Een funderingsherstelplan Maar hoe nu verder? - Platform Fundering

BelangenVerenigingFunderingsProblematiekpostbus 1923300 AD Dordrechte-mail: info@platformfundering.nlinternet: www.platformfundering.nlRabobank: 39.53.45.162KvK 24320900Een funderingsherstelplanMaar hoe nu verder?Wijziging A 2006.11.27Wijziging B 2010.07.091

VoorwoordNaar aanleiding van een groeiend aantal vragen over hoe het verder moet nadatmen een voorlopig ontwerp met kostenraming heeft ontvangen is deze brochuregemaakt.Dankzij de inzet van een groot aantal deskundigen uit de werkgroep techniek van deBVFP en de inmiddels opgedane ervaringen was het mogelijk deze publicatiezodanig op te zetten dat daarmee de meeste vragen worden beantwoord. We hopendat met deze publicatie wat meer duidelijkheid geschapen wordt over demogelijkheden.Deze publicatie gaat hoofdzakelijk in op de organisatorische aspecten. In een bijlageis uitgebreid aandacht besteed aan de funderingsherstelmethoden. Uiteraard is hetook van belang - voordat een bouwblok tot herstel beslist - of een en ander financieelhaalbaar is.Of het de BVFP lukt om de overheid juridisch te verplichten tot vergoeding van defunderingsherstelkosten is op dit moment een open vraag. Het zijn namelijk niet degedupeerden die maatregelen genomen hebben waardoor het grondwater isverlaagd.Toch hopen we dat gedupeerden met dit rapport in de hand een stap voorwaartskunnen zetten op weg naar funderingsherstel. Wachten en uitstellen maakt deschade alleen maar groter.Tot slot nog een waarschuwing: Dit rapport is bedoeld om meer duidelijkheid tekrijgen in de aanloop tot funderingsherstel en een naslagwerk om dingen op tezoeken. Dit rapport is geen handleiding waarmee u funderingsherstel zelf kan gaanregelen. Zorg altijd dat er een deskundige kijkt naar uw specifieke situatie.Aan adviezen uit deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend.Ing. Ad van WensenVoorzitter BVFPTelefoon: 078-6140496E-mail:info@platformfundering.nlDit is een groeidocument. Als u aanvullingen heeft verzoeken we u die door tegeven aan de BVFP. Wellicht zijn anderen daarmee weer geholpen.Voorgaande edities zijn met deze publicatie vervallen.Oorspronkelijke versie 19 maart 2004Wijziging A 27 november 20062

Rotterdamse en Amsterdamse paalfunderingen kunnen voorkomen in een fundatieonder één gebouw of woning.Overzicht van verschillende funderingstypen3

Inhoudsopgave.1. Algemene informatie2. 1 e fase het onderzoek2.A 1 e fase2.B De procedure2.C Uitgesloten van het onderzoek zijn3. Uitkomst funderingsonderzoek3.A Geconstateerd is3.A.a Fundering is goed3.A.b Fundering is goed, grondwater niet. Monitoring grondwater3.A.c Monitoring op scheefstand3.A.d Monitoring op grondwater en scheefstand3.A.e Bouwblok komt in aanmerking voor een herstelplan4. 2 e fase het herstelplan4.A 2 e fase het herstelplan4.B Voorlopig herstelplan plus de voordelen ervan5. Het traject van funderingsherstel Adviesmethode5.A Volgend adviesmethode5.B Versnelde adviesmethode5.C. Inventariseren in zelfwerkzaamheid6. Het traject van funderingsherstel Alternatieve methode6.A Volgens de alternatieve methode6.B Inventariseren in zelfwerkzaamheid7. Overzicht van onderdelen in het traject van funderingsherstel7.A Welke prijzen moeten worden aangevraagd7.A.aConstructeur7.A.bAannemers7.A.cCollectieve of eigen werkzaamheden7.A.dBegeleidingsbureau7.B Offertes aanvragen7.B.aHet prijstechnische deel7.B.a.1Prijs inclusief btw7.B.a.2Prijs All in7.B.a.3Geldigheidsduur prijs7.B.a.4Prijs vast tot7.B.a.5De prijs is gebaseerd op7.B.a.6De prijs is inclusief7.B.a.7Deelprijzen en stelpost7.B.a.8Eenheidsprijzen7.B.a.9Uitsluitingen4

7.B.bTechnische omschrijving7.B.b.1Technisch deel of werkomschrijving7.B.cAlgemene zaken7.B.c.1Betalingsvoorwaarden7.B.c.2Garantiebepalingen7.B.c.3Verzekeringen7.B.c.4Algemene bepalingen7.B.c.5Boeteclausule7.B.c.6Planning7.B.c.7Bedrijfsstructuur7.B.c.8Bankgarantie7.C. Bijkomende kosten7.C.aUitsluitingen in de aannemersprijs7.C.bDe kosten van de constructeur7.C.cLegeskosten7.C.dKosten van de Nutsbedrijven7.C.eKosten voor het straatwerk7.C.fKosten bouwopzichter7.C.gKosten juridisch advies7.C.hAfvoer van grond en schoongrondverklaring7.D Bouwvergunning7.E Subsidieaanvraag7.F Cascoschade7.G Expertise rapport7.H Vaste prijs of open begroting7.H.a Vaste prijs7.H.b Een open begroting7.I Commissie taken7.J Vrijblijvende adviezen8. Het begeleidingsbureau en de kosten9 De eigenaren willen of kunnen (nog) niet herstellen10 Aanschrijvingen11 De financiën11.A Financiën11.B SVN11.C Vangnetregeling11.D Overige financiële regelingen11.E WOZ11.F De verdeelsleutel12 De BVFP helpt als daar om door u gevraagd wordt13 Begrippen5

14 RegisterBijlage A Typen funderingsherstelA.AA.BA.B.1.aA.B.1.bA.B.2A.B.3A.B.4A.B.5A.B.6A.CA.DA.EA.FA.F.1A.F.2A.F.3PaalkopverlagingNieuwe funderingNieuwe palen en een constructievloer aanbrengenDezelfde methode zonder dat de beganegrondvloer geslooptwordt.Van uit de muur weggedrukte palenVoorgespannen betonbalkenBalkenroosterCombinatie van methodenAlgemeenRechtvijzelenWoningen op staalAanbrengen van een kelderCascoherstelSchimmelaantasting aan de houten vloerMetalen delen onder de houten vloerGoede ventilatie in kruipruimtenBijlage BBijlage Cprotocol gemeente: paalkopverlagingbodemverontreiniging, sanering6

1. Algemene informatie.De gemeente Dordrecht heeft in 2001 drie onderzoeksbureaus opdracht gegeven ombij ongeveer 3200 woningen funderingsonderzoek uit te voeren, te weten:Gebied A. Ingenieurs bureau Rotterdam met eigen constructiebureau.Gebied B. Fugro, zij hebben het constructiebureau Concretio gecontracteerd.Gebied C. Wareco Amsterdam bv. Met een eigen constructiebureau.Voor het onderzoekstraject heeft Geo-Delft de opdracht van de gemeente gekregenom te zorgen voor de kwaliteitsbewaking.De gemeente heeft het aandachtsgebied, waar funderingsproblemen zijn, ingedeeldin 3 sectoren.Zij heeft bepaald welk onderzoeksbureau welke sector mag onderzoeken.Daarnaast heeft de gemeente twee begeleidingsbureaus opdracht gegeven totprocesbegeleiding te weten:- Bureau Bewoners Ondersteuning (BBO). Deelgebied B en het meest rechtsegedeelte van A- Bouwadvies bureau de Groene werf. Deelgebied C en het resterend deel van AVoor adressen zie paragraaf 14.Voor de financiële zaken heeft de gemeente een contract met het SVN.SVN=Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeenten.7

2. 1 e fase het onderzoek.In de aanloop tot het definitief onderzoek zijn door Wareco indicatieve onderzoekenuitgevoerd. Deze zijn voor deze publicatie verder niet van belang.Het definitieve onderzoek bestaat uit twee fasen, zie paragraaf 2 t/m 4.Het onderzoek is of wordt voor rekening van de gemeente Dordrecht uitgevoerd.De eigenaren van het bouwblok moesten daarvoor toestemming verlenen.De gemeente heeft het onderzoek intussen afgerond en accepteert geen nieuweaanmeldingen meer voor funderingsonderzoek2.A 1 e fase.De eerste fase bestaat uit:Het vaststellen van de mate, aard en omvang van de mogelijke schade aan defundering. Het opstellen van het funderingonderzoeksrapport, met daarin deconclusie over het functioneren van de funderingen en een advies waaronder eenfunderingshandhavingstermijn. Het onderzoek wordt uitgevoerd volgens het VNGprotocol. Zie www.platformfundering.nlIs deze termijn korter dan 25 jaar dan komt men in aanmerking voor fase 2: hetherstelplan. Is er twijfel over de draagkracht of de hoogte van de grondwaterstanddan komt men voor een periode van 3 - 5 jaar )* in de monitoring. In de loop van demonitoring kan tussentijds blijken dat het noodzakelijk is om over te stappen naarfase 2 het maken van een funderingsherstelplan. De gemeente gaat uit vanmaximaal 3 jaar monitoring voor haar rekening.2.B De procedureHet onderzoek begint met een lintvoegwaterpasmeting, een vloerwaterpasmeting eneen opname. Aan de hand hiervan worden de funderings-inspectieputten bepaald.Als het funderings-onderzoeksrapport aan de eigenaren is verzonden worden zijuitgenodigd voor een toelichting. U kunt dan vragen stellen. Deze bijeenkomstenstaan onder leiding van het door de gemeente aangewezen begeleidingsbureau. Indeze of een daarop volgende vergadering wordt door het begeleidingsbureaugevraagd of men akkoord gaat met het laten opstellen van een Voorlopig Ontwerpherstelplan (2 e fase). De BVFP adviseert dit altijd te laten doen. De kosten daarvanzijn voor rekening van de gemeente en er ontstaat meer duidelijkheid over de totalekosten van herstel. Probeer met de gezamenlijke bewoners wel op een lijn te komenover bepaalde uitgangspunten zoals:- wel/geen paalkopverlaging- de vloer mag eruit of niet- een kelder aanbrengenAls u hier later mee komt dan ontstaan onnodige kosten en vertragingen.2.C Uitgesloten van het onderzoek zijn:a. Woningen op een staalfunderingb. Woningen van woningbouwcorporatiesc. Bedrijfs- en openbare gebouwen8

d. Woningen waarvan de gemeente op basis van visuele inspectie heeftaangenomen dat er geen funderingsproblemen zijn.e. Woningen buiten het aandachtsgebied funderingenf. Woonblokken waarvan te weinig eigenaren toestemming hebben gegeven voorhet onderzoek. De BVFP adviseert alsnog toestemming te geven voor hetonderzoek!Naar de mening van de BVFP zijn de uitsluiting a t/m e door politiek-budgettaire enniet door technische maatstaven ingegeven. Uitgebreider funderingsonderzoek achtde BVFP noodzakelijk. Ook blijkt de conclusie “fundering op staal” niet altijd correctte zijn. Bij twijfel de BVFP om advies vragen. (BVFPdordrecht@cs.com of 078-6140496)Hou de BVFP op de hoogte van de ontwikkelingenAlleen zo kan zij zorgen voor een goede belangenbehartiging3. Uitkomst funderingsonderzoek.3.A Geconstateerd is:a. fundering is goedb. fundering is goed, grondwaterdekking niet. Gevolg: monitoring grondwaterc. monitoring op scheefstandd. monitoring op scheefstand en grondwatere. komt in aanmerking voor een funderingsherstelplan.Volgens de evaluatie van de gemeente Dordrecht van 1 juli 2006 de onderstaandeoverzichten:9

3.A.aFundering is goed.De fundering is goed volgens het funderingsonderzoeksrapport. Dat wil zeggen dathet onderzoeksbureau de bouweenheid waardeert met eenfunderingshandhavingstermijn van 25 jaar of meer. Dat wil niet zeggen dat hetdaarna ophoudt. Het is mogelijk dat over ongeveer 20 jaar weer eenhandhavingtermijn van 25 jaar gegeven kan worden.Bij de uitgangspunten geven de onderzoeksbureaus aan dat een grondwaterdekkingvan nul cm goed is. De BVFP is het hiermee niet eens. Funderingshout behoort ruimonder de laagst voorkomende grondwaterstand te staan. Dan wordt ook voorkomendat in een droge zomer zoals in 2003 en 2006 funderingshout alsnog tijdelijk droogstaat en bacteriën en schimmel actief worden.Bij de bouw werd door bouwtoezicht bovenkant funderingshout vastgesteld op enkeledm onder de op dat moment laagst bekende grondwaterstand. Funderingshoutbehoort in zuurstofarm grondwater te zitten.De maandelijkse metingen van de grondwaterstanden, van de peilbuizen, die in uwrapport staan zijn te volgen op de website van de BVFP: www.platformfundering.nlonder funderingsonderzoek. Vooralsnog is de gemeente van mening dat zij de keuzekan maken of in bepaalde situaties de kostprijs van grondwaterverhoging opweegttegen funderingsherstel. Naar de mening van de BVFP zou dit geen discussiepuntmogen zijn, daar waar dat kan dient het te gebeuren.In het geval de grondwaterdekking niet minstens 10 cm is, heeft u dus alle reden lidof donateur van de BVFP te worden of blijven.3.A.bFundering is goed, grondwaterdekking niet.- Monitoring grondwater- Verhoging grondwater10

