volgende aanvullende vragen stellenaan mevrouw De Jong en/of haar naasten.• Waar en wanneer valt ze? Als ze uit bed komt, als ze naar het toilet moet?• Zijn er aanpassingen in de woning aanwezig?• Hoe is de kamer ingericht? Veel losse kleedjes, meubelen of andere obstakels?• Hoe is de looproute naar toilet en slaapkamer?• Wat voor schoeisel draagt ze? Stevige schoenen of oude sloffen?• Gebruikt ze loophulpmiddelen, bijvoorbeeld een rollator of een looprekje?Heeft ze een alarmsysteem om anderen te waarschuwen?© ThiemeMeulenhoff 15

Verplegen van geriatrische zorgvragersVerplegen van zorgvragers metbeperkingen door visus- en/ofgehoorstoornissen• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: DEMENT OF SLECHTZIEND?1 Hoe kan de verpleegkundige uitsluiten dat de problemen die genoemd worden door deechtgenoot van mevrouw Naderman beïnvloed worden door een vermindering in hetgezichtsvermogen?Het gezichtsvermogen van mevrouw (met bril op) testen door concrete vragen te stellen overwat mevrouw ziet.PRAKTIJK: ZEI U WAT?1 Wat zegt Angela tegen haar collega’s?Angela legt uit dat meneer Achterberg slecht hoort. Hij reageert niet op wat verpleegkundigenzeggen omdat hij misschien niet eens kan zien dat je tegen hem praat. Hij ziet en hoort nietdat je hem vraagt om even te wachten omdat je naar eerst naar een andere patiënt moet. Hijhoort ook niet dat jij aan hem vraagt waar de zeep ligt. Hij anticipeert op wat hij wel ziet:bijvoorbeeld een waskom die klaar staat. Hij weet daardoor dat hij zich moet wassen, en omte voorkomen dat hij niet kan horen wat jij hem vraagt, zegt hij alvast hoe hij het graag gedaanwil hebben. Om de communicatie goed te laten verlopen, kun je het volgende doen: ervoorzorgen dat meneer Achterberg je gezicht en mond ziet wanneer je hem iets duidelijk wiltmaken, je communicatie ondersteunen met gebaren en eventueel pen en papier gebruiken.16© ThiemeMeulenhoff

ZorgvragercategorieënVerplegen van zorgvragers met incontinentieVerplegen van zorgvragers metincontinentie• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: DE HEER VAN ES1 Welke symptomen wijzen op incontinentie?Uit de casus kun je de volgende aanwijzingen halen:De heer Van Es heeft voldoende vulling van de blaas, maar hij kan die maar korte tijdvasthouden. Waarschijnlijk is hier sprake van urge-incontinentie, samenhangend met eenprikkelbare blaas, verminderde vochtinname en cafeïnegebruik.2 Welke gegevens ontbreken nog?Je hebt aanvullende informatie nodig over:• de hoeveelheid tijd tussen aandrang en lozing;• het aantal lozingen in een schema of overzicht (naar tijdstippen en hoeveelheden);• de vochtinname (naar tijdstippen en hoeveelheden);• de relatie tussen medicatie-inname en incontinentiemomenten;• het vermogen van meneer Van Es om zijn kleding te hanteren en het toilet te gebruiken;• de beleving van zijn incontinentie (invloed op stemming en/of sociaal gedrag).3 Welke vorm van incontinentie is het meest waarschijnlijk bij De heer Van Es?De incontinentie is waarschijnlijk door de behandeling van hulpverleners ontstaan en hangtsamen met de voorgeschreven diuretica. Daarnaast is er sprake van functionele incontinentie,samenhangend met een beperkte mobiliteit (waardoor meneer Van Es het toilet niet op tijdkan bereiken) en een beperkt kunnen hanteren van zijn kleding. Bovendien heeft hij eenverhoogde drang tot urineren.© ThiemeMeulenhoff 17

Verplegen van geriatrische zorgvragersVerplegen van zorgvragers metvoedingsproblemen• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: MEVROUW SANCHEZ1 Welke verpleegkundige diagnose vermoed je? Geef alledrie de elementen van dePES-formulering.Ondervoeding gerelateerd aan slikproblemen en vermoeidheid, zich uitend in gewichtsverliesvan 3 kilo per week.18© ThiemeMeulenhoff

