Arbeid (1942) nr. 17 - Vakbeweging in de oorlog

Ook wortelen behoren tot de geliefdegroenten, die kan men ookheel goed in eigen tuin kweken. Wortelen'moeten bij voorkeur niet opstalmest gekweekt worden en zekerniet op verse stalmest. Ze worden danallemaal wormstekig, daarom moetmen ze ook ieder jaar op een anderplekje kweken, daar de pop van dewortelvlieg in de grond overwintert.Wel moeten we natuurlijk de kunstmestniet vergeten, want zonder mestgroeien ze niet best. Ter bestrijdingvan de wortelvlieg, kan men na hetuitzaaien het bed met een laagje, fijngebluste kalk bestrooien. Wortelen kanmen zowel op een bed als op rijenzaaien, ook voor wortelen verdient hetaanbeveling dit maar op een bed tedoen. De zaden moeten eerst goed gewrevenworden, daar ze door deharige, tandvormige aanhangsels heelgemakkelijk aan elkaar blijven zitten.In zo'n geval komen ze veel te dichtop elkaar te staan. Het wortelenzaadontkiemt niet zo heel vlug, daarom ishet beter, dat met vochtig wit zand tevermengen, om het daarna eerst eendag of vier in een verwarmd vertrekte plaatsen,' het zand mag natuurlijkin die tijd niet droog worden. Daarnakan het met het zand gelijk uitgestrooidworden, we zien dan gelijkwaar de zaden neerkomen en zaaiendaardoor niet zo spoedig te dicht opelkaar. We moeten er vooral wel omdenken, dat we het voorgekiemdezaad niet in een droge grond uitstrooien,want dan zou de kiem weer*verdrogen.10Na het zaaien moeten we de zadeninharken en plakken we met de achterkantvan de schop de grond eenbeetje aan. Op droge gronden zal menvoor het opkomen misschien nog weleens een paar maal moeten gieten. Alvermengen we het zaad met wit zand,toch kan het nog heel gemakkelijk gebeuren,dat de plantjes nog veel tedicht op elkaar staan. Laat men ze nu^" zo staan, dan krijgt men geen mooie'worteltjes. Ze blijven dan erg klein,daarom zodra de ingesneden blaadjeste zien zijn, moeten ze uitgedund worden,zodat ze op een onderlinge afstandvan zo ongeveer vier centimeterkomen te staan. Na het uitdunnen hetbed even aangieten.Heel veel liefhebbers maken een grotefout. Ze kunnen niet afwachten dathet de juiste tijd is, om de worteltjeste oogsten. Zodra ze maar flink watloof zien, trekken ze er hier en daareens een worteltje uit, om te zien, hoehet er nu eigenlijk mee staat, dat moetge niet doen. Het kan geen kwaad eens- te kijken hoe het er mee staat, dochdan moet men een worteltje aan dekant uittrekken. Doen we het in hetmidden, dan heeft men kans op wormstekigheid.Wil men de gehele zomer over verseworteltjes beschikken, dan dient er ookmeermalen gezaaid te worden. Daarhet zaad nogal lang ligt, zonder voorkiemenzeker drie weken, zaait mentelkens zodra het gewas boven degrond komt, dan blijven we er steedsin. Er zijn verschillende soorten, voorde liefhebberstuin kan men het bestde Amsterdamse bak nemen, dat iseen heel goed soort, zowel voor vroegals voor laat. We kunnen nog heellaat, bijvoorbeeld in het laatst vanAugustus zaaien, deze wortelen zijndan voor de winter nog oogstbaar. Alhebben we.in October al vorst, danis dat nog niet erg We kunnen zedan gewoon in de grond laten zittenen ze met een laagje blad afdekken,we kunnen ei dar nog voor een,groot gedeelte van de winter van genieten.Winterwortelen • zaait men eindApril oij voorkeur op rijen, men heeftongeveer dezelfde hoeveelheid zaadnodig.