1996-18-02 - Vrienden van Blijdorp

18" jaargang, nummer 2, oplage: 5.250Vereniging Vrienden van BlijdorpSonoystraat 6-a, 3039 ZT RotteráamVrienden nieuws is een uitgave van de Vereniging Vriendenvan Blijdorp en verschijnt 4 maal per jaar.De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel:"het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van DiergaardeBlijdorp". De jaarli/'kse minimale contributie bedraagtfl. 40,- ,~aarvoord e eden 4 keer per jaar het verenigingsorgaanVnendennleuws ontvangen, alsmede 2 gratistoegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam ofArtis in Amsterdam. Bovendien worden de leden in staat gestelddeel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaalvoor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen.Secretariaat:K. van leeuwen, Sonoystraat 6-a, 3039 ZT RotterdamVriendenfoon: 010 - 467 66 37Vriendenfax: 010 - 467 66 37Giro: 1357803Bank: V.S.B. bank nr: 98. 55.33.099Afdeling Reizen:"''' 'f T. SlijkDOrt,ct Aernt Bruunstraat 59 3067 JA Rotterdam#t,'Telefoon: 010 - 421 19 31 (na 19.00 uur)" Giro: 20 71 059Promotieteam:fam. H. GerritseSourystraat 1 d, 3039 SR RotterdamTelefoon: 010 - 466 36 82Giro: 62 17 917Redactie-adres Vriendennieuws:Marc DamenSport/aan 31 ,5242 CP RosmalenRedactie-ondersteuning: D. va n HerwijnenTekstverwerking: M. Does, Advertentiewerving: I. Hogeveen en H. leerkotteVormgevingen druk: Rob Bruin - Multi Mail B.v.Samenstelling Verenigingsbestuur:Voorzitter CM. GroenhorstVice-voorzitter T. SlijkDortSecretaris J.Th.A. van leeuwenTweede secretaris S. NoordijkPenningmeester A.M. BosLedenH. GerritseM.S.P. DamenArtikelen geschreven door derden vertegenwoordigen demening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die vande redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelenin te korten of te weigeren.Aan dit nummer werkten mee:G. Gerri~! D. Gürtler - Ruhr Zoo Gelsenkirchen, l. Noordermeer-Diergaarde Blijdorp, A. Peters, H. Post, E.Rühmekorf, A. Schouten, CM.F. Stolk, B. Swaep.InhoudsopgaveIn Memoriam ............ .............. ............ , ........ 3Van de redactie .. .......................... ........ , ...... ,4Nieuws uit Blijdorp .. ....................... .............. 6Nieuws uit andere dierentuinen ................. 13Verslag Algemene Ledenvergadering ........... 15Uit de promotiehoek .... .. .......... .... .............. 19Gibbons .... .. ...................... ....... .. ................ 21Bernhardine ............................................... 25Birma (deel 1) .................... ........................ 26Verslag voorjaarsexcursie ............................ 31Het Oceanium (deel 4) .. ......................... .... 35Najaarsexcursie naar Beekse Bergen ........... 38De Gladys Porter Zoo in Brownsville ........... 41De Afrikaanse dierenwereld ... .................... 44ZOOmeravonden en ZooCamps ................ 46Volgende keer in "Vrienden nieuws" ........... 46Foto voorzijde:Waar deze foto gemaaktis leest uop pagina 41 van ditnummerFotograaf:M. RijlaarsdamIn Memoriam erelidDr. A. ScheygrondOp het moment dat de vorige uitgavevan Vrienden nieuws al ter perse gegaan was,bereikte ons het droeve bericht van het overlijdenvan Dr. A. Scheygrond, oud bestuursliden erelid van de Vereniging Vrienden vanBlijdorp. Ben Swaep, mede-oprichter, oudvoorzitteren erelid van onze Vereniging,wijdt hierbij aan de overledene een persoonlijkIn Memoriam.Eerst kortgeleden ve rn am ik, dat op17 februari jongstleden, op de zeer hoge leeftijdvan 91 jaar, ons erelid Dr. ArieScheygrond is overleden. Dr. Scheygrondheeft, als eminent bioloog, heel veel betekendvoor zowel de wetenschap,het onderwijs als het verenigingsleven,vooral op het gebied van defauna. Hij was, gedurende een langereeks van jaren, HBS-leraar teGouda en genoot tot ver over delandsgrenzen een zeer positieve bekendheid.Hij was bestuurslid vantal van organisaties, zoals dus ookvan onze vereniging. Eerder was hijbestuurslid van het Sti chtingsbestuurvan de KoninklijkeRotterdamse Diergaarde.Vele publikaties zijn van zijnhand verschenen, waarvan zekerhet boek "Dieren in gevangenschap"moet worden genoemd.Met dat boek gaf hij blijk tot de pioniers tebehoren die het fenomeen "dierentuin" metop wetenschap gestoelde ideeën benaderden. Hij maakte drie jaar deel uit van hetBestuur van de Vereniging Vrienden vanBlijdorp, toen ik hem verzocht (het was1966) het voorzitterschap van de Vriendenvan Blijdorp van mij over te nemen. Mijn verzoekliet ik echter met de belofte gepaardgaan dat ik, als tweede voorzitter, hem allemogelijke steun zou geven. Tot mijn grote opluchtingstemde hij toe. Ik moest namelijkvoor mijn journalistieke werk veel reizen enik huldig het standpunt, dat je je als voorzittervoor de volle honderd procent moetkunnen inzetten. Het lot was ons echter gunstiggezind, want meestal was ik in de gelegenheidde voorzitter zelf per automobielvan het Centraal Station af te halen.Na een dozijn jaren als voorzitter tehebben gefungeerd, sprak hij de wens uit omop de jaarlijkse Algemene Ledenvergaderingva n 15 april 1978 de voorzittershamer overte dragen. Dat zijn inzet ten behoeve van hetdier zeer gewaard eerd werd, blijkt ook uithet feit dat hij meermalen werd onderscheiden.Zo ontving hij de WWF InternationalAward for Conservation Merit en werd hij benoemdtot ridder in de Orde van OranjeNassau. Namens de Vereniging Vrienden vanBlijdorp mocht ik hem de mededeling doendat hij, als eerste, tot Erelid van onze Verenigingwas benoemd. Daarnaast lag ook destad Gouda hem na aan het hart, wat benadruktwordt door het feit dat hij ereburgervan deze stad was.Na het overl ijden van mevrouwSmael-de Haas en de heer Scheygrond restenons, na de laatste AlgemeneLedenvergadering, nog drie ereleden: mevrouwBerger-Kindt, de heer Ramack enondergetekende.B. Swaep.Foto: Rotterdamsch Nieuwsblad; inhet midden Dr. A. Scheygrond,links Erelid B. Swaep.

Van de redactieNiet zonder trots presenteert de redactieu "Vrienden nieuws Extra Large". Vanafheden is Vriendennieuws liefst twaalf pagina'sdikker geworden, zodat we u nog beterop de hoogte kunnen houden van alle ontwikkelingenin de Diergaarde en daarbuiten.In de laatste nummers was bijvoorbeeld derubriek "Nieuws uit Diergaarde Blijdorp", welerg summier, maar dankzij de extra ruimtepraten we u dit keer in liefst zeven pagina'shelemaal bij. De uitbreiding van Vriendennieuwszou niet mogelijk geweest zijn zonderde hulp van adverteerders, want, geloof hetof niet, het nummer dat u nu in handen hebtkost de Vereniging geen cent meer dan hetvorige! Een speciaal woord van dank gaatdan ook uit naar Ingrid Hogeveen, die inhaar eentje meer dan tien bedrijven warmheeft weten te maken voor de VerenigingVrienden van Blijdorp. Daarnaast hebben weeen nieuwe hoofdsponsor: Nationale­Nederlanden Financiële Diensten. Bij dezeinstelling hebben wij het geld, dat wij voor degorilla's hebben ingezameld, tegen een zeergunstige "Vrienden"rente en tegen goedevoorwaarden kunnen parkeren. Daarnaastverklaarde Nationale-Nederlanden FinanciëleDiensten zich bereid te adverteren in Vriendennieuwsen wel met eenkleurenadvertentie op de achterpagina.Ook nieuw is de adreswijzigingskaart,die u in het hart van dit blad aantreft.Mocht u verhuizen, dan verzoeken wij uvriendelijk deze kaart in te vullen en op testuren. Dit kan zelfs ongefrankeerd! Op dezemanier kunt u ook in de toekomst blijven profiterenvan alle voordelen van de VerenigingVrienden van Blijdorp. Een andere, mindergrote, verandering is dat vanaf nu de makersvan de foto's niet meer in het colofon, maarbij het artikel vermeld worden.In dit nummer treft u, naast de vertrouwderubrieken, een verslag aan van deAlgemene Ledenvergadering. Ook de voorjaarsexcursienaar Emmen, welke eengeweldig succes was, wordt uitgebreid beschreven.In deze uitgave ten tweede maleveel aandacht voor ons nieuwe project de"Maleise bosrand", waarvoor een speciale actievan start gaat. Zoals u in het vorigenummer kon lezen, proberen we dit jaar eenhalf m iljoen gulden bijeen te brengen. Datzal een hele klus worden, maar met u aller inzeten enthousiasme moet het zeker lukken.Daarom kan de redactie u de acceptgiro, welkeu als adresdrager van dit Vriendennieuwsaantreft, van harte aanbevelen. Uiteraard wordenin het augustusnummer alle giften, dievia deze acceptgiro binnenkomen, vermeld.Naast de dierentuin van Emmen isook de Cladys Porter Zoo in Brownsville,USA, door Vrienden bezocht, zij het opindividuele basis. Hiervan treft u ook een verslagaan. Zoals in de vorige uitgave vanVriendennieuws beloofd, kunt u in dit nummertevens het eerste deel van hetintrigerende verhaal van Birma lezen,geïllustreerd met de originele oude foto's.Alsof dat allemaal nog niet genoeg is, gevenwe u een stukje extra service door u nu vastop de hoogte te brengen van de data van deZOOmeravonden en de ZooCamps. Dit iseen primeur, maar daar zijn we Vriendenvoor!De redactie wenst u veel leesplezier.P.S. U moet wel doorlezen, wanteind augustus verschijnt de volgende uitgavealweer .. ...DE SCHAARHEFTAFELZONDER CONCESSIESRijnhavenkade 82404 HB Alphen aan den RijnVRAAG DE GRATIS BROUCHURE AAN: 0172·444121, FAX: 0172·436801

Nieuws uit Diergaarde BlijdorpD~ extra ruimte in Vriendennie.uws wordt voor een niet gering deel gevuld door nieuws uitDiergaarde BIljdorp, want er IS In de maanden februari tot en met april 1996 zoveel gebeurd!Allereerst was er natuurlijk de eerstegeboorte van een Sechuan takin in Europaop 1 april jongstleden. De ouders zijn pas vorigjaar uit Shanghai naar Blijdorp gekomenen hebben het kennelijk erg naar de zin. Demoeder leek het op de wereld zetten vaneen kind als de normaalste zaak van de wereldte beschouwen. Het is dus heel goeddenkbaar, dat ze in China al vaker jongenheeft gekregen. In eerste instantie lijkt hetjong er nogal onbeholpen uit te zien, methaar te lange achterpootjes, die ook nog eensboven te smal en onder te dik zijn. Daardoorzwabbert zij nogal bij het lopen. Dit is echterhelemaal in orde, want zo onbeholpen alshet jong hiermee op het platte vlak is, zogoed maakt zij er op de rots gebruik van.Zelfs jonge takins blijken al perfect berekendte zijn op een leven in de Himalaya!Een andere primeur is de geboortevan een bongo in Nederland. Het diertje,Ikari genaamd, is een jong van vaderMarengo en moeder Ulrike en werd op 8april geboren. Voor de bongo's naar buitengegaan zijn, is het perk eerst nog van extrastruiken en bomen voorzien, zodat de bongo'svoldoende schuilgelegenheid hebbenom zich desgewenst terug te kunnen trekken .Het zijn namelijk typische bosantilopen, dieverscholen en in kleine groepjes leven in detropische woudgordel van Afrika. Tot 1970waren bongo's in dierentuinen buitengewoonzeldzaam; tot dan toe hadden er noggeen tien dieren in Europese en Amerikaansedierentuinen geleefd. Begin zeve ntiger jarenontvingen enkele dierentuinen (onder andereBasel, Frankfurt en Berlijn) groepjes dierenuit Afrika en al snel werden de eerste jongengeboren. Ondanks hun nerveuze gedrag deden(en doen!) ze het buitengewoon goed;de dagelijkse verzorging levert niet veel problemenop en er worden ook veel jongen geboren.Inmiddels telt het stamboek bijna 400dieren en moeten er al maatregelen genomenworden om een teveel aan dieren tevoorkomen. Overigens zijn er nog meer antilopengeboren: naast de bongo zagen ooktwee addaxen, een damagazelle, een zwartepaardantilope en liefst drie Arabische oryxenhet levenslicht.Een derde primeur voor Blijdorp betreftde geboorte van een dwergbaardagame(Amphibo/urus rankcini). In 1972 zijn er inhet oude reptielen huis weliswaar baardagamesgeboren, maar het is niet duidelijk omwelke ondersoort het toen ging. Het jong bevindtzich inmiddels in de reptielenopfok enis daar goed te zien. Voorlopig is hij alleen,maar inmiddels heeft de moeder weer eennieuw legsel geproduceerd.AI weer zes jaar geleden heeftBlijdorp in Europees verband het voortouwgenomen bij het fokprogramma van de verschillendesoorten boomkangoeroes. Martinvan Wees werd benoemd tot EEPcoördinatorvoor de (op dat moment nog)vier soorten, die in Europese dierentuinenvertegenwoordigd waren.Ondanks alle pogingen het tij te kerengaat het bergafwaarts met het Europeseboomkangoeroe-bestand. De Goodfellowboomkangoeroe staat er relatief gezien hetminst slecht voor, maar met slechts zeve n dierenin drie dierentuinen (Krefeld, Frankfurten Rotterdam) is ook hier weinig hoop opeen duurzaam houden van deze dieren.Tot voor kort leefden er drie Goodfellowsin Blijdorp: het stokoude vrouwtje Josje,haar in Hong Kong geboren echtgenoot Kenen hun in 1994 in Blijdorp geboren zoon.Eind vorig jaar overleed Ken plotseling, waarmeehet bestand in Europa opnieuw eenzware klap te verwerken kreeg. Het wordt erallemaal niet beter op, want van deze smallebasis zijn ook slechts twee dieren vrouwtjes;naast de hoogbejaarde Josje leeft er in Frankfurtnog een vrouwtje, dat zich echter nietmeer voortplant. Josje houdt in haar eentjeechter het kaarsje brandend, want ondankshaar hoge leeftijd en haar handicap (haarstaart is vrijwel volledig geamputeerd) werdeind vorig jaar opnieuw een jong in haar buidelgesignaleerd. Inmiddels is het jong zovergegroeid, dat Blijdorp besloot de geboortewereldkundig te maken . Het geslacht van hetjong is echter nog steeds niet bekend; als hetjong géén vrouwtje is, dan is de Europese populatiezo goed als zeker gedoemd uit teste rven, omdat dit naar alle waarschijnlijkheidJosje's laatste jong geweest is. Als hetjong echter een vrouwtje is, bestaat er weerhoop voor de Europese populatie, want danzijn er huwelijkskandidaten genoeg. U zultbegrijpen, dat de verzorgers zouden willendat de dieren gewoon konden praten! Overigensis Blijdorp bezig om een koppelGoodfellows uit Hong Kong resp . SanAntonio (Texas) naar Europa te halen.Na vele jaren is er eindelijk weereens een nestje roodbuikparkieten (Pyrrhurarhodogaster) in Blijdorp te zien. Als een vande weinige dierentuinen in de wereld heeftBlijdorp (al jarenlang) een aantal van dezefraaie vogels, waarmee vroeger ook regelmatiggefokt werd. De laatste jaren lukte dit,zonder een duidelijke reden, niet meer. Onlangsis er geëxperimenteerd metgedragsverrijkende voorzieningen, zoals metzaad gevulde dennenappels. Ook zijn er drienestkastjes opgehangen, waaruit de parkietenhun favoriete "huisje" kunnen kiezen. Of ditnu daadwerkelijk effect heeft gehad is niet zeker,maar feit is dat er vier parkietjes uit deeieren kropen en dat er inmiddels weer vijfnieuwe eieren in het nestkastje liggen. Eenvan de jongen is enkele dagen na de geboorteoverleden, maar de overige drie zijninmiddels uitgevlogen en maken het uitstekend.De hele familie is in de Victoria Serre,naast de lelievijver, te zien.In het Nachtdieren- en apenhuis isook weer een heleboel gebeurd. Dit is nietzo verwonderlijk, want een snelle optelsomleert dat bijna een kwart van de zoogdiersoortenvan Blijdorp hier te vinden is! Deafgelopen maanden heeft men nieuwe bebordingaangebracht; de oude, onverlichtebebording was nauwelijks te lezen. De nieuweborden worden aan de achterzijdeverlicht, waardoor de tekst nu wel goed te lezenis. Daarnaast heeft men, door hetplaatsen van een aantal kunstbomen geprobeerdeen "jungle-gevoel" op te roepen . Inieder geval is op deze manier de rechtlijnigheidvan het gebouw een beetje doorbroken.Dit gevoel wordt nog versterkt, doordat er inhet gebouw een CD met oerwoudgeluiden af-

