Download - Goois Natuurreservaat

J A A R V E R S L A GE N B E L E I D S V O O R N E M E N S 2 0 0 8

C O L O F O NJaarverslag nummer 75Verslagjaar 2007Kenmerk:08-3497-01.01.54Uitgave:Stichting Gooisch NatuurreservaatBezoekadres:Nieuwe Meentweg 2, HilversumPostadres:Postbus 1001, 1200 BA HilversumTelefoon:035 - 621 45 98Fax:035 - 623 73 74E-mail:gooisnatuurreservaat@gnr.nlInternet:www.gnr.nlTekst:Taal & Tekst Hilversum, Anky MuldersVormgeving:HiNT Communicatie, ZeistFotografie:Stichting Gooisch Natuurreservaat,tenzij anders anders vermeldHet Goois Natuurreservaat wordt gesteunddoor onder andere de Nationale PostcodeLoterij en het VSBfonds.2

I N H O U D S O P G A V EI JAARVERSLAG 2007VOORWOORD 7Een uniek samenwerkingsverband 8Visie 9Missie 9Maatschappelijke context 9Oppervlak 975 jaar Stichting Gooisch Natuurreservaat 11NATUURONTWIKKELING EN NATUURHERSTEL 12Natuurontwikkelingsproject Zanderij Crailoo 12Meerjarenprogramma ontsnippering 12Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug 12De Groene Schakel - sanering Laarder Wasmeer en Anna’s Hoeve 12Poort Naardermeer - Natuurontwikkelingsproject Zanderij Cruysbergen 14Heideverbinding Crailo 14Verbinding Hoorneboeg 15Heidebrug - Tweede schaapskooi - Fiets- / veetunnel Sint Janskerkhof 15BEHEER TERREINEN 16Algemeen beheer terreinen 16Recreatie 16Begrazing 17Afval 17Gebouwen en materieel 17Cultuurhistorie 17Handhaving 17DE TERREINEN IN 18COMMUNICATIE 22Media-aandacht 22Omwonenden 22Publieksevenementen 22Lezingen 23Excursies 23Voorlichting Infoschuur Natuurbrug Zanderij Crailoo 23Voorlichting in ’t Laer 24Voorlichting schaapskooi 24Voorlichting en educatie op scholen 24Drukwerk 25Boeken 25Internet 25Deelname aan activiteiten van derden 25Interne communicatie 25Onderzoeksverslagen 26Relaties 26Publieksreacties 273

I N H O U D S O P G A V EACTIEF VOOR HET GOOIS NATUURRESERVAAT 28Inzet van velen 28Organisatiestructuur 28Vrijwilligersbeleid 28Vrijwilligers 28Medewerkers 30Stagiairs 30Opleiding en training 30Bestuur 30Financiële Adviescommissie 31Klankbordgroep 31FINANCIËN 33Geldstromen 33Subsidies 33ILG-Gebiedescommissie Amstel-, Gooi- en Vechtstreek 33Stichting Steun Goois Natuurreservaat 34Planning en controle 34Beleid reserves 34Verkorte balans 35Verkorte staat van baten en lasten 35Financiële kengetallen 36II BELEIDSVOORNEMENS 2008 HET GOOIS NATUURRESERVAAT 37Een uniek samenwerkingsverband 37Visie en missie 37Maatschappelijke context 37Oppervlak 37NATUURONTWIKKELING EN NATUURHERSTEL 38Meerjarenprogramma ontsnippering 38Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug 38De Groene Schakel - sanering Laarder Wasmeer en Anna’s Hoeve 38Poort Naardermeer - Natuurontwikkelingsproject Zanderij Cruysbergen en Zanderij Crailoo 39Heideverbinding Crailo 39Verbinding Hoorneboeg 39Heidebrug Westerheide - Tweede schaapskooi - Fiets- / veetunnel Sint Janskerkhof 39BEHEER 40Algemeen beheer terreinen 40Bosbeheer 40Heidebeheer 40Ecologische verbindingszones 40Begrazing 41Waterhuishouding 41Faunabeheer 41Recreatie 41Gebouwen en materieel 41Cultuurhistorie 41Handhaving 414

COMMUNICATIE 41Media-aandacht 41Omwonenden 41Publieksevenementen 41Lezingen 41Excursies 41Voorlichting Infoschuur Zanderij Crailoo 41Voorlichting in ’t Laer 41Voorlichting schaapskooi 41Voorlichting en educatie op scholen 41Drukwerk 41Internet 42Deelname aan activiteiten van derden 42Interne communicatie 42Onderzoeksverslagen 42Relaties 42Publieksreacties 42ACTIEF VOOR HET GOOIS NATUURRESERVAAT 43Inzet van velen 43Organisatiestructuur 43Vrijwilligersbeleid 43Vrijwilligers 43Medewerkers 43Stagiairs 43Opleiding en training 43Bestuur 43Financiële Adviescommissie 43Klankbordgroep 43Geldstromen 43Subsidies 43Stichting Steun Goois Natuurreservaat 43Planning en controle 43Beleid reserves 43Verkorte begroting 2008 44Verkorte meerjarenbegroting 2009 t/m 2012 44OVERZICHTSKAART TERREINEN 475

VoorwoordIn 2007 heb ik de voorzittershamer van het bestuur van de Stichting Gooisch Natuurreservaatovergenomen van Patrick Poelmann. Zeer trots ben ik dat ik nu voorzitter van het GooisNatuurreservaat mag zijn. Als statenlid vertegenwoordigde ik de provincie Noord-Holland al sinds1999 in het algemeen bestuur. De veelheid aan uitdagingen om in dit drukke gebied de natuurweer te verbinden en verder te ontwikkelen heeft me vanaf het begin gegrepen. Vaak had ik algedacht hoe graag ik voorzitter van het bestuur van het Goois Natuurreservaat wilde zijn.Het landschap speelt in onze omgeving een cruciale rol. De druk op de beschikbare ruimte neemtsteeds meer toe doordat er nog steeds woningen gebouwd moeten worden. Maar, het landschap isgeen restproduct, het heeft een eigen waarde, waar we zuinig op moeten zijn.Hoogtepunt van het jaar 2007 was het 75 jarig bestaan van het Goois Natuurreservaat. 75 jaargeleden vond een aantal natuurliefhebbers dat de bossen, engen en heiden van het Gooi zodanigbeschermd moesten worden dat ze voor eeuwig behouden konden worden. De zes Gooisegemeenten, Blaricum, Bussum, Hilversum, Huizen, Laren en Naarden, de provincie Noord-Holland en de gemeente Amsterdam besloten tot dat doel de Stichting Gooisch Natuurreservaatop te richten. De stichting werd eigenaar van 1628 hectare bos en heide. Inmiddels is het grondgebiedtot 2690 hectare gegroeid. Daarover mogen we ons verheugen, want het is allerminst vanzelfsprekenddat er ruimte blijft voor de natuur. Voortdurend moet dan ook gezocht worden naareen evenwicht tussen noodzakelijke bebouwing en een groeiende natuur. Door een sterk bewustzijnover het Gooi als uniek landschap, zien we daar gelukkig steeds weer kans toe.In het kader van het jubileum vond in 2007 met groot succes de wervingsactie voor een tweedeschaapskudde plaats, plus onder meer de spectaculaire trektocht van de schaapskudde van deNederrijn naar de Gooise Kust, om aandacht te vragen voor de versnippering van de Heuvelrug.Dat lukt uitstekend, want media en publiek houden zich dagelijks met de tocht van de schapenbezig. Niet zelden wordt de kudde onderweg op een applaus onthaald.Naast de jubileumactiviteiten wordt gestaag aan de reguliere programma’s gewerkt. Realisatie vande twee nieuwe ecoducten komt dichterbij. Stuifzanden, zoals op de Zuiderheide, keren langzaamterug en bodems geven geheimen prijs. Al is het maar om te ontdekken dat de zuurgraad te hoogis, zoals in het Laarder Wasmeer. Nieuwe terreinen, bijvoorbeeld de grond van de voormaligeboomkwekerij in Cruysbergen, worden door de stichting ’veroverd’.Met optimisme kunnen we vaststellen dat de rijkdom van onze Gooise natuur veel mensen aanhet hart gaat. Dat is reden genoeg om met vertrouwen naar 2008 en volgende jaren te kijken.Hilversum, april 2008Bestuur Stichting Gooisch Natuurreservaat,Peter Visser, voorzitter7

VisieIn de visie van de stichting leveren de waardevollekenmerken van landschappelijk, natuurlijk en cultureel(LNC) erfgoed (samen het ”natuurschoon”) eenbelangrijke bijdrage aan het welzijn van de mens.Het behoud van deze LNC-waarden in het Gooi vindtzij daarom van groot belang voor de bezoekers enbewoners van de streek, voor nu en later. Iedereendient de natuur en het landschap te kunnen ervarenen moet er kennis over kunnen verzamelen. De opgedaneervaringen en inzichten zullen leiden tot sympathievoor natuurbescherming, een voorwaarde voorduurzaam behoud van de terreinen.De stichting vindt bovendien dat de voor het Gooikenmerkende flora en fauna, los van de betekenisvoor het welzijn van de mens, voldoende leefruimtevan een goede kwaliteit moet krijgen. Om het ecologischfunctioneren van de natuurterreinen of - opgrotere schaal - de Gooise stuwwallen te kunnen waarborgen,moet over eigendoms- en bestuursgrenzenheen worden gekeken. Uiteindelijk gaat het om hetGooi als deel van de Heuvelrug, en als wezenlijk elementin de Ecologische Hoofdstructuur van Nederland.MissieDe stichting heeft van de Gooise gemeenschap deopdracht gekregen om voor haar de natuurwaarden,de landschappelijke waarden en de cultuurhistorischewaarden van het buitengebied voor toekomstigegeneraties veilig te stellen. Het is haar taak hiervoorgronden te verwerven en deze als natuurreservaat tebeheren. Daarnaast werkt de stichting aan herstel vanaangetaste natuur- en cultuurwaarden en aan ontwikkelingvan natuurwaarden op bijvoorbeeld cultuurgrondenof in voormalige productiebossen.Als belangenbehartiger van de Gooise natuur wil destichting de knelpunten die buiten haar bereik liggenoplossen door het beleid van de verantwoordelijkeinstellingen te beïnvloeden en door mogelijkhedenvoor samenwerking te benutten. Op deze wijze wilzij de barrières voor flora en fauna overbruggen.De stichting heeft een belangrijke taak als gastheer.Ze maakt het mogelijk dat bezoekers op hun eigenmanier van de terreinen genieten, voor zover dat verenigbaaris met de beheeropdracht. Ook probeert zehet publiek te interesseren voor de natuurhistorie ende ecologische betekenis van de terreinen.Maatschappelijke contextDe stichting beweegt zich in een maatschappelijkeomgeving waarin de natuur en het milieu steeds hogerin het vaandel komen te staan, maar tegelijk deeconomische druk aanzienlijk is. Nederland wordtlangzaam dichtgebouwd. Bij de participerende gemeentenen de provincie Noord-Holland wordt deerkenning dat de natuurlijke omgeving een onmisbaardeel van het Gooi is gelukkig breed gedragen.Toch is het vaak een dubbeltje op zijn kant als economischeof andere belangen in het geding zijn. Hetdraagvlak bij politiek en bevolking is dan ook vancruciaal belang voor het voortbestaan van de stichtingen de mogelijkheden tot het uitvoeren van demissie. Het vormt een belangrijk schild tegen hetafbreukrisico.Als stichting die bestuurd wordt door vertegenwoordigersvan de participanten staat de Stichting GooischNatuurreservaat dicht bij de politiek. Door intensiefmet het publiek te communiceren wordt ook de relatiemet de inwoners van het Gooi en de bedrijven inhet Gooi warm gehouden. Voor de lange termijn isdraagvlak voor natuurbehoud en natuurontwikkelingbij de jeugd van cruciaal belang. Door de Gooisejeugd via natuureducatieve onderwijsprogramma’s bijde natuur te betrekken wordt dit draagvlak zekergesteld en versterkt. Veel Amsterdamse scholenmaken regelmatig gebruik van groepsverblijf ’t Laer.Door het aanbod van onder meer lespakketten,natuureducatiemateriaal, leskisten en ook middelsexcursies door boswachters vanuit De Lieberg wordtnatuur- en milieueducatie verzorgd. De kinderdagkampenvan de Stichting Licht en Lucht wordenvoornamelijk door Amsterdamse kinderen bezocht.OppervlakHet Goois Natuurreservaat is ruim 26 km² groot.Gedurende 2007 groeit het oppervlak met 7.33.46hectare, door grondoverdrachten van de gemeenteBussum, de NV PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland en een particulier. Het totale oppervlak komteind 2007 op circa 2.690 hectare. Alle terreinen liggenin de provincie Noord-Holland, met uitzonderingvan enkele hectaren in de Utrechtse gemeente Eemnes.Sommige heeft de stichting langdurig in erfpacht,waaronder de landgoederen De Beek en Oud-Bussemen de grond van het voormalige drinkwaterpompstationte Bussum. Verder heeft ze een aantal stukkengrond in beheer. Dit zijn de Groeve Oostermeent inBlaricum, het Ericaterrein in Huizen en het Laarderhoogtin Laren. In het verslagjaar is voor een graslandperceelaan de Oude Meentweg in het Spanderswouddoor de stichting een beheerovereenkomst aangegaanmet een particulier. Op Landgoed Zonnestraalin Hilversum ondersteunt de stichting het beheerdoor de Stichting Het Loosdrechtse Bos / De Alliantie.9

H E T G O O I S N A T U U R R E S E R V A A TGrondoverdrachtenGemeente Kadastrale Oppervlak Betreftaanduidingsectie, nummerhectare.are.centiareAankopen:Bussum C 1262 0.10.77 ha. bosterrein Fransche KampheideC 1263 0.10.22 ha. bosterrein Fransche KampheideC 1264 0.07.69 ha. bosterrein Fransche KampheideC 1265 0.00.17 ha. bosterrein Fransche KampheideC 1266 1.37.55 ha. bosterrein Fransche KampheideC 1332 ged. 1.15.06 ha. bosterrein Fransche KampheideLaren C 437 1.30.80 ha. bosterrein WesterheideC 434 ged. 0.34.00 ha. bosterrein WesterheideBussum C 1173 ged. 2.87.20 ha boomkwekerij Cruysbergen4% Bussum5% Naarden4% Blaricum14% Huizen53% Hilversum20% LarenVerdeling oppervlak Goois Natuurreservaat over de gemeentenOeverzwaluwenkolonie Groeve Oostermeent10

75 jaar Stichting Gooisch NatuurreservaatIn 2007 bestaat de Stichting 75 jaar. Besloten wordtom dit jubileum onder meer te vieren met een fondsenwervingsactievoor de aanschaf van een tweedeschaapskudde. In het gehele Gooi wordt huis aanhuis een jubileumeditie van de Nieuwsbrief van hetGoois Natuurreservaat verspreid ombegunstigers te werven. Bovendien roeptde stichting in deze nieuwsbrief geïnteresseerdenop om ’Vriend van de kudde’te worden, waarmee zij het streven vande stichting naar een tweede schaapskudde steunen.Aan deze oproep werd door precies 100 mensengehoor gegeven. Daarnaast doneert een particulier uitLaren € 100.000,- ten behoeve van de tweede schaapskudde.Een andere particulier schenkt nog een€ 5.000,- voor dit doel. De Round Table Gooi en Eemlanddoet een donatie van € 15.000,-. De Verenigingvan Vrienden van het Gooi doneert € 3.000,- en eenbronzen beeldje van een zwart schaap. Het StreekgewestGooi en Vechtstreek, dat zelf zijn veertigjarigbestaan viert, geeft aan de stichting 9 Drentse heideschapencadeau.Ook in verband met het jubileum verschijnt metmedewerking van de Stichting Steun Goois Natuurreservaatop 11 november het boek ”Erfgooiers Teneeuwigen dage” van historicus Anton Kos en streekarchivarisKarin Abrahamse.Op 11 november, de oprichtingsdag van de stichting,wordt er in het Graaf Wichman theater te Huizen eenjubileumbijeenkomst gehouden met gesproken woordenvan de heer D. Landsmeer, waarnemend rentmeestervan de stichting, de heer R. de Wit, erevoorzitter;de heer P. Visser, voorzitter; de heer H. Korten,rentmeester; de heer A. Kos (historicus) en van deheer A. Jansen, ecoloog. Spontaan heeft burgemeesterVan Gils van de gemeente Huizen gereageerd op aldie gesproken woorden bij gelegenheid van dezefeestelijke bijeenkomst.Ook wordt er als experiment en met verrassend succeseen landschapsveiling gehouden. Het publiek kanbieden op landschapselementen in het Goois Natuurreservaat.De hoogste bieder wordt ’participant’, watwil zeggen dat hij een notarieel bekrachtigde bindingaangaat, voor de duur van 1 jaar, en een fraaie fotovan zijn landschapselement krijgt. Bovendien krijgthij in de loop van het jaar een speciale excursie aangeboden.’Verkocht’ worden vier zitbankjes, het uitzichtpuntEukenberg, de poel op het Ericaterrein,een beukenlaan ”de Museumlaan”, een faunatunnelin Hilversum, een oeverzwaluwkolonie, akkers op deLaarder Eng en het uitzicht op de Zuiderheide bij hetSint Janskerkhof. Er wordt een preview van de filmover de schapentrektocht vertoond met een inleidingvan de heer A. Janse, regisseur van de film.SchaapstochtOmdat het Goois Natuurreservaat 75 jaar bestaat enHet Utrechts Landschap 80 jaar,ontstaat het idee dit op ludiekewijze te vieren met iets wat tot deverbeelding spreekt. Dat wordt detrektocht van een schaapskudde, een ’bedevaart’, ombij een breed publiek aandacht te vragen voor deenorme barrières die er anno 2007 door dieren enmensen genomen moeten worden om zich door deNederlandse natuur te kunnen verplaatsen.Aanvankelijk wordt de tocht drie weken uitgesteldvanwege de uitbraak van de schapenziekte blauwtong.Direct daarna lijkt de tocht niet door te kunnengaan omdat het Ministerie van Landbouw, Natuur enVoedselkwaliteit een vervoersverbod voor onder meerschapen heeft afgekondigd als gevolg van het voorkomenvan mond- en klauwzeer op een boerderij inEngeland. Een dag later, op 18 september, kan detocht alsnog beginnen. Herders Johan Griffioen enMirjam de Hiep vertrekken met hond Flo en 54Drentse heideschapen uit Rhenen aan de Nederrijnom drie weken later op 7 oktober te eindigen bijOud Valkeveen aan de Gooimeerkust.Dagelijks is op internet een kort filmverslag te zien.Mensen volgen de route en staan soms langs de kantvan de weg om de kudde aan te moedigen. Er is veelmedia-aandacht, onder andere van het Jeugdjournaal,het NOS-journaal, RTV Noord-Holland en Utrecht, hetradioprogramma Vroege Vogels en het AD. De Gooien Eemlander plaatst dagelijks een verslag. Politie,marechaussee en kantonniers zijn onmisbaar vooreen veilige oversteek. Bij de drukke spoorbanen komtzelfs een veewagen te hulp.Entingfilms volgt de kudde op de voet en maakt eenfilm over de tocht. Deze film wordt aangeboden aanfilmhuizen op de Heuvelrug en aan de nationale enregionale televisie.Jubileumbijeenkomst in het Graaf Wichman theater te Huizen11