Als het goed is heeft u bericht gekregen of krijgt u nog bericht dat u opgenomen bentin de grondwatermonitoring. Maandelijks wordt door de gemeente het grondwatergemeten en in een Excel bestand gezet dat aan de BVFP ter beschikking wordtgesteld. De BVFP heeft altijd het laatste aan haar beschikbaar gestelde bestand opde website staan www.platformfundering.nl onder de rubriek funderingsonderzoek.Degenen die in de grondwatermonitoring zijn opgenomen behoren daar halfjaarlijksschriftelijk over geïnformeerd te worden door het onderzoeksbureau.Wat de grondwaterdekking betreft geldt hier hetzelfde als in het vorige artikel isaangegeven. Er is een grondwaterdekking nodig van minstens 10 cm!De gemeente Dordrecht heeft vanaf eind 2005 planvorming gereed liggen ommiddels een zogenaamde “robuuste maatregel” grondwaterinfiltratie aan te brengen.De gemeente wacht helaas op wetgeving waarin het “verbreed rioolrecht” isopgenomen om kosten door te kunnen berekenen aan de Dordtenaren. Dewetgeving lag medio 2006 bij de Tweede Kamer, maar is gezien deverkiezingsperiode nog niet in behandeling genomen.Om deze reden en omdat volgens de gemeente de robuuste maatregel niet overaltoepasbaar is heeft de BVFP een publicatie gemaakt “studie grondwaterinfiltratie”waarbij het voor particulieren mogelijk is zelf maatregelen te nemen met het helebouwblok om het grondwater op het juiste niveau te brengen. De publicatie staat opde website www.platformfundering.nl3.A.cMonitoring op scheefstandAls tijdens het onderzoek geconstateerd is dat er (mogelijk) zettingen plaats vinden,terwijl er geen aantasting van de palen aan ten grondslag ligt, worden dezewoningen gedurende drie jaar in de gaten gehouden d.m.v.nauwkeurigheidswaterpasmetingen t.o.v. NAP. Deze metingen worden verricht doorhet betreffende onderzoeksbureau.In het bouwblok worden meetpunten aangebracht (boutjes). De eigenaren wordthiervoor toestemming gevraagd en zij ontvangen ook het plan daarvoor, waaropaangegeven is waar de meetboutjes aangebracht worden.Elk half jaar wordt het bouwblok opnieuw ingemeten en de bewoners schriftelijkgeïnformeerd. Door de eerste meting (de nulmeting) te vergelijken met de daaropvolgende metingen kan nagegaan worden of al dan niet zettingen na de nulmetinghebben plaatsgevonden.Als uit de metingen blijkt dat er te grote verschillen ontstaan, wordt alsnoggeadviseerd om een funderingsherstelplan te laten maken.Door de waterpasmetingen is men ook in staat om de absolute zetting te bepalen.Bij een absolute zetting zakt het bouwblok in zijn geheel gelijkmatig.De mogelijke oorzaken van het ontstaan van (ongelijkmatige) zettingen zijn o.a.- te laag grondwater- ontstane negatieve kleef )* door verlaging van de grondwaterstand (waardooropwaartse kracht vermindert en verticale korrelspanning toeneemt)- ontstane negatieve kleef )*door hoge belasting van de straat- onvoldoende op stuit geheid)*. Dat wil zeggen dat de palen bij het heienonvoldoende diep in de dragende zandlaag zijn geslagen- de woning is op positieve kleef)* geheid. Dat wil zeggen dat het nooit debedoeling is geweest dat de paalpunt in de draagkrachtige zandlaag zou staan.- de fundering is te licht voor het gewicht van het bouwblok- eigenaren hebben aan het oorspronkelijke gewicht extra gewicht toegevoegdo.a. door verbouwingen en uitbreidingen.)* voor toelichting zie paragraaf 1811

3.A.d.Monitoring op grondwater en scheefstandVaak zal het een combinatie zijn van factoren en moet zowel op grondwater alsscheefstand gemonitord worden.Voor monitoring grondwater zie onder 3.A.bVoor monitoring scheefstand zie onder 3.A.c3.A.eBouwblok komt in aanmerking voor eenfunderings- of grondwaterherstelplan.Ruim 1/3 van de onderzochte woningen komt in aanmerking voor eenfunderingsherstelplan. Dat wil zeggen dat de door het onderzoeksbureau afgegevenfunderingshandhavingstermijn minder is dan 25 jaar. Uiteraard zijn daarincategorieën aangebracht.Zo komen handhavingtermijnen voor van 0 tot 5 jaar, 5 tot 10 jaar, 15 tot 20 jaar of 5,10, 15, 20 jaar.Deze funderingshandhavingstermijnen zijn een indicatie voor de urgentie van herstel.De genoemde termijnen zijn niet absoluut.Er zijn factoren die de onderzoekbureaus niet kunnen schatten. B.v. het verloop vande grondwaterstand en de samenstelling van de grond onder het bouwblok.Deze factoren kunnen de urgentie vertragen of versnellen.Het advies van de BVFP is om altijd een Voorlopig Ontwerp herstelplan te latenmaken, afgekort. V.O. De kosten hiervan zijn voor rekening van de gemeente.Soms wordt gevraagd om een second opinie omdat er twijfels zijn ten aanzien vande conclusie(s).Dit is uiteraard mogelijk maar de kosten zijn wel voor uw rekening.Neem voor namen van bureaus die nog eens naar uw rapport kunnen kijken contactop met uw begeleidingsbureau of de BVFP email: BVFPdordrecht@cs.com of bel078-6140496, (fax 078-6146616)Bouweenheden met een funderingshandhavingstermijn van 15 jaar of meer komenvolgens een politiek besluit in aanmerking voor een grondwaterherstelplan. Voor eenfors aantal woningen liggen de plannen intussen vanaf 1995 gereed, maar degemeente wacht met de uitvoering op wetgeving in de Tweede Kamer. De robuustemaatregel zoals ontworpen kan volgens Fugro en de gemeente niet bij allebouwblokken uitgevoerd worden. Een particuliere maatregel is meestal wel mogelijk,zie hiervoor de publicatie “Studie grondwaterinfiltratie” welke staat op de websitewww.platformfundering.nl. of neem contact op met de BVFPBVFPDordrecht@cs.com telefonisch: 078-6140496Voor het uitvoeren van een grondwaterherstelplan behoort de fundering nogvoldoende draagvermogen te hebben.12

4. 2 e fase het herstelplan.Het 2 e fase herstelplan (Voorlopig Ontwerp met globale kostenraming) wordt voorrekening van de gemeente Dordrecht opgesteld.De BVFP adviseert dit altijd te laten maken als het wordt geadviseerd.4.A 2 e fase het herstelplanDe 2 e fase bestaat uit:Opname van de bestaande situatie en het casco. Het maken van hetfunderingsherstelplan met keuze van de funderingsherstelmethode, soms met eenalternatief. Dat wil zeggen dat naast de geadviseerde methode nog een alternatievemethode is uitgewerkt. Het opstellen van een kostenraming en het organiseren vande bijeenkomsten met de eigenaren.In de opdracht van de gemeente aan de onderzoeksbureaus is slechts voorzien inhet maken van een Voorlopig Ontwerp (VO) d.w.z. funderingsherstelplan met eenglobale kostenraming.Tot en met het 1 e funderingsherstelplan, de kostenraming en de toelichting hierop (1a 2 bijeenkomsten) is een en ander voor rekening van de gemeente.Het Voorlopig Ontwerp funderingsherstelplan plus de kostenraming wordt gemaakten in een bijeenkomst besproken.Het onderzoeksbureau geeft uitleg over de gekozen oplossing, de kosten en de voorennadelen ervan. Het is dus zaak dat u zich verdiept heeft in het funderingsrapport,het VO herstelplan en de kosten. Bent u het niet eens met het type funderingsherstel,moet er een nieuw herstelplan gemaakt worden, aangepast aan uw eisen / wensen.De kosten zijn dan meestal voor rekening van de eigenaren. Het is dus zaak in eenzo vroeg mogelijk stadium uw wensen kenbaar te maken.Aandachtspunt is dat goed onderzocht moet worden wat de werkelijke bouwkundigeeenheid is. Een verticale voeg is geen dilatatie!Veel woningen zijn bij de bouw ingekast of men heeft gebruik gemaakt vanbestaande funderingen.In de praktijk blijkt dat bouwkundige eenheden vaak groter zijn dan bij aanvang vanhet onderzoek door de gemeente Dordrecht is aangenomen.4.B Voorlopig Ontwerp (VO) herstelplan en de voordelenervanHet VO herstelplan geeft u een inzicht in de werkzaamheden, de overlast, deplanning en de kosten. Wanneer er gekozen is voor het “stripmodel” (begane grondvloer eruit) let u er dan goed op of alle kosten voor het ontmantelen van de beganegrond vloer, als het in de oorspronkelijke staat terug brengen van trap, keuken, wc,13

adkamer de betegelingen, vloeren evt. met vloerverwarming, de cv enz in debegroting zijn opgenomen.De ervaring heeft geleerd dat hiervoor nog wel eens te weinig voor begroot wordt.Vraag een bouwkundige hiernaar te kijken als u het zelf niet weet.Let bij de keuze van de funderingsherstelmethode op als de woning grenst aan entrottoir. Voor bepaalde funderingsherstelmethoden moeten deze omgelegd worden.Zie de publicatie: “Omlegen kabels en leidingen voor funderingsherstel” op dewebsite www.platformfundering.nlAls u tegelijkertijd wilt verbouwen of moderniseren zijn de kosten hiervoor, uiteraardvoor eigen rekening. Dit zijn dus extra kosten.Een voordeel van het hebben van een VO plan is dat u een indicatie heeft van defunderingsherstelkosten, wat vooral bij verkoop van de woning leidt tot betereafspraken over het uiteindelijke (ver)koopbedrag, in depotstelling of anderszins.Voor de voordelen t.o.v. de WOZ zie paragraaf 11.E5. Het traject van funderingsherstelAdviesmethodeHet traject van funderingsherstel is (buiten de subsidieregeling) voor rekening vande eigenaar. Tot en met het “voorlopig herstelplan” met de daarbij behorendeglobale kostenraming was de gemeente de opdrachtgever. Na het “voorlopigherstelplan” is de eigenaar opdrachtgever en ontstaat daardoor een wisseling vanopdrachtgeverschap.Alvorens het traject in te gaan is het verstandig de wensen in de bouwkundigeeenheid te inventariseren:- begane vloer mag er wel/niet uit- wel/geen kelder- ……AdviesmethodeA. volgens de adviesmethodeB. versnelde adviesmethode5.A Volgens adviesmethodeMet de advies methode wordt in dit geval de systematiek bedoeld zoals deze dooradviesbureaus in het algemeen wordt toegepast.Dit houdt in dat u het begeleidingsbureau, dat door de gemeente is aangewezen, ofeen ander erkend bureau een opdracht geeft voor het begeleiden van het procesindien u besluit tot funderingsherstel. U tekent daarvoor een intentieverklaring. Op deintentieverklaring kunt u aangeven of u de procesbegeleiding wilt inhuren. Dezeintentieverklaring leidt nog niet tot herstelverplichtingen.14