gespeeld wordt.in de brouwerij op het leeuwenterras, wantVerder is het voorjaar ook niet onop- leeuwin Heleen wierp op 30 januari een nestgemerkt voorbijgegaan. Zo werd er op 21 van liefst vier jongen. Een van de jongen overfebruarieen franjeaap geboren. Dit is het leed een paar dagen later, maar de overigederde jong van deze moeder; haar in 1993 drie (een mannetje en twee vrouwtjes) mageborenzoon zit ook nog in de groep, maar ken het uitstekend. Het grootbrengen van dede vader van het jong is, helaas, vlak voor de jongen is Heleen wel toevertrouwd; het is imgeboortevan zijn jongste spruit overleden. mers haar derde nest. Zoals u wellicht weetHet is de bedoeling, dat het vorige jong te- is het fokken met leeuwen zó eenvoudig, datgen een nieuwe man wordt geruild om de er een geboortenoverschot dreigt. Dat betefokte kunnen continueren.kent dat er, als er geen maatregelenOok de doeroecoeli's verblijdden genomen worden, teveel leeuwen geborenhun verzorgers op dezelfde dag als de franje- worden. Voor al die leeuwen is geen plaatsapen met nageslacht. Hoewel hier heten om vervelende maatregelen als euthanagezinnetjehelemaal compleet is, is de perio- sie te voorkomen krijgen de dames (Ingrid,de van zwangerschap voor de doe roe- _-.... ~coeli-familie ook niet zo rustig verlopen.Tijdens de dracht heeft de vader van het ~jong namelijk een oog-operatie wegens •staar aan beide ogen ondergaan. Voorlopigis slechts één oog behandeld, en met , . ,succes, want direct na de operatie bleek ' .~dat het oog op licht reageerde. Daarop _~,4is besloten ook het andere oog te behan- "!' ","" .. ~delen. Gelukkig werd het mannetje na "-;:-~ .,deze tijdelijke afwezigheid weer ge- . ..... ;woon door het vrouwtje geaccepteerden kunt u in het Nachtdieren- en apenhuisdus een zeer gelukkigedoeroecoeli-familie aantreffen.Een derde soort die zich onlangsin het Nachtdieren- en apenhuis voortgeplantheeft, is de rolstaartbeer. AIjarenlang doen de verzorgers in hetNachtdieren- en apenhuis alle mogelijkemoeite om het publiek een jonge rolstaartbeerte laten zien. Het verblijfonderging de afgelopen jaren tallozekleine en grote veranderingen, het voedselwerd regelmatig veranderd en erwerden regelmatig dieren uitgewisseld metandere houders van rolstaartberen. Uiteindelijkleidde dit op 24 februari jongstleden totde geboorte van een jong! Helaas werd hetjong de volgende ochtend dood aangetroffen,maar hiermee hebben zowel mannetjeWoody als vrouwtje Vanessa bewezen voornageslacht te kunnen zorgen. De hoop is nugevestigd op de volgende baby. Die kan zichal deze zomer aandienen, want op 25 februarizijn er alweer dekkingen waargenomen.De draagtijd ligt bij rolstaartberen in de buurtvan de 118 dagen.Na een paar jaar van relatieve rust bijde leeuwen komt er deze zomer weer levenMariet en Heleen) regelmatig de prikpil toegediend.Zodra een andere dierentuinbelangstelling voor Rotterdamse leeuwenheeft, bijvoorbeeld voor bloedverversing,dan wordt er gekeken welke leeuwin die jongenhet beste voort kan brengen. Blijdorpfokt dus alleen leeuwen "op bestelling"!Ook deze keer kunnen we weer eenaantal nieuwe diersoorten in Blijdorp begroeten.Het gaat hierbij omCuba-amazonepapegaaien, een Kirk dik-diken blau-blaus. De enige overeenkomst tussendeze soorten is, dat ze alledrie in beslag genomenzijn. Blijdorp is met deze soorten nietongelukkig, maar is natuurlijk niet zo blij datze zo onverwacht kwamen . Daarnaast is hetnooit leuk om met inbeslagnames geconfronteerdte worden. Allereerst wordt er op dezemanier ontzettend veel dierenleed aangetroffen;de dieren die uiteindelijk in Blijdorpkomen, maken vaak deel uit van een partijvan vele honderden. De dik-dik bijvoorbeeld,is de enige overlevende uit een groepvan twaalf dieren. De dieren worden niet alleenin beslag genomen als ze illegaal zijn ofde papieren niet in orde zijn, maar ook alsde transportomstandigheden te wensen overlatenof de dieren er niet gezond uitzien. Hetzijn dus niet de gezondste dieren die Blijdorpop deze manier aangeboden krijgt. Vaak zijnde dieren ondervoed en lijden ze aan allerleiziektes. Ook zijn deze dieren zeer schuwengevoelig voor een ander dieet. Daarnaastweet men vaak zeer weinig over de herkomsten leeftijd van het dier. Pas als het eenmaalgelukt is, zo'n dier te laten wennen aan hetleven in een dierentuin en de constante aanwezigheidvan mensen, dan kan het eenaanwinst voor de dierentuin zijn omdat hetvoor bloedverversing in de dierentuinpopulatiekan zorgen. Echter, dan zijn we alweerjaren verder. We zullen de nieuwe soorteneven kort bespreken.Als eerste nieuwe diersoort kunnenwe twee Cuba·amazonepapegaaien begroeten,een mannetje en een vrouwtje. Het iseen bedreigde diersoort waarin veel gehandeldwordt; ook deze twee exemplaren zijnillegaal in Nederland terechtgekomen.Blijdorp biedt deze twee prachtige vogelsgraag onderdak, omdat ze al lange tijd op hetverlanglijstje stonden. Ze passen namelijk primain het Amazonegebied, dat een deel vanhet Oceanium gaat vormen. Cuba-amazonepapegaaienzijn uiterst agressief en zeerkieskeurig bij het kiezen van een partner.Ook bij deze twee exemplaren was er duidelijkgeen sprake van liefde op het eerstegezicht en beide dieren zijn dan ook gescheidengehuisvest. Mocht het ook later nietsworden tussen die twee, dan zal er één geruildworden.Verder verblijft sinds kort een Kirkdik-dik in de oude poedoestal. Dik-diks zijnheel kleine antilopen die 's nachts door hetstruikgewas naar bladeren, grassen en kruidenzoeken. De Kirk dik-dik is ook in eenpaar dierentuinen in Europa te zien en het isdus te hopen dat, als dit dier een beetje vanalle stress is bijgekomen, er snel een partnergevonden wordt.Evenals de amazonepapegaaien stondenook blau-blaus op het verlanglijstje voorhet Oceanium. Blau-blaus (Cnemidophorusmuriuus) zijn hagedissen. Deze zijn in beslaggenomen zijn vanwege de slechte verpakking,waarin ze zaten. Een aantal van henwas reeds overleden, maar deze zeven leefdennog. De blau-blau komt oorspronkelijkvan de Antillen; ze zijn bruinachtig van kleurmet onwaarschijnl ijk blauwe stippen. Het geslachtvan de dieren is niet bekend, maarvoor de eventuele fok is dat niet zo belangrijk,want zij zijn "parthogenetisch ", watbetekent dat zij geen man nodig hebben ombevruchte eieren te leggen.Tenslotte zijn er ook nog Jemenkameleons naar Blijdorp gekomen. Dezedieren waren wèl gepland en zijn afkomstiguit de nakweek van een Duitse particulier.Blijdorp heeft een koppel van deze dierenontvangen, maar die zullen het grootste deelvan het jaar gescheiden leven; alleen tijdensde paartijd verdragen de dieren elkaar.Blijdorp heeft besloten deze dieren in de collectieop te nemen vanwege de grote vraagvan het publiek naar deze dieren. Ze wordengehuisvest naast de wondergecko's in deRivièrahal.Een zwarte bladzijde in de geschiedenisvan Diergaarde Blijdorp vormenongetwijfeld de giraffen in de winter van1995/96. Eind vorig jaar overleed Baringo, dejonge giraffe, aan een virusinfectie. Op 22 februarioverleed echter ook Frederika, hetfokvrouwtje en de moeder van Baringo, dieook nu weer drachtig was. Ook zij overleedaan de gevolgen van een hardnekkig virus,dat in de meeste dieren latent aanwezig is,maar vooral bij zieke of verzwakte dieren toeslaat.Vooral aan het eind van de winter, alsde dieren ook in Blijdorp wat minder weerstandhebben dan normaal, is vaak duidelijkeen piek in de sterfgevallen waarneembaar.Dit jaar was het echter wel heel erg, wantnaast de giraffen overleden ook nog eenblauwschaap, een banteng en een zwartepaardantilope. Gelukkig konden andere dieren,die ook tekenen van besmettingvertoonden, op tijd genezen worden en inmiddelsis men het virus weer geheel debaas. Maar, alsof het allemaal nog niet erg genoegwas, raakte op 10 maart giraffenhengst

Como met zijn nek bekneld tussen een luiken een ijzeren stang. Na vijf minuten kondende verzorgers hem uit deze benarde positiebevrijden. Aanvankelijk leek alles goed tegaan, maar kennelijk was hij door dit ongelukook zó verzwakt, dat het virus ook bij hemtoe heeft kunnen slaan. Zo was de giraffenkuddedus in enkele maanden geslonken vanvijf tot twee dieren! Gelukkig stond in de dierentuinvan Duisburg nog een eenzame manop een andere dierentuin te wachten. Dezewilde men zo snel mogelijk kwijt, zodat zemet de verbouwing van het olifanten- en gi-huisden (samen met drie Arabische oryxenen een gemsbok) naar onze zuiderburen. DeNijlgaus bewoonden al decennia dezelfdeweide in Blijdorp, aanvankelijk samen metzeboes en Mantsjoerijse kraanvogels, latereen deel van de opgesplitste weide met deIndische antilopen en dezelfde kraanvogels.De Nijlgaus moesten plaats maken voor dewerkzaamheden aan de Maleise bosrand,waarin voor hen geen plaats meer was.De Amoerpanters zijn, na een paarmaanden achter de schermen vertoefd tehebben, weer in hun door de VerenigingVrienden van Blijdorp geschonken verblijf tezien. Het Amoerpanterverblijf is vijf jaar geledendoor de Vrienden aan de Diergaardegeschonken en kon na deze jaren van intensiefgebruik wel een grote onderhoudsbeurtgebruiken. Zo is het gaas vervangen door eenzwaardere kwaliteit; er rezen de laatste tijdnogal twijfels omtrent de stevigheid van hetoude gaas en om te voorkomen dat er opeen kwade morgen vier Amoerpanters overde Van Aerssenlaan zouden wandelen, heeftmen het zekere voor het onzekere genomenen het helemaal vervangen. Daarnaast is deinrichting van het verblijf aanzienlijk veranderd.Door het (gedeeltelijk) afbreken vaneen rotswand is een "dode hoek" opgeheven,waarin de panters zich aan de ogen vanhet publiek onttrokken. Het is natuurlijk fijnals de dieren zich terug kunnen trekken,maar de bezoekers willen waar voor hungeld en dieren zien! Daarom heeft men nueen nieuw rust- en schaduwpunt aangelegd,dat meer in het zicht ligt. Tenslotte is er ooknog een groot aantal bomen en struiken inhet verblijf geplant, waardoor het er veelgroener uitziet dan voorheen en het nietmeer mogelijk is de bezoekers die voor deandere ruit staan te zien. AI met al is het verblijfer flink op vooruit gegaan.plaats van erdoor! De verzorgers hadden alwel gezien dat Chuluugi pogingen deed overde muur heen te klimmen, maar ze dachtendat hem dat voorlopig nog niet zou lukken.In de toekomst moest het muurtje wel verhoogdworden. Die toekomst lag minder verweg dan ze dachten, want de volgende dagwas het Chuluugi gelukt om over het muurtje(1 meter hoog!) te klimmen. Nadat hij zichaan de andere kant naar beneden moet hebbenlaten vallen, is hij op zoek gegaan naarde uitgang. Aan de kant van het voormaligeneushoornterras vond hij die uitgang. Hij wasjuist bezig de laatste hindernis dat hem devrijheid ontnam, een houten deurtje, te be-Sinds 5 december is de collectie Bromelia'svan Diergaarde Blijdorp officieelopgenomen in de Gedecentraliseerde NederlandsePlantencollectie (G.N.P.). Doel van deG.N.P. is om elke botanische tuin, die aangeslotenis bij de Stichting NederlandsePlantentuinen, zijn eigen specialisatie te latenbehouden. Blijdorp beschouwt dit als een belangrijkblijk van erkenning van haarBromelia-collectie, die al sinds 1982 in deVan Reesema-kas te bewonderen is.Een van de oudste dieren in Blijdorpis een Mantsjoerijse kraanvogel, die in 1958(i) samen met een mannetje als eenjarige vogelin Blijdorp arriveerde. Deze tweeraffenhuis konden beginnen. AI op 26 maartarriveerde Mark uit Duisburg. Voor de Vriendendie al langer in Blijdorp komen is hij eenoude bekende; hij werd in 1985 in Blijdorpgeboren, als zoon van Frederika! Inmiddels ishij nog groter (bijna vijf meter) geworden danComo was.Een diersoort die volledig uit Blijdorpverdween is de Nijlgau: alle acht dieren ver-Ook zeeotter Chuluugi doet, bij gebrekaan een partner, alle moeite om zelfmaar in de aandacht te blijven staan. Dat heteen ondernemend baasje is, was bij iedereenal genoegzaam bekend. Telkens weer verrasthij de verzorgers met nieuwe kunsten. Delaatste tijd is Chuluugi zijn tijdelijke, door deVrienden geschonken, huis aan het slopendoor er met een steen stukken uit de muur teslaan. Maar onlangs ontdekte hij, dat het veelgemakkelijker is over de muur te gaan, instormen, toen de verzorgers hem op heterdaadbetrapten. Intussen is het muurtjeprovisorisch verhoogd, maar de verzorgerswachten op de volgende streek, die hun ongetwijfeldbinnenkort geleverd gaat worden.Men vindt dit echter niet erg, want het houdthun werk zeer afwisselend en door al dezeervaringen kan het toekomstige verblijf in hetOceanium nog beter aan de eisen van dezeeotter aangepast worden.kraanvogels bleken een uitstekend fokstel tevormen, dat jaren achtereen jongen grootbracht.Nadat het mannetje was gestorvendeed een nieuwe man zijn intrede en ookmet hem zorgde het vrouwtje weer voor veeljongen. In 1994 stierf ook deze man en sindsdienloopt mevrouw alleen op deNijlgauweide. Maar kraanvogels leven normaalin paren en dus werd er, ondanks haarleeftijd, gezocht naar een soortgenoot voor