FOTO: MARTEN VAN BRACHTNatuurontwikkeling en natuurherstelNatuurontwikkelingsproject ZanderijCrailooHet Wageningse onderzoeksinstituut voor de groeneruimte Alterra monitoort in opdracht van de stichtinghet gebruik door de flora en fauna van de NatuurbrugZanderij Crailoo. Ook meer dan 20 vrijwilligers entwee studenten Milieutechnologie van de hogeschoolSaxion in Deventer onderzoeken het gebruik van debrug. Op zandbedden die dwars over de natuurbrugzijn gelegd worden iedere ochtend pootafdrukkenvan dieren afgelezen. Soms steken wel dertig reeënper nacht de brug over. Ook zijn er al sporen gevondenvan vos, konijn, haas en een kleine marterachtige,vermoedelijk een bunzing. Verspreid op en nabijde brug liggen 175 vierkante houten panelen. Hierwordt dagelijks onder gekeken welke kleine dierenzoals amfibieën, loopkevers, ringslangen en diversesoorten muizen zich eronder verschuilen. Resultatenvoor flora zijn pas op lange termijn te verwachten.Op verzoek van hetMinisterie van Landbouw,Natuur enVoedselkwaliteit wordtdoor Alterra ook hetrecreatieve gebruikonderzocht.Op een van de flankenvan de natuurbrug poothet ’Genootschap ’tLimburgs Stamboek van ’t Gooi’ in samenwerkingmet de stichting een aantal in Limburgse aarde opgekweekteeikels, waaruit een eikenbos zal groeien.Spitsmuizen op de NatuurbrugMeerjarenprogramma ontsnipperingIn 2007 wordt de voorbereiding voortgezet van projectenuit het Meerjarenprogramma Ontsnippering(MJPO) van het Rijk. Hierin staan projecten beschrevenwaarmee hardnekkige knelpunten in deEcologische Hoofdstructuur, die het gevolg zijn vanrijksinfrastructuur, opgelost kunnen worden. Tweeknelpunten in het Gooi worden aangepakt.Rijkswaterstaat Directie Noord-Holland neemt debeoogde Natuurbrug Het Gooi over de Rijksweg A1en de Naarderstraat bij Laren op zich (zie blz 14Heideverbinding Crailo). De provincie Noord-Holland zal aan dit project financieel bijdragen.Rijkswaterstaat Directie Utrecht en ProRail dragenzorg voor de Natuurbrug Zwaluwenberg over despoorlijn Hilversum - Utrecht en over de RijkswegA27 (zie blz 150). Verbinding Hoorneboeg). De provincieNoord-Holland werkt in het verlengde daarvanaan een natuurbrug over de provinciale Utrechtseweg(N417) tussen Hilversum en Hollandsche Rading.Aan de voorbereiding van deze natuurverbindingenwordt volop gewerkt. De uitvoering van de twee projectenwordt verwacht in de periode 2008-2010.Uitvoeringsprogramma NoordelijkeHeuvelrugIn november ontvangt het bestuur van de stichtingeen verzoek van de provincie Utrecht die een verkennendgesprek komt voeren over een gebiedsgerichteaanpak om te komen tot een integrale toekomstvisievoor de gehele Heuvelrug. Het gaat daarbij om dethema’s ontsnippering, cultuurhistorische waardeontwikkelingen recreatie / toerisme. Een volgende stapzal zijn het bespreken hoe de samenwerking georganiseerdkan worden.Het uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug, inoktober 2003 opgesteld door Stichting Het UtrechtsLandschap, Vereniging Natuurmonumenten,Staatsbosbeheer en de Stichting Gooisch Natuurreservaat,biedt een uitwerking van een aantal projectendie als doel hebben de eenheid binnen deHeuvelrug en tussen de Heuvelrug en de aangrenzendelandschappen veilig te stellen, en vooral ook eenkwaliteitsimpuls te geven aan het gebied. Aan eengroot aantal van die projecten wordt ook in 2007gestaag gewerkt. Deze worden hierna genoemd.De Groene Schakel - sanering LaarderWasmeer en Anna’s HoeveHilversum ligt op de overgang van de UtrechtseHeuvelrug naar het Gooise deel van de Heuvelrug, envormt zo een fikse belemmering voor doorgaanddier- en plantverkeer. De groene doorgang aan deoostzijde van Hilversum, De Groene Schakel, is nietbreed. Hier raken de natuurgebieden van de centraleGooise heide (Bussummerheide, Westerheide, Zuiderheide,Laarder Wasmeer) aan de Utrechtse bosgebieden(Boswachterij de Vuursche, Landgoed Pijnenburgen Maartendijkse Bos). De Heuvelrug wordt er echterrigoureus doorsneden door de Rijksweg A27, die opzijn beurt wordt gekruist door de spoorlijn tussenHilversum en Baarn, de Soestdijkerstraatweg / Hilversummerweg(N415) en de lokale Weg over Anna’sHoeve / Zandheuvelweg tussen Hilversum en Baarn.Deze infrastructuur vormt een forse barrière voor defauna in het hele gebied. De stichting wil deze barrièrebeter passeerbaar maken voor dieren. Ook in 2007is er sprake van een veelvoud aan planvorming enontwikkelingen in het gebied.12

Direct naast het Laarder Wasmeer wordt door hetHoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) debouw van een nieuwe waterzuiveringsinstallatie voorbereid.De stichting denkt mee ten behoeve van eenkwalitatief hoogwaardige landschappelijke inpassingvan het erg massieve nieuwe waterzuiveringsgebouw,zodat het illusielandschap op deze, voor te veel openheidgevoelige, locatie kan worden behouden.De sanering van het Laarder Wasmeer door AGV verlooptboven verwachting gunstig. Er komen groteoppervlakken van de oorspronkelijke podzolbodemtevoorschijn, veelal ongeschonden. De kans op herstelvan het landschap van stuifzand en natte heide isdaarmee groot. De aardkundige waarde van hetgebied blijkt uitzonderlijk groot te zijn. De saneringwordt op enthousiaste wijze professioneel begeleiddoor professor dr. Jan Sevink, fysisch geograaf van deUniversiteit van Amsterdam.Naast de sanering door AGV wordt in het LaarderWasmeer door het Goois Natuurreservaat onderbegeleiding van bodemkundigen van de Universiteitvan Amsterdam het natuurherstel voortgezet. Hetoorspronkelijke stuifzandlandschap met droge duinen,natte valleien en vochtige heide wordt hersteld.De eerste fase van de ecologische sanering van hetLaarder Wasmeergebied is achter de rug. Het heideenstuifzandgebied is vitaler geworden door aansluitendop deze sanering op de Zuiderheide het bos wegte halen op de hier aanwezige en voornamelijk metgrove dennen begroeide stuifduinen.Na uitvoering van de ecologische sanering onderzoekenvrijwilligers onder leiding van professor Sevinkde zuurgraad van de bodem. De conclusie is dat dezuurgraad op plaatsen die voorheen als vloeiveldfunctioneerden te hoog is, wat wijst op te hoge fosfaatgehaltenin de bodem. Een te hoog fosfaatgehaltekan een ernstige belemmering zijn voor de ontwikkelingvan de oorspronkelijke leefgemeenschappen dievoedselarme omstandigheden nodig hebben. Destichting streeft ernaar om deze met fosfaat oververzadigdebodems te verwijderen of af te dekken en ditte betrekken in de verdere sanering en inrichting vanhet gebied binnen Plan Anna’s Hoeve; de fosfaatverontreinigingis immers het directe gevolg van hettientallen jaren achtereen lozen van afvalwater in hetgebied. Daarnaast zal het toekomstige natuurbeheergericht worden op het op den duur verlagen van hetfosfaatgehalte door het gewas te maaien en af te voeren.De verdere sanering van de vijvers van Anna’s Hoevewordt door AGV voorbereid.De uitvoering van bovengenoemde werkzaamhedenvallen onder het samenwerkingsproject Plan Anna’sHoeve, waarin de provincie Noord-Holland, degemeenten Hilversum en Laren, het HoogheemraadschapAmstel, Gooi en Vecht en de stichting samenwerken.De uitspanning aan de Weg over Anna’s Hoeve isafgebrand. De gemeente Hilversum wenst geen herbouwmeer, maar streeft in samenwerking met destichting naar natuurontwikkeling op deze locatie ennaar de ontwikkeling van een kleinschalig theehuiselders in het gebied Anna’s Hoeve.Met de uitbater van de op eigendom van de stichtingstaande kiosk The Sailor aan de Zandheuvelweg iseen huurbeëindigingsovereenkomst gesloten, zodathet terrein te zijner tijd betrokken kan worden bij deinrichting van de ecologische verbindingszone.De stichting streeft ernaar het terrein van de voormaligecamping De Molshoop te verwerven, zodat ookdit cruciaal gelegen terrein betrokken kan worden bijde inrichting van de ecologische verbindingszone.Indien geen andere oplossing voorhanden is, is destichting bereid hiertoe zo mogelijk een grondruilaan te gaan.De provincie Noord-Holland onderzoekt mogelijkhedenvoor de aanleg van een hoogwaardig-openbaarvervoersverbinding(HOV) tussen Huizen enHilversum in de vorm van een dubbele busbaan. DeHOV dreigt de infrastructuurbarrière tussen deUtrechtse Heuvelrug en het Gooi te vergroten op eencruciaal kruispunt van ecologische verbindingen. Destichting heeft over dit onderwerp afspraken gemaaktmet de provincie Noord-Holland en de gemeenteHilversum. Verzocht is om bij het ontwerp de ontsnipperingvan de spoorlijn en de A27 mee tenemen. De provincie heeft toegezegd ProRail enRijkswaterstaat te zullen betrekken bij het ontwerpvan een verbinding. Een ecoduct over de rijkswegheen is uitgesloten, want de weg gaat al over hetspoor heen. Een mogelijkheid die genoemd is, is despoorlijn op het maaiveld te laten liggen en daar meteen paar lichtdoorlatende brugdelen onderdoor tegaan. Dit is typisch een project waar naar voren komtdat het de stichting momenteel ontbreekt aan voldoendeprojectmanagementcapaciteit om dit soortcomplexe ontwikkelingsprocessen voldoende in gangte zetten en te houden, zoals door het enthousiasmerenvan partners en het aanboren van externe financieringsbronnen.13

N A T U U R O N T W I K K E L I N G E N N A T U U R H E R S T E LDe gemeente Baarn werkt aan een bestemmingplandat voorziet in toename en reallocatie van bebouwingvoor de instellingen voor verstandelijk gehandicapten.Het gebied staat dus zwaar onder druk, maar destichting doet haar uiterste best om middels participatiein de diverse plannen er het beste voor denatuur uit te slepen.Gezien deze en de vele andere ontwikkelingen in DeGroene Schakel heeft de stichting, in samenwerkingmet de betrokken natuur- en milieuorganisaties, deprovincies Noord-Holland en Utrecht verzocht teonderzoeken hoe de EHS in dit gebied goed kan wordenuitgewerkt. Het onderzoek zal begin 2008plaatsvinden.Poort Naardermeer - NatuurontwikkelingsprojectZanderij CruysbergenDe overgang tussen het Gooi en het Naardermeerbestaat uit nagenoeg aaneengesloten bebouwing. Erzijn maar een paar plekken waar de natuurlandschappenverbonden kunnen worden. Een van de belangrijkstedaarvan vormt de Zanderij Cruysbergen, eengebied waar partijen gezamenlijk aan natuurontwikkelingwerken.Voor het goed functioneren van het watersysteem vanCruysbergen wordt een stuw in het Luie Gat geplaatsten wordt een pomp met wateraanvoerleiding aangelegd,die gebiedseigen grondwater vanuit de HilversumseMeent naar het gebied Cruysbergen brengt.Hierdoor kan er geen voedselrijk water meer in hetgebied terechtkomen en worden de beste voorwaardengeschapen voor de vestiging van planten en dierendie gebonden zijn aan het typische schone envoedselarme Gooise grondwater.Van de gemeente Bussum wordt het bosgebied”Bussums Bloei” aan weerszijden van de Nieuwe’s-Gravelandseweg verworven. De direct daaraangrenzende gronden van de voormalige boomkwekerijSikking worden eveneens in eigendom verkregen.Dat gebeurt in de vorm van de ’Cruysbergen-constructie’van de gemeente Bussum. Die houdt in datde gemeente, in overeenstemming met de provincieNoord-Holland, op kleine schaal bebouwing toestaat,op voorwaarde dat het overgrote deel van de grondduurzaam als natuurgebied wordt ingericht.De stichting heeft overeenstemming met de provincieNoord-Holland en de gemeente Bussum om ondervergelijkbare condities het MOB-complex Bussum tegaan verwerven van het Rijk.Over het weidegebied langs de Koedijk en de Meentwegin het smalste deel van de groene corridor tussenBussum en de Hilversumse Meent worden gesprekkengevoerd met de gemeente Hilversum. De gemeenteondersteunt het voorstel van de stichting om hetweidegebied over te nemen en er een met Cruysbergenvergelijkbaar natuurontwikkelingsproject te starten.Er is hoop op een aankoopsubsidie voor dezeverwerving, die echter complex is wegens de gewensteverplaatsing van de aanwezige dierenweide en eenagrarische verpachting van een deel van het grasland.Heideverbinding CrailoDe stichting streeft ernaar de ecologische verbindingtussen de noordelijke en centrale heidevelden van hetGooi te herstellen. Dat beleid lijkt te werken. Wat hetlegerterrein Crailo en het AZC-terrein betreffen is hetvan belang om de natuur te behouden en terug tebrengen. De provincie Noord-Holland heeft het geheleterrein gekocht van het Rijk. De provincie, debetrokken gemeenten en de stichting hebben zichgecommitteerd aan de Nota van Uitgangspunten voorde Gebiedsontwikkeling Crailo. Het centrale deel(voornamelijk liggend in Hilversum) wordt bedrijfsterrein,het deel in de gemeente Bussum krijgt vooraleen woningbouwbestemming, en een deel in Hilversumen Laren wordt weer grotendeels natuurterrein.Het AZC-terrein is voor vijf jaar verhuurd aan het COA,waarna het ontruimd zal worden. Dan wordt hetteruggebracht in natuurlijke staat en grotendeels ineigendom overgedragen aan de stichting. Dit is medevan belang in verband met de plannen voor eennatuurbrug over de A1 en de Naarderstraat. De afspraakmet de provincie Noord-Holland is dat enkeleheideterreinen aan weerszijden van het Gebed zonderEnd begin volgend jaar al aan de stichting zullenworden overgedragen. De stichting tracht eveneenshet deel van het AZC-terrein dat niet als zodanig ingebruik is en veel natuurlijke elementen herbergt, alovergedragen te krijgen. Dat zou de uitstraling vanhet project Gebiedsontwikkeling Crailo ten goedekomen.Rijkswaterstaat, Provincie, de firma Blokker, degemeenten Blaricum en Laren en de stichting werkengezamenlijk aan de realisatie van de ’Natuurbrug HetGooi’ over de A1 (40 meter breed) en de Naarderstraat(30 meter breed). Ook deze natuurbrug zalvoor recreatie gebruikt worden, door de aanleg vaneen wandel-, fiets- en ruiterpad. Het project verloopttot nu toe goed, maar de voorbereiding is complex:de ruimte die voor de aanleg van deze ecologischeverbindingszone beschikbaar is, is beperkt en ermoet met veel belangen van de projectpartners enbetrokken partijen in de omgeving rekening worden14