-De- rijen komen op een onderlingeafstand van dertig centimeter;op de ril komen ze op acht a tien centimeter.Er zijn van deze Winterwortelenook verschillende soorten, dé'Berlicumer Winter is al een heel goedesoort. Zowel zomer- als wip*v>rw->rtelenmoeten niet te dicht op elkaar gezaaidworden, indien we voor tienvierkante meter, ongeveer vijftiengram zaad gebruiken, is dat al ruimvoldoende. Over het rooien van de•Winterwortelen zullen we het laternog wel eens hebben en dan speciaalover het bewaren in de winter, dat,dus vooral voor den amateurkwekervan belang is.Tuinbonen kunnen nu ook uitgezaaidworden. De zaden komen zo ongeveeracht centimeter diep in de grond, terwijlze op de rij op een onderlinge afstandvan vijftien centimeter komente staan. De rijen zelf komen wel eenmeter uit elkaar. We kunnen ook eendubbele rij zetten, vooral indien menze langs de akker zet, ze kunnen danDam-rubriekUitslagen Februari-weds+rijdIn de Februari-wedstrijd werden deuitslagen beïnvloed door een bij-op-,lossing in beide klassen. No. 5 vanklasse A bevatte, zoals gemeld, eentweede" oplossing. Nu deed zich hetfeit voor. dat de oplossers alleen deauteursoplossing vonden of alleen debij-oplossing, maar niet één slaagdeer in beide te vinden en zo^het maxi-'mum aantal punten te behalen. Allenhebben het dus in eigen hand gehad— zonder dat geloot had moetenworden -^ een prijs te winnen. Datniemand volkomen^ slaagde, bewijst,dat de taak zwaar was. Tussen de oplossersmet acht punten is dus geloot.In klasse A zijn de prijzen gewonnendoor:J. de Ruyter, Kazernestraat 44, Terneuzen;J. v. d Doe, Dónkerslootstraat l b,Rotterdam-Zuid ;F. A. Berkemeier, Duinoordstraat 24,Haarlem;D. S. Habing, Nieuwstraat A 151, Kantens(Gron.).In klasse B hebben twee inzenders,n.l. de heren P. M. Pot en D. v. Schaik,behalve de oplossingen ook een bijoplossinggevonden in no. 7. De zettenvan wit zijn hier 41—36, 38—32,33—29, 39x19. Deze inzenders kwamendus dadelijk voor een prijs in aanmerking;de beide anderen kwamen erna loting tussen oplossers met een gelijkaantal punten.De prijswinnaars zijn hier:P. M. Pot, Stadionweg 1851, Amsterdam;D. v. Schaik, Kalkstraat A 148, Dodewaard;i. Wijnbergen,Ooievaarstraat 15, Deventer;-J. Mast, no. 19, Beets.fFrJ.De prijswinnaars zullen een lijstjeontvangen, waaruit zij een boekwerkkunnen kiezen. De namen van de inzenders,die alle vraagstukken oplosten,doch het extra punt misten, wordenin de rubriek van de volgendeweek opgenomen.De problemen van deze weekDe problemen van deze week vormenhet slot van de April-wedstrijd.Oplossingen van de 10 vraagstukken(in klasse naar keuze van den inzender)kunnen tegelijk worden ingezonden.Klasse ANo. 9.D. Couturier, Parijs.ZwartWitgelijk voor windkering dienst doen.Zet men ze op rijen, die een meter uitelkaar komen te liggen, dan behoeftdie ruimte niet open te blijven liggen,daar tussen kunnen verschillendegroenten gezaaid worden, zoals spinazie,raapstelen, radijs, sla, enz. Wehebben heel wat soorten tuinbonen,de driemaal wit of de Magazan zijnbeide heel goed. Tegenwoordig heeftmen ook laaggroeiende rassen, die niethoger worden dan een vijf en dertigcentimeter, die kunnen dan natuur-/lijk weer veel dichter tbij elkaar gezetworden. Tuinbonen moeten niet meergelegd worden, als het eenmaal zomeris, dan zit het gewas zo onder dezwarte luizen, daar kan een tuinboonin het geheel niet tegen.Zwart: 13 sch. op 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11,13, 15, 18, 22 en 23.Wit: 13 sch. op 21, 24, 26, 29, 31, 32,33, 34, 37, 38, 41, 42 en 44.No. 10.R. Ancion, Grivegnée.ZwartWitor-lK» ,-HZwart 11 sch. op 7, 8, 9, 10, 13, 17, 18,22, 31, 36 en 37.Wit: 12 sch. op 16, 24, 25, 28, 33, 34,39, 44, 47, 48'en 50.Klasse BNo. 9.C. Nierop, Amsterdam.ZwartWitZwart: 7 sch. op 7, 10, 18, 19, 22, 29en 34.Wit: 7 schr op,25, 27, 32, 35, 44, 45en 47.No. 10.C. Nierop, Amsterdam.ZwartWitZwart: 7 sch. op 8, 11, 16, 19, 29, 31en 33.Wit: 7 sch. op 21, 38, 41, 42, 47, 49en 50. .Voor alle vraagstukken