haar. Die werd gevonden in vogel parkWalsrode waar zich een mannetje bevond,dat in de loop der jaren zijn sporen wel in deEuropese populatie had achtergelaten, maarnu onvruchtbaar is. Deze man verhuisde naarBlijdorp en sinds kort bewoont weer een stelde Nijlgauweide. De enige taak die dit tweetalnog mag vervullen, is het grootbrengenvan eventuele jongen die uit het koppelMantsjoerijse kraanvogels van het Aziatischemoerasgebied geboren worden. Die lopendaar al drie jaar en hebben tot nu toe alleennog maar onbevruchte eieren gelegd en ...daar komen geen kuikens uit!De komende maanden wordt er, voorhet directiekantoor, waar de otters zaten, eennieuw verblijf voor stokstaartjes aangelegd.Het is de bedoeling dat ook het vijvertje, aande andere kant van de weg, gedempt en bijhet verblijf getrokken wordt, zodat er volopruimte is om een woestijnbiotoop na te bootsen.Als het goed is zal het verblijf medio juligereed zijn. Uiteraard besteden we er in devolgende uitgave van Vriendennieuws ruimschootsaandacht aan.Kort nieuws:De zwarte leguanen hebben voor heteerst eieren gelegd.Ijsbeerman Tim uit Monde Sauvagelogeert weer in Blijdorp.Bij de rotswallabies is voor het eersteen jong in de buidel gesignaleerd .De jufferkraanvogels in het Aziatischemoeras hebben, haast traditiegetrouw,weer twee kuikens.Nieuws uit andere dierentuinenBurgers' Dierenpark meldt de eerstegeboorte van een blauwe duiker. Duikers zijnhele kleine antilopen uit de Afrikaanse oerwouden.De blauwe duiker, ook wel bolokogenoemd, is slechts in een paar Europese dierentuinente zien: Artis, Antwerpen en, sindseen paar jaar, ook Krefeld en Burgers'. Ookwerd er op 6 maart, voor het eerst sinds 15jaar, een dwergnijlpaard geboren. Het jong iseen mannetje en kreeg de naar Raoul.Burgers' heeft sinds 1963 dwergnijlpaardenin de collectie; de moeder, paula, is zelf in1976 in Arnhem geboren. In januari werd de75ste giraffe in Burgers' geboren. De eerstewerd pas in 1972 geboren, zodat er gemiddelddrie per jaar geboren zijn! Vader van hetmerendeel (63!) van de jongen is "Caesar",die in 1969 in het Safaripark aankwam en in1990 stierf. In 1992 kwam Aristoteles (Arie)uit de dierentuin van Keulen, om Caesar opte volgen.die op 18 maart geboren werd. In het verslagvan de voorjaarsexcursie, op bladzijde 31 ,leest u hierover meer. Daarnaast is vanaf 16mei het skelet van een gigantische baleinwalviste bezichtigen. Het geraamte van de vinvisis zo'n 20 meter lang. Het dier moet zo'n20.000 kilo gewogen hebben en is in 1910 inZeeland aangespoeld. De vinvis maakt deeluit van een expositie over walvissen in hetAfricanium van het Noorder Dierenpark.Deze tentoonstelling is tot 1 november 1996geopend.InTierpark Berlin-Friedrichsfeldewerden dit jaar alweer twee takins geboren,maar helaas zijn deze dieren nogal sterk ingeteeld.Er is er zelfs één geboren met eenvrijwel witte kop! De weiden voor Afrikaansehoefdieren, tegenover het olifantengebouw,zijn bijna klaar. Deze zullen drie soorten zebra'sen wat antilopen plaats bieden.Op 22 april is er een (helaas dood)jong bij de mierenegels gevonden.Deze dieren zijn achter de schermengehuisvest. In het volgende nummerleest u meer over deze bijzondere gebeurtenis.Sura, het vrouwtje van de Komodovaranen,heeft eieren in haar buik!Daarom is er weer een afscheiding inhet verblijf geplaatst.Iedereen wacht met spanning op degeboorte van een kuifhertje.Tekst: Marc Damen.Bron: "Interne Mededelingen", maandelijkse uitgave ten behoeve van de medewerkers vanDiergaarde Blijdorp en " De Nieuwsbrief", maandelijkse uitgave van de rondleiders inDiergaarde BIljdorp. Foto's: R. Doolaard (1), C. van der Linde (1), M. Rijlaarsdam (1),S. Sheermahomed (2 ) en P. Stolk (1 ).Ook Artis meldt, net zoals Burgers'Dierenpark, de geboorte van een blauwe duiker,op 8 mei. Daarnaast werden er op 8 en11 mei twee poedoes geboren. Op 11 meiverhuisden de drie yaks naar Oostenrijk en 3springbokken en een sitatoenga naar DvurKralove in Tsjechië.De honderd Vrienden, die op 27 apriljongstleden naar het Noorder DierenparkEmmen zijn geweest, hebben hem al met eigenogen kunnen zien: de witte neushoorn,Onlangs werd bekend dat de laatstereuzenpanda in de dierentuin van Madrid isgestorven. De Zoo de la Casa de Campo inMadrid ontving in 1978 een koppel reuzenpanda's(ChangChang en ShaoShao) alsstaatsgeschenk van de Chinese regering. Op4 september 1982 zorgde dit koppel voor wereldnieuwsdoor de geboortevan een tweeling. Aangezieneen pandavrouwtje maar éénjong groot kan brengen, beslootmen het zwakste jong van demoeder weg te nemen en metde hand groot te brengen. Ditmislukte, helaas, maar gelukkigwerd het andere jong, eenmannetje, uitstekend door demoeder opgevoed. Hij kreegde naam Zhulin. Een jaar laterstierf het vrouwtje plotseling enzo zat Madrid met twee mannetjes.Uiteraard probeerde meneen nieuw vrouwtje te krijgen,maar tevergeefs. Vorig jaar stierféén van beide mannen en eindmaart dit jaar blies ook het andere mannetjede laatste adem uit. In Europa bevindt zichnu nog een mannetje in de dierentuin van Parijsen een koppel in Berlijn.

~lB UITVAARTVERZORGING e.M. BouwmanVerslag van de AlgemeneLedenvergaderi ngAlbert Verweystraat 2a3061 SB RotterdamTel. 010 - 414 53 43Bgg. 010 - 414 55 64Stijlvolle uitvoering van begrafenissen en crematies.Informatie over:· Het O.R.v. depositofonds (=verzorgingsfonds)· De kostenbegroting voor een uitvaart, met betrekking tot eenaf te sluiten verzekering.· Inschrijving wilsbeschikking met vrij lidmaatschap.?~ JAGER DTPRotterdamsedijk 216c 3112 BN Sch iedam Tel./Fax 010-4269569Wij ontwerpen of moderniseren voor u o.a. logo's, briefpapier, visitekaartjes,enveloppen, kortom alles wat er voor u gedrukt moet worden.Bestaande logo's, illustraties en foto's, in kleur of zwart/wit, scannen wij moeiteloosvoor u in en kunnen dan verwerkt worden in uw drukwerk.In tegenstelling tot veel andere DTP bedrijven zijn kleinere oplages voor onsgeen enkel probleem. De zorg en kwaliteit zal hier nooit onder lijden.Exclusief in Nederland ... de EZ-BOX©EZ-Box e (easy box) is een lichtbak op A4 formaat die u overal kunt plaatsen. Door decompacte vormgeving en grote lichtopbrengst neemt deze niet veel ruimte in maar trekt welroyaal de aandacht. Het is met de EZ-Box" zeer makkelijk om uw presentaties te verwisselen,en zonder gereedschap. Uiteraard kunnen wij ook uw presentaties verzorgen op transparantenin kleur of zwart/wit met de door u gewenste tekst en/of afbeelding. Dil tegen aantrekkelijkeprijzen. Bel of fax voor verdere informatie.EZ-Box" ... exclusief in Nederland en uniek in prijs ...alleen bij JAGER DTPOp zaterdag 20 apri l jongstleden kwamenruim 140 personen, waarvan 100 leden,in de aula van Scholengemeenschap Wolfertvan Borselen bijeen voor de jaarlijkse AlgemeneLedenvergadering. In haar openingswoordheette de voorzitter alle aanwezigen welkom,in het bijzonder Erelid B. Swaep, mevrouwWaalwijk, lid van verdienste, en de herenDorresteyn en Klapwijk van DiergaardeBlijdorp. Erelid Ramack had bericht van verhinderinggestuurd. Tevens maakte devoorzitter melding van het op 17 februarijongstleden overlijden van Dr. A.Scheygrond, Erelid en voormalig voorzittervan de Vereniging Vrienden van Blijdorp.Hieraan wordt elders in deze uitgave vanVriendennieuws aandacht besteed .De voorzitter nam de aanwezigen ingedachten even mee terug naar augustus1995, naar de opening van het tijdelijke verblijfvan Chuluugi, de zeeotter. Degenen dieerbij geweest zijn, herinneren zich ongetwijfeldde royale ontvangst waar Blijdorp haarVrienden in het Kiboko-restaurant mee verrastte.Nu zijn de Vrienden weer aan debeurt om zich "Vriend van Blijdorp" te tonen.Door een onvoorziene tegenvaller vanBlijdorp heeft het Bestuur van de Vriendenzich bereid verklaard om wat dieper in debuidel te tasten dan aanvankelijk geplandwas. Het gaat hierbij om het project "Maleisebosrand ", waarvoor wij alleen het gibbon-eilandzouden sponsoren. Het Bestuur heeftbesloten het tekort van Blijdorp aan te vullen,zodat er binnenkort met de bouwbegonnen kan worden. De heer Dorresteynheeft aan het einde van de Algemene Ledenvergaderingde plannen, die u ook in devorige uitgave van Vriendennieuws kon zien,nog eens toegelicht. In dit nummer van Vriendennieuwsontvangt u verdere informatie en,natuurlijk, de onvermijdelijke acceptgiro.Over de notulen van de Algemene Ledenvergaderingvan 22 april 1995 wordeneen paar opmerkingen gemaakt c.q. vragengesteld. De heer Vd. Ham complimenteertDiergaarde Blijdorp met de nieuwe bebordingin het Nachtdieren- en apenhuis. Verdervraagt de heer Vd. Ham wat het resultaat isvan het onderzoek dat het Bestuur van deVereniging zou instellen naar het verplaatsenvan de winterlezingen van de Educatieve leslokalenin Diergaarde Blijdorp naar deScholengemeenschap Wolfert van Borselen.Voorzitter Groenhorst antwoordt hierop, datde Vereniging zo zuinig mogelijk met de haarter beschikking staande financiële middelenwil omspringen om zoveel mogelijk geld tengoede te doen komen aan de Diergaarde.De lezingenruimte in de Diergaarde is gratis,en de koffie kost de Vereniging ook nietsi ditin tegenstelling tot de ScholengemeenschapWolfert van Borselen, waar voor dit alles betaaldmoet worden. Als besloten wordt delezingen te verplaatsen zal er, door de extrakosten van zaalhuur, overwerk personeel, koffieen dergelijke, een toegangsprijs gehevenmoeten worden, die ongeveer fl. 10,- perpersoon bedraagt. Daarnaast zullen de Vriendenzich, in dat geval, aan moeten melden.De heer Vd. Ham vraagt hierop of het personeelvan de Diergaarde wel bereid is op eenvrije zondag twee keer een lezing te verzorgen.De voorzitter antwoordt hierop dat aldiegenen, die een lezing verzorgen, dit zonderproblemen doen. Hiermee worden denotulen van de Algemene Ledenvergaderingvan 22 april 1995 goedgekeurd en door devoorzitter ondertekend.De secretaris brengt aan de aanwezigenverslag uit over de ontwikkeling van hetaantal leden. De lichte daling van het ledental,die in 1994 optrad, is gelukkig tot staangebracht en het aantal leden is zelfs een beetjegestegen. Een aantal leden wordt uit hetledenbestand verwijderd, doordat bij verhuizingde Vereniging geen verhuisberichtontvangt. Een kaartje of een telefoontje naarde Vriendenfoon is voldoende. Dit jaar(1996) kon de Vereniging overigens al 222nieuwe leden inschrijven.De voorzitter geeft nog een korte toelichtingop de vraag die de heer Goyen vorigjaar stelde omtrent de rente die de Vereni-