Beheer terreinenAlgemeen beheer terreinenHet beheer van het Goois Natuurreservaat vraagtonverminderd veel inzet om de landschappelijke ennatuurwaarden te behouden en te versterken. Dithoudt in de praktijk veelal in dat voorkomen moetworden dat heideterreinen en stuifzanden dichtgroeienmet gras, struiken en bomen. Om die reden wordtook in 2007 wederom zeer gericht gemaaid, gesnoeid,gerooid, gekapt en geplagd. Een ander middel dat bijhet openhouden van de terreinen wordt ingezet, isbegrazing door schapen en runderen.Het beheer van de bossen is gericht op versterkingvan de natuurlijkheid en natuurwaarden. Dit betekentdat plaatselijk bomen worden verwijderd waardooropen plekken ontstaan en er in dichte geslotenbossen meer licht wordt gebracht. Bij het werken inde bossen wordt tegelijk de struiksoort Amerikaansevogelkers bestreden. Dit is een zeer dominante, uitAmerika afkomstige struiksoort, die in het verledendoor de mens is geïntroduceerd en de natuurlijkebosontwikkeling belemmert. Alle beheermaatregelenzijn gebaseerd op de Beheervisie en het Beheerplan1998-2007, die inmiddels ook voor 2008 geldig zijnverklaard.In januari woedt er een zware storm. Op veel plaatsenliggen bomen en takken over paden, wegen enafrasteringen. Deze worden in de weken erna opgeruimd.De werkzaamheden duren tot half maart.Na een kortstondige warme periode in het voorjaar ishet een overwegend natte zomer. De regelmatigeregenval zorgt voor een uitbundige en opvallendebloei van de heide, wat prachtige, fotogenieke landschapsbeeldenoplevert. De gevolgen voor de heidevegetatievan de droge zomer van 2006 lijken zich tebeperken tot zeer plaatselijke en dus verwaarloosbaresterfte van heideplanten.Een deel van de Gooise engen, bestaande uit kleineakkerpercelen, boomsingels, houtwallen en bosjes, isin bezit van het Goois Natuurreservaat. Sommigeakkers worden ook in 2007 aan lokale boeren verpacht,waarvan een deel onder de strikte voorwaardenvan de zogeheten Natuurpacht. Dit jaar zijn netals vorig jaar enkele akkerpercelen door boeren teruggegeven.Andere percelen echter zijn weer ondernatuurvoorwaarden aan boeren in gebruik gegeven.Daarnaast zijn er diverse percelen in eigen beheer, enzijn er enkele in gebruik gegeven aan de StichtingOude Landbouwgewassen Laren (SOLL). Deze stichtingverbouwt op de akkers in wisselteelt een keuraan traditionele gewassen zoals rogge, boekweit,tarwe, gerst en haver.In de terreinen hangen ongeveer 800 nestkasten voorbijvoorbeeld zangvogels en uilen. Ze worden gecontroleerden jaarlijks schoongemaakt door leden vande Vogelwerkgroep Gooi en Omstreken. De waarnemingenbetreffende het broedresultaat worden gebruiktvoor meerjarig wetenschappelijk onderzoek. Ook destand van de roofvogels in het Gooi wordt door eengroep enthousiaste vogelaars gevolgd. De jonge roofvogelsworden geringd, zodat er meer bekend wordtover de leefwijze van deze vogels. Opvallend voor2007 is dat de roofvogels in het Gooi verhoudingsgewijsvroeg tot broeden komen in vergelijking metroofvogels elders in het land.Op Landgoed Zonnestraal, dat in beheer is bij StichtingHet Loosdrechtse Bos en eigendom is van hetKoperen Stelen Fonds, wordt een aantal rentmeesters-en beheertaken verricht. Ook wordt samengewerktmet particuliere grondeigenaren, zoals in hetgeval van het circa 3 hectare grote grasland aan deOude Meentweg te Hilversum dat recent van eigenaaris verwisseld. Voor dit grasland is het beheer uitgewerktdoor het Goois Natuurreservaat en is eengebruiksovereenkomst voor enkele jaren gesloten.Op diverse plaatsen zijn faunavoorzieningen aangelegdin de vorm van faunagoten en tunnels. Nu,enkele jaren na aanleg, is onderhoud noodzakelijk.Vooral het inwaaien van blad in de tunnel- en gootingangenis een veelvoorkomend verschijnsel dat jaarlijksde nodige zorg vraagt.RecreatieBehalve de bescherming van de natuur en het landschapis het bieden van recreatiemogelijkheden in denatuur een belangrijke doelstelling van de stichting.In alle terreinen worden bankjes, slagbomen, picknicktafels,bebordingspalen en dergelijke vervangenof hersteld. Van cruciaal belang voor de recreatie zijnde wandel-, fiets- en ruiterpaden, die steeds intensieverworden gebruikt. Ze worden begaanbaar en vrijAkkers op de Laarder Eng16

FOTO: ENTINGFILMSFlovan begroeiing gehouden. De routemarkering van dediverse wandel- en fietsroutes wordt waar dat nodigis hersteld. Op de speel- en trapveldjes worden doelpalenvervangen. Het gras wordt zonodig licht bemesten daarna in het groeiseizoen regelmatig gemaaid.In 2007 wordt een deel van het achterstallig onderhoudaan de fietspaden in het Gooi weggewerkt. Openkele plaatsen wordt een nieuwe toplaag vanGrauwacke aangebracht en worden de bebording ende beschermingspalen vernieuwd.De zandwegen zijn een typisch element in het traditioneleGooise landschap. Deze worden dan ookgekoesterd. Bij aanhoudende regenval en voortgaandgebruik door auto’s ontstaan gaten in de bovenlaag.Als het weer erna het toelaat worden deze opgevuld,en oneffenheden worden geëgaliseerd.De ruiterregeling voor het Goois Natuurreservaat, opgrond waarvan ruiters en koetsiers gebruik mogenmaken van de ruiterpaden, is vereenvoudigd. Er iseen zogenaamd ruiterplaatje geïntroduceerd dat ophet paard moet worden aangebracht zodat de boswachtersop afstand kunnen zien dat de ruiterbeschikt over een vergunning. Dit bevordert ook hetrijplezier van de ruiters en koetsiers want ze hoevenniet meer aangesproken te worden en hun vergunningte laten zien.BegrazingJaarlijks wordt in het vroege voorjaar met een aantalleden van het terreinbeheerteam een ronde door deterreinen gemaakt om de effecten van begrazing doorte nemen. Op grond hiervan worden de begrazingsdichthedenvan schapen en runderen bepaald. Ditleidt af en toe tot verschuivingen in aantallen grazersper gebied. Vanaf het voorjaar oefenen de schapen opde Tafelberg- en Blaricummerheide regelmatig samenmet de schaapherder en de schaapshondFlo voor de trektocht met de kudde die inhet najaar wordt gehouden. In gebiedenwaar koeien en schapen lopen, worden deveeroosters schoongemaakt. Controle vande hekwerken vindt permanent plaats.AfvalEen kostbare maar noodzakelijke taak is het afvoerenvan de permanente stroom afval uit de terreinen. DeTomin Groep, een instelling voor werkvoorziening,leegt ongeveer tachtig keer per jaar de prullenbakken.In de winter en het vroege voorjaar gebeurt dat eenmaalper week en daarna tot half oktober tweemaalper week. De hoeveelheid afval die zowel in de prullenbakkenals ernaast gedeponeerd wordt, bedraagt11 ton, 0,4 ton minder dan het jaar ervoor. De hoeveelheidillegale vuilstorten in de natuur is echter tenopzichte van 2006 met 1,7 ton toegenomen. Er wordt7 ton afgevoerd op basis van 27 vuilstorten in 2007.Het afval bestaat uit reclamedrukwerk, huisraad,bouwafval, sloopafval, tuinafval, chemisch afval,auto-onderdelen en restanten van hennepkwekerijen.Met het afvoeren van het afval uit de terreinen is in2007 in totaal een bedrag van € 20.415,- gemoeid.Gebouwen en materieelAan de bedrijfsgebouwen en de vaak karakteristiekedienstwoningen wordt regulier onderhoud gepleegd.Daarbij wordt altijd gelet op het inpassen van degebouwen in landschap en cultuurhistorie. Eind 2007is de blokhut, een onderkomen voor het beheer inDe Zuid, afgebrand.CultuurhistorieOok dit jaar zijn onder begeleiding van de ArcheologischeMonumentenwacht herstelwerkzaamhedenuitgevoerd aan enkele grafheuvels en de Banscheidingop de Westerheide.HandhavingToezicht in de terreinen blijft hard nodig en krijgtdan ook alle aandacht. De boswachters en regiobeheerdershebben behalve de belangrijke functie vangastheer een handhavende rol. Ze treden op in gevalvan overtreding van de toegangsbepalingen en wettenen regels. Verbaal en fysiek geweld tegen de ordehandhaversblijft een punt van zorg. Om hierop professioneelte kunnen reageren is er blijvende aandachtvoor weerbaarheid en conflicthantering. De boswachtersen regiobeheerders registreren incidenten in eenincidentenregistratiesysteem. Over de periode mei2006 tot juni 2007, zijn 829 incidenten opgetekend.Tweederde van de overtredingen betreft loslopendehonden, daar waar dat niet is toegestaan.Ongeveer 64% van de 829 geconstateerde overtredingenblijkt door de boswachters te zijn afgedaan meteen waarschuwing. In 22% van de gevallen is eenbekeuring gegeven. 85% van de overtreders was meegaand,13% reageerde brutaal tot verbaal agressief.De incidentenrapportage mei 2006 - juni 2007 is toegestuurdaan de korpschef van de Regiopolitie en dehoofdofficier van Justitie.De boswachters en regiobeheerders hebben deelgenomenaan een landelijke handhavingsdag. Op dezedag wordt samengewerkt met handhavers van andereorganisaties. Er wordt samengewerkt met de BeredenPolitie (politie te paard) van het Korps LandelijkePolitie Diensten. Zij komt regelmatig naar de terreinenvan de stichting om te paard toezicht te houden..17

De terreinen inGemeente NaardenNaarder Eng en OostdijkOp de akkers van het Goois Natuurreservaat op deNaarder Eng zijn traditionele gewassen zomer- en wintergranen,boekweit en stoppelknollen geteeld. In hetMagdalenabos wordt het eenvormige dennenbos uitgedund,waardoor meer licht in het bos komt en eengevarieerder bomen- en plantengroei ontstaat. Gestreefdwordt naar omvorming tot een bos met meer loofhouten inlandse bomen zoals eik, berk en lijsterbes. Ookworden er twee open plekken gemaakt om de natuurlijkeverjonging van het bos te stimuleren. Amerikaansevogelkers wordt gerooid. Om de ringslang tot broedente stimuleren worden op zonnige plekken hopen houtsnippersneergelegd, als afzetplekken voor de eieren.Gemeente HuizenLimitische Heide, Nieuw Bussummerheide,Vliegheide, Luchtkasteel enEricaterreinDe wisselbegrazing met Charolais-runderen in deheideterreinen verloopt goed. De dieren doen zichtegoed aan gras en jonge scheuten van Amerikaansevogelkers en berk. De heide neemt langzaam maarzeker toe. De ecologische verbinding tussen de LimitischeHeide en de Nieuw Bussumerheide wordt verderontwikkeld. Het verwijderen van bomen en struikenen het kleinschalig plaggen door vrijwilligerswordt voortgezet. Op de Nieuw Bussummerheideworden grasplekken geplagd. Heidezaden die nog inde grond aanwezig zijn, zullen zo beter kiemen.Bomen en struiken worden verwijderd om het landschapweer open te maken. Ook op de Vliegheide enhet Luchtkasteel worden bomen en struiken verwijderd.Er worden kleine onderzoeken gestart naar hetvoorkomen van reptielen, waaronder de hazelworm.Vrijwilligers volgen het reilen en zeilen van de levendbarendehagedis en van de zandhagedis, en zorgenvoor een geschikte leefomgeving door afzetplekkenvoor eieren aan te leggen en open te houden.Gemeente HuizenIJzeren Veld, Bikbergen en CrailoIn het IJzeren Veld en Bikbergen wordt de Amerikaansevogelkers uit de open plekken in het bos verwijderd.Het inrichten van een natuurlijke doorgangtussen de Vliegheide en de Tafelbergheide wordtvoortgezet met hulp van vrijwilligers en aannemers.Ook wordt de humus- en strooisellaag op een aantalplaatsen verwijderd om zanderige plekken voor hagedissente creëren. Een corridor van ruimte, licht enopenheid moet de heideflora en -fauna stimulerenom het bos als doorgang te gebruiken. Ook in 2007is hieraan gewerkt ten behoeve van hagedissen, sprinkhanen,insecten en vlinders, kortom diverse warmteminnendediersoorten. Landschappelijke elementen,waaronder oude beukenlanen en oude bomen, wordendaarbij vanzelfsprekend ontzien. De boswerkzaamhedenin bosgebied Crailo zijn ge-richt op hetontwikkelen van natuurlijk bos, met veel variatie insoort en leeftijd van de bomen. Om deze ontwikkelingeen handje te helpen worden bomen verwijderdom open plekken te maken in het donkere ’doorkijkbos’van douglassparren. Door de lichtval op de bodemkrijgen andere boomsoorten een kans. In het voorjaarworden in het bosgebied enkele uilen geringd doorde Roofvogelwerkgroep, in samenwerking met destichting. Op de flanken en de top van de Trapjesbergworden meidoorns aangeplant. De bomen die in2006 dood zijn gegaan worden vervangen.Gemeente NaardenDe Beek, ReigerseilandGemeente HuizenOud BussemOp de oude landgoederen is weinig extra onderhoudnodig. Het grasland van 5 hectare, dat behoort totlandgoed De Beek, blijft in gebruik bij een veehouder.Waar in het voorgaande jaar bomen zijn aangeplantworden uitgevallen boompjes vervangen. Debomen die door de januaristorm zijn omgewaaid,blijven liggen. Waar ze over wandelpaden zijn gevallenworden de paden om de boom heen gelegd. Depoel is opgeknapt. Een deel van de vegetatie is eruitverwijderd en de vorm van de poel is enigszins aangepast.Hij is nu meer geschikt voor amfibieën. Hetloopvlak van de brug is vervangen.Gemeente HuizenHuizer EngIn de Huizer Eng bedrijft de stichting kleinschaligelandbouw met wisselteelt van traditionele gewassen.In 2007 staan er boekweit, winterrogge en stoppelknollen.Op het gedeelte van de Huizer Eng waar inhet zomerseizoen het kampeerterrein Parrewijn isgelegen, worden als regulier onderhoud enkelebomen en struiken gekapt.Gemeenten Huizen en BlaricumTafelbergheideGemeente BlaricumBlaricummerheide en Noorderheide18