Op de intentieverklaring de volgende tekst aangeven:Met betrekking tot de eerder namens de Belangen Vereniging FunderingsProblematiek Dordrecht en al haar leden, waaronder ondergetekende, verzondenaansprakelijkheidsstelling van de Gemeente Dordrecht, het waterschap en deProvincie, behoudt ondergetekende zich uitdrukkelijk het recht voor alle gemaaktekosten en overige schaden in het onderhavig funderingsherstel te verhalen op deGemeente Dordrecht, het Waterschap en de Provincie.De gemeente geeft € 1.815,- per woning subsidie voor deze begeleiding, nadat u deintentieverklaring getekend heeft. Het eventuele tekort vooral bij kleine bouwblokkenmoet u bijbetalen. Zie ook onder paragraaf 8 Begeleidingsbureau.De volgende stap is onder leiding van het begeleidingsbureau een constructeur ofconstructiebureau te zoeken. Dit hoeft niet hetzelfde bureau te zijn dat het VoorlopigOntwerp herstelplan heeft gemaakt. U geeft opdracht om het type funderingsherstel,dat u gezamenlijk bepaald heeft, uit te werken. De constructeur ofwel hetconstructiebureau kan u hiervoor vooraf een kostenraming geven. Hetconstructiebureau maakt een begroting, een bestek, constructie berekeningen entekeningen, werktekeningen en een planning. Een deel van dit pakket is tevensbedoeld voor de bouwaanvraag en voor het aanvragen van offertes. Een en andergeschiedt steeds in overleg met de eigenaren en onder begeleiding van hetbegeleidingsbureau.Noot: Het constructiebureau hoeft niet per definitie hetzelfde bureau te zijn dat hetVoorlopig Ontwerp herstelplan opgesteld heeft. Het staat de bewoners van eenbouwblok vrij te kiezen voor een andere constructiebureau.De opdracht aan de constructeur of procesbegeleider behelst verder.:- het selecteren van de aannemers- het offerte traject- de opdracht aan de aannemer- het begeleiden van de herstelwerkzaamheden tijdens de uitvoering namens deeigenaren en het toezicht houden tijdens de werkzaamheden.- het maken van de eindafrekening.De kosten voor het constructiebureau zijn voor rekening van de eigenaren.5.B Versnelde adviesmethode.Deze versnelde adviesmethode is niet overal toepasbaar! Alleen als eigenaren nogvoor het Voorlopig Ontwerp tot overeenstemming komen bestaat deze mogelijkheid.Deze methode levert een kostenbesparing op en een tijdwinst.Er wordt dan gelijk gewerkt aan een definitief besteksplan. De kosten van (het VOdeel) zijn voor rekening van de gemeente; het restant is voor rekening van de15

eigenaar. Laat de constructeur van het ingenieursbureau in dergelijke gevallen eenofferte maken.16

Noot:Als aan een constructiebureau van een van de andere onderzoeksbureaus, eenofferte vraagt heeft u ook recht op de subsidie voor het VO deel. Verrekening vindtdan plaats tussen de ingenieursbureaus.5.C.Inventariseren van de zelfwerkzaamheid.Het is handig om met het hele bouwblok te bepalen of er zelfwerkzaamheid kanplaats vinden om de kosten te drukken.Te denken valt b.v. bij het “stripmodel” aan het slopen / herstellen van vloeren, cvleidingen,afvoerleidingen, grondwerk, het afwerken van de wanden,sierbestratingen, beplanting in de tuinen enz.Voorwaarde is wel dat u zich dan daarbij ook aan de verplichtingen, afspraken en deplanning houdt. Doet u dit niet krijgt u meer kosten i.p.v. minder kosten.Heeft u twijfels over de eigen mogelijkheden doe het dan niet!6. Het traject van funderingsherstelAlternatieve methodeGa met de alternatieve methode niet zelf aan de slag als u geen deskundige bent opdit gebied. Vraag begeleiding aan een van de begeleidingsbureaus of een anderedeskundige.6.A Volgens de alternatieve methode.Wanneer u het begeleidingsbureau opdracht gegeven heeft voor de begeleiding vanhet proces, worden in de vervolgbijeenkomsten de wensen geïnventariseerd.Begane voer mag er wel/niet uit, wel/geen kelder etc.Er wordt voorlichting gegeven over de soorten systemen van funderingsherstel. Opbasis van de summiere gegevens van het onderzoeksbureau worden een aantalaannemers gezocht, die met dit soort werk bekend zijn en een selectie gemaakt.Deze aannemers verzoekt u om een vrijblijvende offerte te maken. Nu selecteert uopnieuw op basis van prijs, volledigheid, tijdsduur enz.Het begeleidingsbureau nodigt namens u de geselecteerde aannemers apart uit vooreen gesprek om eventuele onduidelijkheden of uitsluitingen toe te lichten.Na deze gesprekken kiest u een aannemer en nodigt hen uit voor en tweedegesprek. U vraagt de aannemer een definitieve prijs op te geven, eventueelaangevuld met nieuwe eisen. Tot zover heeft u geen kosten.U delegeert een en ander aan een vertegenwoordiging van het bouwblok. Dezecommissie bestaat uit 3 a 4 personen onder leiding van het begeleidingsbureau.Om een definitieve prijs te kunnen maken moet de aannemer meer onderzoek doen.Hij maakt sonderingen, constructieberekeningen, tekeningen en makt eenwerkomschrijving, zodanig dat op dit pakket de bouwvergunning kan wordenaangevraagd. De aannemer zal van u een principeopdracht vragen omdat hij nukosten gaat maken. Bij de eerste aanbieding heeft de aannemer de kosten voor deze17

werkzaamheden in de totaalprijs opgenomen, of heel duidelijk uitgesloten. Heeft hijze uitgesloten dan zal hij er eerst een prijs voor op moeten geven waarvoor u danopdracht geeft.Zijn deze kosten wel in zijn aanbieding opgenomen dient hij deze kosten separaataan u op te geven, waarvoor u hem dan opdracht geeft.Mocht het zo zijn dat uit de berekeningen blijkt dat de definitieve prijs hoger uitvaltdan de eerdergenoemde prijs kunt u alsnog besluiten niet met deze aannemer verderte gaan. U bent dan wel verplicht de door u gegeven opdracht te betalen.Is de prijs goed dan krijgt de aannemer de definitieve opdracht nadat debouwvergunning is verleend.Voordeel van deze methode is dat de aannemer de vrijheid heeft om zijn eigenspecialisme en mogelijkheden in te zetten. Hij is verantwoordelijk voor zijnconstructieberekeningen enz.Dit in tegenstelling met de constructeur / constructiebureau. Zij zijn namelijk als hetmis gaat maar voor een deel aansprakelijk. Als de aannemer volgens bestek entekeningen gewerkt heeft, is hij deels verantwoordelijk.6.B.Inventariseren van de zelfwerkzaamheid.Het is handig om met het hele bouwblok te bepalen of er zelfwerkzaamheid kanplaats vinden om de kosten te drukken.Te denken valt b.v. bij het “stripmodel” aan het slopen / herstellen van vloeren, cvleidingen,afvoerleidingen, grondwerk, het afwerken van de wanden,sierbestratingen, beplanting in de tuinen enz.Voorwaarde is wel dat u zich dan daarbij ook aan de verplichtingen, afspraken en deplanning houdt. Doet u dit niet krijgt u meer kosten i.p.v. minder kosten.Heeft u twijfels over de eigen mogelijkheden doe het dan niet!7. Overzicht van onderdelenin het traject van funderingsherstelDe bedoeling van deze paragraaf is meer inzicht te geven in de werkzaamheden dievastzitten aan de procedure tot funderingsherstel. Dit is geen handleiding waarmeeu zonder deskundige hulp aan de slag kan.7.A Welke prijzen moeten worden aangevraagd?a constructeur of constructie bureau1 sonderingenb. aannemersc collectieve nevenwerkzaamhedend begeleidingsbureau (zie onder paragraaf 8)18

7.A.aConstructeur, constructiebureauOm het funderingsherstel te kunnen uitvoeren dienen er constructietekeningen enberekeningen gemaakt te worden. Aan de hand hiervan kunnen aannemers hunbegroting maken. Men kan ervoor kiezen om:a. Met het constructiebureau van het onderzoeksbureau door te gaanb. Een ander constructiebureau te consulterenc. De aannemer de constructieberekeningen etc te laten maken, zie alternatievemethode paragraaf 6.7.A.a.1SonderingenAls het niet in het pakket van de aannemer of constructeur zit, moet een offerte voorsonderingen worden gevraagd. Normaliter doet de constructeur dit voor u.Laat de constructeur/het constructiebureau de plaats van de sonderingen bepalen.Sonderingen zijn diepteboringen waarbij de weerstand en grondsoort wordtvastgesteld. Aan de hand hiervan wordt de heidiepte bepaald. Per bouwblok zijnmeerdere sonderingen noodzakelijk.Op internet zijn onder www.goudengids.nl onder de rubriek bodemonderzoekdiverse bedrijven te vinden die sonderingen uit kunnen voeren. Een offerte van Fugrostaat op de website van de BVFP onder bedrijfsinformatie.7.A.b.AannemersHet begeleidingsbureau moet duidelijk omschrijven of de aannemer een prijs geeftop basis van een compleet bestek met tekeningen of dat de aannemer deconstructieberekeningen en tekeningen etc zelf moet maken.Er kan gevraagd worden zijn prijs op te geven in onderdelen b.v.- de kosten van de constructieberekeningen en- tekeningen- aparte posten voor zelf werkzaamheden ( u kunt dan zelf beoordelen of de minderkosten de inspanning waard zijn)- de BTW apart te laten zien- cascoherstelSommige funderingsherstelbedrijven doen geen cascoherstel. Dit dient daaromafzonderlijk opgevraagd te worden. Dit hoeft echter niet collectief.7.A.cCollectieve (of eigen) werkzaamhedenPrijs aanvragen voor collectieve (of eigen) werkzaamheden. Welke methode er ookvoor het funderingsherstel gekozen wordt, er blijven altijd zaken die u niet wilt of kuntdoen.Dan is het handig om met het hele blok prijzen op te vragen, (met een goedeomschrijving) aan b.v.- de loodgieter om het water, gas, afvoer en cv leidingen weg te halen en teherstellen.- de elektricien voor het monteren en herstellen van de elektrische leidingen. Idemvoor tv en PTT.- de tuinman voor het rooien en weer terugplaatsen van de beplanting enafscheidingen.- de straatmaker voor het verwijderen en herstellen van de sierbestrating in de tuin.19

7.A.dBegeleidingsbureauZie de omschrijving onder paragraaf 87.B Offertes aanvragen.Aandachtspunten voor het aanvragen van prijzen. Aan de hand van een goedeaanvraag kan het begeleidingsbureau beoordelen of het aangebodene is, watgevraagd is.Bedenk wel: wat niet gevraagd wordt, zal meestal ook niet worden aangeboden.Voordat een aannemer een offerte afgeeft zal hij/zij bij u in de woning komen kijkenof in ieder geval een aantal woningen van het bouwblok dus ook in de kruipruimte alsdie er is.Het is daarom handig als er per bouwblok een contactpersoon is, die kan regelen dater iemand thuis is of dat de sleutels beschikbaar zijn.De prijsaanvraag dient te bestaan uit:Een verzoek om prijs op te geven voor de werkzaamheden zoals omschreven in hetbestek met bijbehorende tekeningen en berekeningen.De tekeningen enz. worden op een aparte lijst met titel, tekening nr. de laatstewijzigingsdatum vermeld en met de aanvraag mee gestuurd.U maakt ook uw wensen kenbaar:- wanneer u de prijs uiterlijk binnen wil hebben.- of de prijs gesplitst dient te worden in onderdelen b.v. in casco, dewerkzaamheden die zelf gedaan kunnen worden- de BTWDe meest eenvoudige manier is de aannemer een prijsopgave te vragen volgens hetbestek met bijbehorende tekeningen. Het begeleidingsbureau met debewonerscommissie al of niet in samenwerking met de constructeur beoordelen deaanbieding.Maakt de aannemer, die zelf de werkomschrijving, de constructie berekeningen entekeningen gemaakt heeft een prijs is het zaak dat de eigenaren en hetbegeleidingsbureau een en ander goed lezen.Daarna volgt de beoordeling van de aanbieding. Dan is het handig dat men weet watin een offerte zou moeten staan.Een prijsopgave dient te bestaan uit:a. Een prijstechnisch deelb. Een technisch deel of werkomschrijvingc. Algemene zakend. Bijkomende zaken7.B.aHet prijstechnische deel.Hierin is opgenomen:1. De totaal prijs incl. BTW. Daarnaast kan de BTW ook nog separaat genoemdworden.2. De prijs dient “all in” te zijn.3. De prijs is geldig t/m…………20

4. De prijs is vast t/m……….5. De prijs is gebaseerd op……………6. De prijs is inclusief het maken van bestek, constructieberekeningen entekeningen.7. De deelprijzen die u gevraagd heeft voor de zelfwerkzaamheid8. Een aantal eenheidsprijzen voor verrekening van meer of minder werk enz.9. De uitsluitingen.7.B.a.1Prijs inclusief BTWDe prijs dient inclusief BTW te zijn. Het wil nog wel eens voorkomen dat de prijswordt genoemd en elders dat de prijs exclusief BTW is.7.B.a.2Prijs all in“All in” betekent dat alle opslagen in de prijs zijn opgenomen zoals algemene kosten(soms gebeurt dit met een percentage b.v. 3%), winst en risico (resp. b.v. 4% en 3%of een totaal van b.v. 7%), de verzekering (CAR dekking = Construction All Risk).Er zou ook een post onvoorzien in de prijs opgenomen kunnen zijn. Dit bedrag dientwel apart genoemd te worden in de aanbieding.7.B.a.3Geldigheidsduur prijsDe geldigheidsduur moet er altijd in staan. Bijvoorbeeld 30 dagen. Na de 30 dagenheeft de aannemer dus het recht de prijs te herzien of de opdracht niet teaanvaarden omdat hij bijvoorbeeld inmiddels ander werk heeft aangenomen of als ereen officiële prijswijziging is.7.B.a.4Prijs vast tot…De prijs is meestal vast tot het einde van het werk. Wordt dit niet in de offertegenoemd dan moet er wel vermeld worden tot hoe lang de prijs vast is. Deopdrachtgever weet dan dat er na die datum een prijswijziging kan komen.Voorwaarde is wel dat in de offerte beschreven is dat de prijs gebaseerd is op hethuidige loon – en prijspeil en om dat vast te leggen een prijspeildatum genoemdwordt. Is dit niet genoemd, kan de opdrachtgever weigeren verhogingen te betalen.7.B.a.5De prijs is gebaseerd opDe aannemer dient te omschrijven waarop de prijs gebaseerd is, bijv. op bestek entekeningen met nummers, schetsontwerp, nota van inlichtingen en/of toelichting terplaatse.7.B.a.6De prijs is o.a. inclusief…..De prijs is inclusief het maken van o.a. constructie tekeningen,constructieberekeningen, palenplan en bewapeningstekeningen. De nodigeonderzoeken o.a. sonderingen en visueel onderzoek. Leveranties, het uitvoeren vande werkzaamheden etc.7.B.a.7Deelprijzen en stelpost21

