Nr 03 - 2004 - Proef de herfst - Weller

04 herfstwellermagazine25De beroemde brug van architect Theo Teekenin oktober 1986Luchtfoto van de wijkDoor de komst van spoor en mijn moest dekruising Zeswegen plaats maken voor dezespoorwegovergang, die later werd vervangendoor de ON-tunnelveranderingduurde het wat langer voor demijn in exploitatie kwam. Maaringenieurs en ondernemers zijn nooitbang om een uitdaging aan te gaan.De broers vonden uit dat er eenwaterdicht gat te maken was metoverdruk en dikspoeling van wateren klei, waarop zij patent kregen.De methode heette voortaan uiteraardde ‘Honigmann-methode’.De eerste steenkool van de Oranje-Nassaumijn kwam op 30 maart 1898bovengronds. Pas begin 1899 kwamechter de verbinding tussen beideschachten tot stand en kon met degrootschalige ontginning van desteenkool worden begonnen.Het aanzien van de directe omgevingvan de mijn verandert dan al snel.Er worden wasserijen en zeverijengebouwd, er komt een voetbrug overhet spoor, de steenberg die nu vooreen deel onder de nieuwe wijk Zeswegenligt, begint langzaam te groeienen voor de vele mijnwerkers die vanheinde en verre worden aangetrokken,worden mijnwerkerskolonieën gebouwd.Het wegenplan nabij de mijnwijzigt drastisch. De kruising van zeswegen verdwijnt uit het beeld vande stad in wording, vooral na de vervangingvan de spoorwegovergang bijde mijn door een tunnel in 1929. Destad is onherkenbaar veranderd enkomt letterlijk en figuurlijk onder derook van de mijn. De in 1938 voor deeigen elektriciteitscentrale van de mijngebouwde nieuwe 138 meter hogefabrieksschoorsteen, ’s nachts verlichtmet drie rode ringen, krijgt algauw zijn naam: ‘D’r Lange Jan’.In 1953 krijgt Jan er een langer zusjevan 155 m. bij: ‘D’r Lange Lies’.Achter de steenberg, in de buurt vande nu nog bestaande watertoren,verrees tussen 1920 en 1925 debuurt Husken, een geheel nieuwebuurt met 242 wooneenhedengebouwd door de Oranje-Nassaumijn.De straten kregen voor demijnwerkers herkenbare namen:Steenkoolstraat, Mijnstraat, Schachtstraat…Inmiddels is de mijn verdwenen enook de wijk Husken. Door de ontdekkingvan het aardgas was ergeen droog brood meer te verdienenmet de steenkoolwinning en op oudjaarsdag1974 sloot Oranje-Nassau Ials laatse Limburgse mijn zijn poort.Niet zonder emoties.De laatste steenkool die in laag VIImet de bijnaam ‘Groot en KleinMühlenbach’ op 420 m diepte werdgedolven, werd overgedragen aanburgemeester Gijzels voor het gemeentemuseum(nu Thermenmuseum).Een koempel zei bij delaatste ‘trek’ door seingever HenkKrans: “We hebben er bloed, zweeten tranen gelaten. De Oranje-Nassau Iis altijd een echte ‘morkskoel’ geweest”,daarmee doelend op hetimprovisatievermogen van hen die erwerkten, “doch als je je realiseertdat het nu fini is, wordt het je weleven koud. De ON was immers eenstuk van je leven”. In de operatievan zwart naar groen werd de sloopvan de mijn op voortvarende wijze