ZorgvragercategorieënVerplegen van zorgvragers met dementieVerplegen van zorgvragers metdementie• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: SYMPTOOMHERKENNING1 Welke symptomen van dementie herken je bij deze zorgvrager?De oriëntatie in tijd en plaats zijn ernstig verstoord (hij leeft 's nachts en weet de weg naarbadkamer niet meer). Het korte- en langetermijngeheugen zijn verstoord (hij vergeet het gezichtvan de verzorgster, weet niet meer waar hij woont en weet niet meer dat zijn vrouw isoverleden). Er is sprake van een apraxie bij het aankleden en het gebruik van hetscheerapparaat.PRAKTIJK: EERSTE KERSTDAG1 Aan welke vorm van dementie zou deze zorgvrager lijden?Frontotemporaal kwab dementie© ThiemeMeulenhoff 19

Verplegen van geriatrische zorgvragersVerplegen van zorgvragers metdepressie• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: GEEN BEZOEK GEWENST1 Hoe kan de verpleegkundige het beste op dit verzoek van mevrouw De Hulu reageren?De verpleegkundige zal met mevrouw praten en haar uitleggen dat de gedachten, uitsprakenen gevoelens horen bij de depressie. Ze zal vertellen dat ze de kinderen dit ook gezegd heeft,zodat die dat ook weten. Als mevrouw erop staat dat er geen bezoek meer moet komen, kande verpleegkundige meedelen dat mevrouw dit dan zelf met haar familie moet bespreken. Deverpleegkundige neemt de verantwoordelijkheid van mevrouw niet over. Daarnaast vindt zehet geen goed plan dat er geen bezoek meer komt want contact met de buitenwereld isbelangrijkPRAKTIJK: EENZAAM1 Welke preventieve maatregelen kan het team nemen om de kans op depressie bij bewonerste verkleinen?Voorbeelden:Taken aan bewoners geven waardoor die zich nuttig voelen.Groepsgesprekken organiseren met een vaste club bewoners.De cohesie in de groep vergroten door activiteiten aan te bieden.PRAKTIJK: KLEINE STAPJES1 Welke houding neemt de verpleegkundige aan?Een rustige houding waaruit blijkt dat alles goed komt.20© ThiemeMeulenhoff

ZorgvragercategorieënVerplegen van patiënten met een delierVerplegen van patiënten met een delier• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: SYMPTOOMHERKENNING1 Welke symptomen van het delier herken je bij deze patiënt?1. Bewustzijnsstoornis met verminderde concentratie: je krijgt geen contact met meneer; hijkijkt glazig voor zich uit.Vermindering in het vermogen tot georganiseerd denken: meneer begint aan een handeling(gezicht wassen) maar heeft niet het vermogen de handeling uit te voeren.Desoriëntatie: meneer is gedesoriënteerd in tijd en plaats, hij is wel georiënteerd in persoon,hij herkent zijn dochter.Visuele hallucinaties: meneer ziet mensen en honden die er niet zijn.Veranderende psychomotorische activiteit: meneer is ’s nachts erg onrustig, loopt over degang. In bed is hij druk in de weer met zijn dekens en wil hij steeds uit bed.PRAKTIJK: OPSPORING VERZOCHT!1 Welke van de patiënten loopt volgens jou de meeste kans delirant te worden? Waarom?In eerste instantie lijkt meneer Tielen een grotere kans op het ontwikkelen van een deliergezien zijn al bestaande verwardheid. Hiermee is niet gezegd dat mevrouw Yousouf geendelier gaat ontwikkelen.PRAKTIJK: ONDERBOUWING VAN EEN VERMOEDEN1 Josefien heeft het vermoeden dat mevrouw delirant is en dat mevrouw door de fluctuatie vande symptomen overdag beter is dan ’s avonds en ’s nachts. Op welke wijze kan zij aan dearts haar vermoeden van een delier het beste onderbouwen?Je kunt je vermoeden onderbouwen door de bepalende kenmerken van een delier te bespreken.Dit zijn het acute begin, fluctuatie van symptomen. Daarnaast de bepalende symptomen:bewustzijnsstoornissen, aandacht/concentratieproblemen, geheugenproblemen,waarnemingsstoornissen, verstoord denken, stemmingsproblemen. Motorische onrust of juistapathie. Ook kun je gebruikmaken van een delierobservatielijst.© ThiemeMeulenhoff 21

Verplegen van geriatrische zorgvragersHet levenseinde, palliatieve enterminale zorg• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •PRAKTIJK: MEVROUW BERGS MOET MET ONTSLAG UIT HET ZIEKENHUIS1 Beschrijf welke verpleegkundige interventies jij in deze situatie zou plannen en waarom.22© ThiemeMeulenhoff