Deze deelprijzen heeft u gevraagd bijv. een prijs voor het ontmantelen en herstellenvan de begane grondvloer, het grondwerk, het demonteren en monteren van deleidingen, het tegelwerk enz.Het kan ook zijn dat er een post onvoorzien = stelpost is opgenomen voor extrawerkzaamheden.Een stelpost is een geraamd bedrag dat later verrekend wordt met de werkelijkekosten.7.B.a.8EenheidsprijzenEr is een aanname gedaan bijv. voor de lengte van de palen. Stel dat de paal langerof korter wordt, dan moet er verrekend worden tegen de opgegeven eenheidsprijs.Of een werkploeg komt stil te staan door uw schuld, dan moet u betalen. Dit ismeestal een prijs per uur. Wilt u de aannemer iets laten doen wat niet bij zijn werkhoort, zou hij dit voor u kunnen doen op basis van “regie”, een prijs per manuur.7.B.a.9UitsluitingenDe uitsluitingen dienen goed omschreven te worden.De genoemde prijs is bijvoorbeeld exclusief:- de legeskosten (kosten voor het verkrijgen van een bouwvergunning)- de precario rechten ( huur van de ruimte die op straat gebruikt wordt voor opslagetc)- het toezicht tijdens de bouw kunt u het beste aan een constructiebureau opdragen,zij hebben gespecialiseerde opzichters.Dit staat los van het bouwtoezicht van de gemeente, dat gebeurt steekproefsgewijs- het omleggen van kabels en leidingen- het straatwerk in openbare grond herstellen- het afvoeren van verontreinigde grond en het verkrijgen van eenschoongrondverklaring, zie paragraaf 7.C.h en bijlage C.- het werk aan de diverse installaties, zowel binnen als buiten.(riool, gas, water,elektra, ptt, tv)- het verbruik van elektriciteit en water voor de machines- beplanting en bestrating in de tuinen.Ongetwijfeld zijn er nog vele zaken die uitgesloten kunnen worden.7.B.bTechnische omschrijving.De aannemer omschrijft globaal zijn werkzaamheden, de hoeveelheden en zegt datde werkzaamheden gebaseerd zijn op bestek en tekeningen, die expliciet genoemdworden met naam nummers en de datum van de laatste wijzigingsdatum. Hijverklaart ook dat de werkzaamheden uitgevoerd worden volgens alle wetten envoorschriften zoals die gedurende de looptijd van het werk van kracht zijn.7.B.b.1Technisch deel of werkomschrijvingDe werkzaamheden dienen uitgevoerd te worden volgens bestek en tekeningen, diemet naam nummers en wijzigingsdatum genoemd worden en dienen aan alle wetten(normbladen) en voorschriften te voldoen zoals die gedurende de looptijd van hetwerk van kracht zijn.22

De constructietekeningen en berekeningen worden, als deze door de aannemergemaakt zijn met de offerte meegezonden.Er worden sonderingen gemaakt, zoveel als nodig is om goede berekeningen tekunnen maken en een goede uitvoering te waarborgen.De werkzaamheden zijn inclusief o.a: bronnering, grondwerk, scheurenherstel mitsdeze ontstaan zijn tijdens het funderingsherstel. Herstellen van de kassen, hetuitbreken van de bestrating in openbare grond, enz.Een korte omschrijving van de werkzaamheden en werkwijze met daarin eenopsomming van bijv: het aantal palen met lengte en diameter, de afmetingen van defunderingsbalken met de globale lengte. Bij het “stripmodel” de dikte van deconstructievloer met de wapening.Dit is praktisch omdat je hieruit kunt aflezen of hij weet waar hij over praat en hetgeeft inzicht in wat er gaat gebeuren en hoe e.a. uitgevoerd gaat worden. Het istevens een middel voor de bewoners om de werkzaamheden te controleren.7.B.cAlgemene zaken.1. Betalingsvoorwaarden2. Garantie bepalingen3. Verzekeringen4. Algemene bepalingen5. Boeteclausule6. Planning + aantal werkbare dagen7. Bedrijfsstructuur/organisatiediagram8. Bankgarantie7.B.c.1BetalingsvoorwaardenIn de offerte moeten de betalingsvoorwaarden worden vermeld. Bijv. een bepaaldpercentage bij opdracht. (Dit wordt meestal gedaan als er vooraf veel moet wordengeïnvesteerd in materiaal dat nog bewerkt moet worden of als erontwerp/onderzoekskosten zijn.) Het kan ook in termijnen van 3x30%, gebaseerd opde voortgang van het werk. De laatste 10%, bij de laatste oplevering wanneer degarantietermijn ingaat. Of in termijnen van 2x45% en 10%, 90% bij de eersteoplevering en 10% bij de laatste. De laatste 10% wordt ook wel gebruikt als stokachter de deur om te zorgen dat de aannemer zijn verplichtingen nakomt.7.B.c.2GarantiebepalingenIn de garantiebepalingen moet een tijdslimiet genoemd worden, hoe lang eenaannemer aansprakelijk is voor zijn werkzaamheden.7.B.c.3VerzekeringenIn de offerte staat bij welke verzekeringsmaatschappij dit project is ondergebrachtd.m.v. een aparte CAR (Constructie All Risk) verzekering, of dat het project meeloopt op de algemene bedrijfsverzekering van de aannemer.U hebt in de aanvraag gevraagd om een kopie van de verzekeringspolis. U kunt danzien voor welke schades de aannemer gedekt is. U vraagt ook kopieën van de23

etaalde verzekeringspremies (minimaal 1 jaar). De aannemer moet bewijzen dat hijbij opdracht nog verzekerd is.Laat ook een expertiserapport maken, zie verder onder zie paragraaf 7.G7.B.c.4Algemene bepalingenElk aannemingsbedrijf heeft zijn eigen algemene bepalingen/voorwaarden. In deofferte staat bij welke instanties ze zijn gedeponeerd. Als regel staan er geen raredingen in, maar het is wel zaak ze op te laten vragen of met de offerte mee te latensturen.7.B.c.5BoeteclausuleDe aannemer geeft een planning. Lopen de werkzaamheden uit, zou men een boetebepaling kunnen opnemen. Deze bepaling wordt meestal gebruikt, als door hetuitlopen van het werk financiële consequenties ontstaan bijv: langer tijdelijke opslaghuren of een tijdelijke woning. In gezamenlijk overleg kan de hoogte van de boetebepaald worden.7.B.c.6PlanningDe planning geeft aan, wanneer het werk begint en opgeleverd wordt. Er is rekeninggehouden met vrije dagen en vakanties. De aannemer geeft aan op hoeveelwerkbare dagen hij heeft gerekend. Dit is een gegeven voor een eventuele boete ofclaim. Loopt de aannemer uit de planning, omdat hij bijv: door een lange strengevorstperiode niet heeft kunnen werken of door andere oorzaken buiten zijn schuld ende werkbare dagen zijn nog niet “verbruikt” dan kan de boeteclausule niet in werkingtreden.7.B.c.7BedrijfsstructuurDit geeft inzicht in de bedrijfsstructuur. Wie is verantwoordelijk. En in het geval dathet bedrijf in gebreke blijft, wie aanspreekbaar is. Hangt het bedrijf onder een holdingof is de eigenaar aanspreekbaar.7.B.c.8BankgarantieBij de bank kan de aannemer een bankgarantie krijgen als dit door u wenselijkgeacht wordt. Deze bankgarantie legt beslag op het krediet van de aannemer, duszal hij het niet graag doen. Bovendien moet hij hiervoor rente betalen die hij aan udoorberekent. In de meeste gevallen wordt dit gedaan, als er sprake is vanvooruitbetaling.Het is ook mogelijk dat de aannemer e opdrachtgever (eigenaar) om eenbankgarantie vraagt.7.C Bijkomende kostenEr zijn altijd bijkomende kosten.a. kosten die de aannemer uitsluitb. kosten voor de constructeurc. leges kosten24

d. kosten van de Nutsbedrijvene. kosten bestratingen in openbare grondf. kosten bouwopzichterg. kosten juridische bijstand/adviesh. afvoer van grond en schoongrondverklaringi. begeleidingsbureauj. omleggen kabels en leidingenk. etc7.C.aUitsluitingen in de aannemers prijsDe aannemer zal altijd een aantal zaken uitsluiten o.a:- Het opruimen van de kruipruimtes. (De spullen die de bewoners hierin opslaan)- Het indienen van de bouwaanvraag. Dit moeten de bewoners meestal zelf doen.Wanneer hij zelf de constructieberekening enz gemaakt heeft, zal hij wel bereid zijnom de bouwaanvraag namens de eigenaren in te dienen.- De legeskosten. Die moet de eigenaar altijd betalen.- De werkzaamheden in de openbare grond t.b.v. kabels en leidingen. Dit isvoorbehouden aan div. nutsbedrijven- Het herstellen van de bestrating. Voorbehouden aan de gemeente.7.C.bDe kosten van de constructeur.De onderzoekbureaus hebben een opdracht om een funderingsonderzoeksrapport temaken met een voorlopig ontwerp funderingsherstelplan inclusief een kostenraming.Zij maken geen constructieberekeningen enz. die moet u zelf laten maken enbetalen.7.C.cLegeskosten.Dit zijn kosten die de gemeente vraagt voor de administratie, de gegevens opslaanen het afgeven van de bouwvergunning. De legeskosten worden door de gemeenteaan de eigenaar van de woning in rekening gebracht.7.C.dKosten van de Nutsbedrijven.Afhankelijk van welk soort funderingsherstel er gekozen wordt moeten denutsbedrijven er altijd aan te pas komen.De huisaansluitingen vervangen of tijdelijk uitschakelen/afkoppelen en later weerinschakelen/aankoppelen. Riolering verbreken, tijdelijke voorzieningen maken enlater definitief weer aansluiten. Soms moeten de kabels en leidingen verlegd worden.Voor al deze zaken krijgt de eigenaar de rekening gepresenteerd van de diverseNutsbedrijven.7.C.eKosten voor het straatwerk.Indien er in de openbare grond gegraven moet worden voor het funderingsherstelmag de aannemer dit doen met toestemming van de gemeente. Het uitbreken van de25

estrating mag ook, maar het herstellen van de bestrating is voorbehouden aan degemeente.In de gemeente Dordrecht is dit duur. Er worden pogingen ondernomen om dit bij degemeente weg te halen zodat de bewoners onder begeleiding van hetbegeleidingsbureau dit zelf mogen uitbesteden.7.C.fKosten bouwopzichterHet begeleidingsbureau houdt geen direct toezicht op de uitvoering van hetfunderingsherstel.U kunt zich afvragen of er iemand namens u toezicht moet houden, die alscontactpersoon namens de opdrachtgevers overleg voert met de aannemer, ubelangen behartigt en meer/minder werk afrekent.De aannemer stelt het ook op prijs. Er is een aanspreekpunt voor alle eigenaren.De BVFP adviseert u een constructiebureau het toezicht uit te laten voeren..7.C.gKosten juridisch adviesIndien zich problemen voordoen, die alleen via een gerechtelijke procedure kunnenworden opgelost, zijn de kosten voor rekening van de eigenaren.Uitwisselen van informatie hierover kunt u met de voorzitter van de BVFP.7.C.hAfvoer van grond en schoongrondverklaringVoor het afvoeren van schone grond is een schoongrondverklaring noodzakelijk.Voor vervuilde grond zal afhankelijk van de mate van de vervuiling extra betaaldmoeten worden om deze afgevoerd en verwerkt te krijgen.Op diverse plaatsen in Dordrecht zijn vervuilde locaties aanwezig. Van sommigelocaties is informatie bij de BVFP aanwezigVoor verdere toelichting van de milieudienst ZHZ zie bijlage CDe milieudienst ZHZ verleent zelf geen schoongrondverklaring. Hiervoor moet u zijnbij een milieutechnisch adviesbureauZie in de gouden gids of www.goudengids.nl onder bodemonderzoek7.D.BouwvergunningOm het herstel uit te voeren is een bouwvergunning nodig van de gemeente.Deze vergunning moet de eigenaar zelf aanvragen middels een formulier bij degemeente.Dit formulier met het bestek, de constructieberekeningen en- tekeningen, overzichtstekeningen en situatietekeningen dient u met een schrijven in bij de gemeente.Zij, de afdeling bouwen en wonen, controleren de berekeningen en tekeningen.De gemeente controleert wel maar is formeel niet aansprakelijk.U ontvangt een bouwvergunning waarvoor u legeskosten moet betalen.Daarna kunt u formeel de aannemer opdracht geven.In de praktijk komt het er op neer dat de constructeur of aannemer overleg gehadheeft over soort herstel en de berekeningen, zodat de kans op afkeuren zeer klein is.26