Vrijwilligers halen in de leemkuilen op deTafelbergheide en de Blaricummerheide braam enjonge, opschietende boompjes weg. Door het verwijderenvan deze bos-opslag krijgen kruiden als tijm,liggend walstro en duizendguldenkruid weer eenkans. Ook wordt het uitzicht vanaf de Tafelberg vrijgemaakt.De veekeringen om de leemkuilen wordenonderhouden. Op de Blaricummerheide is een vergrastgedeelte geplagd. De bruikbaarheid van het pleinvoor de schaapskooi wordt verbeterd door het aanbrengenvan een naambord, een uitklapbord voorwisselende informatie en een informatiepaneel. Erwordt een kleuterpad aangelegd.Gemeente BlaricumBlaricummer Eng met Groeve OostermeentDe Groeve Oostermeent wordt begraasd door Drentseheideschapen en enkele runderen. De dieren vretenopkomende jonge bomen en struiken aan en voorkomendaarmee verbossing van de groeve. Op het hogedeel van de groeve wordt kleinschalig geplagd. Desteilwand voor oeverzwaluwen wordt in het voorjaarrecht afgestoken door vrijwilligers van de VogelwerkgroepGooi en Omstreken. De wanden zakken in hetwinterseizoen altijd iets onderuit; door ze opnieuw afte steken worden ze weer aantrekkelijk als broedlocatievoor de oeverzwaluwen. Er worden plannen ontwikkeldom het beschikbare water in het gebied vastte houden. Getracht wordt dit te bereiken door hetdempen en afsluiten van sloten.Gemeente BussumCruysbergenIn 2007 zijn de sloten op een aantal plekken schoongemaaktom de doorloop van het water te garanderen.In samenwerking met Natuurmonumenten wordt netals een jaar eerder maaisel van het nabij gelegen natuurgebiedLaegieskamp uitgestrooid, met daarin zadendie ook in Cruysbergen goed kunnen gedijen. Zadenuit maaisel dat eerder op de afgegraven grond is gestrooid,slaat aan. De ontwikkeling van de flora is danook spectaculair. Er komt een keur aan bijzonderesoorten voor. Vooral de aanwezigheid van klokjesgentiaan,struikheide en ronde zonnedauw is bijzonder.In de zomer worden delen van het gebied gemaaidter voorkoming van dichtgroeien met elzen. De laanbomenbij de ingang Bredelaan worden opgesnoeiden de grond rondom de stam wordt vrijgemaakt enbemest. Er wordt een torenvalkkast geplaatst. OmZanderij Cruysbergen van schoon water te voorzienwordt een gemaal geplaatst.Gemeente BussumFransche KampheideIn dit heidegebied worden jonge dennen en berkenverwijderd, deels met de hand door vrijwilligers,deels machinaal.Gemeente HilversumSpanderswoud en De SnipGemeenten Bussum en HilversumDe Fransche KampGemeente BussumKamphoeveTijdens de paddentrek in het vroege voorjaar zijnlangs de Bussummergrintweg door de medewerkersvan het Goois Natuurreser-vaat paddenschermen enemmers ingegraven.Opvang paddenVrijwilligers enmedewerkers van destichting zetten bijna10.000 padden, kikkersen salamanders,die in emmers wordenopgevangen,veilig over. Dat zijn er een kleine 2000 meer dan in2006. In juli worden er tussen het Spanderswoud enDe Snip vier faunagoten aangelegd, mede dankzijfinanciële bijdragen van de provincie Noord-Hollanden de Stichting Steun Goois Natuurreservaat.Ingegraven lage schermen zorgen voor geleiding vande dieren naar de goten. Behalve de amfibieën zullenook dieren zoals muizen, kleine marterachtigen enloopkevers van de goten gebruikmaken. Op de akkeraan de Oude Meentweg worden zonnebloemen verbouwd.De dagcamping De Fransche Kamp wordtvoorzien van boomslieten om het parkeren beter tereguleren. Ook worden er op het seizoenskampeerterreinenkele bomen en takken verwijderd om schadeaan caravans en tenten te voorkomen. De parkeerplaatsaan de Bussumergrintweg/Spanderslaan wordtopgeknapt. In het Spanderswoud wordt een kleuterpadaangelegd.FOTO: BART SIEBELINK FOTO: BART SIEBELINKKleuterpad Spanderswoud19

D E T E R R E I N E N I NGemeenten Bussum en HilversumZanderij CrailooAan het onderzoeksinstituut Alterra is opdracht gegevente onderzoeken in hoeverre de Natuurbrug ZanderijCrailoo gebruikt wordt door dieren en mensen.Er worden zandbedden aangelegd om diersporen tetraceren. Daarnaast worden er bijna 300 houtenplaatjes op de natuurbrug gelegd. Deze worden dagelijksgecontroleerd op kleine dieren die zich eronderophouden. De eerste resultaten van het onderzoekzijn bemoedigend. Er worden frequent reeën gesignaleerd.Op 10 december wordt een educatieve grondwatermeteronthuld. Het is de honderdste grondwatermetervan Nederland.Gemeenten HilversumBussummerheide, WesterveldGemeenten Laren en HilversumWesterheideOp een aantal plekken wordt geplagd om de heide instand te houden. In de bosgebieden wordt Amerikaansevogelkers verwijderd. Op de open heide verwijderenvrijwilligers Amerikaanse vogelkers en vliegden.Wandelroutes en fietsroutes worden nagekeken enwaar nodig hersteld. Er leven ongeveer 40 reeën inhet gebied. Ze maken veel gebruik van de NatuurbrugZanderij Crailoo om naar het Spanderswoud tetrekken. Enkele archeologische monumenten, waaronderschapenkampjes en de banscheiding op deWester- en Bussumerheide, worden gerestaureerd.Gemeente LarenLaarder Eng en Verspreide Laarder EngenDe traditionele gewassen op de kleine landbouwpercelenzijn in 2007 wintergerst en stoppelknollen. Hetbemesten gebeurt net als andere jaren met ruige stalmest,mest met stro erin. Dit komt natuur en milieuten goede.Gemeenten Blaricum en LarenMauvezandGemeente BlaricumBosje van SixDe exploitatie van een kleine kwekerij van bloemen,struiken en planten aan de Melkweg in het Mauvezandwordt beëindigd. De voormalige kwekerij wordt omgevormdtot akker en ingezaaid met winterrogge engele mosterd. Na de schoonmaakactie van vorig jaarverloopt de ontwikkeling van de poel bij het bosjevan Six voorspoedig.Gemeente LarenZuiderheideGemeente EemnesDe LiebergOp de Landelijke Natuurwerkdag worden in hetBlukbos open plekken gemaakt in het steeds dichterwordende bos. Op de Zuiderheide wordt kleinschaliggeplagd. Met behulp van een kraan met sorteerknijperwordt bosopslag van dennetjes, berkjes en Amerikaansevogelkers verwijderd. Ook het gentianenveldjewordt gemaaid. Het maaisel wordt afgevoerdnaar Cruysbergen en is daar uitgestrooid als zadenbronvoor de natuurontwikkeling. Er wordt een educatievegrondwatermeter geplaatst. In het kader vanhet behoud van de archeologische objecten zijnenkele grafheuvels hersteld en is de zogenaamde banscheidingontdaan van bomen en struiken en vanwegede zichtbaarheid van deze bijzondere oude grens,gemaaid.Op de grens van Zuiderheide en het Laarder Wasmeeris een in het verleden spontaan ontstaan dennenbosverwijderd in het kader van het stuifzandherstel.De Gooiersgracht-zuid wordt gedeeltelijk omgelegden heringericht. Hekwerken worden vervangen. OpDe Lieberg wordt een oprijlaan met linden aangelegden de paddenpoel op het landgoed wordt heringericht.Ook wordt er een wandelroute aangelegd zodater op De Lieberg een rondwandeling mogelijk wordtmet aansluiting op de wandelpaden op de Zuiderheide.Gemeente LarenPostiljonOp de Postiljon is het beheer voornamelijk gericht ophet instandhouden van de verschillende landschapselementen.Op de heide worden ook dit jaar weerboompjes en struiken verwijderd om het landschapopen te houden. Op een aantal plekken wordtbovendien Amerikaanse vogelkers verwijderd ofteruggesnoeid. Door studenten wordt er gesnoeid,geplagd en grond afgestoken om het open karakter tebehouden. Hier en daar wordt de bosrand teruggedrongenom het stuifzand meer ruimte te geven.Gemeenten Laren en HilversumLaarder WasmeerVan januari tot half maart wordt in een eerste fasegewerkt aan herstel van het stuifzandgebied Zuiderheide/ Laarder Wasmeer. Hiervoor worden bomen enstruiken gekapt en gerooid en de toplaag van gras,mos en bosstrooisel wordt verwijderd. Het witte zandkomt tevoorschijn en kan uiteindelijk weer verstuiven.Het gebied is niet alleen het grootste stuifzandgebiedvan het Gooi, het wordt ook beschouwd als20

FOTO: BART SIEBELINKBosrand na stuifzandherstelhet meest westelijke en grootste stuifzand op hetnoordelijk deel van de Heuvelrug.De waterbodemsanering van het Laarder Wasmeer isgestart. Door Waternet, de uitvoeringsinstantie vanhet Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht, wordtde wateraanvoer gewijzigd, waardoor het gebied droogvalt.Daarna wordt het opgedroogde, zwaar verontreinigdeslib bij elkaar geschraapt. In het voormaligeLangewater en in de Vuilwaterplas worden twee depotsingericht. Al het slib wordt in deze depots verzamelden zal in een later stadium worden afgevoerd.De waterbodemsanering vindt plaats onder begeleidingvan milieu- en bodemkundigen om zo min mogelijkschade aan de ondergrond aan te richten.Onder de voormalige wateren van de Vuilwaterplasen het Groot Wasmeer blijken nog intacte bodemsaanwezig te zijn. Dat wordt van groot belang geachtvoor de toekomstige natuurontwikkelingsmogelijkhedenvoor het gebied.Gemeente Laren en HilversumAnna’s HoeveAan de drie bruggen in Anna’s Hoeve is groot onderhoudverricht. De brugdekken en leuningen zijndeels vernieuwd en kunnen weer jaren mee. In dezomer wordt de speelweide periodiek gemaaid enook het meubilair wordt onderhouden. De opslagvan de heide wordt gerooid en door vrijwilligerswordt kleinschalig onderhoud uitgevoerd. Er wordteen educatieve grondwatermeter geplaatst.Gemeente HilversumMonnikenbergLangs de laanbomen vinden maaiwerkzaamhedenplaats. In het kader van akkerbeheer worden zonnebloemenverbouwd. Bij het viaduct van de A27 overde Soestdijkerstraatweg worden faunapassages aangelegd.Gemeente HilversumHoorneboegse Heide, Hoogt van’t kruis, Zonneheide en Zwarte BergIn dit gebied wordt allerhande regulier beheer uitgevoerd.De historische grafheuvels worden nagekekenen waar nodig gerestaureerd. Ook het recreatiemeubilairwordt hersteld waar dat nodig is. Op de HoorneboegseHeide wordt Amerikaanse vogelkers gerooiden wordt kleinschalig geplagd. Dichtgegroeide heitjesworden door rooien open gemaakt. Ter hoogte vanhet Zonneheideven wordt in de Noodweg eendassentunnel aangelegd en worden de hekwerkendassenkerend gemaakt. De dassen die hun burchtenhebben op de Hoorneboeg en Landgoed Zonnestraalkunnen nu elke nacht veilig naar hun voedselgebiedten zuiden van Loosdrecht en weer terug. In deNoodweg is ook een faunagoot aangelegd voor depadden, kikkers en salamanders die zich voortplantenin het Tienhovens Kanaal.Gemeente HilversumLaapersveld, Laapersbos en DassenveldIn het kader van heideherstel is bosopslag verwijderd.Gemeente HilversumLaapersheideOok hier is ten behoeve van de heidevegetatie bosopslagverwijderd.Gemeente HilversumHuydecopersbos en overhoeken tegen A27In dit gebied hebben snoeiwerkzaamheden plaatsgevondenGemeente HilversumDe Zuid en Hilversums WasmeerOm spontane bosverjonging te stimuleren worden inbosgebied De Zuid enkele percelen bos uitgedund enworden open plekken gemaakt. Zo wordt de gelijkjarigheidvan de bossen doorbroken, waardoor de biodiversiteitzal toenemen.In de zogenaamde Kuil (in de Bosberg) vindt op denoordhelling nazorg van de bomenkap van 2006plaats. Dat betekent dat uitlopers en opslag van bomenen struiken worden verwijderd. Bij de Bosberg isin verband met heideherstel opslag verwijderd.21

CommunicatieMedia-aandachtIn de loop van het jaar gaan tientallen persberichtenuit, meestal om publieksevenementen en beheerwerkzaamhedenaan te kondigen. Regelmatig weten demedia ook zelf het Goois Natuurreservaat te vindenom activiteiten te verslaan of om informatie in te winnen.Dat is in 2007 in het bijzonder het geval rondde schapentrektocht, de ‘bedevaart voor de natuur’om aandacht te vragen voor de versnipperde natuurgebiedenvan de Heuvelrug. In journaals en actualiteitenrubriekenschenkt de Nederlandse televisie aandachtaan de tocht. De buitenlandse aandacht reiktezelfs tot CNN. Dag- en weekbladen volgen de schapen,de herders en hond Flo op de voet. De film“Bedevaart voor de Natuur”die hiervan is gemaakt zalin een aantal filmhuizen op de Heuvelrug, waaronderde filmhuizen in Hilversum, Zeist, Soest en Amersfoort,worden vertoond. Daarnaast wordt geprobeerd de filmop de landelijke en/of regionale televisie te laten zien.OmwonendenEr is de stichting veel aan gelegen omwonenden vande terreinen goed te informeren over beheermaatregelenen natuurontwikkelingsprojecten, liefst in eenzo vroeg mogelijk stadium. In 2007 neemt de stichtingdaarin nog actiever dan voorheen verantwoordelijkheid.Bij werkzaamheden die voor omwonendenof een breder publiek van belang lijken te zijn, wordenomwonenden uitgenodigd deel te nemen aan eeninformatieve excursie, wordt voordat de werkzaamhedenstarten de pers ingelicht en worden op delocatie informatiepanelen geplaatst. Zo zijn omwonendendoor middel van een gerichte mailing geïnformeerden zijn excursies gegeven in het kader vanhet herstel stuifzandgebied Zuiderheide / LaarderWasmeer. Als gevolg hiervan groeien het begrip en deacceptatie voor deze ingrijpende beheermaatregelen.PublieksevenementenDe volgende publieksevenementen vinden plaats:• Paaseieren zoeken bij de Schaapskooi• Dauwtrappen op Hemelvaartsdag (44 deelnemers)• Schaapscheerderfeest bij de schaapskooi teBlaricum en opening kleuterpad• Make A Difference Day (MADD) / LandelijkeNatuurwerkdag beheerwerkzaamheden door vijfverschillende groepen, in totaal met 110 personen• Midzomer Natuur Festival (met Stichting Wildlive,gemeente Bussum e.a.)• Oogstfeest Van Gerst tot Gerstenat• Trektocht schaapskudde over de Heuvelrug metonder andere de aankomst in de ’eigen’ schaapskooi• Mauvefeest Laren met de schaapskudde• Halloween in de Schaapskooi, speciaal voorkinderen• Kerstsfeer in de Schaapskooi met het AmsterdamBrass ensemble en verhalenverteller ’OuweJohannes’Roemer en Isabelle imiteren het gewei van een ree bij het nieuwe kleuterpad22

Op 2 juni opent de stichting tijdens het schaapscheerderfeesttwee kleuterpaden voor kinderen van4-6 jaar. Het ene vertrekt bij de schaapskooi op deBlaricummerheide, het andere vanaf de parkeerplaatsaan de Bussumergrintweg in het Spanderswoud. Debedoeling is dat kinderen nieuwsgierig worden gemaaktnaar de omgeving. In het Spanderswoud komenze op een speelse manier van alles te weten over dierenals de haas en de ree. Het kleuterpad bij deSchaapskooi heeft een thema waarin het heideschaapcentraal staat. De paden zijn aangelegd met eenfinanciële bijdrage van de Nationale Postcode Loterij.LezingenGroepen en organisaties verzoeken regelmatig om eenlezing of excursie over een specifiek onderwerp. Alshet in de lijn van de doelstelling ligt wordt aan ditverzoek voldaan. Groepen voor wie in 2007 eenlezing werd gegeven zijn onder meer: ZorgcentrumZuiderheide, Gereformeerde Bond Weesp, Vriendenvan de Essen, Soesterkring, InterkerkelijkeOuderenkring Loenen aan de Vecht, BuurtpreventieBlaricum, Theodotion, Nieuw West / KlimcentrumRock Steady, Buurtvereniging De Eng.ExcursiesEr zijn regelmatig excursies, die steeds vaker gekoppeldworden aan voorgenomen beheermaatregelen enandere actualiteiten. Zo krijgt het publiek de gelegenheidzich vooraf te laten voorlichten over maatregelendie in de directe omgeving op stapel staan.In 2007 zijn er excursies over de volgende onderwerpen:• Winterwandeling• Zuiderheide / Laarder Wasmeer / Blukbos• Bosgebied De Zuid• Vliegheide• Reeën in de bronsttijd• Faunavoorzieningen Bussumergrintweg• Jubileumexcursie Westerheide• Jubileumexcursie De Natuurbrug een jaar later• Jubileumexcursie Ecologische Verbindingen doorBikbergen• Jubileumexcursie Ecologische Verbindingzone naarecoduct A1Speciaal voor Stadspas Amsterdam zijn er in dezomer 4 dinsdagen met een wandelarrangement vanstation Bussum Zuid via het Spanderswoud naar deNatuurbrug Zanderij Crailoo met een presentatie inde infoschuur en via de Bussummerheide weer terugnaar het station.Op specifiek verzoek worden excursies verzorgdvoor: Wandelgroep Karin van der Hall, GolfparkSpandersbosch, Teleacmedewerkers, gidsen van hetFietsgilde, Osdorpse Montessori, Vituscollege, buurtbewonersVliegheide / Bikbergen, Schimmel Elektrotechniek,gezelschap de heer Heybroek; gezelschapmevrouw Dekker; familie Romeyn; familieKundersma; familie Wierper.De IVN-natuurgidsen verzorgen in nauwe samenwerkingmet het Goois Natuurreservaat de volgendepublieksexcursies: Winterwonderwandeling; HeidestapstenenKamphoeve / Spanderswoud; Knooppuntvoor mens en dier; In en rond de Heemtuin / GroeveOostermeent; Rond Hilversums Wasmeer; Gooimeerkust;Tafelberg- en Blaricummerheide; Spanderswoud;Natuurbrug en Zanderij Crailoo. Er nemen gemiddeld35 personen aan elke excursie deel.Voorlichting Infoschuur NatuurbrugZanderij CrailooDe vraag naar voorlichting over de NatuurbrugZanderij Crailoo en ecologische verbindingen blijftgroot. Elke tweede en vierde zondag van de maandvertellen de Natuurbrugvrijwilligers het ’verhaal vande Heuvelrug’ aan de hand van een powerpointpresentatie.Tevens leiden ze bezoekers rond op denatuurbrug en geven ze informatie op de uitkijktoren.Op weekdagen worden groepen ontvangen,zowel klassen van het voortgezet onderwijs als groepenvolwassenen uit binnen- en buitenland. Vaakwordt een bezoek aan de Infoschuur gecombineerdmet een excursie of het verrichten van kleinschalignatuurbeheer. In totaal bezoeken 51 groepen de Infoschuur.Daaronder zijn ook enkele groepen die er huneigen activiteiten houden, wel altijd in relatie tot denatuurlijke omgeving. Voorbeelden daarvan zijn deVlinder- en Libellenwerkgroepen Gooi en Vechtstreekdie de stand van vlinders en libellen monitoren.In de Infoschuur worden ook diverse cursussen gegevenzoals: klimaatverandering; geologie, libellen,natuurouder, natuurfotografie.De ontvangen groepen zijn onder andere diverseschoolklassen en lerarenteams, Alterra, diversenatuurwerkgroepen, Nardinclant, PraktijkschoolHilversum, Willem de Zwijgercollege, boswetcontroleursprovincie, Stichting Ravon, Studenten HogeschoolUtrecht, Limburgs Stamboek, KaraktermediaFoeke de Koe, NME Steunpunt, Nederlandse ToeristenKampeer Club, een groep van de heer Gerrits, eengroep van mevrouw Forma-De Zeeuw, ANWB-ledenhulpkorps,WNF-vrijwilligers, De Sterrenwachter, IVN-23