ging over de tegoeden krijgt. De heer Goyengaf vorig jaar te kennen de indruk te hebben,dat er meer rendement te verkrijgen zoumoeten zijn. Het afgelopen jaar is het Bestuurzeer actief op zoek gegaan naar eengeschikte vorm om ons, niet onaanzienlijke,vermogen te " parkeren ". Na enige tijd zoekenheeft het Bestuur uiteindelijkNationale-Nederlanden Financiële Dienstengevonden, waar ons vermogen fl. 64.000 guldenmeer opbrengt dan bij de vorigeinstelling.verslag in Vriendennieuws wordt gedaan. Hetvaststellen van het doel van de najaarsreisblijft echter wel een vast onderdeel van deagenda.Traditioneel doet mevrouw Gerritseverslag van de activiteiten van "haar" Promotieteam.Dit verslag is elders in deze uitgavevan Vrienden nieuws afgedrukt. De voorzitterbedankt, in de persoon van mevrouwGerritse, alle promotiemedewerkers voorhun belangeloze inzet ten bate van de Vereniging.Blijdorp, te benoemen tot Erelid van de VerenigingVrienden van Blijdorp, hetgeen metluid applaus ontvangen wordt. Als bewijs hiervoorontvangt mevrouw Berger-Kindt eenoorkonde. Zij is hiermee het vijfde Erelid vande Vereniging Vrienden van Blijdorp.de uitreiking van de zilveren "Olifant-speld".Deze speld is een blijk van waardering voorbewezen diensten aan de Vereniging. Het Bestuurstelt voor om dit jaar twee"Olifant-spelden" toe te kennen, te wetenaan mevrouw Bouwens en aan de heer Bos.Beiden hebben gedurende zeer veel jarendeel uitgemaakt van het Promotie-team enzich ingezet ten behoeve van de Vereniging.Het verslag van de penningmeester isafgedrukt in het Vrienden nieuws van maart1996. Helaas zijn er twee foutjes in geslopen.De cijfers bij de post " Inkoop goederen" warenfoutief afgedrukt. De staat van baten enlasten voor 1995 moest niet fl. 29.925 zijn,maar fI . 102.694. De begroting 1996 voordeze post moest niet fl. 35.000, maar fl.80.850 zijn. Een nieuwe, correcte, balans isaan alle aanwezigen op de Algemene Ledenvergaderinguitgereikt.De kascontrolecommissie heeft de administratieover 1995 gecontroleerd en inorde bevonden, waarop de vergadering hetBestuur décharge verleent voor het gevoerdefinanciële beleid. De heer Van Leeuwentreedt af als voorzitter van de kascontrolecommissie.De heer Scheltens wordtvoorzitter, de heer Zwijnen burg was lid enblijft lid; de heer Goyen was reserve-lid enwordt nu lid van de kascontrolecommissie.Voor de vacature van reserve-lid diende zichvorig jaar al de heer Wit jens aan; hij stelt zichnog steeds beschikbaar, zodat de kascontrolecommissieweer uit 4 personen bestaat.De reisverslagen van de in 1995 gemaakteexcursies zijn in Vriendennieuwsafgedrukt. Voor de dierentuinreis naar Zuid­Duitsland, welke in mei plaatsvindt, zijn totnu toe 41 aanmeldingen binnengekomendus deze reis gaat door. Het Bestuur stelt deaanwezigen voor om Safari Beekse Bergen alsreisbestemming voor de najaarsexcursie tekiezen. De Vrienden zijn daar in 1983 voorhet laatst geweest en dit voorstel wordt danook met applaus aangenomen. Een convocatievoor deze excursie vindt u in deze uitgavevan Vrienden nieuws. Het agendapunt "Verslagenvan de excursies" stond dit jaar voorhet laatst op de agenda van de Algemene Ledenvergadering,omdat steeds uitgebreidVolgens het rooster treden mevrouwBerger-Kindt en de heer Bos af als Bestuurslid.De heer Bos heeft zich herkiesbaargesteld en wordt door de aanwezigen bij acclamatieherkozen. Mevrouw Berger-Kindtheeft zich, na 22 jaar Bestuurslid geweest tezijn, niet herkiesbaar gesteld. De door het Bestuurvoorgedragen kandidaat voor devacature in het Bestuur, mevrouw Noordijk,wordt door de vergadering benoemd tot Bestuurslid.De heer Slijkoort neemt voortaande organisatie van alle reizen voor zijn rekeningen wordt tevens vice-voorzitter.Mevrouw Noordijk wordt tweede secretaris.Vervolgens ri cht de voorzitter hetwoord tot mevrouw Berger-Kindt. Na eenkorte toespraak krijgt mevrouw Berger-Kindt,als dank voor haar belangeloze inzet gedurendevele jaren, een schitterende olifant vanSwarovski-kristal aangeboden. Daarnaast mzij de eendaagse excursie naar het NoorderDierenpark Emmen gratis meemaken. En lastbut not least heeft het Bestuur gemeend haar,als dank voor haar nimmer aflatende inzetten behoeve van de Vereniging Vrienden vanVervolgens vraagt mevrouw Berger­Kindt het woord. "Toen ik, 22 jaar geleden,gevraagd werd plaats te nemen in het Bestuur,werd er slechts drie of vier keer perjaar vergaderd, kort en duidelijk geleid doorde toenmalige voorzitter, Dr. A. Scheygrond.De vergaderingen begonnen om half achtprecies en moesten om stipt kwart over negenafgelopen zijn, want de heer Scheygrondwilde de trein van half tien naar Gouda noghalen. Maar de tijden veranderen, de mensenveranderen en de Vereniging verandertmee. Om alle activiteiten die we voor deVrienden organiseren goed voor te bereiden,vergaderen we nu tien keer per jaar. Ik zaldie vergaderingen best missen. Wat ik ookzal missen, is het contact met de leden dat ikvooral telefonisch had. De overige bestuursledenzijn overdag moeilijker te bereiken endaarom fungeerde ik nogal eens als aanspreekpunt.Ik blijf het Bestuur zeergeïnteresseerd, en misschien ook wel eenbeetje kritisch, volgen".Het Bestuur stelt voor om de minimum-contributiete handhaven op fl. 40,-.Hiermee wordt door de vergadering ingestemd.In 1988 is het Bestuur begonnen metMevrouw Bouwens moet haar geliefde bezigheidneerleggen, omdat zij allergisch voorbepaalde dieren in Blijdorp blijkt te zijn. Deheer Bos moet stoppen, omdat het voor hemallemaal wat te druk wordt. Als dank voor alhun inzet krijgen beide de zilveren Olifantdoor de voorzitter opgespeld. De heer Bosdankt het Bestuur heel hartelijk voor deze onderscheidingen spoort alle leden van deVereniging aan om eens te overwegen tot hetPromotie-team toe te treden. MevrouwBouwens zegt, dat ze aanvankelijk hetkleinood niet wilde aannemen, maar toen zezag hoe mooi het was, zwichtte ze voor deverleiding.Tijdens de rondvraag vraagt de heer

Swaep wat de relatie is tussen de VerenigingVrienden van Blijdorp en de Zakenkring.Ook vraagt hij of onze Vereniging door de Zakenkringin haar bewegingsvrijheid beperktwordt. De voorzitter antwoordt hierop dat ereigenlijk geen relatie tussen beide partijen bestaat.Ze houden zich met heel andere zakenbezighouden; van enige concurrentie is danook geen sprake. De heer Klapwijk licht, namensDiergaarde Blijdorp, toe dat deZakenkring een groep bedrijven is, die, in ruilvoor een klein bedrag, een soort verbondenheidmet de Diergaarde hebben. Door deveelheid aan bedrijven is het bij elkaar tocheen leuk bedrag. Van dat geld is in het verledenonder andere hetdwergnijlpaarden-verblijf opgeknapt en is ereen deel van het nieuwe buiten perk van deneushoorns betaald. Dit jaar betaalt de Zakenkringhet argusfazantenverblijf, dat tegende Lotus Serre geplaatst wordt.Voorts vertelt de heer Dorresteyn nogwat over de "Maleise bosrand", het nieuweproject van de Vrienden, waarmee Blijdorpdit jaar gaat beginnen. Hierna sluit de voorzitterde vergadering.Na de pauze hield de heer Princee,medewerker van de Stichting Nationaal OnderzoekDierentuinen (NOD) een zeerboeiende lezing over de rol van dierentuinenbij het in stand houden van bedreigde diersoorten.Hij legde duidelijk uit hoedierentuinen samenwerken bij hun pogingenom zeldzame diersoorten voor uitsterven tebehoeden. Van veel zeldzame soorten bestaaner stamboeken, zodat iedereen weetwelke exemplaren er in welke dierentuin gehoudenworden. Echter, omdat ditwereldwijd gebeurt is het, gezien de kostenen dergelijke, nogal moeilijk om regelmatigdieren uit te wisselen. Om de contacten te intensiverenzijn er sinds een aantal jarenEuropese stamboeken (de zogenaamdeEEP's), waarin dus alleen gegevens over dedieren in Europese dierentuinen staan. Hethoofdbureau van de Europese dierentuinenorganisatie(de EAZA) zetelt in Amsterdam,waar ook de Stichting NOD gehuisvest is. Nederlandvervult hierbij dus duidelijk eenvoortrekkersrol. Blijdorp loopt trouwens ookvoorop wat soortbehoud betreft: de stamboekenvoor de boomkangoeroes, kleinepanda's, kroonduiven en, natuurlijk, Aziatischeolifanten, worden in Blijdorpbijgehouden. Daarnaast fokt Blijdorp regelmatigmet een heleboel ernstig bedreigdesoorten, waarvoor ook EEP's bestaan. Metname de okapi-fok van Rotterdam is wereldberoemd.Na deze boeiende lezing konden degenendie zich daarvoor aangemeld haddeneen goed verzorgde lunch in de nieuwe LotusSerre gebruiken, waarna eenieder hetschitterende weer (zo'n 25 graden!) aangreepvoor een wandeling door de tuin. Uiteraardwas er veel belangstelling voor de jonge takin;de bongo, die net een week oud was,liet zich helaas niet zien. Om drie uur maakteeen groot aantal Vrienden van degelegenheid gebruik om mevrouw Berger­Kindt persoonlijk de hand te schudden enhaar te bedanken voor het vele werk dat zijten behoeve van de Vereniging heeft gedaan.En daarmee kwam ook aan deze schitterendedag een einde.Marc Damen. Foto's: T. SlijkoortBeste Vrienden en Vriendinnen ...Uitgesproken door Greet Gerritse tijdens de Algemene Ledenvergadering van 20 april j.l., medenamens Henk Gerritse.Het begint, vind ik, een beetje saai teworden, maar het hoort er nu eenmaal bijdat ik op de jaarlijkse Ledenvergadering mijnpromotie-praatje afsteek. In feite is het alleenmaar het opnoemen van hetgeen wij gedurendehet jaar allemaal doen om geld vooronze Diergaarde bij elkaar te krijgen.Zoals u in het jaarverslag van de penningmeesterheeft kunnen lezen, hebben wijweer een heleboel gedaan; er is weer menigzweetdruppeltje van promotiemensen gevallen. Ons team bestaat op het moment uit 52mensen. Eén van die 52 is zó fanatiek, dat zehet grootste deel van haar bridgeclub al lidheeft gemaakt. I n korte tijd heeft ze al zo'n60 à 70 leden gemaakt en dat is best een applausjevoor Anneke van Muijden waard!Buiten de hele winkel om werkt TomSlijkoort zo zijn eigen programma af. Hij geeftlezingen op afspraak en wordt daarbij altijdbegeleid door mevrouw Schallenberg. Samenreizen ze zo'n beetje alle veren igingen vanplattelandsvrouwen in Nederland af. Dit iszeer lucratief, want er wordt goed verkochten er komen dan veel nieuwe leden en giftenbinnen.Tenslotte wens ik u nog een prettige dag en een mooie zomer.De Vereniging en de Diergaarde wordensteeds meer bekend in de regio, watblijkt uit de uitnodigingen om op braderieënte staan. Het varieert van winkeliersverenigingen,de Rotterdamdag, de Femina, Ikea, deGemeentepolitie van Plaswijk enzovoort. Hetis dus echt een bonte mengeling van aanvragen.Zelfs vandaag staan er nog twee damesop een fancy-fair in Oversch ie.Onlangs hebben we een heel goedeuitnodiging binnengekregen. U herinnert zichwellicht dat wij vorig jaar een uitnodiging kregenom te komen paalzitten in Strijen.Tijdens de Algemene Ledenvergadering melddezich toen niemand die dat voor ons wildedoen. Nu hebben we weer een uitnodiginguit Strijen gekregen, en wel om te komen.... dakzitten! Aangezien er zich wel weerniemand tijdens deze vergadering zal aanmelden,zullen we maar weer met een kraam opde braderie aldaar gaan staan.Zoals u ziet, is er toch wel het ee n enander te vertellen; ik hoop dat ik u niet verveeldheb. 0 ja, als u een videoband besteldhebt, gaat u die dan even afhalen in deVriendenwinkel.

FOTO van der GRAAF b.v.· Foto onwikkelen en afdrukken: 1 uur service· Dia-film ontwikkelen: 1 uur service· Kleur (deel) vergrotingen van negatief, foto of dia:1 Ox15 cm / 13x18 cm / 20x28 cm / 28x35 cmbinnen 5 minuten· Bedrijfs-reportagesGibbons~ ',\", In juni wordt de actie ';A.lle Vrienden hand in hand, voor het nieuwe gibbonei-~ I, laat, volgens een aantal mensen in Blijdorp, te wensen over. DaaromIzijn ze met een plan gekomen om de gibbons een nieuw verblijf te ge-, ~ \ ven, waarin ze hun natuurlijke gedrag beter kun nen uitoefenen, In/ .....:. dit artikel kunt u lezen hoe gibbons zich in de natuur gedragen enl ,... 'wat er dan ook in het nieuwe verblijf in Blijdorp moet komen, ZoÎ -kunt u zien, dat uw geld heel doordacht wordt uitgegeven aan1 een prachtig gibbonverblijf, waarmee de gibbons heel erg~ \ blij zullen zijn, Tekst: Marc Damen Foto: G. van der\1 ~~_"" Linde Illustraties: Diergaarde Blijdorp\ ~ Gibbons voortbewegen wordt zelfs wel eens omschre-\1 '; '/ behoren tot de fa- ven als "vliegen". Het is heel verbazend om1\ " ,1 1 / milie van de te zien hoe gemakkelijk zij zich door de\\.,' ,,J'.....'" j mensachtigen. Hier- boomtoppen bewegen en te zien hoe wend-\ rtoe behoren verder baar ze daarbij zijn. Binnen het geslachtook nog de mens- bestaan ook weer een heleboel gibbonsoor-~\~apeGnl' bebnodnes mwoenrdse~l' n ten, die elk een ander verspreidingsgebiedhebben. In gebieden waarin twee gibbon-~ hierin wel als soorten gevonden worden treft men ook wel\i een aparte fami- kruisingen aan. Het is heel moeilijk om de, lie gezien. verschillende soorten uit elkaar te houden,Een van debelangrijksteverschillenten opzichte van de mensapen en daarmeeook de mens is, naast de veel kleinere hersenen,vooral het hebben van sterk verlengdehoektanden. De familie van de gibbons bestaatuit twee geslachten; ten eerste desiamangs, die onder andere in Burgers' Dierenparkin Arn hem te zien zijn. Daarnaast iser ook nog het geslacht der "echte gibbons",waarover dit verhaal gaat.Gibbons zijn veel kleiner en slankerdan de grote siamangs. De hangarmen zijnbij een gibbon nog langer en dankzij de zeersmalle grijphanden zijn zij als het ware "geboren"voor het slingeren in boomkruinen. Demanier waarop zij zich door de boomkruinenomdat ook de kleuren van de vacht binneneen soort heel variabel kunnen zijn.Het is niet zo vreemd, dat we in driewerelddelen slingerende apen tegenkomen.Immers, vanwege de dichte begroeii ng zoalsdie in regenwouden aangetroffen wordt, isdeze manier van voortbewegen veel snelleren kost veel minder energie dan lopen. Maarterwij l de Zuidamerikaanse slingeraap daarbijnog een staart als "vijfde" of beter als "eerste"hand gebruikt en terwij l de Afrikaansefranjeapen weinig slingeren, zijn de staartlozegibbons in Zuidoost-Azië geheel aangewezenop de lange onderarmen. Maar juist daardoorhebben ze die enorm lange armen zospeciaal kunnen ontwikkelen, waardoor zeecht lijken te "vliegen ", Ze zijn zelfs zó behendig,dat ze op deze manier vogels uit deKAREL DOORMANSTRAAT 34 A 010 - 413 55 11