Het begeleidingsbureau, de constructeur of de aannemer kunnen namens u de bouwaanvraag indienen. U blijft formeel de aanvrager, want u moet ook de legeskostenbetalen. Het legesbedrag is afhankelijk van de herstelkosten.Het aanvraagformulier en de legesverordening kunt u inzien en downloaden op dewebsite van de gemeente www.dordrecht.nl. Bij zoeken “bouwvergunning” intypen.7.E Subsidie aanvraagDe aanvraag voor subsidie kan door het begeleidingsbureau namens u gedaanworden. Echter niet eerder dan dat u het contract voor begeleiding getekend heeft ener een overeenkomst met een aannemer is bereikt.7.F.CascoschadeCascoschade in de vorm van scheuren zowel binnen als buiten, klemmende deurenetc. adviseren we pas een half jaar na het funderingsherstel uit te (laten) voeren. Defundering heeft tijd nodig om zich te zetten.Als er gevelreparaties uitgevoerd moeten worden, wacht dan ook een half jaar na hetfunderingsherstel. Let daarbij op het volgende:Stenen uithaken en opnieuw inmetselen en plaatselijk opnieuw voegen is niet mooi.Overweeg om de gevel te laten reinigen, de voegen uit te laten slijpen, waar nodignieuwe stenen erin en daarna het geheel opnieuw te voegen. Door dat ook perbouweenheid te doen ontstaat een veel mooiere straatwand en stijgt de waarde vande woningen.7.G.Expertise rapportDe BVFP adviseert u om, voordat met het funderingsherstel begonnen wordt, eenrapport te laten maken van de bouwkundige staat van de bouwkundige eenheid ende aangrenzende bouwkundige eenheden. door een onafhankelijk erkendexpertisebureau.Bij schade een tweede opname te maken en deze te vergelijken met de eersteopname. Mochten zich problemen voordoen met de verzekering van de aannemerdan heeft u een onafhankelijk rapport.7.H.Vaste prijs of open begrotingDe aannemer kan op twee manieren een prijs aanbieden, indien u dit wenst.a. Een vaste prijsb. Een open begroting7.H.aVaste prijsDe vaste prijs is gebaseerd op alle nodige informatie zoals bestek, tekeningen,constructieberekeningen, metingen, rapporten, memo’s, visuele waarnemingen deverklaring van de aannemer dat hij met de situatie op de hoogte is enz. Deze vasteprijs is waarschijnlijk gesplitst in een paar delen afhankelijk van wat het27

egeleidingsbureau voor u gevraagd heeft. U weet daardoor waar u aan toe bent.Aan het eind van het werk wordt de aanneemsom verhoogd of verlaagd met hetmeer of minder werk.7.H.bEen open begrotingEen open begroting betekent dat u een volledig inzicht heeft in de opbouw van deprijs. Accepteert u deze begroting en geeft u de opdracht op basis van deze openbegroting, dan mag de aannemer alles wat hij meer doet of levert in rekeningbrengen, bijv. elke spijker of m3 beton die hij meer levert. Natuurlijk ook omgekeerd.Dit vraagt een intensieve begeleiding/controle door de eigenaren of hunvertegenwoordiger. De BVFP raadt niet-deskundigen af om te gaan werken met eenopen begroting.7.I Commissie takenHet is handig om een bouwblokvertegenwoordiging te benoemen. Een zogenaamdebewonerscommissie die de contacten onderhoudt met het begeleidingsbureau.De taken van de bewoners commissie zou kunnen bestaan uit:- Zoeken naar alternatieve funderingsherstelmethoden in overleg metbegeleidingsbureau- Overleg met begeleidingsbureau- Met het begeleidingsbureau de aanvragen opstellen- Idem offertes beoordelen.- Zij houdt de vinger aan de polsDe commissie wordt door de eigenaars benoemd en zou uit plusminus 3 personenkunnen bestaan.Tenslotte nog een paar aandachtspunten voor de commissie ter beoordeling van deoffertes.- Opletten op eventuele uitsluitingen.- Van elke paal een kopie van de meetgegevens opvragen- Rapporten van diverse opleveringen opvragen- Zijn de kosten van het gebruik van elektriciteit en water in de prijs opgenomen. Dete gebruiken machines hebben stroom en water nodig- Zijn er stelposten opgenomen voor de tijdelijke voorzieningen zoals elektra, gas,water en riolering?- Is er een post onvoorzien opgenomen in de prijs? Dit bedrag moet apart genoemdworden i.v.m. de verrekening en zichtbaar zijn in de offerte.- KwaliteitsplanDe aannemer maakt een prijs op een aantal aannames. Als men het eens is welkeaannemer het wordt, zou deze een principe -opdracht kunnen krijgen. De aannemergaat aan het werk. Hij laat sonderingen maken, maakt constructietekeningen enberekeningen. Daarna zal hij pas een definitieve prijs geven7.J Vrijblijvende adviezen- Laat altijd een Voorlopig Ontwerp funderingsherstelplan maken- Bepaal met de eigenaren van een bouwblok, voordat een VO gemaakt wordt, wat uwilt en welk type funderingherstel- Laat u niet opjagen- Stel uit de eigenaren een commissie samen die de aanvragen en aanbiedingen28

evalueert. Het werkt efficiënter- Het inhuren van een onafhankelijke bouwopzichter- Laat een expertiserapport maken. Zie paragraaf 7.G29

8. Het begeleidingsbureau en de kostenTot het moment dat besloten wordt gezamenlijk tot herstel over te gaan werkt hetbegeleidingsbureau voor rekening van de gemeente.Als na het maken van het Voorlopig Ontwerp herstelplan duidelijk is dat 80% ofmeer eigenaren in het bouwblok meedoen met herstel tekent u de intentieverklaringmet onderstaande aantekening en zijn de begeleidingskosten minus de subsidievoor rekening van de eigenaar.Met betrekking tot de eerder namens de Belangen Vereniging FunderingsProblematiek Dordrecht en al haar leden, waaronder ondergetekende, verzondenaansprakelijkheidsstelling van de Gemeente Dordrecht, het waterschap en deProvincie, behoudt ondergetekende zich uitdrukkelijk het recht voor alle gemaaktekosten en overige schaden in het onderhavig funderingsherstel te verhalen op deGemeente Dordrecht, het Waterschap en de Provincie.Belangrijkste taak van het begeleidingsbureau is om voor elke stap die gezet wordtin het herstelproces overeenstemming te bereiken in het bouwblok.Het begeleidingsbureau is aangewezen door de gemeente voor de ontwerpfase.Voor de uitvoeringsfase kunt u of met hetzelfde begeleidingsbureau door gaan of eenander erkend bureau.U geeft dit aan in de intentieverklaring welke u van het begeleidingsbureau krijgt.Zij begeleiden het funderingsherstelproces, o.a. het mede verzorgen van de subsidieaanvraag, beleggen de contactavonden/informatieavonden.Met de ondertekening van de intentieverklaring verplicht u zich nog niet tot herstel,maar tekent u voor eventueel door u te betalen begeleidingskosten.Het begeleidingsbureau verzorgt de aanvraag naar het constructiebureau en deaannemer, geven individueel advies aan de eigenaren over financiële /socialeaspecten, (her) huisvesting, herstelvarianten en doen de procesbegeleiding.Begeleiden de opdracht aan het constructiebureau en de aannemer, behartigen debijbehorende financiële zaken. In de offerte die door het begeleidingsbureau aan ugegeven is staan de werkzaamheden vermeld.Het bureau ontvangt hiervoor € 1.815,- uit de subsidiepot. De kosten boven ditbedrag vooral bij kleine bouweenheden zijn voor rekening van de woningeigenaar.Bouwblokken van 8 of meer woningen komen uit binnen het budget, kleinerebouwblokken moeten bijbetalen. Vraag het bureau wat uw begeleidingskosten zijn.De begeleidingsbureaus werken met twee termijnen te weten termijn A en BTermijn A bestrijkt de periode tot de aanbestedingTermijn B loopt tijdens de uitvoeringVoor namen en adressen begeleidingsbureaus zie paragraaf 1430

9. De eigenaren willen of kunnen (nog)niet herstellenHiervoor zijn diverse argumenten aan te dragen:- Men wil gezamenlijk niet tot herstel overgaan- De handhavingstermijn is bijvoorbeeld 20 jaar dus er is geen directe urgentie- Men kan het niet betalen- Het zal onze tijd wel duren- Geen vertrouwen in het onderzoek en/of begeleidingsbureau en/of gemeente- De scheuren zitten er al zo lang ik hier woon.Het is uiteraard uw goed recht om als bouwblok ervoor te kiezen nog niet teherstellen. En misschien hebt u nog wel een andere reden om het niet te doen. Er isechter een rapport, waarin wordt aangegeven dat uw fundering eenfunderingshandhavingstermijn heeft variërend van 0 tot 20 jaar. In ieder geval minderdan 25 jaar.Als belangenvereniging raden we aan om in een dergelijke situatie duidelijk te krijgenwaarom u stopt. Als er geen vertrouwen is in het funderingsonderzoek kunt u beteraanvullend onderzoek vragen en als u dat niet krijgt voor eigen rekening latenuitvoeren. De BVFP heeft al in meer blokken het advies gegeven extra onderzoek tedoen als er verhoudingsgewijs erg weinig palen zijn onderzocht. Daar waar houtenpalen droog staan heeft u echt een probleem omdat de kwaliteit van de funderinghard achteruit gaat. Als u een funderingshandhavingstermijn heeft van 20 jaar en depalen vaak droog staan halveer deze termijn dan maar.Om de voortgang van het proces niet te laten stagneren is het mogelijk in overlegmet het begeleidingsbureau te zoeken naar oplossingen. Wellicht kan er gebruikgemaakt worden van de vangnetconstructie )* van de gemeente.Lukt dit niet - al hopen we dat de gemeente mede op aandringen van de BVFP meteen betere regeling komt - dan zijn er misschien andere opties mogelijk.Opties om over na te denken.- De eigenaar verkoopt het huis- De aannemer koopt het huis op, richt het tijdelijk in als werkruimte en verkoopt hethuis als het bouwblok gereed is- De overige eigenaren van het bouwblok kopen het huis op en verhuren dat aan degedupeerde.- Er wordt een woningbouwcorporatie of projectontwikkelaar benaderd, die dewoning opkoopt en verhuurt.- Alle woningen worden in een bv gestopt en daarna verhuurd aan bewoners.- Nieuwe suggesties aub doorgeven aan de BVFP)* Een vangnetconstructie is een instrument waarmee het gemeentebestuur inbijzondere gevallen mensen financieel kunnen helpen die anders buiten de bootdreigen te vallen met funderingsherstelZo nodig kan een beroep gedaan worden op de hardheidsclausule in desubsidieverordening.31