C O M M U N I C A T I Egidsen voor diploma-uitreiking, school De Lichtboeiuit Almere, Stichting Welzijn Ouderen Pijnacker, leerkrachtenPallas Atheneschool uit Amersfoort, Collegevan Zorgverzekeraars, Milieumedewerkers Schiphol,Probusclub, Vrouwenorganisatie Passage, groep kinderenen leraren van mevrouw Kamphuis van deMorgenster, Verlosserskerk Bussum, een groep van deheer Quist, Waternet, een groep van de familie DeVries, gezelschap Alice Geijsel, werkbezoek natuur enrecreatie voor (nieuwe) ambtenaren met de heerNeppelenbroek van de gemeente Hilversum, NJN / CJNin verband met hun reünie, Griftlandcollege, DuraVermeer, een groep voor een lezing van professorHeertje, Drents Heideschaap in verband met een ledenbijeenkomst,het College van GedeputeerdeStaten van Noord-Holland, en een afdeling van Natuurmonumentenhield na een wandeling vanaf Gooilustin ’s-Graveland een kerstbijeenkomst in de Infoschuur.De dagarrangementen zijn een succes. Op 4 data inde periode van mei tot en met oktober kunnen bezoekersgebruikmaken van dit arrangement. Menkrijgt een lunch, een wandeling en een bezoek aande Natuurbrug Zanderij Crailoo aangeboden, gekoppeldaan voorlichting over ontsnippering. Er maken80 mensen gebruik van het arrangement, voor dehelft met een speciale korting voor Amsterdamsestadspashouders. Deze korting wordt mogelijk gemaaktdoor een substantiële bijdrage van de provincieNoord-Holland. De reacties zijn zeer positief. Ookde organisatie Stadspas Amsterdam is blij met hetaanbod, het enige arrangement dat de pashoudersbuiten de stad brengt.De uitkijktoren blijft een groot succes. Hij wordtdankbaar ingezet bij de intensieve voorlichting en bijhet onderwijsprogramma Zebrapad over ecologischverbindingen en in het bijzonder de NatuurbrugZanderij Crailoo. Door groepen mee te nemen op detoren kan alles wat eerst op de kaart is aangewezenook nog in werkelijkheid worden getoond. De mensenzien met eigen ogen welke natuurgebieden metelkaar worden verbonden.Voorlichting in ’t LaerIn ’t Laer, het groepsverblijf voor veldwerk en natuureducatie,wordt een programma geboden waar net alshet voorgaande jaar 12 schoolgroepen aan deelnemen.In totaal gaat het om 532 kinderen. Ze maken gebruikvan educatieve ‘ontdekvestjes’, waarin allerleiattributen zitten om onderzoek in de natuur mee tedoen. De meeste groepen worden begeleid door IVNnatuurgidsen.Naast de reguliere schoolgroepen makenook verscheidene ‘groene’ groepen, zoals het IVN, deVogelwerkgroep en de Roofvogelwerkgroep gebruikvan ‘t Laer voor cursussen, lezingen en vergaderingen.In totaal maken in 2007 31 groepen gebruik van ’tLaer, die goed zijn voor 1142 personen met 72 overnachtingen.Voorlichting schaapskooiIn de lammerentijd in het voorjaar bezoeken schoolgroepen(meestal groep 7, soms gecombineerd metgroep 6 of 8) de schaapskooi in het kader van hetnatuureducatieve project Klas in en rond de schaapskooi.In totaal gaat het om 1304 leerlingen: 57 groepenvan 39 verschillende scholen. Het aantal scholendat meedoet, is daarmee met 7 vermeerderd tenopzichte van het voorgaande jaar. Het aantal leerlingenis gestegen met 130. Op school worden de leerlingenmet behulp van een door de stichting ontwikkeldlespakket inclusief docentenhandleiding op hunbezoek aan de schaapskooi voorbereid.Op zondagen zijn er in en rond de schaapskooi activiteitenvoor een breed publiek, steeds met een maandelijksthema. De thema’s van 2007 zijn: geologie,padden en ecologische verbindingen, het Drents heideschaap,vossen en dassen, vogels herkennen aan hungezang, wat kunnen we doen met schapenwol, Heelde Heuvelrug, spinnen, vleermuizen, het ontstaanvan het Gooise landschap. Op de laatste zondag vande maand kunnen kinderen komen knutselen. Daarbijfungeert het thema als leidraad en inspiratiebron.Voorlichting en educatie op scholenActie Zebrapad, een onderwijsprogramma voor hetbasis- en voortgezet onderwijs dat in samenwerkingmet de Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- enEemstreek (OGVE) is ontwikkeld, komt in 2007 goedop gang. Leerlingen en docenten in de regio Gooi enVechtstreek leren waarom, in welke vorm en opwelke schaal natuurverbindingen worden aangelegd.Actie Zebrapad is opgezet als een doorlopende leerlijn,beginnend bij de kleuterbouw (groep 1) en eindigendbij de bovenbouw van 6 vwo en alle niveausdaartussen. Het onderwijs begint met waarnemendoor de allerkleinsten. Daarna leren de leerlingen viarelaties leggen om inzicht te krijgen en inzicht toe tepassen. Voor de hoogste groepen van het basisonderwijsbetekent dit onder meer dat zij een eigen adviesbureauvoor natuurverbindingen opzetten.In 2007 voeren ruim 600 leerlingen van 8 scholen(van de 14) in het voortgezet onderwijs het lesmateriaaluit. Het wordt aangeboden in de vorm van driedigitale onderzoeksopdrachten met bijbehorend veld-24

werk en docentenhandleidingen. Het veldwerk vindtplaats bij de Natuurbrug Zanderij Crailoo en kent ookeen fietsroute langs natuurverbindingen in de omgeving.Omdat de lancering van Actie Zebrapad en deworkshop voor leerkrachten uit het basisonderwijsmatig zijn bezocht, worden de basisscholen in 2007individueel bezocht en geworven. Dat heeft debelangstelling doen stijgen.DrukwerkIn 2007 wordt de Nieuwsbrief geen vier maar driekeer uitgegeven. Er is voor drie uitgaven gekozenomdat het nummer rond de schapentrektocht en dewerving voor de tweede schaapskudde een dubbeldiknummer is. Normaliter is de oplage van de nieuwsbrief9.500 exemplaren, het dubbeldikke nummerverschijnt in het hele Gooi in een oplage van ruim80.000 exemplaren.Samen met de projectpartners van Plan Anna’s Hoevewordt het de nieuwsbrief Anna uitgegeven, met daarininformatie over de uitvoering van het saneringsplan.In 2007 verschijnt Anna eenmaal, in een oplagevan 6.000. Doelgroep zijn de bewoners in de omgevingvan het plangebied.De stichting beschikt over 8 voorlichtingsfolders voorhet publiek: ”Adopteer een dier”, “Begrazing”,”Doneren”, ”Fietsen”, ”Honden”, ”Informatie” (algemeen)”Paardrijden” en ”Boswachter”.BoekenIn verband met het 75-jarig bestaan van de Stichtingverschijnt het boek ”Erfgooiers Ten eeuwigen dage”van historicus Anton Kos en streekarchivaris KarinAbrahamse, uitgegeven door Uitgeverij Waanders.Het wordt gefinancierd door de Stichting Steun Gooisnatuurreservaat en is voor begunstigers met kortingverkrijgbaar. In maart 2007 is bij de stichting ook hetboekje ”Aardkundige Fietsroutes” uitgegeven.Aanleiding voor de uitgave is de aanwijzing in 2006van de Gooise Stuwwal als Aardkundig monument.Het boekje neemt de fietser via twee routes door hetgehele Gooi mee naar ruim 30 aardkundige bezienswaardighedenin het Gooi. ”Aardkundige Fietsroutes”is tot stand gekomen met de inbreng van de kennisen expertise van prof. dr. Jan Sevink en met financiëlesteun van de provincie Noord-Holland en deStichting Steun Goois Natuurreservaat. In 2007wordt het boekje ”Voetstappenpad” opnieuw uitgegeven.Het is het enige boekje dat nog niet in de huidigehuisstijl is vormgegeven en de stichting ziet hetjubileumjaar als een goed moment om dit ‘meest verkochteboekje ooit’ aan te passen. Niet alleen hetuiterlijk is veranderd, ook de inhoud wordt met tienjaar veranderingen in de route geactualiseerd.InternetDe eigen website www.gnr.nl is een belangrijk mediumom met het publiek in contact te treden. Hetbezoekeraantal groeit in 2007 flink ten opzichte van2006. Bijna 34.000 (was 18.500 in 2006) uniekebezoekers worden geregistreerd. Daarbij zijn dubbelebezoeken vanaf hetzelfde adres niet meegeteld. Op dewebsite staan onder andere wetenswaardigheden overde terreinen en worden actuele activiteiten aangekondigd.Daarnaast wordt er sinds de trektocht met deschaapskudde over de Heuvelrug een apart gedeeltetoegevoegd over de tocht: www.gnr.nl / trektocht.Hier is van dag tot dag te zien wat de herders en deschapen hebben beleefd. Ook nu is dit nog te bekijken.Deze toevoeging aan de site verklaart deels deflinke groei van het bezoekersaantal.De stichting neemt eveneens deel aan de websites:• www.nbonoordholland.nl(Natuurbeheerdersoverleg Noord-Holland)• www.natuurwegwijzer.nl (met een agenda voornatuuractiviteiten in Noord-Holland)• www.heeldeheuvelrug.nl (samen met Het UtrechtsLandschap en andere natuurorganisaties in deProvincie Utrecht)• www.plan-annashoeve.nl (van de projectpartnersvan Plan Anna’s Hoeve)Deelname aan activiteiten van derdenDoor medewerking te verlenen aan studiedagen,symposia, tentoonstellingen en markten van derdengrijpt de stichting de kans om zichtbaar te zijn enhaar visie op diverse onderwerpen te delen. In 2007is de stichting met de infowagen aanwezig op hetOogstfeest van de SOLL, het Houthakkersfeest in LageVuursche, de Erfgooiersmarkt in Huizen, de opendag van 50 jaar Vogelasiel in Naarden, de open dagvan de Gewestelijke Afvalstoffen Dienst (GAD),Kampeerterrein Fransche Kamp, en op de LandelijkePolitiedag Gooi en Vechtstreek te Huizen.Interne communicatieVeel intern overleg tussen medewerkers vindt informeelplaats doordat mensen bij elkaar naar binnenlopen of elkaar treffen aan de lange lunchtafel. Deinrichting na de verbouwing van het kantoor in devoorgaande jaren ondersteunt dan ook de internecommunicatie. Voor een stichting die in belangrijkemate drijft op vrijwilligers is daarnaast het contact25

C O M M U N I C A T I Emet die vrijwilligers van essentieel belang. In decemberis er traditioneel een middag voor alle vrijwilligersdie actief zijn voor het Goois Natuurreservaat. Ze wordenontvangen door de medewerkers, de rentmeesteren enkele bestuursleden. Ze krijgen dan informatieover het beheer en de projecten van de stichting.OnderzoeksverslagenHet Goois Natuurreservaat heeft een bibliotheek metgegevens en informatie over de natuurterreinen, waaronderverslagen van onderzoeken van flora en fauna.In de loop van 2007 zijn de volgende rapportagesontvangen:• Sprinkhanen en wespspinnen in het Gooi in 2007,Rombout de Wijs• Watervleermuizen op Crailo in relatie tot de NOB,Els en Linde b.v. - Peter van der Linden• Vegetatieopnamen in het kader van het NetwerkEcologische Monitoring (Noord-Holland) 2006, inHilversums Wasmeer en Bussummerheide,Van der Goes en GrootOntvangen verslagen van onderzoek door eigen vrijwilligers:• Waarnemingen Laarder Wasmeer en ZuiderheideRiny en Gerry Kluvers• Roofvogelonderzoek 2006Roofvogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken• Mossen, korstmossen, kruiden en grassen opde Hoorneboegse HeideF. Stegehuis• Onderzoeksverslag 2007 betreffende deboommarter in het Goois Natuurreservaatdr. H.J.W. WijsmanOok geeft het Goois Natuurreservaat opdracht totenkele onderzoeken in het kader van de sanering vanhet Laarder Wasmeergebied.Dit levert de volgende onderzoeksrapporten op:• Lozing bronneringswater op de Leeuwenkuil:beschrijving van de nulmeting voor vaststellingvan impact lozingUvA, Faculty of Science, Institute for Biodiversityand Ecosystem Dynamics, prof. dr. J. Sevink• Effecten van lozing bronneringswater op deLeeuwenkuil in voorjaar 2007, UvA, Faculty ofScience Institute for Biodiversity and EcosystemDynamics, prof. dr. J. SevinkRelatiesDe stichting is door haar rentmeester vertegenwoordigdin het bestuur van de Stichting SteunGoois Natuurreservaat en in de ILG-GebiedscommissieAmstel-, Gooi- en Vechtstreek. Behalve metde participanten, andere overheden en de ledenvan de Klankbordgroep heeft de stichting regelmatigoverleg met de volgende organisaties:• Alterra, Research Instituut voor de GroeneRuimte• Archeologische Monumentenwacht• Bosgroep Midden Nederland• Dassenplatform Noorderpark-Gooi• De Landschappen• Faunabeheereenheid Noord-Holland• Heimans en Thijsse Stichting• Hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht• Landgoed Zonnestraal BV / De Alliantie Gooi enVechtstreek• Landschap Noord-Holland• Ministerie van Landbouw, Natuur enVoedselkwaliteit, directie Regionale Zaken West• Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaatdirecties Noord-Holland en Utrecht• Nationale Postcode Loterij• Natuurbeheerdersoverleg Noord-Holland• Natuur en Milieufederaties van Noord-Hollanden Utrecht• Nederlandse Fokkersvereniging Het DrentseHeideschaap• NV PWN Waterleidingbedrijf Noord-Holland• Platform Verbinden en Ontsnipperen• Provincie Noord-Holland• Provincie Utrecht• ProRail• Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschapen Monumenten• Staatsbosbeheer Noord-Holland en Utrecht• Stichting Omgevingseducatie Gooi, Vecht- enEemstreek• Stichting Oude Landbouwgewassen• Stichting tot Behoud en Beheer van de FranscheKamp• Stichting Het Utrechts Landschap• Universiteit van Amsterdam, Instituut voorBiodiversiteit en Ecosysteem Dynamica• Vereniging Natuurmonumenten• Vereniging tot Behoud van Anna’s Hoeve e.o.• Vereniging voor Natuur- en Milieueducatie (IVN)• Vereniging Vrienden van het Gooi• Vitens Waterleidingbedrijf• VSBfonds• WaternetHet onderzoek naar mogelijkheden om een herstartte maken met de Stichting Coördinatie Natuur enMilieu Educatie, per eind december 2004 opgehevenwegens onvoldoende subsidies van gemeenten inGooi en Vechtstreek, wordt voortgezet. Er wordt26