geldt: „Witbegint en wint"Oplossingen voor deze wedstrijd wordeningewacht tot uiterlijk 9 Mei.Adresseren: Redactie Weekblad „Arbeid",Postbus 100, Amsterdam.Op adres duidelijk- Damruoriek vermelden.OCMMet kunst en vliegwerkiets gedaan krijgenTot de zegswijzen in onze taal, waarvandegenen, die er zich van bedienen,moeilijk de juiste betekenis enzeker niet de herkomst zouden kunnennoemen, behoort ongetwijfeldook de uitdrukking „met kunst envliegwerk". Als ge iemand hoort verzekeren,dat 't hem „met kunst envliegwerk" gelukt is, op tijd gereed tekomen, dan wil dit zeggen, dat hethem de grootste moeite heeft gekost,de gestelde taak op het bepaalde tijdstipaf te maken. In het algemeenwordt in gevallen,' waarin het twijfelachtig-was,of iemand wel zou slagen,maar waarin toch een gunstigresultaat bereikt werd, vaak de uit-ldrukking „met kunst en vliegwerk"gebruikt.Men wil er dan -mede te kennengeven, dat het juist op het nippertjegelukt is, het een of ander tot standte brengen. In zekeren zin zou duS„met kunst en vliegwerk" synoniemgenoemd kunnen worden met „doorhet oog van een naald". De toevoeging„vliegwerk" wekt bij de meesten, diede uitdrukking horen gebruiken. ' degedachte aan haastig werken, waarbijonwillekeurig het begrip „vliegen"in het geding komt. Toch had,aanvankelijkde uitdrukking een geheelandere betekenis. Zij is — en ooKhiervan zullen velen vreemd opzien— al eeuwen oud en dateert van eentijdperk, toen van de vliegkunst nogniet werd gedroomd; een tijd, waarinieder van „omgang met boze geesten' 1beticht zou zijn, indien hij had durvenvoorspellen, dat het den menSeenmaal mogelijk zou worden gemaakt,zich, evenals de vogels, doofhet luchtruim "oort te bewegen.' Om de herkomst van de uitdrukking„met kunst en vliegwerk" na te speuren,moeten • we ons n.l. verplaatsennaar de 17e eeuw en wel naar deschouwburgkringen. Daaraan zij danonmiddellijk toegevoegd, dat in ditverband nooit gesproken werd vankunst- en vliegwerk in >het enkelvoud,doch steeds in de meervoudsvorm.In de betekenis, welke veellater aan de uitdrukking gehechtwerd, hebben onze voorouders uit degouden eeuw haar nimmer gebezigd,want... zij doelde slechts op de : machinesof toestellen, welke achter detoneelschermen gebruikt werden, omde illusie bij de voorstellingen levendigerte doen zijn.In zijn belangwekkend „LetterkundigWoordenboek" (1941 verschenen büG. B. van Goor Sonen's UitgeversmaatschappijN.V.) zegt de Groningsetaaivorser K. ter Laan, dat in denieuwe schouwburg te Amsterdam in1664 voor het eerst de vliegwerkenwerden benut, „waarmede men mensenen wagens .n beweging kon brengen,heen en weer, op en neer; menkon nu paleizen en steden, hoven enbossen, bergen en duinen, hemel enhel, enz. laten zien." Tevoren warenin de schouwburg reeds de kunstwerkengebruikt. Maar de nieuwe kunstenvliegwerken waren nodig voo*toneelstukken als „De Toveres Circe"van Adrien Leeuw (1665), „De Liefdevan Diana" van David LingelbacB(1669), „Cléopatra" van Dieverinavan Kouwenhoven, te Utrecht (1669)„Hyppolytus" den Kroondrager", vanJacob Vinck (1671); „Ghulde Vlies",van dr. Lodewijk Meijer, naar Corneille,(1667); „Dido's Dood" van rat-Andries Pels, eveneens naar Corneille(1668), e.a. -Vóór 1664 werden ook reeds toestel'len ten behoeve van de toneelkunstgebruikt; „engelen daalden neer ofeen wolk; de toneelvloer kon zicflopenen, om duivels en geesten ^laten opkomen." Dat waren de kunst'werken. Maar de kunst- en vliegwef'ken werden eerst aangeschaft voO*de vertoning van de bovengenoemd 6toneelstukken.Uit deze toelichting blijkt dus weidatde betekenis van de uitdrukkin»„met kunst en vliegwerk" in deder tijden een belangrijkeheeft ondergaan.