10. AanschrijvingenSoms willen/kunnen eigenaren niet meedoen met funderingsherstel. Dat houdt devoortgang van herstel in het bouwblok in ernstige mate op. Als er maar weinigoverblijven die niet te overtuigen zijn of het niet op kunnen brengen, zal de gemeentedeze eigenaren gaan aanschrijven.De BVFP heeft als belangenvereniging bij de aanschrijvingen een dubbel gevoel.Enerzijds is het goed voor de eigenaren die willen herstellen dat de gemeente eenmiddel heeft om de eigenaren die niet willen/kunnen te dwingen totfunderingsherstel. Anderzijds ziet de BVFP de gemeente als schuldige van de te lagegrondwaterstand die bewoners nu kan dwingen tot funderingsherstel. Voor deeigenaren die wel willen herstellen is het een goed middel.Zie ook de website onder aanschrijvingen www.platformfundering.nl11. De financiënZie ook de publicatie “Hoe financier ik funderingsherstel?” De publicatie is te vindenop de website www.platformfundering.nl11.A FinanciënAls het voor het bouwblok duidelijk is wat de totale funderingsherstelkosten zijn danwordt het tijd om te bepalen of een en ander financieel haalbaar is.Hiertoe staan verschillende wegen open.- u hebt voldoende eigen vermogen om funderingsherstel te betalen.- u bespreekt dit met uw eigen bank.- u valt onder de regeling voor rijksmonumenten- u valt onder de regeling voor gemeentelijke monumenten cq beeldbepalendepanden- u maakt gebruik van de laagrentende lening van de gemeente.- het is u volstrekt onduidelijk hoe herstel betaald moet worden.In de laatste twee gevallen is het verstandig deze paragraaf verder te lezen.11.B SVNHet begeleidingsbureau regelt de betalingen in samenwerking met de eigenaars ende SVN. )*Er is een subsidie voor funderingsherstel van € 6.810 van de gemeente. Bij de SVNkunt u een lening afsluiten tegen een rente van 2% tot een maximaal bedrag van €70.000 en een looptijd van 25 jaar, indien de funderingshandhavingstermijn 0-15 jaaris of een deel van de straatwand aan dit laatste criterium voldoet.Dit bedrag is soms niet genoeg om het herstel te betalen. Het verschil zal dus doorde eigenaar(s) tegen marktrente moeten worden bijgeleend. Bij de SVN kunt u ditbedrag lenen of bij uw eigen bankrelatie. E.a. is afhankelijk van de voorwaarden.)* SVN = Stimuleringsfonds Volkshuisvesting Nederlandse gemeentenNadat een hypotheek is getekend bij de notaris komt het benodigde bedrag in depot.De termijnen worden daarvan afgeschreven.32

11.C.Vangnetregeling en hardheidsclausuleDe gemeente heeft ook een vangnetregeling )* waarvan gebruik kan wordengemaakt. Laat u door het begeleidingsbureau informeren over de mogelijkheden.)* Een vangnetregeling is een instrument waarmee het gemeentebestuur inbijzondere gevallen mensen financieel kunnen helpen die anders buiten de bootdreigen te vallen met funderingsherstelIn bijzondere gevallen kan een beroep gedaan worden op de zogenaamde“hardheidsclausule” in subsidieverordening.11.D.Overige financiële regelingenZie de meest recente financiële regelingen op de website van de BVFPwww.platformfundering.nl of op de website van de gemeentewww.dordrecht.nl/funderingen.Te denken valt o.a. aan subsidieregelingen voor rijksmonumenten, gemeentelijkemonumenten of beeldbepalende panden.11.E.WOZEen Voorlopig Ontwerp met globale kostenraming levert een besparing op van deWOZ. De kosten van het funderingsherstel minus de subsidie kunnen van de WOZwaarde worden afgetrokken met terugwerkende kracht tot 2001.Als de raming van de funderingsherstelkosten bekend is volgt automatisch eenverlaging van de WOZ en de waterschapslasten. De doorwerking in deinkomstenbelastingaangiften heeft de gemeente toegezegd ook te regelen, maar hierlijkt vooralsnog weinig van terecht te komen. Over de regeling van de WOZteruggave is altijd de meest recente informatie te vinden op de websitewww.platformfundering.nl11.F.De verdeelsleutelWanneer alle kosten van funderingsherstel van het bouwblok bekend zijn moetendeze verdeeld worden over de eigenaren. Dit kan soms problemen opleveren.Een mogelijkheid is hoofdelijk omslaan. Een andere mogelijkheid is de kosten pervierkante meter begane grondvloer omslaan. Of per strekkende meter fundering ofper funderingspaal.Sommige constructiebureaus geven bij de kostenraming al mogelijkheden voor eenverdeelsleutel. Variaties daarop zijn mogelijk. Doe dit wel in overleg met hetbegeleidingsbureau. In de verdeelsleutel zit ook de mogelijkheid om bijvoorbeeldiemand een beetje te helpen die het anders niet betalen kan.Laat het begeleidingsbureau u hierbij helpen.11.G MonumentenVoor woningen die onder de Rijksmomunenten vallen zijn er afzonderlijkesubsidieregelingen. Dit geldt niet voor gemeentelijke monumenten of zogenaamdebeeldbepalende panden. Informatie is te krijgen bij of via het begeleidingsbureau ofanders bij de afdeling monumentenzorg van de gemeente Dordrecht 078-6396402.Zie ook de publicatie “Hoe financier ik funderingsherstel?”op de websitewww.platformfundering.nl33

12. De BVFP helpt als daarom door ugevraagd wordtOp verzoek is de BVFP bereid bewonersoverleg bij te wonen en waar nodigindividueel overleg om te komen tot oplossingen in deze voor iedereen complexematerie.Over tal van zaken beschikken wij over de nodige informatie die u kunt vinden oponze website www.platfomfundering.nl- W.O.Z verlaging i.v.m. het palenprobleem- Belastingverlaging- De grondwaterstanden- Aanvraag subsidieDe BVFP kan ook bemiddelen in het overleg tussen bewoners/ begeleidingsbureau/constructiebureau en/of aannemer als dit dreigt vast te lopen.De ervaringen die op deze manier opgedaan worden, worden gebruikt in het overlegom te komen tot een betere aanpak, waar dat noodzakelijk is.De BVFP is geen begeleidingsbureau maar een belangenorganisatie, deverantwoordelijkheid voor het proces ligt bij de begeleidingsbureaus.Hou de BVFP op de hoogte van ontwikkelingen.Alleen zo kan zij uw belangen behartigen.13. BegrippenAanwasboor. Holle boor, afkomstig uit de bosbouw, voor het nemen van monstersuit de kern van een houten paal.Absolute zetting. Zakking van een pand in zijn geheel. Dit kan gemeten worden tenopzichte van het N.A.P (Nieuw Amsterdams Peil).Actieve scheuren Scheuren die nog steeds in beweging zijn.Amsterdamse fundering. Zie figuur blad 2. Fundering bestaande uit paarsgewijsgelagen houten palen waarop een houten kesp rust (juk). De palenparen zijnonderling verbonden met langshout. Op het langshout zit nog een schuifhout om hetmetselwerk op zijn plaats te houden.Bacteriële aantasting = palenpest. Aantasting door bacteriën. Deze aantasting kanook aanwezig zijn als geen droogstand aanwezig is. Voorwaarde is dat er zuurstof bijde palen komt dus een te lage grondwaterdekking en een voedingsbodem aanwezigis.Belending. Aangrenzend pand, bouwblok of terrein.Bel-etage. Eerste verdieping boven de begane grond of het souterrain.34

Betonoplanger. Betonnen opzetstuk van 1 tot meer dan 3 meter op een houtenpaal, welke wordt gebruikt om de kop van een houten paal beneden het grondwaterweg te heien.Borstwering. Metselwerk onder een raam of kozijn.Bouweenheid. Aantal woningen die constructief of bouwkundig een geheel vormen.Als geen duidelijke dilatatie aanwezig is hebben bouweenheden invloed op elkaar bijzettingen.Bouwmuur. Constructieve wandBovenkant funderingshout. Hoogste punt van het funderingshout meestalaangegeven ten opzichte van NAP.Bovenste funderingshout is bij de Amsterdamse en Rotterdamse funderingbovenkant schuifhout. Hoogste punt van het funderingshout bij houten palen waaropeen betonbalk rust een aantal cm boven onderkant balk. De paal steekt namelijk eenaantal centimeters in de beton. Normaal 30 tot 50 mm.Capillaire werking. In poriën opgestegen grondwater. In klei is de capillaire werkingvrij goed. In zand loopt het grondwater snel weg.Definitief onderzoekEen grootschalig opgezet en door de gemeente Dordrecht bekostigd onderzoekconform het VNG protocol.Dilatatie. Een constructieve naad in een bouwcomplex welke het mogelijk maakt datde bouwdelen aan weerszijde van de dilatatie onafhankelijk van elkaar kunnenbewegen.Dordtse fundering. Als een Rotterdamse fundering, muur met vertanding,schuifhout, langshout en houten paal. In afwijking van de Rotterdamse fundering zitbij de Dordtse fundering tussen langshout en paal een kesp.Droogstand. Situatie waarbij het grondwater (soms tijdelijk) beneden het niveau vanhet bovenste funderingshout staat.Eenheidsprijzen. De prijs die een element kost is een eenheidsprijs. Maarbijvoorbeeld ook 1000 stenen kosten € ……Erosiebacterie. Bepaalde soort(en) bacteriën die een aantasting gelijkend op erosievan het hout veroorzaakt.Freatisch grondwater. De waterspiegel in de bovenste bodemlagen.Funderingsbalk. Een betonbalk boven de palen waarop het metselwerk rust.Gewoonlijk staat hieronder een enkele rij palen.Fundering op staal. Fundering zonder palen die direct op de onderliggende grondrust.Funderingshout. Het geheel van alle houten onderdelen van een fundering ophouten palen dus palen, kespen, langshout en schuifhout.35

Lintvoeg + lintvoegwaterpasmeting. Bij de bouw was dit altijd een horizontale voegin het metselwerk in een bouweenheid. De metselaar spande een horizontale draadwaarlangs hij de stenen neerlag. Door oude lintvoegen opnieuw te meten kan gezienworden of plaatselijk zakkingen zijn ontstaan.Maaiveld. Het vlak gevormd door de bovenkant van de grond of bestrating, metname rondom een gebouw of woningMaaiveldhoogte. De hoogte van het maaiveld t.o.v NAPmm. MillimeterMeetboutje. Een in een gevel vastgedraaid boutje voor het uitvoeren van eenlintvoegwaterpasmeting. Ook wel nauwkeurigheidswaterpasmeting genoemd.Monitoring. Het gedurende 3 jaar of langer in de gaten houden van het bouwblok.Het kan hierbij gaan om1. maandelijkse metingen grondwaterstand bij de fundering2. metingen van zettingsverschillen middels meetboutjes in de gevel3. scheurwijdtemeters4. draagkrachtonderzoekN.A.P. (Normaal Amsterdams Peil)Referentieniveau van het Nederlands landmeetnet.Nauwkeurigheidswaterpasmeting Een waterpasmeting tot op 1/100 van een mmnauwkeurig meestal gebruikt in de monitoring van zettingen waarbij boutjes in demuur worden gezet welke gedurende 3 jaar of langer halfjaarlijks ten opzichte vanelkaar worden gemeten.Negatieve kleef. Door inklinking en onder andere uitdroging van grondlagen gaandeze aan de paal hangen. Hierdoor worden palen extra belast. Als de paal nietvoldoende weerstand heeft bij de punt dan kan de paal naar beneden wordengetrokken. Er zijn situaties aangetroffen waarbij de paal los van de funderingsbalkkwam te staan.Nulmeting. De eerste meting waar de latere metingen mee worden vergeleken.Onderkant metselwerk of fundering. Het laagste niveau van het metselwerk of debetonbalk. Dit is niet gelijk aan bovenkant funderingshout. Bij metselwerk zit hetschuifhout boven dit niveau en bij betonbalken zijn palen enkele cm ingestort(instorting).Op stuit geheid. Een funderingspaal is op stuit geheid als hij met de punt stevig ineen diepere zandlaag staat.Overstek. Gedeelte van een constructie die slechts aan één zijde wordtondersteund.OZB. Onroerend Zaak Belasting, een gemeentelijke belasting. Zie onze websitewww.platformfundering.nl voor de vigerende regeling.Paaljuk. Het geheel van een kesp met daaronder twee palen bij een Amsterdamsefundering.Paalkop. Zie figuur blad 2. Bovenste gedeelte van een funderingspaal.37

Paalrot = Schimmelaantasting. Ten gevolge van droogstand van de palen ontstaatschimmelvorming die de palen aantast. Eenmaal weer onder water, stopt dit proces.Als de paal nog voldoende draagvermogen heeft en goed onder water staat is erniets aan de hand. Bij nieuwe droogstand gaat de cumulatieve droogstand werken entreedt verdere paalrot op.Paalschacht. Buitenkant van een funderingspaal, van paalkop tot paalvoet.Paalvoet. Onderkant van een funderingspaal.Palenpest = Bacteriële aantasting. Aantasting door bacteriën. Deze aantasting kanook aanwezig zijn als geen droogstand aanwezig is. Voorwaarde is dat er zuurstof bijde palen komt, dus een te lage grondwaterdekking en een voedingsbodem aanwezigis.Palenplan. Plan waarop de plaats van de palen in bovenaanzicht staat aangegeven.Peil. Meestal bovenkant begane grondvloer.Peilbuis. Verticale meetbuis met filter, waarin de grondwaterspiegel met een peilloodkan worden vastgesteld.Peilgebied. Gebied, veelal afgebakend door een watergang of dijk (polder)waarbinnen door het waterschap middels bemaling een stabiel open waterpeilgehandhaafd wordt.Penant. Metselwerk naast of tussen raam of deurkozijnen.Poer. Blokvormig deel van een fundering, meestal van beton. Meestal funderingenop staal, maar ook poeren met daaronder heipalen komen voor.Positieve kleef. Een funderingspaal is op positieve kleef geheid als de punt van depal niet in de zandlaag staat. Door de wrijving met de omringende klei/veen is eenkleefkracht ontstaan die positieve kleef wordt genoemd.Primaire net peilbuizen. Het grofmazig peilbuizenmeetnet dat vanaf 1994maandelijks door de gemeente wordt gemeten.Raming. Een raming is een begroting van kosten op basis van eenheidsprijzenRechtvijzelen. Het met behulp van vijzels rechtzetten van een woonblok.Revisietekeningen. Tekeningen waarop de wijzigingen in de bouw/tijdens deuitvoering zijn verwerkt.Rollaag. Een in het verband van een muur gemetselde laag van op zijn kantgemetselde stenen. Meestal boven kozijnen.Rotterdamse fundering. Zie figuur blad 2. Fundering bestaande uit een enkele rijhouten palen, onderling verbonden door langshout. Op het langshout zit nog eenschuifhout om het metselwerk op zijn plaats te houden. Soms zit tussen paal enlangshout een kesp, in dit geval spreekt men ook wel van een Dordtse fundering. Ziefiguur blad 2Scheefstand. De scheefstand ten opzichte van het horizontale vlak.Scheurvorming. Het geheel (en het patroon) van de scheuren in het pand.38