Wandel- en fietsgidsendraagvlak gezocht bij de oude en mogelijke nieuwepartners, zoals de Gewestelijke Afvalstoffendienst, hetHoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht en deVereniging Natuurmonumenten, die alle een positievegrondhouding tonen om de Stichting CNME duurzaamnieuw leven in te blazen. Het IVN brengt advies uitover de meest gewenste organisatiestructuur voor decoördinatie van de natuur- en milieueducatie. Daarbijwordt het vliegwieleffect dat een coördinerende stichtinghad en opnieuw zou kunnen hebben benadrukt.Als gevolg van de samenwerking met bodemkundigenvan de Universiteit van Amsterdam bij de saneringvan het gebied Laarder Wasmeer worden decontacten met de universiteit aangehaald. Groepenstudenten en docenten gebruiken plekken in hetGoois Natuurreservaat dan ook in toenemende matevoor excursies en lezingen.Aandacht voor deversnipperde natuurop dvdVoorts zijn er veel werkcontacten met huurders,pachters en grondgebruikers (waaronder diversesportverenigingen en scoutinggroepen), maar ookmet particuliere landgoed- en grondeigenaren.PublieksreactiesReacties van het publiek, die binnenkomen via telefoon,brieven en in toenemende mate via e-mail, gaanvrijwel altijd over de terreinen en het beheer daarvan.Positieve reacties kunnen gaan over een prettige ervaringin het terrein, zoals het zien van een bijzonderevogel of een aangename fiets- of wandeltocht.Klachten gaan meestal over beheermaatregelen, toegangsregelingenen onderhoud van de fietspaden.Mensen schrikken van het kappen van bomen, zijnontevreden over de begrazing door runderen, vindenhet vervelend dat ze hun hond in een bepaald gebiedaan de lijn moeten houden of melden een fout in eenwandelroute. De publieksreacties worden behandelddoor degene die verantwoordelijk is voor de betref-fende werkzaamheden of die er de meeste inhoudelijkekennis over heeft. De procedure voor afhandelingvan de publieksreacties die in de loop van 2006 isgeïmplementeerd heeft in 2007 volledig dienstgedaan.JubileumuitgaveEen aparte behandeling krijgen meldingen van incidentenmet het rundvee in de terreinen. Deze veeincidentenworden zorgvuldig geregistreerd. In 2007zijn er 6 meldingen van incidenten. Ze betreffen 1ruiter, 2 fietsers en 3 wandelaars. Hierop wordt gereageerdmet een persoonlijke benadering en met eenuitleg van de situatie, waarbij vooral wordt bena-drukt dat het onverstandig is de halfwilde runderente benaderen.27

Actief voor het Goois NatuurreservaatInzet van velenDe stichting kan alleen bestaan en haar doelstellingenrealiseren dankzij de inzet van velen: vrijwilligers,medewerkers, stagiairs en bestuurders. Dankzij debetrokkenheid van al deze personen is de stichtinguitgegroeid tot een natuurbeheerorganisatie waarrekening mee wordt gehouden, en die met innovatieveprojecten een stempel drukt op het natuurbeheeren de natuurontwikkeling in Nederland.OrganisatiestructuurHet bestuur heeft een rentmeester in dienst, die zowelde penningen en bezittingen beheert (rentmeesterschap)als verantwoordelijk is voor het managementvan de werkorganisatie (directeursfunctie).De rentmeester stuurt twee afdelingshoofden aan, dieieder verantwoordelijk zijn voor een deel van deorganisatie.VrijwilligersbeleidHet Goois Natuurreservaat maakt graag gebruik vanhet aanbod van vrijwilligers om met elkaar, op welkewijze dan ook, te werken aan het in stand houdenvan de kostbare natuur van het Gooi en deze waarmogelijk en noodzakelijk te herstellen. Het aantalvrijwilligers neemt licht toe: van 205 eind 2006 naar220 eind 2007. Alle vaste vrijwilligers ontvangen eenpakket met herkenbare kleding. Het kledingpakket iszodanig samengesteld dat zij in weer en wind en inzomer en winter herkenbaar in het Goois Natuurreservaataan het werk kunnen. Alle vrijwilligers wordenuitgenodigd voor de jaarlijkse vrijwilligersdag indecember. Er wordt teruggekeken op het afgelopenjaar en de plannen voor het komende jaar wordentoegelicht. De plannen zijn veelal voor het welslagenafhankelijk van de inzet van vrijwilligers. Als dankkrijgen de vrijwilligers een ’kerstpakket’.VrijwilligersIn totaal zijn in de terreinen de volgende groepen enpersonen op reguliere basis werkzaam in het beheer:• Vereniging Anna’s Hoeve werkt met haar bosploegvrijwilligersop 47 woensdagmiddagen met(gemiddeld) 5 mensen gedurende ruim twee uur;• mevrouw Van Es verwijdert jaar in jaar uit afval uithet Spanderswoud;• Nico van Paridon uit Bussum verzamelt tijdenszijn trimlopen eveneens zwerfafval en spoort metzijn landelijke actie www.ikprikmee.nl andererecreanten aan om zijn voorbeeld te volgen:‘Als hardloper stoor ik me aan de troep in bossen enbermen. Maar van mijn ergernis wordt het niet schoner.Nu raap ik wekelijks de blikjes, zakjes en papiertjes opdie ik tegenkom. Ik kom terug met een volle tas én eenvoldaan gevoel. Prik jij ook mee?’;• de Bussummerheide-vrijwilligers, werkzaam opverschillende locaties in het Gooi, verrichten elkedonderdag kleinschalig natuurbeheer;• Detox-Utrecht staat garant voor wekelijks een dagdeel werkzaamheden;• de Werkgroep Landschapsbeheer Nardinclantwerkt op diverse plekken in de terreinen;• de Laer-groep, een groep van 5 mensen, soms aangevuld met tijdelijke vrijwilligers van scholieren inhet kader van een maatschappelijke stage, verrichtelke woensdag allerhande werkzaamheden in hetnatuurgebied rond het groepsverblijf ’t Laer;• met ingang van maart 2007 is de heer Van denBerg twee ochtenden per week als huismeester inhet groepsverblijf ’t Laer aan het werk, waar hijallerlei onderhoudsklussen verricht, waaronder hetschilderen van de tafels in de GNR huisstijlkleuren;• de Mobiele Natuurwerkgroep Huizen, verricht met18 personen werkzaamheden rond Huizen.De volgende groepen verrichten eenmalig of incidenteelkleinschalig natuurbeheer: BAM, ScoutingHilfertsheem, Nardinclant, een vriendengroep van deheer Den Boer, Almere Hart CV, scouting Hilversum,scouting Raboes, Woesteland (jongeren IVN), exploitatiestudentenvereniging de heer Van Laak, adviesbureauDe Galan en Voigt, Arcadis afdeling Infra,leerlingen Huizermaatcollege.In het kader van Make A Difference Day (MADD), ende Landelijke Natuurwerkdag, werken op respectievelijk2 en 3 november Kiwanis Laren, medewerkersvan de gemeente Bussum, Versa en Rangers van hetWNF mee.In de educatie zijn de volgende vrijwilligersgroepenactief:• de groep van dertien Schaapskooi-vrijwilligers, dieelke zondagmiddag aan de hand van maandthema’sde voorlichting in de schaapskooi verzorgt;• de Jeugdwerkgroep van het IVN, die het educatieveprogramma in groepsverblijf ’t Laer verzorgt voorde scholen die daar verblijven;• de groep Laarder Wasmeer van het IVN, die ’inruste’ is, wegens de bodemsanering, maar structureelmeedenkt;• de Vogelwerkgroep Laarder Wasmeer, leden van de28

Vogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken, eveneens’in ruste’ wegens de bodemsanering, maar op deachtergrond actief;• de Natuurbrugvrijwilligers, een groep van 23(IVN)-natuurgidsen, die elke tweede en vierdezondag van de maand in de Infoschuur te vindenzijn voor het beantwoorden van vragen en hetgeven van presentaties en rondleidingen op hetgebied van ecologische verbindingen.Met de vrijwilligerscentrales in Huizen, Bussum enHilversum is structureel contact over werving vanvrijwilligers en het opzetten van ludieke acties, zoalshet Matchdiner in december, waarbij veelal bedrijvenworden gekoppeld aan goede doelen. Ook fungerenze regelmatig als intermediair tussen scholen en hetGoois Natuurreservaat.De volgende groepen en personen zijn op vrijwilligebasis actief in het natuuronderzoek:• Archeologische Werkgemeenschap Nederland,afdeling Naerdincklant, ten behoeve van visueelonderzoek naar mogelijke waardevolle archeologischestructuren of objecten;• Poelenwerkgroep Het Gooi die amfibieëninventariseert;• Vrijwilligers Monitoring Natuurbrug Crailoo e.o.;• Koninklijke Nederlandse NatuurhistorischeVereniging (KNNV) afdeling Gooi die de natuurontwikkelingin Zanderij Crailoo monitoort;• Roofvogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken dieroofvogels inventariseert en ringt;• Flora-inventarisatie door de heren T. van Eijk,A. van der Heijden, P. Kuiters en C. Steenman;• Vrijwilligers die reptielen monitoren;• Mevrouw Y. Bosman die dagvlinders en dagactievenachtvlinders inventariseert in de Zanderij Crailoo;• De heer F. Stegehuis die planten en korstmosseninventariseert;• Vogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken dienestkastonderzoek uitvoert.Aan het eind van het jaar is er één vrijwilliger actiefin relatie tot het kantoor. Dit is Ineke van der Linde,die elk kwartaal de Nieuwsbrief vakkundig nalooptop inhoud en taal.Aart Zeeman (links) en Patrick Poelmann openen het kleuterpad29

A C T I E F V O O R H E T G O O I S N A T U U R R E S E R V A A TMedewerkersMet ingang van 1 januari 2007 is de functie van projectmedewerkervervallen. Bij bestuursbesluit vannovember 2007 wordt besloten om de functie vansenior projectmanager open te stellen. Er heeft in2007 een verschuiving plaatsgevonden van 0,11 ftevan managementassistent naar medewerker secretariaat.Er zijn enkele personeelswisselingen en aan heteind van het jaar zijn er twee vacatures: voor eenFUNCTIEFTERentmeester 1,00Senior projectmanager 1,00Hoofd beleid en organisatie 1,00Coördinator communicatie en automatisering 1,00Medewerker bedrijfsbureau 1,00Assistent medewerker bedrijfsbureau 1,00Managementassistent 1,89Medewerker secretariaat 1,59Medewerker financiële administratie 0,75Hoofd terreinbeheer 1,00Regiobeheerder 2,00Boswachter 5,89Boswachter / Beheerder fietspaden 0,67Veeverzorger 1,00Assistent veeverzorger 1,00Medewerker communicatie en vrijwilligerswerk 1,00Terreinmedewerker 5,00TOTAAL 26,79een cursus Illustrator basis, een introductiecursusarcGIS, een NME dag, een eendagscursus Communicatieen participatie, een workshop Omgaan met overtreders,een workshop Elementaire verhoorvaardighedenen een workshop SMS-routes.BestuurHet algemeen bestuur bestaat uit vertegenwoordigersvan de participanten. Het is een bestuur op afstand,dat tweemaal per jaar bijeen komt. Het is formeelverantwoordelijk, maar is niet betrokken bij de uitvoering.Het jaarverslag, de jaarrekening en de beleidsvoornemensworden jaarlijks in de maand juni vastgesteld.Dit verklaart waardoor deze stukken niet eerderdan medio juni openbaar gemaakt worden.Het dagelijks bestuur vergadert vijfmaal per jaar enzorgt voor de voortgang van de beleidsuitvoering.Voor het aangaan van grondtransacties, geldleningen,het voeren van rechtsgedingen en het aanvaarden vansubsidies, schenkingen, erfstellingen en legaten alsdaaraan voorwaarden of lasten zijn verbonden, is instemmingvan het algemeen bestuur nodig. Ook voorhet vaststellen van bepalingen, het nemen van ingrijpendemaatregelen en het bepalen van de locatie vanhet kantoor is goedkeuring nodig. Het dagelijksbestuur stelt medewerkers aan en kan deze ook ontslaan,en stelt bovendien de arbeidsvoorwaarden vastFOTO: BART SIEBELINKmanagementassistent en voor een senior projectmanager.Wat betreft de formele relatie met het personeelvolgt de stichting de rechtspositieregeling en deCAO van de provincie Noord-Holland. Er wordt eennieuwe CAO afgesloten met een looptijd van 1 juni2007 tot 1 juni 2009.StagiairsVan de School voor mavo en havo onderbouw DeSavornin Lohman te Hilversum deden enkele leerlingeneen snuffelstage bij de stichting.Opleiding en training10 medewerkers gingen op herhalingscursus EHBO.Verder volgden één of meerdere medewerkers de herhalingscursusBedrijfshulpverlening (BHV), een cursusNatuurlijke begrazing, een cursus Zwamaantastingen,Erevoorzitter Roel de Wit30

Aan het eind van het jaar is de bestuurssamenstelling als volgt:Erevoorzitterdrs. R.J. de WitParticipanten Leden Plaatsvervangende ledenProvincie 1. drs. P.S. Visser, voorzitter* 1. A. Bruggeman*2. mw. mr. A.C.J. Humalda-Blok 2. dr. A.P. van Meché3. ing. C.P.J. van Diest 3. P. van Poelgeest4. ir. J.A. Kardol, MA 4. mr. ir. J. BezemerAmsterdam 1. drs. I.R. Manuel* 1. T. Reuten2. B. Geurts 2. mw. R. AlbertsiBlaricum 1. mr. J.G. Jorritsma plv. voorzitter* 1. mw. J.Z. de Joode-Baljet*Bussum 1. drs. G.H.F. Boekhoff* 1. dhr. A.J. Gouka2. mw. G.N. van Ramshorst 2. mw. M.M. SluiterHilversum 1. A.H. Roerig, secretaris* 1. J.J.M.P. Rensen*2. W.P.C. Hendrikx 2. mw. E.M. de Zeeuw van der Laan3. mw. H.C. Heerschop 3. mw. M.E. Hillen4. J.P. van Damme 4. A.W. IwemaHuizen 1. mw. mr. P.J. van Hartskamp-de Jong* 1. F.W. van Gils2. mw. dr. W.H. Metz 2. mr. H. van AmstelLaren 1. drs. E.J. Roest* 1. ing. H.J.W. van den Berg*Naarden 1. F.H.T.M. van Vught* 1. dhr. F.P.M.J. van den MaagdenbergRentmeester**Waarnemend rentmeestering. H. Korten, ambtelijk secretarisdrs. D. Landsmeer* Tevens lid van het dagelijks bestuur.** De functie van rentmeester is vergelijkbaar met die van directeur en penningmeester ineen. Omdat hij verantwoordelijkis voor de voorbereiding en de uitvoering van bestuursbesluiten fungeert de rentmeester in het bestuur als ambtelijksecretaris.Financiële AdviescommissieHet bestuur wordt bijgestaan door een FinanciëleAdviescommissie van ambtelijke vertegenwoordigersvan de participanten. Aan het eind van 2006 is desamenstelling van de commissie als volgt:• Provincie Noord-Holland vacature,• gemeente Amsterdam E. Buijs,• gemeente Blaricum vacature,• gemeente Bussum W. Oosterhuis,• gemeente Hilversum G.J. Roozeboom,• gemeente Huizen P.E. van Rooy,• gemeente Laren F. Kamphuis,• gemeente Naarden A.P. Koks.KlankbordgroepIn de Klankbordgroep Gebruikers Natuurterreinen GooisNatuurreservaat zijn organisaties vertegenwoordigddie in een nauwe relatie staan tot het GooisNatuurreservaat en die de verschillende maatschappelijkebelangen natuur, recreatie en cultuurhistorievertegenwoordigen. Via de klankbordgroep wil destichting op een structurele wijze contact houdenmet mensen die zich betrokken voelen bij het werkvan het Goois Natuurreservaat. In 2007 kent deklankbordgroep zijn vierde bestaansjaar. In 3 vergaderingenworden diverse onderwerpen betreffendehet beheer van de terreinen besproken en wordtwederzijds informatie uitgewisseld.31

A C T I E F V O O R H E T G O O I S N A T U U R R E S E R V A A TDe klankbordgroep heeft een onafhankelijke voorzitteren secretaris. In juni 2007 is voorzitter de heerP. Nijhoff overleden. Tot de klankbordgroep eennieuwe voorzitter heeft gevonden fungeert de heerL. Offerhaus van de Vereniging van Vrienden van hetGooi als waarnemend voorzitter. Secretaris is evenalsvorig jaar de heer A.M. Wiezer. Aan het eind van hetjaar is de samenstelling van de klankbordgroep alsvolgt:• Archeologische Werkgemeenschap voor NederlandAfdeling Naerdincklant• Fietsersbond, afdeling Naarden / Bussum / Huizen• Gooise Atletiek Club• IVN Gooi en Omstreken• K.C. Gooi- en Eemland• Nederlandse Stichting Hekvrije Heide• Koninklijke Nederlandse Hippische Sportfederatie• Stichting Behoud Gooise Heide• Sticht Gooise Wandelsport Bond• Stichting Wandelplatform - LAW• Stichting Goois Natuurreservaat• Vereniging Leefmilieu Het Gooi, de Vechtstreek e.o.• Vereniging Vrienden van het Gooi• Vogelwerkgroep Het Gooi en Omstreken• Werkgroep Landschapsbeheer NardinclantZanderij Crailoo32