lucht kunnen vangen! Vanaf de verende takkenvan hoge bomen overbruggen zeineens een afstand van wel twaalf meter.Overigens gaat het niet altijdgoed en "mist" een gibbon ookwel eens een tak. Er zijn namelijkregelmatig gibbons metbotbreuken aangetroffen.Een ander zwak puntvan gibbons, waarvandierentuinen handiggebruik kunnenmaken, isde niet ongegrondeangstvoor water. Gibbonskunnennamelijk niet zwemmen;in principe zouhet ze geleerd kunnenworden, maar hun dikkevacht zou zich inhet water zo snel volzuigen,dat zevrijwel direct kopjeonder gaan.Ook in dierentuinenkomen er regelmatig gibbons om dooreen verdrinkingsdood. Vaak is dit een foutvan de dierentuin; veel gibbons zijn geen watergewend en zien dat dus ook nietvoldoende als een gevaarlijk element.Blijdorp zou haar gibbons dus langzaam aanhet water moeten laten wennen.de jongen dan ongeveer vier à vijf jaar oud.Na zeven jaar zijn ze geslachtsrijp.De dagorde van een familiegroep isstreng geregeld. Iedere gibbongroep heefteen eigen territorium waarin geslapen wordt.Gibbons slapen meestal zittend, maar in dierentuinenworden ze ook wel ruggelings ofop een zij aangetroffen. Het territorium is ongeveertwaalf hectare groot. Zodra degibbons wakker zijn, beginnen ze met "zingen",om hun eigen gebied af te bakenen.Dit zingen kan het beste omschreven wordenals "huiltonen". Dit kan soms wel meer daneen uur duren. Iedere soort heeft overigenszijn eigen gezang, hoewel de verschillen voormensen moeilijk hoorbaar zijn. Tussen de territoriavan de afzonderlijke gibbon-groepenliggen stukken niemandsland. Na het gezangtrekken de gibbons naar dit gebiedom te eten. Hun voedsel bestaat uitboomvruchten, bladeren, knoppenen bloesems; verder verzamelenze boommieren en andere insekten,slakken en kleinegewervelde dieren. Ze halenook wel vogelnestenuit en zelfs vangen ze,zoals eerder beschreven,vogels uitde lucht!Tijdens dezeeetperiode hebbendeverschillende groepencontact metelkaar en kunnen diereneen nieuwe groepkiezen. Na het etentrekken de gibbonszich terug in het eigenterritorium.Blijdorpzou dit dagritme,dat zich overigens twee keer op een dagafspeelt, kunnen imiteren door de gibbonspas na het morgengezang naar buiten te laten.Dan verplaatsen ze zich van hetslaapgebied naar het terrein waar gegetenkan worden. Op deze manier is tevens hetgeluidsniveau van het gezang tot een aanvaardbaarniveau teruggedrongen, want hetis over een flinke afstand te horen.Nog niet zo lang geleden was een gibbongeboorteeen zeldzame gebeurtenis indierentuinen. De eerste gibbon die buitenhet Aziatische vaderland geboren wordt, zagin 1936 in het Deense Aarhus het levenslicht.De Verenigde Staten (i.c. Philadelphia) volgdenvier jaar later. In Duitsland moest menzelfs nog tot 1961 wachten, waarbij Berlijnhet spits afbeet. Gelukkig is er in korte tijdtoch een heleboel bereikt, want tegenwoordigbehoort een gibbongeboorte niet meertot de uitzonderingen. In de Nederlandse dierentuinendoen de gibbons het erg goed:naast Blijdorp hebben Artis, het Noorder Dierenpark,Ouwehands Dierenpark, SafariBeekse Bergen en Apenheul withandgibbonsen bijna in alle dierentuinen krijgen zeregelmatig jongen. Zowel Safari Beekse Bergenals Artis hebben ook nog de heelzeldzame witwanggibbon, waarmee BeekseBergen zelfs fokt en tenslotte heeft DierenparkAmersfoort een mannetjesgroep van dezwarte gibbon of oenka. Zeker voor de withandgibbondie in Blijdorp gehouden wordtziet de toekomst er rooskleurig uit. Het zoumooi zijn, als de volgende gibbon, die inBlijdorp ter wereld komt, op het eiland geborenwordt!Gibbons leven in familieverbandendie bestaan uit één mannetje, één vrouwtjeen hun laatste paar jongen. Het is afhankelijkvan de tolerantie van de ouderdieren hoelang de jongen bij de familie mogen blijven.In Blijdorp bestaat de groep meestal uit de vader,de moeder en de laatste twee jongen.Zodra het vrouwtje weer drachtig is, merkende verzorgers dat ze het oudste jong langzaamuit de groep wil drijven. Meestal zijn

8~~ CARMEN HALLElVSl..• -. o~1( ~~:. • ~ Speciaal slagerij in ISC gekeurd ~• Runder-, varkens- en kipscharrelvlees 4-• Tevens scharrelvleeswarenWordt het voor U geen tijd 0'" voor(h)eerlijk scharrelvlees te kiezen?NL.S.221Scharrelslagerij Dolf en Carmen HallenslebenBurg. Baumannlaan 142a - 3042 AG Overschie - Tel.: 010-415 76 83Hobby CENTRUMMAGAZijN BlïdoRp.••..••.; NobElSTRAAT 112I ~079 SP ROTIERdAMr TElEfOON 010 ' 466 ~1 80i GEREEdschAPPEN • IJZERWARENElEkTRA • SANiTAiR • VERf • SlEUTElsERVicE~ - H. Maurik en Zn~specialist inAardappelen, groente en fruit.Vers gesneden rauwkost,vruchtensalade en stamppotten.Statensingel1273039 LT Rotterdam11'010 - 4661671De Vriendvoor uwogen en oren.J a, gratisOhr./mevr: .. .ik word ook "Vriend" van Blijdorp enontvang bij mijn lidmaatschap tweekaartjes voor Blijdorp of Artis envier maal per jaar "Vriendennieuws".Adres: . _.. .. .. _.. . .• ... .. .... ... ... .... . .. .... .... .. .. ... ...Postcode/plaats:Geboorte datum:Giro/bankrekening:Telefoon: ... ... .. .. . .. .. ..... .. .. .. .. ..Ik betaal na ontvangst van een acceptgiro.en. Deze keer lijkt hetjdelijk te zijn, omdattwaalf jaar in de huw­Daarom ging zij naarnster, waar bul:htte. Aanvankelijk hadde aanwezigheid vanJrger Karl-Heinzeite zich aan te passen,3t het steeds beter.één van de Vrienden.peciale voorliefde voor)ina" nog wel eens opweerin Münster enIfs meedoen in den Blijdorp had verehaar afkomst zo snellU zelfs reclame maakt.. !der Linde.~•IjDe specialist voor uw touringcarreis,zoals:• Dagtochten• Bruiloften• Personeelsreizen • Schoolreizen• Excursies• Meerdaagse reizen0181 - 331220Rijksstraatweg 36 - Hellevoetsluis - Telex 29610 - Fax 0181 . 312368Aangemeld door het lid:Dhr./mevr.:Telefoon:SOlloystraat 6-a • 3039 ZT Rotterdam · Tel: 010 - 467 66 17

6· . :. ~•"-. o~~Word:(h)e4Schar!Burg. Baumannla:Hobby CEMAGAZijN INobElsTRAAT 112}m9 SP ROTIERdAMTElEfOON OIO ' 466 ~I 1GEREEdschAPPENElEkTRA • SANiTAiR • VI8ernhardine toch .....c..~o"'C.­ .-Op 30 oktober 1995 vertrokBernhardine, de eerste olifant die in Blijdorpgeboren werd, ten tweede male uit Nederland.De eerste keer was dat nog van zeertijdelijke aard, om de verwende jongedameeen beetje op te voeden. Deze keer lijkt hetallemaal wat minder tijdelijk te zijn, omdatBernhardine met haar twaalf jaar in de huwbareleeftijd verkeert. Daarom ging zij naarde Allwetterzoo in Münster, waar bulAlexander haar opwachtte. Aanvankelijk hadBernhardine, ondanks de aanwezigheid vande haar bekende verzorger Karl-HeinzBehring, heel veel moeite zich aan te passen ,maar de laatste tijd gaat het steeds beter.Gerda van der Linde, één van de Vriendenvan Blijdorp, die een speciale voorliefde voorolifanten heeft, gaat " Dina" nog wel eens opzoeken.Laatst was zij weer in Münster enzag zij Bernhardine zelfs meedoen in deshow. Maar niemand in Blijdorp had verwacht,dat Bernhardine haar afkomst zo snelzou verloochenen en nu zelfs reclame maaktvoor de Allwetterzoo .... !Foto's: G. van der Linde.f ~ -H.M,~specialiAardappelen, groVers gesnedenvruchtensalade enStatensiw3039 LJ Ro1r01O - 4~De specialist voor uwzoals:• Dagtochten• Personeelsreizer• Excursies0181Rijksstraatweg 36

Birma (deel 1 )Dit is de geschiedenis van misschien wel de meest indrukwekkende olifant die Europa dezeeeuw gekend heeft. Niet alleen het feit dat de olifant in kwestie ook nog in Blijdorp geweest ismaakt het voor de Vrienden van Blijdorp interessant, maar het hele verhaal geeft tevens eengoede indruk hoe het houden van (en omgaan met) olifanten door de tijd heen veranderd is.Deze reeks artikelen is een bewerking van een artikel dat Or. Ernst Rühmekorf, oud directeurvan de Ruhr Zoo in Gelsenkirchen, schreef als bijdrage aan het jaarverslag van deze dierentuin.Het werd daar in 1983, 84 en 85 in drie delen gepubliceerd. Wolf-Dieter Gürtler, manager vande Ruhr Zoo Gelsenkirchen, vulde het, speciaal voor de Vrienden van Blijdorp, aan met meerrecente informatie. Daarnaast komen er aanvullende gegevens uit het boek "E lefanten in Zoound Circus", dat in juni 1993 door de European Elephant Group uitgegeven werd . Alle bovengenoemdepersonen en instellingen, die aan de totstandkoming van deze bewerkingbijgedragen hebben, worden heel hartelijk bedankt voor hun medewerking.Foto's: Archief Ruhr Zoo Gelsenkirchen en European Elephant Group.Bewerking tekst: Marc Damen.Olifanten spreken tot de verbeelding.AI eeuwen lang zijn mensen geobsedeerddoor olifanten; waarschijnlijk vanwege hunhele voorkomen. Olifanten zien er ook uit alsprehistorische wezens, die echter de Ijstijdoverleefd hebben. Misschien bestaan er daaromzoveel fabels en verhalen rond olifanten.Zo hebben mensen eeuwen lang gespeculeerdhoe oud een olifant kan worden. Eenvoormalig directeur van de dierentuin vanNürnberg, Dr. Alfred Seitz, heeft zelfs eenhele studie verricht naar literatuurvermeldingenvan leeftijden van olifanten. Zo vond hijdat Alfred E. Brehm in de negentiende eeuwberichtte van een levensduur van 120 tot140 jaar. Bepaalde stammen in India gelovenzelfs nog steeds dat olifanten onsterfelijk zijn,hetgeen dierentuinen overigens niet slecht uitzou komen. Dr. Seitz voerde ook een studieuit naar de ouderdom van olifanten in mensenhanden kwam tot de volgende conclusie:"iedere olifant, die in een dierentuin ouderdan 50 jaar wordt, is een absolute uitzondering".Eén van die uitzonderingen wasKithany, die in 1983 in de dierentuin vanFrankfurt stierf, en 57 jaar oud geworden is.Onze "eigen " Rotterdamse Sonny is op ditmoment één van de oudste olifanten in Europaen misschien is ze wel dè oudste. Volgensde "officiële" cijfers is zij tussen 1943 en1945 in Thailand geboren en op 18 juli 1950naar Blijdorp gekomen. Er zijn echter ook ledenvan onze Vereniging, die menen Sonnynog in de oude Rotterdamsche Diergaardegezien te hebben. Van één olifant kan bewezenworden dat ze nàg ouder is geworden endat is Birma. Deze olifant stierf in 1981 in dedierentuin van Gelsenkirchen en was toenminstens 63 jaar oud. Echter, niet alleen haarleeftijd is opmerkelijk, maar over haar hele levensloopzou een flink boek geschrevenkunnen worden. Wij beperken ons hier echtertot een reeks artikelen.De geschiedenis van Birma gaat terugtot 1924. In dat jaar kocht de dierenhandelaarL. Ruhe uit Alfeld (Duitsland) het dier,samen met andere olifanten van de "SteelBrothers Burma Trading Company". Dezehandelsfirma hield zich hoofdzakelijk bezigmet de handel in teakhout. De olifanten werdendoor hen ingezet bij het transport vanhet hout uit de bossen naar het basiskamp.Voor dit doel werden de olifanten (alleenkoeien) uit de wildernis gehaald en tam gemaakt.Dit deed men door iedere olifant 24uur per dag te laten begeleiden door één persoon,"mahout" genaamd. Als dezevrouwtjesolifanten eenmaal tam waren, werdenze wel weer, als ze gedekt moestenworden, losgelaten . Na de bronst keerdenze, als ze gedekt waren, vrijwillig terug en kregenhet kalf ook in aanwezigheid va.nmensen. Het is niet bekend of Birma in hetwild geboren is, of in het kamp van deBurma Trading Company.Op een van de eerste olifantentransportenna de Eerste Wereldoorlog in 1924,kwam Birma over zee naar Duitsland. Zo'ntransport was destijds een gewaagde onderneming.Aan de lange reis waren vele risico'sverbonden: in de eerste plaats was natuurlijkde kans op een flinke storm niet gering. Daarnaastbestond er het risi co, dat de dierenwild zouden worden omdat ze dit niet gewendwaren; daarbij komt nog, dat ze opzo'n (vracht)schip niet zo stevig vastgemaaktkonden worden. Een ander probleem wasook nog de voedsel- en watervoorziening; ermoest voldoende aan boord zijn èn hetmoest niet bederven of gaan rotten. Als mendan eenmaal veilig Europa bereikt had, danwas de afzet van deze olifanten nog een probleem.Als gevolg van oorlog en inflatiekonden maar weinig mensen zich een olifantpermitteren. Ruhe verkocht Birma aan hetdestijds bekende circus Kludsky. Op dit momentwas Birma naar schatting zes jaar ouden moet dus, ongeveer, in 1918 geboren zijn.Circus Kludsky wildeconcurrerenmet de twee grootsteci rcussen vanEuropa, Krone enSarassani. Om ditte bereiken bouwdemen eenenorme olifantenkuddeop, die 24of 25 dieren telde.Onder deze olifantenbevonden zichliefst 7 bullen: 6Aziatische en éénAfrikaanse. CircusKludsky reisdevooral rond inOostenrijk, Joego­Slavië en Italië.Circus Krone encircus Sarassani wisten echter de krachten tebundelen en kregen gedaan dat circusKludsky niet in Duitsland mocht komen. Alsgevolg van de crisis, die eind jaren 20 begon,alsmede van de enorme kosten die het onderhoudenvan zo'n grote kudde olifanten metzich meebracht, ging het snel bergafwaartsmet circus Kludsky. In december 1933 washet circus te gast in Wenen, waar in de Kerstnachteen revolutie uitbrak. Daarbij werdveel geschoten en vielen vele doden. Het circuskreeg uit veiligheidsoverwegingen eenspeelverbod en dat was voor het toch alnoodlijdende circus de genadeklap. Kludskybesloot daarom het circus op te heffen. Hetgrootste deel van de dieren (het waren er intotaal meer dan 500!) gaf hij aan de leveranciersterug. Zo werden er heledressuurgroepen met verzorgers en artiestennaar Alfeld, maar ook naar andere plaatsengetransporteerd.Birma en 15 andere olifanten uit circusKludsky werden uiteindelijk door JosefHack, een ervaren olifantendompteur, overgenomenen voor het circus Amar Frères naarFrankrijk gebracht. Op 22 februari 1934 verlietdit transport Wenen. Josef Hack had zijnnieuwe groep destijds al zo goed onder controle,dat hij de olifanten in een rij bij hetstation kon opstellen. Bij deze gelegenheidontstond ook de oudste foto, waarop Birmaduidelijk te herkennen is (zie afbeelding). Opdat moment is Birma ongeveer 16 jaar oud.Birma is op de foto het vijfde dier van links.Direct rechts van haar staat "Piccolo", de laterevader van ':