Schimmelaantasting = paalrot. Ten gevolge van droogstand van de palen ontstaatschimmelvorming die de palen aantast. Eenmaal weer onder water, stopt dit proces.Als de paal nog voldoende draagvermogen heeft en goed onder water staat is erniets aan de hand. Bij nieuwe droogstand gaat de cumulatieve droogstand werken entreedt verdere paalrot op.Schuifhout. Zie figuur blad 2. Houten balkje op het langshout bij een Amsterdamseof Rotterdamse houten paalfundering. Bedoeld om het metselwerk op zijn plaats tehouden.Secundaire net peilbuizen. Het fijnmazige meetnet van de gemeente. Dat in 1999een aantal keren is gemeten en waarvan de metingen in 2002 zijn hervat.Vooralsnog is dit net niet representatief voor de beoordeling van de grondwaterstand.Slaghamer. Meetinstrument dat middels een veer een stalen punt met vaste energiewegslaat. Uit de mate van indringing van de stalen punt kan de aantasting van depaal worden bepaald alsmede de restdraagkracht.Slangenwaterpas. Apparaat waarmee het hoogteverschil tussen twee punten kanworden gemeten.Sondering. Reguliere onderzoekmethode voor geotechnische doeleinden, waarbijeen conus van 4-5 cm doorsnede vanuit een sondeerwagen de grond in wordtgedrukt. Uit de mate van weerstand tegen dit wegdrukken kan de vastheid van degrondlagen worden afgeleid.Trasraam. Onderste deel van de gevel, gemetseld van minder wateroptrekkendesteen.Vangnetregeling. Een vangnetregeling is een instrument waarmee hetgemeentebestuur in bijzondere gevallen mensen financieel kunnen helpen dieanders buiten de boot dreigen te vallen met funderingsherstelVerkoopbrochure: te downloaden van www.platformfundering.nlVNG protocol. Een protocol voor het uitvoeren van funderingsonderzoek. Ziewww.platformfundering.nlVoorlopig Ontwerp (VO). Een voorlopig ontwerp is een eerste opzet van een plan.Hiermee kan geen bouwvergunning worden aangevraagd of een offerte wordengevraagd.Waterpasinstrument. Een instrument waarmee hoogteverschillen t.o.v hethorizontale vlak kunnen worden gemeten.Waterpassing. Nauwkeurige niveaubepaling.Zakking/zetting. Maat voor de afstand of hoogte waarover een pand of fundering (ofeen onderdeel daarvan) is gezakt ten opzichte van de oorspronkelijke positie.Zakking van het maaiveld komt ook voor; dit heet inklinking.Zettingsverschillen. Verschillen in zakking tussen twee of meerdere onderdelen vanpanden of funderingen. Zakkingen op zich hoeven niet tot schade te leiden.Zettingsverschillen leiden bij bepaalde grootte meestal wel tot schade.39

14. Register1 e fase het onderzoek paragraaf 22 e fase het herstelplan paragraaf 4Aannemerparagraaf 7.A.bAanschrijvingen paragraaf 10Aanwasboorparagraaf 13 begrippenAbsolute zettingparagraaf 13 begrippenActieve scheurenparagraaf 13 begrippenAdressen paragraaf 14Adviesmethode paragraaf 5.AAfvoer grondparagraaf 7.C.hAfwerkvloerbijlage A.B.1.aAfzaaghoogtebijlage AAAlgemene bepalingenparagraaf 7.B.c.4Algemene informatie paragraaf 1Algemene zakenparagraaf 7.B.cAll inparagraaf 7.B.a.2Alternatieve methode paragraaf 6Amsterdamse fundering paragraaf 13 begrippen + figuur blad 3.Bacteriële aantastingparagraaf 13 begrippenBalkenroosterbijlage A.B.4Bankgarantieparagraaf 7.B.c.8Bedrijfsgebouwen paragraaf 2.CBedrijfsstructuurparagraaf 7.B.c.7Beganegrondvloerbijlage A.B.1.aBegeleidingsbureau paragraaf 8Begeleidingsbureaus adressen paragraaf 14Begrippen paragraaf 13Belastingaangifte paragraaf 11.EBelendingparagraaf 13 begrippenBel-etageparagraaf 13 begrippenBetalingsvoorwaardenparagraaf 7.B.c.1Boeteclausuleparagraaf 7.B.c.5Betonoplanger/opzetter paragraaf 13 begrippen + figuur blad 3Bodemverontreiniging- sanering bijlage CBoeteclausuleparagraaf 7.B.c.6Borstweringparagraaf 13 begrippenBouwaanvraag paragraaf 7.DBouweenheidparagraaf 13 begrippenBouwmuurparagraaf 13 begrippenBouwkundige eenheid paragraaf 4.CBouwopzichter kostenparagraaf 7.C.fBouwvergunning paragraaf 7.DBovenkant funderingshoutparagraaf 13 begrippenBijkomende kosten paragraaf 7.CBVFP helpt paragraaf 12CARparagraaf 7.B.c.3Capillaire werkingparagraaf 13 begrippenCascoschade paragraaf 7.FCascoherstelbijlage A.F40

Collectieve werkzaamheden paragraaf 7.A.cCommissie taken paragraaf 7.IConstructie All Risk verzekering paragraaf 7.B.c.3Constructeurparagraaf 7.A.aConstructeur kostenparagraaf 7.C.bConstructieberekeningenparagraaf 7.A.aConstructievloerbijlage A.BContactpersoon paragraaf 7.BDeelprijzenparagraaf 7.B.a.7Definitief onderzoekparagraaf 13 begrippenDilatatie paragraaf 13 begrippen + paragraaf 4.CDordtse funderingparagraaf 13 begrippenDroogstandparagraaf 13 begrippenEenheidsprijzenparagraaf 7.B.a.9Erosiebacterieparagraaf 13 begrippenExpertise rapportparagraaf 7.G + 7.B.c.3Financiën paragraaf 11Freatisch grondwaterparagraaf 13 begrippenFundering is goedparagraaf 3.A.aFundering is goed, grondwater niet paragraaf 3.A.bFundering op grondverbetering figuur blad 3Fundering op pijlers figuur blad 3Fundering op putten figuur blad 3Fundering op staalparagraaf 13 begrippenFundering op zandstorting figuur blad 3Funderingsbalkparagraaf 13 begrippenFunderingsherstel, typenbijlage AFunderingsherstelplan paragraaf 4Funderingshoutparagraaf 13 begrippenFunderingsonderzoek procedure paragraaf 2Funderingsonderzoeksrapport paragraaf 2Funderingshandhavingstermijn paragraaf 13 begrippenGarantiebepalingenparagraaf 7.B.c.2Garantietermijnparagraaf 7.B.c.1Geldigheidsduur prijsparagraaf 7.B.a.3Gemeente adres paragraaf 14Gevelreparatiebijlage A.FGevelreinigingbijlage A.FGrondwaterparagraaf 13 begrippenGrondwaterstandsmetingen www.platformfundering.nlGrondwatermonitoringparagraaf 3.A.bGrondwateronttrekkingenparagraaf 13 begrippenGrondwaterpeilparagraaf 13 begrippenHandhavingstermijn fundering paragraaf 13 begrippenHardheidshamerparagraaf 13 begrippenHerstelplan voorlopig paragraaf 4H.o.h.= Hart op hartHoutspanningBijlage B (memo)HoutwormparagraafIndicatief onderzoekparagraaf 13 begrippenIndringingswaardeparagraaf 13 begrippenInfiltratiesysteemparagraaf 13 begrippen41

Ingekast paragraaf 4.CInhoudsopgave blad 3Inklinkingparagraaf 13 begrippenInstortingparagraaf 13 begrippenJuridisch adviesparagraaf 7.C.gKabels en leidingenparagraaf 7.C.aKelderbijlage A.EKesp paragraaf 13 begrippen + figuur blad 3.Kilgootparagraaf 13 begrippenKleefpaalparagraaf 13 begrippenLangshout paragraaf 13 begrippen + figuur blad 3.Lateiparagraaf 13 begrippenLegeskostenparagraaf 7.C.cLintvoegparagraaf 13 begrippenLintvoegwaterpasmetingparagraaf 13 begrippenMaaiveldparagraaf 13 begrippenMaaiveldhoogteparagraaf 13 begrippenMeetboutjeparagraaf 13 begrippenMetaal onder vloerbijlage A.F.2Milieudienstbijlage CMonitoringparagraaf 13 begrippenMonitoring op grondwaterparagraaf 3.A.bMonitoring op scheefstandparagraaf 3.A.cMonitoring water en scheefstand paragraaf 3.A.dMonumenten paragraaf 11.GNAPparagraaf 13 begrippenNauwkeurigheidswaterpasmetingen paragraaf 13 begrippenNegatieve kleefparagraaf 13 begrippen + 3.A.cNieuwe funderingbijlage A.BNieuwe palen/constructievloer bijlage A.B.1.aNog niet herstellen paragraaf 9Nulmetingparagraaf 3.A.cNutsbedrijvenparagraaf 7.C.aNutsbedrijven kostenparagraaf 7.C.dOnderkant metselwerk/fundering paragraaf 13 begrippenOffertes paragraaf 7.BOnderzoek paragraaf 2,3 en 4Onderzoek 1 e fase paragraaf 2Onderzoek 2 e fase paragraaf 4Onderzoeksbureaus paragraaf 14Ongediertebestrijdingbijlage A.F.1Opdrachtgeverschap wisseling paragraaf 5Openbare gebouwen paragraaf 2.COpen begrotingparagraaf 7.H.bOpslagenparagraaf 7.B.a.2Overige financiele regelingen paragraaf 11.DOverstekparagraaf 13 begrippenOZBparagraaf 13 begrippenPaaljukparagraaf 13 begrippenPaalkop paragraaf 13 begrippen + figuur blad 3.Paalkopbelastingbijlage B (memo)Paalkopverlagingbijlage A.A42

Paalkopverlaging protocolbijlage BPaalkopverlaging met Azobe bijlage AA (NIET TOEGESTAAN!)Paalrotparagraaf 13 begrippenPaalschachtparagraaf 13 begrippenPaalvoetparagraaf 13 begrippenPalenpestparagraaf 13 begrippenPeilparagraaf 13 begrippenPeilbuisparagraaf 13 begrippenPeilgebiedparagraaf 13 begrippenPenantparagraaf 13 begrippenPlanningparagraaf 7.B.c.6Poerparagraaf 13 begrippenPositieve kleefparagraaf 13 begrippenPost onvoorzien = stelpostparagraaf 7.B.a.7Precarioparagraaf 7.B.a.9Primaire net peilbuizenparagraaf 13 begrippenProtocol paalkopverlagingbijlage BPrijs aannemers paragraaf 7.BPrijsaanvraag paragraaf 7.BPrijs All inparagraaf 7.B.a.2Prijs constructeurparagraaf 7.A.aPrijs gebaseerd op…paragraaf 7.B.a.5Prijs geldigheidsduurparagraaf 7.B.a.3Prijs inclusief btwparagraaf 7.B.a.1Prijs is inclusiefparagraaf 7.B.a.6Prijstechnisch deelparagraaf 7.B.aPrijs vast totparagraf 7.B.a.4Prijzen aanvragenparagraafRechtvijzelenBijlage A.CRegieparagraaf 7.B.a.8Register paragraaf 15Resterende paaldiameterbijlage B (memo)Revisietekeningenparagraaf 13 begrippenRollaagparagraaf 13 begrippenRotterdamse fundering paragraaf 13 begrippen + figuur blad 3.Sanering bodemverontreiniging bijlage CScheefstandparagraaf 13 begrippenScheurvormingparagraaf 13 begrippenSchimmelaantastingparagraaf 13 begrippenSchimmelaantasting vloerbijlage A.F.1Schoongrondverklaringparagraaf 7.C.hSchuifhout paragraaf 13 begrippen + figuur blad 3.Secundaire net peilbuizenparagraaf 13 begrippenSlaghamerparagraaf 13 begrippenSlangenwaterpasparagraaf 13 begrippenSonderingparagraaf 13 begrippenStaalfunderingfiguur blad 3 + bijlage A.DStelpostparagraaf 7.B.a.7Straatwerkparagraaf 7.C.eStripmodelbijlage A.BSubsidieaanvraag paragraaf 7.ESVN paragraaf 11.B43