FinanciënGeldstromenVoor het werk van Stichting Gooisch Natuurreservaatwordt gebruik gemaakt van de volgende geldstromen:• structurele bijdragen in het exploitatietekort doorde participanten in de stichting: de Gooise gemeenten,de gemeente Amsterdam en de Provincie Noord-Holland;• subsidies voor het beheer en de inrichting van deterreinen (Provincie en Rijk);• aankoopsubsidies (Rijk en Provincie);• projectbijdragen van de Provincie Noord-Hollanden de Stichting Steun Goois Natuurreservaat (dezelaatste bijdragen zijn afkomstig van onder anderede Nationale Postcode Loterij, het VSBfonds,begunstigers en bedrijfsbegunstigers);• inkomsten uit verhuur, pacht, vergunningen enkoetsiers- en ruiterkaarten;• legaten en erfstellingen.SubsidiesDe Stichting Gooisch Natuurreservaat ontvangt voorhet beheer van de Gooise natuurterreinen subsidievan het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer enVoedselkwaliteit. Dat gebeurt volgens de ProvincialeSubsidieregeling Natuurbeheer (PSN), ook welProgramma Beheer genoemd. Het is dit geld datsinds 2001, samen met de bijdragen van de participanten,de financiële basis vormt voor het dagelijksebeheer van de natuurterreinen.Voor de aankoop van aankoopwaardige terreinen ende uitvoering van inrichting- en beheermaatregelenwordt van de volgende subsidies en bijdragengebruik gemaakt:• Regeling subsidies particuliere terreinbeherendenatuurbeschermingsorganisaties (PNB-regeling) vanhet Ministerie van Landbouw, Natuur enVoedselkwaliteit - 50% subsidie in de aankoop vaneen perceel grasland in de Zanderij Cruysbergen.• VSBfonds Utrecht - bijdrage in de uitvoeringskostenvan het natuurontwikkelingsproject in deZanderij Cruysbergen.• Deelverordening Vernieuwingsimpuls Openluchtrecreatievan de Provincie Noord-Holland;Renovatie en plaatsen voetgangersbruggen eninvalidenvissteiger. Dit betreft het herstel van debruggen in Anna’s Hoeve en het Spanderswoud enhet plaatsen van een nieuwe brug en een vissteigerin Anna’s Hoeve.• Fonds Natuur en Landschapsbescherming van deProvincie Noord-Holland;- 50% subsidie voor de aankoop van een perceelgrasland in de Zanderij Cruysbergen;- onderdeel oplossing van knelpunten in deProvinciale Ecologische Hoofdstructuur (PEHS)- uitvoering Natuurontwikkelingsproject ZanderijCruysbergen;- onderdeel oplossing van knelpunten in deProvinciale Ecologische Hoofdstructuur (PEHS)- uitvoering sanering en natuurontwikkelingsprojectLaarder Wasmeer en Heidebloem in hetkader van het Plan Anna’s Hoeve;- onderdeel ecologische verbindingszones in deProvinciale Ecologische Hoofdstructuur (PEHS);de aanleg van vier faunagoten met geleidendevoorzieningen in de Bussummergrintweg inHilversum, en een dassentunnel en faunagootmet geleidende voorzieningen in de Noodweg teHilversum.• EU-Regeling Gemeenschappelijk Landbouwbeleid:toeslagrechten voor de akkerbouw op delandbouwgronden, het houden van schapen,zoogkoeien en mannelijke runderen in de begrazingsgebiedenen slachtpremie voor de slachtvan runderen.• Regeling effectgerichte maatregelen in bossen ennatuurterreinen voor het plaggen van vergrasteheide in negen natuurterreinen.ILG-Gebiedscommissie Amstel-, Gooi- enVechtstreekIn 2007 is de Wet Investeringsbudget Landelijk Gebiedingevoerd. Die wet houdt in dat het Rijk contractenis aangegaan met de provincies om op provinciaalniveau rijksbeleid uitgevoerd te krijgen. Een aantalfinancieringen van het Rijk zijn samengevoegd in hetInvesteringsbudget Landelijk Gebied (ILG). De beschikbarefinanciële middelen voor de realisatie vanprojecten in ILG-kader worden verdeeld door de provincieNoord-Holland. Er zijn in 2007 gebiedscommissiesingesteld. Het Gooi valt in het werkgebiedvan de Gebiedscommissie Amstel-, Gooi- en Vechtstreek(AGV). De rentmeester is door het bestuur bijGedeputeerde Staten voorgedragen als lid, en benoemd.Het Goois Natuurreservaat heeft het UitvoeringsprogrammaNoordelijke Heuvelrug en het UitvoeringsplanOntsnippering ’t Gooi in dit kader opgevoerd als projectenprogramma’swelke in aanmerking dienen tekomen voor subsidiëring door de provincie Noord-Holland. In het ILG-startjaar 2007 worden projectenuit beide programma’s voor subsidiering voorgedra-33

F I N A N C I Ë Ngen. Deze konden echter nog niet in dat jaar wordengehonoreerd in verband met op dat moment onduidelijkeprovinciale criteria voor de beoordeling vande aanvragen. Begin 2008 moet dit beoordelingskaderzijn opgesteld waarna de (aangepaste) projectenalsnog worden beoordeeld.Stichting Steun Goois NatuurreservaatDe Stichting Gooisch Natuurreservaat is geen fondsenwervendeinstelling. Dat geldt wel voor de StichtingSteun Goois Natuurreservaat. Gelden die particulierenen private instellingen beschikbaar stellenvoor het Goois Natuurreservaat komen op het contovan de Stichting Steun Goois Natuurreservaat, tenzijde giftgever anders bepaalt. Deze stichting, die bestuurlijkgeheel los staat van de Stichting Gooisch Natuurreservaat,heeft tot doel fondsen te werven en tebeheren voor de financiering van bijzondere projecten.Het gaat daarbij nadrukkelijk niet om het regulierebeheer van de natuurterreinen. De Nationale PostcodeLoterij en het VSBfonds doneren substantiëlebijdragen aan de Stichting Steun Goois Natuurre-servaat.Deze stichting beschikt over het CBF-keurmerken richt haar administratie in volgens de ’RichtlijnFondsenwerving’ van het Centraal Bureau Fondsenwerving.Kern van het keurmerk is dat minstens 75%van de inkomsten besteed wordt aan de doelstel-ling.De overige 25% mag besteed worden aan organisatiekosten,maar in de praktijk ligt dat percentage lager.In het overzicht hieronder is te zien aan welke bijzondereprojecten van de Stichting Gooisch Natuurreservaatde Stichting Steun Goois Natuurreservaateen financiële bijdrage levert.• Voorbereiding Heideverbinding Crailo• Voorbereiding Heidebrug Westerheide• Voorbereiding Verbinding Hoorneboeg• Ontsnipperingsmaatregelen• Eng herstel• Natuur- en stuifzandherstel Laarder Wasmeer /Zuiderheide• Reconstructie recreatieve fietspaden• Reconstructie recreatie verblijfplaatsen• Publicatie De Erfgooiers• Fietsboekje Aardkundige Fietsroutes• Educatieve peuterpaden• Landgoedherstel Zonnestraal• Ontsnipperingsmaatregelen• Poort Naardermeer• Promotiefilm Schaapskooi• Landschapsveiling• Vrijwilligersvoorzieningen• Water in de peilingIn de loop van het jaar ontvangt de Stichting SteunGoois Natuurreservaat van verscheidene instellingenen particulieren losse giften, die hun bestemming krijgenin projecten van de Stichting Gooisch Natuurreservaat.Eind 2007 telt de Stichting Steun Goois Natuurreservaat6.765 begunstigers die regelmatig of onregelmatigiets doneren (was eind 2006 6.781), waarvan221 begunstigers voor het leven (was eind 2006233). Het aantal begunstigers is dus bijna gelijk gebleven.Het aantal begunstigers voor het leven kenteen afname door overlijden. Naast de ’gewone’ begunstigersadopteren 56 mensen een Schotse Hooglander,88 mensen een schaap en worden 100 mensen’Vriend van de kudde’. Het vriend worden van deschaapskudde is iets nieuws. De Stichting SteunGoois Natuurreservaat houdt hiervoor in het najaarvan 2007 een werving die specifiek bedoeld is om degewenste tweede schaapskudde van het GooisNatuurreservaat mogelijk te maken.Er staan eind 2007 11 bedrijfsdonateurs genoteerdbij de Stichting Steun Goois Natuurreservaat:• Arcadis Regio West-Hoofddorp• Arfman Hekwerk - Holten• DHV Management Consultants - Amersfoort• Dura Vermeer Infrastructuur - Baarn• Grondbalans - Broek op Langedijk• J.A. de Mulder Makelaarskantoor - Naarden• Horex Business Ventures - Huizen• Notariskantoor Smit & Delen - Baarn• Schimmel Elektrotechniek - Laren• Ton Spoelder Slagerij - Laren• Zinkstok Advocatenkantoor - HuizenPlanning en controleDe controller rapporteert periodiek de ontwikkelingvan inkomsten en uitgaven aan het management. In2007 is de controle op de inkomsten en uitgaven versterktdoor een periodiek terugkerend projectenoverlegin te stellen. In dat overleg worden projecten vastgestelden wordt de financiële voortgang bewaakt,naast de uitvoering van en de communicatie over deprojecten.Beleid reservesHet beleid van de stichting is erop gericht dat dejaarlijkse reguliere beheertaken kunnen worden gefinancierduit de overeengekomen participantenbijdragen,bijdragen van derden en eigen opbrengsten.Eventuele resterende tekorten of overschotten wordenverrekend met het egalisatiefonds (stand ultimo2007: € 7.000). Naast het egalisatiefonds beschikt destichting over bestemmingsreserves, te weten de reservegrondaankopen (ultimo 2007: € 19.000), de34

eserve bijzondere projecten (ultimo 2007: € 103.000,deze reserve dient ter afdekking van risico’s bij deuitvoering van projecten) en de in 2007 ingesteldebestemmingsreserve exploitatie tweede schaapskudde.De laatstgenoemde reserve is gevormd uit de nabetalingover de periode 2000-2006 van de subsidieregelingnatuurbeheer. Hieronder volgen in het kort debelangrijkste financiële gegevens van de stichting.Voor nadere specificaties en toelichtingen wordt verwezennaar de Jaarrekening 2007 van de stichting,die afzonderlijk verkrijgbaar is.Verkorte Balans Stichting Gooisch Natuurreservaatx € 1.000 2007 2006 2007 2006Materiële vaste activa € 185 € 264 Stichtingskapitaal € 205 € 205Bestemmingsreserves € 226 € 134Voorzieningen € 41 € 48Vlottende activa € 695 € 541 Kortlopende schulden € 408 € 418Totaal Activa € 880 € 805 Totaal Passiva € 880 € 805Gecomprimeerde Staat van Baten en Lasten 2007 Stichting Gooisch Natuurreservaatx € 1.000LastenBatenPersoneelskosten € 1.298 Eigen opbrengsten € 378Bestuurskosten € 51 Bijdragen derden € 350Bureaukosten € 117 Bijdragen participanten € 1.712Beheer Terreinen € 978 Exploitatietekort € 4Totaal Lasten € 2.444 Totaal Baten € 2.444Overzicht lasten 2007Beheer terreinendoor derden 40%Personeelskosten 52%Bureaukosten 4%Bestuurskosten 4%35

F I N A N C I Ë NOverzicht uitgaven 2007Exploitatieresultaat 0%Eigen opbrengsten 13%Bijdragen participanten 68%Bijdragen derden 19%Verdeling participantenbijdrage (inclusief bijdrage rijwielpaden) 2007Gemeente Huizen 14%Gemeente Laren 4%Gemeente Naarden 6%Provincie Noord-Holland 26%Gemeente Amsterdam 9%Gemeente Hilversum 28%Gemeente Bussum 10%Gemeente Blaricum 3%Financiële kengetallen 2007 (afgerond)OnderhoudnatuurterreinenProjectenUitgaven € 2.661.000 € 1.753.000Ontvangsten Bijdragen participanten € 1.815.000Eigen opbrengsten € 348.000Bijdragen derden € 498.000Projectinkomsten Provincie Noord-Holland € 447.000Stichting Steun Goois Natuurreservaat € 848.000Rijksoverheid € 6.000Overig € 452.000Totaal ontvangsten € 2.661.000 € 1.754.000Totaal bos- en heidebezit per 31 december 20072.690 ha.Beschikbaar voor onderhoud natuurterreinen per ha € 989Totaal aantal inwoners 6 Gooise gemeenten per 1 januari 2006 € 194.163Totaal uitgaven per inwoner van het Gooi € 22,73Bijdrage per inwoner van het Gooi € 9,35Externe opbrengsten per inwoner van het Gooi € 13,3836

II Beleidsvoornemens 2008 Het Goois NatuurreservaatEen uniek samenwerkingsverbandDe samenwerking tussen de participanten in destichting is vastgelegd in een overeenkomst die steedstienjaarlijks wordt verlengd. De lopende afsprakenover de financiële bijdragen zijn van kracht tot enmet 2011. Hierin worden geen wijzigingen voorzien.Visie en missieVisie en missie blijven ongewijzigd. De stichting blijftop grond van haar doelstelling pal staan voor hetbehoud van de natuur, en maakt recreatie in dienatuur mogelijk. Haar beleid zal zij baseren op haarBeheervisie en beheerplan 1998 - 2007 (uitgebreidnaar 2008), op de Beheervisie en -plannenBeschermde Natuurmonumenten in het Gooi (1999)en op het Uitvoeringsprogramma noordelijkeHeuvelrug (2003). Waar zich kansen voordoen zal zijprojecten uitvoeren op basis van deze plannen en vanhet Uitvoeringsplan Ontsnippering ’t Gooi (2003).Op het eerstgenoemde document zal een geactualiseerdvervolg worden geschreven.Maatschappelijke contextVanuit een flexibele houding inspelen op actualiteitenbiedt de stichting kansen om het draagvlak voorbehoud en herstel van natuur te versterken. Zo staatde opwarming van de aarde en de rol van de mensdaarin nog steeds in de belangstelling, wat bewijstdat mensen betrokken zijn bij hun leefomgeving.OppervlakDe stichting blijft op grond van haar statuut strevennaar verwerving van natuurterreinen, ten einde dezeten eeuwigen dage ongeschonden als natuurreservaatte kunnen behouden. Daarbij zal zij zich ook sterkblijven maken voor overdracht van de resterendedelen van de buitengebieden van de Gooise gemeentennaar de stichting. Aandacht heeft vooral de overdrachtvan terreinen van de gemeente Blaricum.Daarmee volgt Blaricum dan de andere participerendegemeenten.Beukenlaan ’De Museumlaan’37