gemiddelde olifant toch wel w.atwoter is.Een olifant moet dus op de knleen gaan, omeen wagon in te kunnen. Soms moeten deolifanten zelfs kruipend de wagon In! Alszo'n dier eenmaal binnen is, kan deze, vanwegehet enigszins gebogen dak, net staan. Ineen wagon passen dan ook niet meer dandrie olifanten, tenzij het om heel jonge dierengaat.Op een nachtelijke treinreis naarDouai, in Noord-Frankrijk, gebeurde iets heelbijzonders: Birma's eerste jong werd geboren!Op 3 augustus 1936 kwam "August" terwereld. Birma was zó opgewonden, dat zehet hele binnenwerk van de wagon sloopteen slechts met heel veel moeite door JosefHack tot rust gebracht kon worden. Eenmaalin Douai aangekomen liet hij ze, samen met'.de twee andere olifanten uit de wagon, los.August was de eerste olifant, die in Frankrijkgeboren werd. Zoals reeds eerder gezegd,was Piccolo de vader van dit jong. Nadat ereerder in circus Kludsky al twee Aziatische olifantengeboren waren, was dit de derdeolifant die in een circus het levenslicht zag.Volgens de European Elephant .Group was dit de 24ste Aziatische olifant diedeze eeuw, in Europa, ter wereld kwam. Erwerden vrij regelmatig olifanten geboren,vooral in de dierentuinen van Wenen, .Kopenhagen, Berlijn, München en bijHagenbeck, in het latere Hamburg. Met. .name in München verliep de fok met Aziatischeolifanten voorspoedig; tussen 1932 en1935 werden liefst vijf jongen geboren. Ditsucces valt voor een deel toe te schrijven aande hechte band, die de verzorgersmet hun dieren hadden. Tegenwoordighebben ook. .dierenverzorgers een veertlg-ungewerkweek, waardoor zetoch, logischerwijze, het grootstedeel van de week niet bij deolifanten zijn. Vroeger woondende olifantenverzorgers vaakbij hun dieren in de stal. Zewerkten zeven dagen in deweek en sliepen zelfs bij hundieren in de stal. Dit had natuurlijktot gevolg, dat de bandtussen olifant en verzorger veelhechter was dan nu ooit het gevalkan zijn. Een verzorgermerkte destijds dan ook veel beterwanneer de olifantvruchtbaar was, en wanneer hetmoment gekomen was om ereen olifantenbul bij te halen.Dat kon dus best wel eens middenin de nacht zijnl Overigensmoet hierbij ook gezegd wordendat er, vanwege hetnauwere contact en de constructievan de toenmaligeverblijven, veel meer (dodelijke)ongelukken gebeurden, dan tegenwoordighet geval is.Circus Amar bracht, metde hele kudde olifanten, de wintervan 1936/1937 in Parijsdoor. Birma en haar jong warensamen dè topper van het circus. Iedereen inParijs, en ver daarbuiten, vond de geboortezó belangrijk, dat twee coryfeeën uit die tijd,Josefine Baker en Maurice Chevalier, aanbodende jonge olifant op het podium tedopen. Zo werden Birma en haar zoon inheel korte tijd de publiekslievelingen van deParijzenaren.Maar de carrière van Birma voerdehaar weer naar andere plaatsen. In de lentevan 1937 ging de hele olifantenkudde naarItalië om mee te spelen in een heel grote historischefilm, namelijk "Scipio Africanus". DeAziatische (I) olifanten kregen fantasievolle"harnassen " omgehangen en traden op als deolifanten van Hannibal. Natuurlijk deed dekleine August ook mee en hij wist de historischescenes zichtbaar op te vrolijken.Overigens bedroeg de afstand tussen het stationen de plaats waar de opnamen gemaaktwerden ongeveer 20 kilometer; een afstanddie door de dieren te voet werd afgelegd.Na de filmopnamen in Italië keerdenBirma, haar zoon August en de overige 15 olifantennaar circus Amar terug. De olifantenreisden met het circus verder door West-Europa.Helaas kwam August tijdens de TweedeWereldoorlog om het leven.In 1938 werd Birma opnieuw doorPiccolo gedekt. Niet lang daarna moest dedompteur van de groep, Josef Hack, de olifantenvan circus Amar verlaten. Een deelvan de dieren, waaronder ook Birma, werddoor het Strassburger circus overgenomen.Tijdens een gastvoorstelling inAmsterdam, in de nacht van 21 op 22 november1939, werd het tweede kalf VanBirma geboren; een vrouwtje dat de naam"Gina" kreeg. Er zijn twee verhalen die deherkomst van deze naam verklaren: een eersteverklaring voor de naam "Gina" is dat hetdier naar de vrouw van de circuseigenaar,Regina Strassburger, genoemd is. Een andereverklaring is echter dat de naam de winnendeinzending van een namenwedstrijd is. Denaam "Gina" bestaat in die verklaring uit 4letters, die de afkorting zijn van "Geboren InNederland, Amsterdam".Inmiddels was de Tweede Wereldoorlogbegonnen. Als gevolg hiervan maakteiedereen in Nederland zich grote zorgen endus daalde het circusbezoek enorm. Het circuskon vanwege de verschillendegevechtslinies niet met de olifanten en anderedieren uit Nederland wegtrekken en duskon het circus Birma en haar kalf niet meerhouden. Daarom gingen beide dieren op 15december 1939 naar Artis in Amsterdam.Birma had tijdens haar circuscarrière allerleikunstjes geleerd. Zo kon ze mondharmonicaspelen, rechtop zitten, op haar kop staan enzelfs een beetje "dansen"l Die "dans" bestonduit ritmisch uitgevoerd pasjes en hetheen en weer bewegen van haar kop. Dezedressuurstukjes kwamen Artis bijzonder goedvan pas, want ook dierentuinen hadden tekampen met dramatisch dalende bezoekscijfersen dit leverde Artis aardig wat extrabezoekers op.

..Verentooien en opperhoofden ...Verslag van de voorjaarsexcursie naar het Noorder Dierenpark Emmen. Tekst: Rien Stolk.Foto's: Noorder Dierenpark Emmen (1 l, Raymond van der Meer (2), S. Sheermahomed (2) enP. Stolk (3).Restaurant Alexander' Kruiskade 12 • 3012 EH Rotterdamtelefoon 010 414 07 44Voor leden van de Vereniging Vrienden Van Blijdorp serveren wij het?'ll{~~"l'~ll1l."Voorwaarden:• Reserveren gewenst• o.v.v. registratienummer• Prijs: f 45,- per persooninclusief:1 apéritief, 1 glas wijn, 1 kopje koffielGndermenu f 22,50Op verzoek speciale offerte voor partijenIdeaal ill combillatiemei uw avondje uil inTheater of BioscoopOp zaterdag 27 april zouden we om8.00 's morgens met 96 Vrienden naarEmmen reizen. We vertrokken echter eenhalf uur later omdat de bussen in de Beneluxtunnelwerden opgehouden. Nadat weonderweg een kopje koffie gedronken hadden,arriveerd en we toch nog redelijk op tijdin het Noorder Dierenpark.Daar was voor ons een aanta l rondleidingengeregeld . Deze vonden plaats ingroepen van ongeveer 25 mensen. Bij enkeleverblijven kregen we ook een kijkje achter deschermen. Zo kregen we bij de slangen eenprachtige python, de grootste wurgslang opde wereld, te zien. Na een duidelijke uitlegmochten we het dier ook nog even aanraken.Ik vond dit een machtige ervaring,hoewel de meeste Vrienden er toch niet al teveel van moesten hebben ..JlLBAUME & MERCIERGENEVEDISTRIBUTEUR AGRÉÉJUWelie~HOrlOgerBob LangendamStadhoudersweg 105 - 107, RotterdamTel. : 010 - 465.00.65 en 465.34.00HetROTTERDAMSOPERAKOORviert in 1998 haar 75 jarig jubileum.Voor ons thans 170 leden tellendekoor zoeken wij met spoed-in de eerste plaats-TenorenAndere belangstellenden zijn welkom,mits er plaats is. Telefonischeinformatie te verkrijgen bij hetsekretariaat onder telefoonnummer010 501 8281naar het binnenverblijf. In het NoorderDierenpark Emmen leeft een kudde van 5volwassen en 3 jonge dieren. Onlangs is eruit de dierentuin van Kopenhagen een jonggekomen, die we met zij n nieuwe soortgenotenzagen spelen.Vervolgens gingen we ri chting vlindertuinwaar we uitleg kregen over deontwikkeling van rups via een pop tot eenprachtige vli nder. Zo kregen we onder andereeen gigantische rups te zien. Later groeitdeze rups uit tot één van de mooiste engrootste vlinders, de atlasvlinder, maar hijwordt slechts 7 tot 10 dagen oud ...... In deVlindertuin leven niet alleen vlinders, maarook kolibries. Ze broeden hier zelfs regelmatig,hetgeen toch niet vaak in dierentuinenvoorkomt. De kolibries hebben een duidelijkefunctie in de vlindertuin: als biologischeongediertebestrijders zorgen ze ervoor dat devlinders niet in de webben van sp innen terechtkomen.

Na de rondleiding hadden we nog genoegtijd om op eigen houtje de rest van detuin te bezichtigen. Het Noorder Dierenparkis fantastisch opgebouwd. De meeste dierenbeschikken over grote terreinen die er zeernatuurlijk uitzien. Onder deze grote verblijvenliggen de binnenverblijven van demeeste dieren. Op deze manier wordt deruimte, die het dierenpark ter beschikkingheeft, twee keer gebruikt!De Afrikasavanne, een van de paradepaardjesvan het Noorder Dierenpark, zal bijde meeste Vrienden wel bekend zijn. Op hetmoment is daar een wel heel bijzondere publiekstrekkerte zien, namelijk het jonge neushoorntje,dat na een draagtijd van 541 dagengeboren werd. Het is een zoon van vaderBort en moeder Gingabelle. Op de geboortevan een neushoorn heeft het NoorderDierenpark lang moeten wachten. Zehadden hier namelijk al sinds 1975 een paartje,maar die vonden elkaar "gewoon aardig".De stamboekhouder adviseerde er eenvrouwtje bij te nemen, om zo Bort wat meerte prikkelen. Dit heeft succes gehad, want op18 maart 1996 werd Kapamba, wat opperhoofdbetekent, geboren. Een wolk van eenbaby, die toch al 55 kilo woog. Later zal hijuitgroeien tot een kolos van 4000 kilo.Ook de rotspartijen en diverse watervallenin het verblijf van de kodiakberen zijnschitterend. De beren, 2 mannetjes en 3vrouwtjes, hebben hier een zeer natuurlijkeomgeving ter beschikking. Zij kunnen naarhartelust spelen, zwemmen en baden. Somskunnen ze zelfs, net als in de natuur, de vissenuit het water slaan.Als "toetje" bezocht ik de nieuwste attractievan het Noorder Dierenpark: hetAmeriCasa. In deze kas, geopend in mei1995, wordt een tipje van de sluier van hetZuidamerikaanse regenwoud opgelicht. Hierleven, in een wilde begroeiing van een hoopkleurrijke planten, heel wat verschillendediersoorten in hun eigen eco-systeem. Ik zager planten zoals de bekerplant jes en bananenbomen.Temidden van die planten levenook een heleboel diersoorten; niet alleenzoogdieren en vogels, maar ook reptielen,amfibieën en vissen. De meeste hiervan lopenin alle vrijheid rond. Zo kruisten onderandere roodbuiktamarins en groene leguanenons pad. Een deel van de dieren leeft,om de bezoekers en de beplanting te beschermen,toch op eilandjes. Dit geldtbijvoorbeeld voor de klauwaapjes, zoals depinchéaapjes,waarbijnog nietzolang geledeneentweelingter wereldkwam. Degoudenleeuwaapjes, die vanuit hier weer worden geherintroduceerdin hun leefgebied in Brazilië,hebben eveneens een plaatsje in deze kas gekregen.Ook een prachtige tentoonstellingvan allerlei verentooien, net buiten de kas,weet de bezoeker zeker te boeien. HetAmericasa is een schitterende copie van denatuurlijke leefomgeving, zelfs de hitte washetzelfde.AI met al was het een zeer geslaagde dag uit.

Van Hattum en Blankevoort bvIJzersterk in Beton!11 Tunnels en onderdoorgangen11 Sluizen en stuwen11 Bruggen en viaducten11 Kadermuren en steigers11 FunderingstechniekenVan Hattum en Blankevoort bvRegio ZuidGalateestraat 5 • Postbus 11275 • 3004 EG Rotterdamtelefoon: 010 262 0299 • telefax: 010 462 40 04Het Oceanium;een gesprek met Hans Post(deel 4).In de eerste aflevering van deze reeksartikelen over het Oceanium, in Vriendennieuwsvan juni 1995, schetste Hans Post dealgehele opzet van het Masterplan, legde hijuit hoe de besluitvorming rond het Masterplanin het algemeen en met betrekking tothet Oceanium in het bijzonder, tot standkomt en probeerde hij ons in gedachten alvastmee te nemen naar het Blijdorp vanongeveer 1998. In de tweede aflevering verteldeHans Post welke nieuwe concepten,zoals nieuwe technieken en logistieke aspectener in het Oceanium toegepast worden enlegde hij de gedachte achter de keuzeroutesen de hoofdmomenten uit. Vorige keer las uwat er in 1996 in het Roei Langerakpark gaatgebeuren en hoe de verbinding tussen de huidigeDiergaarde en het Roei Langerakpark totstand wordt gebracht. Dit keer gaan we weereen stukje verder en bespreken, onder andere,de nieuwe tijdsplanning. Ook komt deenergiehal ter sprake en brengt Hans ons opde hoogte van de laatste stand van zaken omtrentde soortkeuzes, waarbij er bijzondereaandacht voor haaien is. Tenslotte komt éénvan de problemen van de nieuwe vormgevingaan de orde en wordt uitgelegd hoeBlijdorp dit denkt op te lossen. Welk probleem?Dat leest u vanzelf.Hans, hoe ziet de nieuwe tijdsplanningeruit?In de eerste twee afleveringen vandeze serie heb ik het schetsontwerp besproken, hetgeen ook in een maquetteuitgewerkt is. De maquette, die ook tijdensde nieuwjaarslezing voor de Vrienden te zienwas, heeft een schaal van 1 : 200. Het is nude bedoeling dat we vóór deze zomer hetvoorlopig ontwerp afronden; dit zal dan eenschaal van 1 : 100 hebben en is dus een stukgedetailleerder. Het voorl opige ontwerp bevatook doorsnedes van een aantalbelangrijke delen. Het definitieve ontwerpwillen vóór de herfst klaar hebben. De maquette,die de Vrienden tijdens de nieuwjaarslezingte zien kregen, is eenvorm-maquette. Wat daarop te zien is, zegtnog niets over de inrichting; het geeft alleenaan hoe bepaalde onderdelen zich, qua volume,tot elkaar verhouden. Je krijgt eendriedimensionaal inzicht hoe het Oceaniumer als ruimte uit gaat zien, hoe de hoofdmomentenzich tot elkaar verhouden en hoe deversch illende lagen in het Oceanium zijn opgebouwd.Deze maquette dient als basis om,hetgeen in onze hoofden gerijpt is, te visual i­seren. Op deze manier neemt het plansteeds vastere vormen aan en kunnen westeeds verder gaan detai ll eren. Met het definitiefontwerp stappen we uiteindelijk naar deaannemers om een bestek en offerte op tevragen . Daar zullen nog de nodige bouwtekeningenaan voorafgaan.Zijn er al contacten gelegd met aannemers?Op dit moment denken we eroverwie onderdelen van het Oceanium of het totaalplanvoor ons kunnen realiseren. Er is eenaantal scenario's uitgedacht. Zo zouden wehet "turn-key"-model kunnen toepassen. Dathoudt in dat je een firma de gedetailleerdeplannen en (bijna letterlijk!) de sleutel vanhet bouwterrein geeft. Pas als het projectklaar is, krijg je de sleutel terug en kun je hetproject direct in gebruik nemen. Dat heeft alsvoordeel dat we ons, na al die jaren voorbereiding,eindelijk weer eens op iets anderskunnen richten . Nadeel is echter, dat we veelminder invloed hebben en eventuele wijzigingenpas achteraf aangebracht kunnenworden. Hiervoor heeft zich al een Japansefirma bij ons gemeld, die in de VerenigdeStaten en in Japan al verscheidene groteaquaria gebouwd heeft. Toch zullen we dezemethode waarschijnlijk niet toepassen, hoewelwe de voordelen van het systeem nietonderschatten. We willen toch graag nauwbij het project betrokken blijven, zodat we

eventueel nog wat bij kunnen sturen.Een andere optie voor het bouwenvan het Oceanium is het net zo te doen alsTaman Indah gebouwd is. Daarbij neemtDiergaarde Blijdorp zelf de hele regie in handen,waarbij we opdrachten uitdelen aanverschillende aannemers en we dus alles ineigen hand houden. Dit stuit ook weer opproblemen omdat we op sommige gebiedengewoon niet de kennis en ervaring die nodigis in huis hebben. Waarschijnlijk zal er gekozenworden voor een tussenvorm. Hierbijtekenen we heel gedetailleerd tot en met hetdefinitieve ontwerp. Vervolgens delen we,met een eigen projectleider, ieder hoofdmomentop in verschillende werkzaamhedendie we uitbesteden. Van verschillende kleinereprojecten binnen het Oceanium kan welweer een turn-key project gemaakt worden.We geven een firma bijvoorbeeld het programmavan eisen en het definitief ontwerpvan het Caraïbisch rif, waarin staat wat er preciesin en om dat rif moet komen en latendeze firma haar gang gaan. Op het momentlijkt de laatste optie het meeste kans te maken, maar niets is nog zeker.Het is een heel vreemde gedachtedat het Oceanium alweer verouderd is ophet moment dat het klaar is. In 1 999 wordter iets geopend, dat gebouwd is naar de ideeënuit 1995 en dan dus in feite alweerachterhaald is. Dat is heel moeilijk voor testellen en dwingt ons eigenlijk om vooruit tekijken. Je moet nu zeker geen concessiesdoen en absoluut niet klakkeloos gaan kopiërenvan andere tuinen, want dat is dan alhelemaal achterhaald.Hoe denkt Diergaarde Blijdorp al hetgeld bijeen te brengen?Tegelijk met de ontwikkeling van hetOceanium zelf, voeren we gesprekken metde Gemeente over gemeentegarantie en metbanken over langlopende leningen . De renteis laag op het moment, hetgeen voor leningenzeker niet ongunstig is. Ook nemen weruimschoots de tijd om de beste en financieelgunstigste oplossing te vinden. Een deelvan het benodigde geld dient ook uit sponsorbijdragenen subsidie te komen . Gelukkig iser ook binnen het Bestuur van DiergaardeBlijdorp een hoop financiële kennis aanwezig.Wat is de Energiehal en wat gaat ermeegebeuren?De Energiehal is een sporthal, die ookgebruikt wordt voor house-parties, boekenbeurzenen rommelmarkten. De Gemeenteis echter niet zo gelukkig met de hal en lijktdeze af te willen stoten . Blijdorp heeft de Gemeentehaar interesse getoond en eensymbolisch bod op de Energiehal gedaan.We willen daar graag met de Gemeente overonderhandelen. Binnen de Diergaarde zijn alde meest uiteenlopende plannen aangedragen,als nieuwe bestemming voor deze hal.Het meest rigoureuze (en tevens het meestwaarschijnlijke) plan is het afbreken ten behoevevan parkeergelegenheid. Maar je zouer ook gasten-accommodaties van kunnenmaken, of de hal gebruiken voor indoor-fokprogramma'sachter de schermen, of je kunter een permanente tentoonstellingshal vanmaken . In dat geval zou je het zelfs kunnenombouwen tot een fantastisch prehistorischindoor-exhibit waar je met een bootje doorheenvaart: afwisselend maak je kennis metdinosauriërs, vulkanen, mammoeten enprehistorische mensen. Dit laatste zijn voorlopignog slechts fantasieën van enkeleBlijdorp-medewerkers .... Om even terug tekeren tot de realiteit: waarschijnlijk beslist deGemeente nog dit jaar over de toekomst vande Energiehal.Is er al wat meer bekend over de keuzevan de diersoorten die in hetOceanium gehouden gaan worden?Naast zeeotters, waarmee we inmiddelsaardig wat ervaring hebben opgebouwd,zijn we op het moment heel erg met haaienbezig. Er is een aantal scenario's uitgewerktom in 1999 in het Oceanium hamerhaaienen tijgerzandhaaien te kunnen gaan houden.Het eerste scenario is dat we, vlak voor deopening van het Oceanium grote haaien aanschaffen,die naar Blijdorp overbrengen endan in het Oceanium zetten . Een ander scenariois, om nu al jonge haaien op te nemen.De Amazonehal wordt hierbij omgebouwdtot opkweekbassin, waarin de jonge haaie~in een paar jaar tot flinke dieren kunnen UItgroeien.Deze oplossing heeft echter eenaantal consequenties, want er zal een flinkezoutwatervoorziening moeten komen. Het iste hopen dat die installatie dan te hergebruikenis in de bestemming die deze hal daarnakrijgt, maar deze zou ook in het Oceaniumzelf te gebruiken zijn. Er zullen dus dit jaarheel wat werkzaamheden aan de Amazonehalplaatsvinden, allemaal met het oog ophet Oceanium. Hier houdt vooral de speciale"waterwerkgroep" zich mee bezig. Ook zijnzij op het moment bezig met de discussie omzèlf zout water te maken, of het een paarkeer per jaar uit zee te halen. Daarbij wordtook berekend wat het goedkoopste is.Op het moment richten we ons duseven op de haaien. Daarnaast zijn er natuurlijkwel contacten met de dierentuinen dievoor ons interessante soorten hebben. Zo wetenwe inmiddels al een heleboel gegevensover de zeekoeien in Europa. Maar er zijnnog geen dieren "gereserveerd"; dat komt ineen later stadium . Het is in principe niet debedoeling dieren uit het wild te halen, puurom de eigen collectie te verrijken. Dat pastnatuurlijk ook totaal niet in de doelstellingvan de Diergaarde: "natuurbehoud, soortbehoud".We kloppen dus zoveel mogelijk aanbij collega-dierentuinen en het zal ons bestnog wat hoofdbrekens kosten om de gewenstedieren bij elkaar te krijgen . Waar halenwe bijvoorbeeld zo gauw vijf walrussen vandaan?Alleen als we denken een verantwoordfokprogramma op te kunnen zetten, lijkt onshet toelaten van "wildvang" legitiem, maardan alleen onder strikte voorwaarden .Hoe wordt, niet alleen in het Oceanium,maar in het hele Masterplan,rekening gehouden met de specialiteitenvan Blijdorp? Zo staat er maaréén ijsberen perk gepland, terwijl ertwee vrouwtjes tegelijk een jong kunnenkrijgen . Ook staat er, .bijvoorbeeld, in de "Maleise bosrand"maar één perk voor anoa's, terwijlBlijdorp twee fokstellen heeft.Als je goed naar de maquette van hetOceanium kijkt, zie je dat het ijsberenverblijfbestaat uit verschillende deelcompartimentenen vanuit meerdere kanten door het publiekte zien is. Het publiek ziet echter alleen deshowruimte, want daarnaast is er zeker ruimteom twee vrouwtjes met jongen te kunnensepareren. Ook de man kan in een ruim verblijfapart lopen. In tijden dat er niet gefoktwordt, kan er eenvoudig één groot verblijfvan gemaakt worden.Wat betreft de andere dieren zoals bijvoorbeeldanoa's en kleine panda's wordthet moeilijker. Een dierentuin die niet volgenshet werelddelen principe ingedeeld is,kan zijn drie of vier koppels kleine panda'sover de hele tuin verspreiden, waardoor hettoch aantrekkelijk voor het publiek blijft. Wijzijn gebonden aan de continenten. Om eindelozerijen met dezelfde diersoort tevoorkomen, worden er achter de schermenook nog fokstellen gehouden. Zo zou er bijvoorbeeldin een niet voor het publiektoegankelijk deel van de "Maleise bosrand"nog een koppel anoa's kunnen lopen. Aande rand, bij de Van Aerssenlaan , langs hetachterpad waar zich nu de Indische antilopenbevinden, willen we een soort kleinfokstation inrichten, wat voor het publiekniet toegankelijk zal zijn.De redactie bedankt Hans Post ten vierde male heel hartelijk voor zijn welwillende medewerkingaan dit artikel en wenst iedereen in Diergaarde Blijdorp, die betrokken is of zichbetrokken voelt bij deze "mammoet-klus", veel succes. Of er in de augustusuitgave van "Vriendennieuws"weer iets over het Oceanium te lezen valt, hangt af van de vorderingen van hetProjectbureau. Zoals beloofd blijven we u op de hoogte houden.

Najaarsexcursie naarSafari Beekse Bergenop 21 september 1996Op de Algemene Ledenvergadering van 20 april j.1. heeft het Bestuur de leden voorgesteld omdit jaar Safari Beekse Bergen als reisbestemming voor de najaarsexcursie te kiezen. De daar aanwezigeleden hebben hiermee ingestemd, zodat de leden van de Vereniging Vrienden vanBlijdorp hierbij worden uitgenodigd tot deelname aan deze excursie.De volgende punten zijn voor u van belang:vertrek: 9.00 uurplaats: Conradstraat in Rotterdam (bij het Centraal Station).aankomsttijd Safari Beekse Bergen: 10.30 uur.geplande aankomsttijd in Rotterdam: 18.00 uur.kosten fl. 45,- voor leden; deelnemers die geen lid zijn van de Vereniging Vrienden vanBlijdorp betalen fl. 50,-.In Safari Beekse Bergen bestaat de mogelijkheid tot het nuttigen van een lunch, maar u kunt uiteraardook uw eigen lunchpakket meenemen.In de reissom zijn inbegrepen:de busreis Rotterdam - Safari Beekse Bergen V.v.een kopje koffie.toegang tot Safari Beekse Bergen.fooi voor de chauffeur.Zoals altijd geldt in de bussen een rook-verbod.Aanmelding voor deze excursie:Het verschuldigde bedrag dient uover te maken naar girorekeningnummer20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden vanBlijdorp, afd. Excursies, Aernt Bruunstraat 59te Rotterdam, onder vermelding van " BeekseBergen 1996". De giro-overschrijvingen dienenuiterlijk op 1 september te zijnontvangen. Uw overschrijving is uw bewijsvan deelname aan de excursie; u ontvangtdus geen verdere bescheiden of mededelingen.De aanmeldingen worden in volgordevan ontvangst behandeld. Snelle overmakingvan het verschuldigde bedrag is derhalve aante bevelen. Het is helaas niet mogelijk het tebetalen bedrag te restitueren voor afmeldingendie later dan 1 september zijnontvangen. Restituties binnen de gestelde termijnvinden plaats onder inhouding van dedoor de Vereniging gemaakte (ad ministratie­)kosten .Safari Beekse BergenSafari Beekse Bergen werd in 1968als leeuwen park voor het publiek geopend.Destijds waren er 4 grote groepen leeuwente zien, waar de bezoekers, gezeten in hun eigenauto, langs en tussendoor konden rijden.In deze periode werd de auto net gemeengoeden het was dan ook een geweldigesensatie. Na een paar jaar was het nieuwtjeer echter wel af en om toch bezoekers te blijventrekken, kwamen er ook andere dierenin het park zoals zebra's, antilopen en runderen.De naam werd veranderd in"Safaripark". In 1972 arriveerden er witteneushoorns; het begin van een zeer succesvollefok. Inmiddels zijn er 16 jongengeboren, waarvan de laatste eind vorig jaar.In 1980 werd de oppervlakte van het parkvergroot tot zo'n 110 hectare door de aanlegvan een wildpark. Hierin kregen dieren uitde gematigde gebieden een plaats, zoals herten,Przewalskipaarden, Schotse hooglandrunderenen moeflons. Ook werdhalverwege de route een Wandelsafari geopendmet hoofdzakelijk kleineZuidamerikaanse dieren, zoals doodshoofdaapjes,ara's, pinguïns en nandoes.In de jaren tachtig namen de bezoekersaantallenechter steeds meer af. Het parkwas eigendom van de gemeenten Tilburg enHilvarenbeek en die hadden lange tijd nietsmeer geïnvesteerd in het park, zodat de mensener uitgekeken waren. Daarnaast was derol van de auto veranderd; in de jaren zeventigwas iedereen heel trots op zijn auto, maaraan het einde van de jaren tachtig werd deauto steeds meer als vervuiler gezien, die zekerniet paste in een natuurbeeld dat BeekseBergen probeert op te roepen. In 1987 werdhet park aan een particuliere beheersmaatschappijverkocht. Dit was het begin van eennieuwe periode. In 1988 werd de "Watersafari"geopend, waar het publiek de dieren perboot kan bekijken. Daarnaast werd er iederjaar iets nieuws gebouwd, zoals een enorm,maar niet zo fraai, verblijf voor wel 80 rhesusapen.Wel geslaagd is het nieuwe verblijfvoor Siberische tijgers. In 1993 hakte de directievan Beekse Bergen de knoop door: omook in de toekomst te kunnen blijven bestaan,zou de auto zoveel mogelijk uit hetpark geweerd moeten worden en moeten bezoekershet grootste deel van het park te voetkunnen zien. Beekse Bergen heeft ruimte genoegen kan dat gebruiken om prachtigevergezichten te creëren. In 1994 werd heteerste deel van de wandelroute geopend.Daarbij loopt de bezoeker op een enormeaarden wal en heeft een schitterend uitzichtover het uitgestrekte park. Hoogtepunt vandie eerste fase is een enorm verblijf voor Afrikaanseolifanten en mantelbavianen. Het iswerkelijk een prachtig gezicht om deze tweediersoorten in één verblijf te zien en te kijkenhoe ze op elkaar reageren. Vorig jaar gingmen verder door het bouwen van een nieuwestal voor de steeds groter wordendegroep witte neushoorns. Inmiddels telt degroep elf dieren, waaronder een paar jongen.Afgelopen winter is de rest van hetpark op de schop genomen en is de wandelroutevoltooid. Op het moment zijn delenvan het park met de auto of bus te zien, terwijlandere delen uitsluitend te voet tebezichtigen zijn. Uiteraard zijn er onderwegvolop bankjes, schuilgelegenheden en rustpuntengebouwd, zodat een bezoek ookvoor degenen, die minder goed ter been zijn,te doen is. Nieuw dit jaar zijn verblijven voorde heel zeldzame Perzische kropgazellen enVietnamese sikaherten. Verder is er eennieuw verblijf voor stokstaartjes aangelegd,de servals zijn verhuisd naar een andereplaats in de tuin, de hele ingang is vernieuwden talloze andere dieren hebben nieuwe,mooiere verblijven gekregen. Dit alles heefthet park onherkenbaar veranderd en er is eigenlijkgeen sprake meer van een"Safaripark". Deze naam (Swahili voor "opreis") associëren veel mensen toch met eenpark waar je met de auto doorheen rijdt endat aspect gaat, over een paar jaar juist verdwijnen.Daarom is ook de naam van hetpark veranderd en heet het nu: Safari BeekseBergen! Beekse Bergen is echt eendagvullende attractie geworden en de Vriendenzullen hun tijd hard nodig hebben. Zegaan eerst met de bus door het park, onderleiding van een deskundige gids. Vervolgensbestaat er de mogelijkheid om een deel vanhet park met de boot de doorkruisen en, tenslotte,moet er ook nog gelopen worden.In Beekse Bergen is een keur aan diersoorten,die niet regelmatig te zien zijn.Naast de al eerder genoemde soorten zijnverder de Afrikaanse wilde honden, waarvanBeekse Bergen EEP-coördinator is, zeker demoeite waard, evenals de cheetahs, waarvanBeekse Bergen een grote groep bezit. Daarnaastzijn zowel de withand- als dewitwanggibbon te zien, allebei gehuisvest opruime eilanden. Hier worden ook regelmatigjongen geboren. Dit alles is nog maar het topjevan de ijsberg, want er is zoveel te zien,dat een bezoek aan Safari Beekse Bergenècht de moeite waard is!