Natuurontwikkeling en natuurherstelMeerjarenprogramma ontsnipperingDe bijdrage aan de succesvolle uitvoering van hetMeerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO) van hetRijk zal worden voortgezet. Het GooisNatuurreservaat participeert in projectorganisatiesvoor de bouw van de Natuurbrug Het Gooi over deRijksweg A1 en de Naarderstraat op de gemeentegrensvan Blaricum en Laren, en voor de bouw vande Natuurbrug Zwaluwenberg over de A27, spoorlijnen Utrechtseweg (N417) in Hilversum. Op initiatiefvan het Goois Natuurreservaat wordt gestreefd naareen samenwerkingsovereenkomst met de bij deNatuurbrug Het Gooi betrokken partners. Voor deNatuurbrug Zwaluwenberg zal een bijdrage wordengeleverd aan de planvorming voor de inrichting vande ecologische corridor.Uitvoeringsprogramma NoordelijkeHeuvelrugHet Uitvoeringsprogramma Noordelijke Heuvelrug iszeer concreet geformuleerd, met als doel direct in tekunnen springen op kansen voor de natuur die zichvoordoen. Waar dat het geval is zullen plannen uithet programma direct opgepakt worden. Naast deconcrete uitvoering van plannen zal in 2008 vervolgworden gegeven aan de afspraak om de samenwerkingte intensiveren, die tijdens de trektocht van deschaapskudde in 2007 gemaakt is met de op deHeuvelrug samenwerkende partijen in Noord-Holland en Utrecht. Daarbij zal worden aangeslotenop het initiatief van de provincie Utrecht en zal wordenvoorgesteld om tot een gezamenlijk visie metinvesteringsprogramma te komen.Hieronder volgt een aantal reeds opgepakte plannen.De Groene Schakel - sanering LaarderWasmeer en Anna’s HoeveOnvervaard zal worden bijgedragen aan de uitvoeringvan het Plan Anna’s Hoeve, in samenwerking met deOoievaars in Zanderij Cruysbergen38

provincie Noord-Holland, HoogheemraadschapAmstel, Gooi en Vecht en de gemeenten Hilversumen Laren. De verwachting is dat de bodemsaneringvan het Laarder Wasmeer en de vijvers van Anna’sHoeve vrijwel geheel afgerond zullen worden. Deplanvorming voor de aanleg en inrichting van eenpiekbergingslocatie voor hemelwater uit de stadHilversum, aan de stadszijde van het natuurgebiedLaarder Wasmeer, zal worden afgerond. Het strevenis de ecologische en recreatieve herinrichting uit tevoeren van het noordelijk deel van het LaarderWasmeer, waar in 2006 door het GooisNatuurreservaat een ecologisch herstel is uitgevoerd.In het kader van het rijksonderzoeksprogrammaOverlevingsplan Bos en Natuur wordt gestreefd naarde start van een onderzoek naar het meest effectievenatuurbeheer in het gesaneerde deel van het LaarderWasmeer, vooral in verband met de in de bodemachtergebleven verontreiniging met plantenvoedendestoffen, met name een overmaat aan fosfaat.De stichting zal blijven participeren in het onderzoekvan de provincies Noord-Holland en Utrecht (onderandere vanwege de voorgenomen aanleg van een HOVHuizen-Hilversum) om in samenwerking met debetrokken natuur- en milieuorganisaties vast te stellenhoe de EHS in dit gebied goed kan worden uitgewerkt.Daarbij zal het bereiken van een duurzameecologische verbindingszone tussen het Gooi en deUtrechtse Heuvelrug met een effectieve ontsnipperingvan de infrastructuur voor de stichting leidend zijnPoort Naardermeer - NatuurontwikkelingsprojectenZanderij Cruysbergen enZanderij CrailooGestreefd wordt naar de afronding van de verwervingvan particuliere- en domeingronden in de ZanderijCruysbergen, alsmede naar de inrichting van de particulieregronden. Ook zal in nauwe samenwerkingmet Hilversum gewerkt worden aan een verbeteringvan de infrastructuur voor flora, fauna en recreanttussen Cruysbergen en het Naardermeer. Daarbijwordt gestreefd naar eigendomsoverdracht van debetrokken Hilversumse gronden.De monitoring van het gebruik van de NatuurbrugZanderij Crailoo door mens en dier zal wordenvoortgezet. Over de resultaten zal worden gerapporteerd.De gemeente Hilversum zal worden verzocht de ditjaar expirerende vergunning voor de uitzichttoren opde natuurbrug voor onbepaalde tijd te verlengen.Crailo (voormalige defensieterreinen) wordt gestreefdnaar de verwerving van de in dit plan voor natuurontwikkelingbestemde terreindelen: volgens afspraakmet de provincie Noord-Holland zullen enkele heideterreinenaan weerszijden van het Gebed zonder Endin 2008 overgedragen worden aan de stichting.Verbinding HoorneboegTer voorbereiding van de realisatie door de provincieNoord-Holland van een natuurbrug over deUtrechtseweg (N417) in 2009 zal de locatie van dedagcamping Zwarte Berg worden gesaneerd, onderandere door verwijdering van asfalt, en worden ingerichtals natuurterrein. Beoogd wordt een vervangendelocatie met parkeergelegenheid in te richten aansluitendop de in de omgeving aanwezige horeca.Heidebrug Westerheide - Tweedeschaapskooi - Fiets- / veetunnel SintJanskerkhofIn overleg met de gemeente Laren zal een tijdelijkonderkomen voor een kudde van circa 200 ooienworden gerealiseerd in een ruimte naast het groepsverblijf’t Laer op de Zuiderheide.Op initiatief van de provincie wordt meegewerkt aande voorbereiding van de aanleg van een fietstunnelonder de Hilversumseweg nabij het Sint Janskerkhofin Laren, die tevens toegankelijk zal zijn voor het veevan het Goois Natuurreservaat.In samenhang hiermee werken de gemeente Laren ende stichting door aan de voorbereiding van een herinrichtingsplanvoor het parkeerterrein op deZuiderheide en het voorplein van de begraafplaats,zodat dit zo mogelijk in één werkgang met de aanlegvan de fiets- / veetunnel kan worden uitgevoerd.De stichting blijft zich beijveren voor de realisatie vaneen breed ecoduct tussen de Wester- en Zuiderheideover de Hilversumseweg.Heideverbinding CrailoIn overeenstemming met de Gebiedsontwikkeling39

BeheerAlgemeen beheer terreinenDe hoofdtaak van de stichting ligt in het behoudenvan de natuur door deze goed te beheren. De wijzewaarop dat gebeurt, is vastgelegd in haar Beheervisieen beheerplan 1998 - 2007. De uitvoering van datplan wordt ook in 2008 voortgezet. Voor de periode2009 - 2018 wordt het beheerplan geactualiseerd.Uitgangspunt voor het natuurbeheer is dat de biodiversiteiten de ecologische waarden worden behouden,hersteld en waar mogelijk versterkt, door gerichtbeheermaatregelen uit te voeren zoals maaien, rooien,kappen, plaggen en begrazen.BosbeheerOp een aantal plaatsen in de bossen van het Gooizullen ingrepen plaatsvinden om de diversiteit in debossen te vergroten en natuurlijke processen te stimuleren,zoals het spontaan verjongen van bomen enstruiken ten gunste van gebiedseigen boom- enstruiksoorten. Het publiek en omwonenden zullenhierover vooraf worden geïnformeerd.HeidebeheerOp enkele heidevelden zal kleinschalig geplagd worden.Hierbij wordt de bovenlaag van de begroeiingweggehaald waardoor er zandige plekken ontstaan.Hier begint de vegetatieontwikkeling van de heideopnieuw. Deze plekken zijn ook aantrekkelijk voorveel warmteminnende diersoorten zoals insecten,hagedissen, vlinders en sprinkhanen.Op de Zuiderheide nabij theehuis ’t Bluk, wordt devolgende fase van het heideherstel uitgevoerd doorkleinschalige heidevelden die ingesloten zijn doorspontaan ontstaan bos, weer met elkaar in verbindingte brengen.In het Laapersbos ligt ook een min of meer nogintacte oppervlakte heide. Hier zullen bomen wordenverwijderd om de heidelevensgemeenschap te behouden.Ook zullen hier boomvrije stroken worden gerealiseerdnaar de spoorbaan om warmteminnendediersoorten gelegenheid te geven zich te verplaatsen.Voor bosgebied De Zuid zal een visie voor het herstelvan het bos- heidelandschap worden opgesteld. Ditherstel zal plaatsvinden door geïsoleerde open graslanden,heide-elementen, natte plekken en het heidevenHilversums Wasmeer op elkaar aan te sluiten.Ecologische verbindingszonesIn het Spanderswoud wordt naast de trimbaan aan deFransche Kampweg dichtgegroeide heide weer opengemaakt door bomen te verwijderen.Ook op de Westerheide wordt bos verwijderd omgeïsoleerd geraakt stuifzand en ingesloten heide tebehouden en aan elkaar aan te sluiten. Dit vormt eenonderdeel van de ecologische verbindingszone tussende centrale open heide van de Westerheide en de toekomstigeNatuurbrug Het Gooi nabij Crailo.In de ecologische verbindingszone Tafelbergheide-Vliegheide wordt op kleinschalige wijze meer openheidgecreëerd ten gunste van warmteminnende diersoorten.Op de plaats van het huidige dagrecreatieterreinZwarte Berg zal natuurherstel plaatsvinden gericht opheide en schraal grasland, als aanzet voor de ecologi-FOTO: GUSTAO ZEAKudde onderweg op Leersumse Veld40

sche verbindingszone waarvan de NatuurbrugZwaluwenberg deel zal gaan uitmaken.BegrazingIn de tweede helft van 2008 zal de tweede schaapskuddestarten, voorlopig vanuit een tijdelijke huisvestingin een ruimte naast het gebouw van hetgroepsverblijf ’t Laer.WaterhuishoudingIn samenwerking met de Bosgroep Midden-Nederland zal nader onderzoek worden verricht naareen verbetering van de waterhuishouding van deGroeve Oostermeent. Tevens zal een onderzoekplaatsvinden naar de noodzaak en de mogelijkhedenvan venherstel voor het Hilversums Wasmeer.FaunabeheerOp de Westerheide zal de functie van het rustgebiedAardjesberg verder versterkt worden als stimulansvoor de ontwikkeling van de fauna in relatie tot derecreatiedruk daar.RecreatieIn samenhang met de inrichting van de ecologischeverbindingszone waar de toekomstige NatuurbrugZwaluwenberg onderdeel van is, zal er een nieuwepublieksingang aan de Noodweg worden gerealiseerd.Gebouwen en materieelEr zal een onderzoek plaatsvinden naar de mogelijkhedenvoor het creëren van een onderkomen voorgroene groeperingen in de Infoschuur ZanderijCrailoo.De Blokhut in de Zuid die vorig jaar is afgebrand zalworden herbouwd.CultuurhistorieHet Landgoed Zonnestraal is overgegaan naarwoningcorporatie De Alliantie. Er zal nadere afstemmingplaatsvinden over het behoud en het herstelvan het landgoedkarakter en de natuurwaarden, enover de rol die de stichting daarin zou kunnen spelen.HandhavingVoor de boswachters is een nieuw digitaal registratiesysteemgeïntroduceerd om de incidenten die in deterreinen plaatsvinden vast te leggen. Hiermee kaneen betere voortgangsbewaking en sturing plaatsvinden.CommunicatieMedia-aandachtDe documentaire over de schaapstocht zal in filmhuizenop de Heuvelrug vertoond worden. Hij wordtook aan de landelijke en regionale televisiezendersaangeboden en de verwachting is dan ook dat de filmin 2008 op de televisie te zien zal zijn.OmwonendenOmdat het heel belangrijk is publiek en omwonendenbij projecten en beheermaatregelen te betrekken,wordt dit beleid intensief voortgezet. Het aantalcontactmomenten met omwonenden zal daardoortoenemen.PublieksevenementenDe organisatie van publieksevenementen zal opdezelfde voet worden voortgezet.LezingenLezingen worden op verzoek gegeven. De verwachtingis dat het aantal verzoeken niet drastisch zal veranderen.ExcursiesDe thema-excursies worden voortgezet, evenals deexcursies op verzoek. De medewerking van IVN-vrijwilligersblijft daarbij onmisbaar.Voorlichting Infoschuur Zanderij CrailooDe voorlichting over Natuurbrug Zanderij Crailoovanuit de Infoschuur zal worden voortgezet.Voorlichting in ’t LaerDe voorlichting en educatie zoals die in ’t Laer gebodenworden, zullen worden voortgezet.Voorlichting schaapskooiDe voorlichting in de Schaapskooi te Blaricum en inde Infoschuur Zanderij Crailoo wordt op dezelfdevoet voortgezet, evenals de samenwerking hierbij methet IVN.Voorlichting en educatie op scholenDe Actie Zebrapad zal worden voortgezet en waarmogelijk uitgebreid. Het programma zal geregeldonder de aandacht van leerkrachten uit het basis- envoortgezet onderwijs worden gebracht.DrukwerkFrequentie en oplage van de Nieuwsbrief zullengelijk blijven. Ook zal de stichting deelnemen aan deinvulling van het blad Anna over het project Plan41

C O M M U N I C A T I EAnna’s Hoeve. Het samenwerkingsverband Heel deHeuvelrug zal een dassenfolder uitgeven. Deze illustreertde positieve invloed van de uitgevoerde ontsnipperingsmaatregelenvoor de fauna en de dassenpopulatiein het bijzonder.InternetIn het inzetten van de algemene website en desamenwerking rond andere websites worden geenveranderingen verwacht.Deelname aan activiteiten van derdenDe stichting zal blijven inspelen op kansen om haardraagvlak te vergroten door deel te nemen aan activiteitenvan derden.Interne communicatieDe jaarlijkse bijeenkomsten voor vrijwilligers enmedewerkers blijven bestaan.OnderzoeksverslagenWanneer toestemming wordt verleend voor het uitvoerenvan onderzoek in de terreinen van de stichtingzal steeds een onderzoeksverslag worden verlangd.RelatiesDe stichting zal zich inspannen om de herstart vaneen coördinatieorgaan voor natuur- en milieueducatieals het CNME mogelijk te maken. Dit zal gebeurendoor partijen te mobiliseren en te overtuigen van desteunwaardigheid van dit initiatief. Naar verwachtingzal in de loop van het jaar een stichting voor de coördinatievan natuur- en milieueducatie in het Gooi enomstreken van start kunnen gaan. Deze stichting zalmet financiële steun van de provincie Noord-Hollanden de Gooi- en Vechtgemeenten worden opgerichtsamen met het Gewest Gooi en Vechtstreek, hetHoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht, het IVNen Vereniging Natuurmonumenten. Het Gooisnatuurreservaat zal bovendien zorgdragen voor dehuisvesting van de aan de nieuwe stichting verbondenmedewerker van het IVN.PublieksreactiesDoor bewaking van de afhandelingsprocedure van depublieksreacties zullen deze adequaat worden beantwoord.FOTO: BIRDIMAGE.NLKlapekster42

Actief voor het Goois NatuurreservaatInzet van velenHet blijft zaak dat de doelstelling van de stichtinggedragen wordt door vele handen: vrijwilligers,medewerkers, bestuurders en stagiairs.OrganisatiestructuurIn de organisatiestructuur worden geen wijzigingenverwacht.toetreden tot de Klankbordgroep GebruikersNatuurterreinen Goois Natuurreservaat.In de deelname van de verschillende organisaties aande klankbordgroep worden verder geen wijzigingenverwacht. Er zijn drie vergaderingen gepland, waarvanéén gecombineerd met een terreinbezoek. In deloop van het jaar wordt vervulling van de vacaturevoor een voorzitter verwacht.VrijwilligersbeleidDoor aanscherping van het vrijwilligersbeleid streeftde stichting naar een nog steviger binding en zomogelijk naar een toename van het aantal vrijwilligers.VrijwilligersDe stichting streeft naar een voortzetting van de stijgendelijn die in het aantal vrijwilligers zit, en minimaalnaar een gelijk blijvend niveau.MedewerkersEnkele medewerkers zullen gebruik gaan maken vande FPU-regeling of met pensioen gaan en zo mogelijkworden vervangen. In de loop van het jaar zal dewerving voor een managementassistente, een seniorprojectmanager en een assistent-medewerker bedrijfsbureauworden afgerond.StagiairsNaar verwachting zullen weer 2 tot 6 stagiairs wordeningezet.Opleiding en trainingWaar nodig volgen medewerkers opleidingen en trainingenop het gebied van natuurbeheer, communicatie,vrijwilligersbeleid, digitale technieken, weerbaarheid,eerste hulp en bedrijfshulpverlening.BestuurIn de bestuursstructuur en in de bestuurssamenstellingworden geen wijzigingen verwacht.GeldstromenVoor het werk van de stichting zal in 2008 gebruikworden gemaakt van dezelfde geldstromen als in2007.SubsidiesAls gevolg van de inwerkingtreding van de WetInvesteringsbudget Landelijk Gebied (WILG) zal hetmerendeel van de overheidssubsidies waarop destichting een beroep kan doen vanaf 2007 door deprovincie worden verstrekt. De stichting zal zichinzetten om het Uitvoeringsprogramma NoordelijkeHeuvelrug in aanmerking te laten komen voor subsidiëringvanuit de provincie Noord-Holland en vanuithet Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG). Per 1januari is voor een periode van opnieuw 6 jaar subsidievoor het beheer toegekend, zij het voortaan opgrond van een minder gunstige provinciale subsidieregeling.Stichting Steun Goois NatuurreservaatDe samenwerking met de Stichting Steun GooisNatuurreservaat zal op dezelfde voet worden voortgezet.Planning en controleDe planning en control wordt op dezelfde wijzevoortgezet.Beleid reservesHet beleid voor reserves verandert niet.Financiële AdviescommissieDe Financiële Adviescommissie zal zoals gebruikelijkook in 2008 worden geraadpleegd over de jaarrekening2007, de werkbegroting 2008, de begroting2009 en de meerjarenraming.KlankbordgroepIn 2008 zal de Koninklijke NederlandseNatuurhistorische Vereniging (KNNV) afdeling Gooi43

A C T I E F V O O R H E T G O O I S N A T U U R R E S E R V A A TGecomprimeerde Staat van Baten en Lasten 2008 Stichting Gooisch Natuurreservaatx € 1.000LastenBatenPersoneelskosten € 1.463 Eigen opbrengsten € 328Bestuurskosten € 78 Bijdragen derden € 402Bureaukosten € 121 Bijdragen participanten € 1.828Beheer Terreinen € 896Totaal Lasten € 2.558 Totaal Baten € 2.558Verkorte begroting voor het jaar 2008, in de vorm van een staat van baten en lasten.Gecomprimeerde Staat van Baten en Lasten Meerjarenbegroting 2009-2012Stichting Gooisch Natuurreservaatx € 1.0002009 2010 2011 2012Lasten:Personeelskosten € 1.510 € 1.564 € 1.620 € 1.678Bestuurskosten € 80 € 81 € 83 € 84Bureaukosten € 123 € 125 € 128 € 130Beheer Terreinen € 913 € 929 € 944 € 961Totaal Lasten € 2.626 € 2.699 € 2.775 € 2.853Baten:Eigen opbrengsten € 334 € 339 € 345 € 351Bijdragen derden € 405 € 415 € 426 € 436Bijdragen participanten € 1.887 € 1.945 € 2.004 € 2.066Totaal Baten € 2.626 € 2.699 € 2.775 € 2.853Verkorte meerjarenbegroting voor de jaren 2009 tot en met 2012.44