De Gladys Porter Zoo inBrownsville, Texas.Tekst en foto's: Mels en Marian RijlaarsdamNIGHTTijdens onze vakantie in het zuidoostenvan de staat Texas bezochten wij enkeledierentuinen, waaronder die van Houston enSan Antonio. Beide dierentuinen zijn zeer demoeite waard maar de Gladys Porter Zoo inBrownsville sprong er, wat ons betreft, tochuit.Brownsville, de Zoo, wordt aangeprezen alséén van de beste van de Verenigde Staten envoldoet helemaal aan onze hoge verwachtingen.De circa 12'/2 ha grote Zoo is middenineen middle-class woonwijk gelegen en werdvoor het publiek geopend in 1971. De dierentuinwas een geschenk van de Earl C.Het ideale arrangementvoor partijenpersoneelsfeestjesen gezelschappenDiner metavondrondleidingVoor meer informatie:DiergaardeBlijdorpVan Aerssenlaan 493039 KE RotterdamTelefoon 010 - 443 14 16Sams Foundation aan de stad Brownsville ende bewoners van zuidoost Texas en noord-oost Mexico. De motor achter dit initiatiefwas Earl Sams' dochter, Gladys Porter. Dezedame, die zeer begaan was met de natuur enhet voortbestaan daarvan, wist de directeu-ren van de Foundation te inspireren en temotiveren om de bouw te financieren. Detuin wordt bestuurd door de Valley Zoologi-cal Society en verkrijgt zijn financiëlemiddelen tegenwoordig door de heffing van(zeer bescheiden) toegangsprijzen, lidmaat-Brownsville is gelegen aan de grensmet Mexico in het uiterste zuidoost puntjevan Texas vlak bij de Golf van Mexico. Het isniet echt een toeristische regio, maar hetmooie weer en het feit dat het gebied bekendstaat als een " birdwatchers paradise"zijn toch voor vele Amerikanen uit de noordelijkestaten, waar het klimaat duidelijkminder is, redenen daar te overwinteren ofzich zelfs te vestigen na pensionering. Doorde plaatselijke bevolking worden zij Snowbirdsof Winter Texans genoemd. Ons doel in11

schappen, inkomsten uit de adoptie van dierenen giften van particulieren en de stadBrownsville. Nadruk wordt gelegd op hetcreëren van een "survival centre" voor zeldzameen bedreigde diersoorten en planten,waarbij ook research en educatie hoog in hetvaandel staan. Het geheel is een bijzondermooie dier-en publieksvriendelijke tuin metprachtige ruime verblijven, waarbij je geentralies tegenkomt. Veelal zijn natuurlijkestroompjes die de gehele tuin doorkruisen,de enige afscheidingen tussen verblijven.Men heeft daar zodanig gebruik van gemaaktdat in enkele gevallen dieren die in het wildhetzelfde gebied bewonen vanuit één positiete zien zijn. Sta je, bijvoorbeeld, bij de giraffendan kan men verderop de leeuwen zienloeren, terwijl het lijkt alsof er geen afscheidingtussen de verblijven is. Vandaag de daghuisvest de Zoo circa 1900 dieren (zoogdieren, reptielen, vissen , vogels en amfibieën)en ook 250 soorten en ondersoorten tropischeen neo-tropische planten, dit allesonderverdeeld in 4 geografische gebieden,nl. Afrika, Azië, Indo-Australië en TropischAmerika. De collectie zoogdieren is eenmooie doorsnede van wat men over het algemeenin dierentuinen ziet, maar opvallendwaren de gorilla- en chimpanseegroepen,een enorme mannelijke orang oetan (zievoorpagin a Vriendennieuws), de Afrikaanseolifanten en een prachtig jong stel Sumatraansetijgers. De tijgers waren ondergebracht ineen verblijf dat zo geconstrueerd en beplantwas, dat je je kon voorstellen dat de tijgerszich in de vrije natuur bevonden. Dat de dierengoed verzorgd worden en onderoptimale omstandigheden leven was hen allenduidelijk aan te zien. Dit alles incombinatie met de praktisch altijd gunstigeweersomstandigheden en de vriendelijke enbehulpzame Zoo employées maakt deze tuintot een echte aanrader voor de liefhebber.Jammer dat het zo ver weg is.Windsor HouseStadhoudersweg 72-74 • Rotterdam-Blijdorp • Telefoon 010 465 13 02creationrIF'WIJ VERKOPE" O.A.:"-, '~'. ''.. ~~'. DORMEUIL..J ':' ~La,Schiesser~sU-iw§ b~I!!!!!!!!!!!!I!!!~.~ FASHION IN LEATHER -;:p.Q~a/uw~J~Jjdcwûen- en J'OUW(J~J~ ookhd~ VOO1< Ieuk~J.J. v.d. SterreBergselaan 322Stadhoudersweg 106Jonkerfransstraat 96tel: 0104666294tel: 010 466 6774tel: 010413 81 88Oe bakker die nog zelf bakt uit Rotterdam.

De Afrikaanse dierenwereld.ZOOmeravonden en ZooCampsDe honingdas of ratel.Wetenschappelijke naam:Mellivora capensis.Tekst en foto: T. Slijkoort.De honingdas is, zoals de naam alaangeeft, een lid van de dassenfamilie. Hij isplomp gebouwd met een brede, platte kop,kleine ogen en zonder uitwendige oren. Aande korte, stevige voorpoten heeft hij lange,krachtige klauwen. Het dier heeft een eenvoudigekleurtekening. De onderzijde iszwart, de bovenzijde wit. De witte kleur kanplaatselijk variëren van wit naar grijs en somsbruinig. De huid is heel stevig, maar zit losom het lichaam en onderhuids bevindt zicheen vetlaag. Een voordeel hiervan is dat eenhoningdas moeilijk is vast te houden en, watbelangrijker is, moeilijk is te verwonden.Wanneer een honingdas in de nek wordt vastgepakt,kan hij zich als het ware in zijn velomkeren om de belager te bijten, zoals alveel roofdieren en ook mensen hebben ondervonden.De lengte is gemiddeld zo'n 95cm; en het gewicht kan bij de mannelijkeexemplaren oplopen tot 25 kg. Hij komt voorin geheel Afrika en verder, via Zuid-Azië, totin India. Je kunt hem dan aantreffen van hettropische regenwoud tot in de woestijnentoe. Hij bewoont ook bergstreken tot 3000meter hoogte. In tegenstelling tot onze das isde honingdas ook vaak overdag actief. Somskun je dan een stelletjezien waarbij de dierenzich met een heel karakteristieke,hobbelende gangdoor het terrein verplaatsen.Ze lijken altijd haastte hebben en staan alleeneven stil als er iets aantrekkelijksgeroken wordt.Het voedsel van de honingdasis zeer gevarieerden bestaat uit aas, insekten,spinnen, vis,amfibieën, reptielen, vogels,eieren, kleinezoogdieren, jong wild (datze zelf vangen), knollen,wortels, gras en fruit. Eenspeciale lekkernij voor hon ingdassen vormteen sappige schorpioen. Door dit gevarieerdedieet is de honingdas in staat zoveelgebieden te bewonen. In wildparken willende dieren nog wel eens na afloop van het dinerin de lodges langskomen om de tafels teinspecteren. De gasten van de lodges wordtin dat geval verzocht op een afstand te blijvenIn verband met het agressieve gedrag vande dieren. Ze zijn namelijk heel sterk en zeervechtlustig; ze kunnen zich ook zeer goed tegengrotere roofdieren verdedigen. Wanneerzij zich bedreigd voelen, vallen ze zelfs dierenter grootte van een kafferbuffel aan,waarbij er gevallen bekend zijn dat de rustverstoorderzodanig gewond werd dat hijdoodbloedde. Wanneer de honingdas gevangenis en echt niet meer kan ontsnappen,houdt hij zich vaak dood. Een ander effectiefwapen zijn de stinkklieren waarvan hij er inde anaalstreek twee heeft. Het is dan ookgeen wonder dat de honingdas weinig vijandenkent. In de natuur komt er een vorm vansamenwerking voor tussen de honingdas eneen vogel, de honingwijzer. De vogel lokt dedas naar bijennesten, die de das openbreekto.m bij de honing te komen. De vogel kanZich daarna te goed doen aan de bijen larvenen -poppen. Het bovenstaande is echternooit wetenschappelijk bewezen. De honingdas,die in sommige dierentuinen te zien is,kan een leeftijd van 24 jaar bereiken.Met gepaste trots kan de redactie u hierbij nog vóór de abonnementhouders op de hoogtebrengen van de data van de ZOOmeravonden en de ZooCamps!De ZOOmeravonden worden georganiseerdop alle donderdagen in de periodevan 4 juli t/m 29 augustus 1996. DiergaardeBlijdorp is dan van 19.00 tot 22 .00 uur geopend. Daarbij wordt er een aantal extraactiviteiten georganiseerd, zoals de dans/theatergroep" Born in a taxi " die eenhagedissenact opvoert. Verder kunt u genietenvan de eenoog-amfibieën "de Mormels"en als hoogtepunt van " Blurb". Kinderen kunnenzich laten schminken en waarschijnlijkzal er ook ZOOmeravondmuziek zijn in devorm van ensembles van het RotterdamsPhilharmonisch Orkest. AI met al beloven hetweer verrassende avonden te word en!Wegens enorm succes worden ookde ZooCamps geprolongeerd . Dit jaar vindenze plaats op alle vrijdagen en zaterdagenAlle Vriendenhand in hand,voor het•leuweilandin de periode van 28 juni t/m 17 augustus1 ~?6 . De kinderen (tot 12 jaar) worden opVrijdag of zaterdag tegen sluitingstijd in deDiergaarde verwacht, waarna ze eerst het giraffenperkmoeten schoonmaken om detenten op te kunnen zetten. Na het eten, alshet begint te schemeren, wordt er een verhaalvoorgelezen waarbij een opdracht hoort.Daarvoor moeten ze door de hele dierentuinzoeken en dan gebeuren er een heleboel onverwachteen spannende dingen! U zultbegrijpen dat er die nacht van slapen weinigterechtkomt. .. Toch moeten ze weer vroeguit de veren, want al gauw staan de eerste bezoekersvoor de deur. De ZooCamps kostenfl. 75,- per kind per nacht, maarabonnementhouders betalen fl. 65, -. U kuntuw kind aanmelden bij mw. V. d. Bergh, tel.nr. 01 0 - 4431 456.M eu belstoffeerderijen MeubelmakerijTevens repareren wijbiezen, rieten en rotanStatenweg 1'41-DRotterdamtel: 0 I 0 466 22 03

Adverteren in VriendennieuwsZoals u ongetwijfeld gemerkt heeft,zijn er in deze uitgave van Vriendennieuwseen hoop nieuwe adverteerders bijgekomen.AI deze bedrijven en instellingen dragenBlijdorp een warm hart toe en laten dat merkendoor een advertentie te plaatsen.Daarmee vergroten ze tegelijk hun eigen bekendheid.De redactie van Vriendennieuwsis echter op zoek naar nog meer sympatisantendie hun waardering voor DiergaardeBlijdorp èn de Vrienden van Blijdorp willenlaten blijken door het plaatsen van een advertentie.Een snelle vergelijking met soortgelijkeorganisaties leert ons, dat de advertentietarievenvan Vriendennieuws vrij laag zijn ; voorf1. 240,- heeft u al een jaar lang de beschikkingover een kwart pagina een hele paginakost slechts f1. 750,- per jaar. Misschien kentu, als Vriend van Blijdorp, een bedrijf dat eenadvertentie zou willen plaatsen; dat kan hetbedrijf zij n waar u werkt of gewerkt heeft,maar ook een winkel of instelling waar u weleens komt. Probeert u hen dan te interesserenom te adverteren in ons blad, waardoorVriendennieuws goedkoper wordt en wemeer geld aan de Diergaarde kunnen geven.Mocht u een bedrijf weten dat wil adverterenof geïnteresseerd is, of u w ilt dat w ij een bedrijfbenaderen, dan kunt u, bij voorkeur 'savonds, contact opnemen met IngridHogeveen, telefoon 071 - 5147031. Opdeze manier helpt u ook mee met de gibbonactie,want w ij hebben zo eerd er het geldbijeen!Volgende keer inVriendennieuwsIn de volgende uitgave van Vriendennieuwstreft u, naast de vaste rubrieken,natuurlijk deel 2 van het artikel over Birmaaan. Daarnaast leest u een uitgebreid verslagvan de meerdaagse reis naar de dierentuinenvan Stuttgart, München en Nürnberg. Verderhouden we u, uiteraard, op de hoogte vande ontwikkelingen omtrent onze actie "AlleVrienden hand in hand, voor het nieuwe gibbon-eiland!". Alle giften worden vermeld enwe vertellen u wat over de andere dieren,die een plaatsje in de Maleise bosrand krijgenen tot nu toe een beetje in de schaduwvan de gibbons stonden. We nemen u ookmee naar Swaziland; één van de Vriendenvertelt over het werken in een neushoornopvangcentrumaldaar. Heel bijzonder zijnde verslagen van andere leden van de dierentuinvan Tokyo, Japan, en de dierentuin vanKopenhagen, maar we blijven ook wat dichterbij huis, door u kennis te laten makenmet twee kleine dierentuinen in Nederland.Er is echter nog steeds ruimte over voor uweigen artikelen en foto's; dus, schrijft u ookeens iets! U kunt uw artikel of foto's naar hetredactie-adres sturen. De volgende uitgavevan Vriendennieuws verschijnt eind augustus.Kopij kunt u insturen tot 1 juli 1996.stopMulti Mail B.V.adressenbureau • grafische afwerkingdrukwerkservice • direct mail

Op zaterdag 29 juni aanstaande zal hetofficiële startsein voor de gibbon-actiegegeven worden. Hierbij nodigt hetBestuur van de Vereniging Vriendenvan Blijdorp u uit, om hierbijaanwezig te zijn.Op zaterdag 29 juni aanstaandewordt u tussen 9.30 en 10.00 uurverwacht in het Kiboko restaurant;op vertoon van uw lidmaatschapskaartverkrijgt u toegang totDiergaardeBlijdorp.Om 10.00 uur zal één van de verzorgersvan de gibbons wat vertellen over dezeprachtige dieren. Daarna gaan wegezamenlijk naar de huidige bantengweide,waar onze voorzitter en de directeurvan Diergaarde Blijdorp, dhr. Dorresteyn,deze actie op ludieke wijze zullen openen.Tot ziens op zaterdag 29 juni aanstaande!uAlle Vrie den hand in hand,voor het nie we gibbon-eiland!U~ y Y'( -~ -=1=