Technische omschrijvingparagraaf 7.B.bToezichtparagraaf 7.C.fTraject funderingsherstel paragraaf 5, 6 en 7Trasraamparagraaf 13 begrippenTypen funderingsherstelbijlage AUitgesloten van onderzoek paragraaf 2.CUitkomst funderingsonderzoek paragraaf 3Uitsluitingenparagraaf 7.B.a.9 + 7.C.aVangnetregeling paragraaf 11.CVanuit muur gedrukte palen bijlage A.B.2Vaste prijsparagraaf 7.H.aVentilatie kruipruimteparagraaf A.F.1 en A.F.3Verdeelsleutel paragraaf 11.FVerhoging grondwaterparagraaf 3.A.a en bVerkoopbrochurewww.platformfundering.nlVersnelde adviesmethode paragraaf 5.BVerzekeringenparagraaf 7.B.c.3VNG protocolwww.platformfundering.nl + par 13 begrippenVoorgespannen betonbalken bijlage A.B.3Voorlopig herstelplan paragraaf 4Voorwoord blad 2Vorstperiodeparagraaf 7.B.c.6Vrijblijvende adviezen paragraaf 7.JWaterpasinstrumentparagraaf 13 begrippenWaterpassingparagraaf 13 begrippenWaterschapslasten paragraaf 11.EWerkomschrijvingparagraaf 7.B.b.1Wet bodembeschermingbijlage CWinst en risicoparagraaf 7.B.a.2WOZ paragraaf 11.EZakking/zettingparagraaf 13 begrippenZelfwerkzaamheid inventariseren paragraaf 5.C en 6.BZettingsverschillenparagraaf 13 begrippenZwambestrijdingbijlage A.F.144

Bijlage ATypen funderingsherstel encascoherstelEr zijn diverse mogelijkheden om funderingsherstel uit te voeren, grofweg zijn dezeonder te verdelen in de volgende hoofdgroepen.A.A PaalkopverlagingA.B Nieuwe funderingA.B.1.a Nieuwe palen en een constructievloer aanbrengenA.B.1.b Dezelfde methode zonder dat de beganegrondvloer geslooptwordtA.B.2 Van uit de muur weggedrukte palenA.B.3 Voorgespannen betonbalkenA.B.4 BalkenroosterA.B.5 Combinatie van methodenA.B.6 AlgemeenA.C RechtvijzelenA.D Woningen op staalA.E Aanbrengen van een kelderA.F CascoherstelA.A.PaalkopverlagingZie verder fotogalerij www.platformfundering.nl45

Paalkopverlaging wordt vrij incidenteel geadviseerd. De houten palen wordenbeoordeeld op kwaliteit, draagkracht en houtsoort.Paalkopverlagingen met Azobe zijn niet toegestaan, zie bijlage B, 2e blad.Er wordt hiervoor geen bouwvergunning verleend.De palen die gehandhaafd kunnen blijven worden afgezaagd op het door degemeente aangegeven niveau.Naar de mening van de BVFP dient de afzaaghoogte aan onderstaandevoorwaarden te voldoen:- Minstens 50cm onder de laagst bekende grondwaterstand. Dit is een eis uit hetbouwbesluit.- De afzaaghoogte kan mede bepaald worden door de diepte ligging van het riool, teweten: onder het laagste niveau gemeten vanuit de binnen onderkant van derioolbuis in een straal van ongeveer 200 meter, dit i.v.m. eventuele lekkages in detoekomst via gedempte sloten en rioolcunetten.- 50cm onder het toekomstige laagst te handhaven bemalingniveau van het openwater.Bij de beoordeling van de afzaaghoogte dient altijd naar de locale omstandigheden teworden gekeken.Bij paalkopverlaging worden de palen onder de fundering met een paar tegelijkontgraven.De paalkoppen worden op de aangegeven diepte afgezaagd. Daarna wordt er eenvijzel tussen gezet om de fundering op te vangen. De afgezaagde palen wordengetest. Nadat de bekisting en de wapening is aangebracht wordt deze volgestort metbeton. Als het beton is uitgehard, wordt de paal aangewerkt, zodat de belasting weervolledig op de resterende houten paal komt.Bij paalkopverlaging dienen alle palen te voldoen aan het “protocol” van degemeente.Het Protocol van de gemeente is opgenomen in bijlage 1 paragraaf 22Geeft de drukproef aan dat het draagvermogen van een paal te gering is dan moetde paal alsnog vervangen worden door een stalen buis paal.De extra kosten hiervan zijn voor rekening van de woningeigenaar die opdracht heeftgegeven voor herstel. Grenen palen moeten altijd vervangen worden. door eennieuwe stalen buis paal. Het is dus aan te raden een stelpost op te nemen voor eenbepaald aantal vervangingspalen waarvan de kosten verrekend kunnen worden.Reken op minstens 4 stuks palen per woning.A.B.Nieuwe funderingZie ook de publicatie funderingsherstelmethoden op de websitewww.platformfundering.nlVervanging van de fundering komt het meest voor.46

Er zijn een aantal mogelijkheden te weten:1 Nieuwe palen en een constructievloer aanbrengen. Dit kan op twee manieren:a. De begane grondvloer wordt gesloopt. (stripmodel)b. De begane grond vloer wordt deels geslooptc. De begane grondvloer blijft zitten. Er wordt ruimte gemaakt onder de beganegrondvloerd.m.v. ontgraven, zodat er voldoende werkhoogte ontstaat.2. Vanuit de muur weggedrukte palen.3. Buiten de gevels heipalen aanbrengen waarop voorgespannen funderingsbalkendie worden voorgespannen.4. Een balkenrooster.5. Een combinatie van deze mogelijkheden.A.B.1.aNieuwe palen en een constructievloer aanbrengenZie verder fotogalerij www.platformfundering.nlBij deze methode wordt de beganegrondvloer volledig gesloopt. Het z.g.n.stripmodel.De vloer, vloerbedekking alles wat op de vloer staat en aan de muur hangt moet wegbijv: keuken, wc, badkamer enz. De trap wordt met een noodconstructie opgevangen.In de nu ontstane vrije werkruimte worden de nodige stalen buispalen geheid. Hieropwordt een constructievloer gestort. De vloer wordt middels inkassingen (gaten) in dedragende muren verankerd zodanig dat de nieuwe vloer de volledige belasting vande dragende muren overneemt. Op deze constructievloer kan nu de nieuwebeganegrondvloer worden aangebracht. De ruimte tussen de constructievloer en denieuwe beganegrondvloer kan worden opgevuld met schuimbeton, die dienst doetals isolerende vloer, afgewerkt met een afwerkvloer. Let er dan wel op dat ventilatie47

aan de voor- en achtergevel aangebracht wordt! Uiteraard is het soms ook mogelijkeen houten vloer terug te brengen en een kruipruimte te maken.Opmerking!Een alternatieve oplossing is dat eerst de betonvloer gestort wordt en dat via gatenin deze vloer de stalen buispalen naar beneden worden gedrukt. Zie figuur bijA.B.1.cOpmerkingen!a. Let op dat geen koudebrug gemaakt wordt waardoor een koudegeleiding ontstaat.b. Let op dat als de constructievloer alleen een afwerking krijgt deze goed isgeïsoleerd aan de onderzijde!c. Let ook op dat geen optrekking van vocht ontstaat na het aanbrengen van debetonvloer.Laat het constructiebureau hiernaar kijken!In geval er gekozen wordt voor het opvullen met schuimbeton dient vooraf goedaangegeven te worden waar de eventuele sparingen komen voor de ventilatie van demuren, elektra, cv, tv, gas, water en afvoerleidingen. Op deze vloer kan ookvloerverwarming geïnstalleerd worden. Hierna dient alles in dezelfde staatteruggebracht te worden. Bij de herinrichting dient men ook de afwerking van dewanden goed in de gaten te houden. Als er te gelijkertijd gemoderniseerd ofverbouwd wordt houdt dan rekening met de daaraan verbonden extra kosten. Dezemethode werkt voor de aannemer het gemakkelijkst. Voor de bewoners geeft hetveel overlast. De kosten van het “strippen” en in de oorspronkelijke staat herstellenkost veel geld en wordt nog al eens onderschat. De schade aan het interieur van debegane grond wordt vaak onderschat.A.B.1.bDe beganegrondvloer wordt deels gesloopt of om hetandere huisIndien de constructie van de bouwkundige eenheid het toelaat kan ervoor gekozenworden om de vloeren deels of in sommige situaties een vloer deels te slopen. Dedragende constructie wordt dan bijvoorbeeld gemaakt in de gesloopte vloervelden ende rest wordt met balken opgevangen. Een veel toegepaste variant is waarbij dewoonkamervloer eruit gaat en het gang en keukengedeelte blijft zitten.A.B.1.c.Dezelfde methode zonder dat de begane grondvloergesloopt wordt.Als er voldoende werkhoogte onder de vloer is of deze kan worden afgegraven tot degewenste werkhoogte ( plusminus 1.80 meter i.v.m de ARBO eisen ) dan is het vaakmogelijk om de operatie onder de begane grond vloer uit te voeren.Er worden gaten gegraven aan de voor- of achterkant van de woning en gaten in degevel gemaakt om eventueel grond af te voeren en om de nodige materialen engereedschap aan en af te voeren.48

Werken onder de vloer is voor de aannemer arbeidsintensiever en dus kostbaarderdan werken in een situatie waar de vloer gesloopt is. Bovendien is afvoeren vangrond behoorlijk kostbaar i.v.m de daarvoor benodigde schoongrondverklaringen.Het is echter de vraag of dit duurder is dan “strippen” en herstellen. Het geeft binnengeen overlast. Men hoeft zijn huis niet uit, geen opslag of verhuiskosten. Er zijn geennoodvoorzieningen nodig. De overlast is buitenshuis, op straat of in de tuin.Toelichting op tekening.Hier is de betonvloer het eerst gestort met sparingen daarin. Bij de sparingen zijntrekstangen ingestort. Aan deze trekstangen wordt de kracht ontleend om de palende grond in te drukken.49

A.B.2.Van uit de muur weggedrukte palenZie verder fotogalerij www.platformfundering.nlBij deze methode worden in de dragende muren nissen gezaagd van plusminus 200mm diep, 300 mm breed en 1200 mm hoog.De nissen kunnen waar dat binnen lastig is ook in de buitengevel aangebrachtworden.Vanuit deze nissen worden gaten geboord in het hart van de fundering.In de nis wordt een stalen frame gemonteerd en verankerd aan de muur. De stalenbuizen plusminus 70 mm doorsnede worden in stukken van ongeveer 500 mm, dieaan elkaar gelast worden, naar beneden gedrukt tot de vereiste diepte. Daarnawordt de paal en de ruimte rond om de paal volgestort met mortel en verankerd in demuur. De muur geeft voldoende tegendruk tijdens het persen. Is dit niet mogelijk, omdat de muur te dun is of er een raam zit, wordt het perstoestel verankerd aan defundering.50

Omdat de nieuwe paal een kleinere diameter heeft dan een normale heipaal, zijn ermeer palen nodig om de draagkracht over te nemen.Ten slotte worden de nissen weer dicht gezet en afgewerkt.Bij deze methode is er ook overlast. Stof van het zagen, deels ontruimen van debegane grondvloer, de vloer bedekking moet plusminus 1,20 meter uit de muurweggehaald worden. Blijft er nog een stuk vloerbedekking liggen dan deze goedinpakken om te voorkomen dat stof er in kruipt. De muren vrij van alles wat er tegenaan staat of hangt. Later de muren in de oude staat terug brengen.Soms vanuit de kruipruimte of kelderAls er voldoende ruimte in de kruipruimte aanwezig is of gemaakt kan wordenkunnen deze nissen waarin de palen gedrukt worden onder de begane grondvloergemaakt worden en is de overlast aanmerkelijk minder.Ook in kelders kan deze constructie soms uitgevoerd worden.A.B.3.Voorgespannen betonbalkenZie verder fotogalerij www.platformfundering.nlVoorwaarde voor deze methode is dat er voldoende vrije ruimte onder de beganegrond vloer aanwezig is. Bij deze methode worden aan de buiten kant van de voor enachtergevel heipalen aangebracht. Bij elke dragende muur voor en achter worden 2zware stalen buispalen gedrukt. De paaldiameter is afhankelijk van de belasting.Onder de begane grondvloer worden balken gestort aan beide zijden van debestaande fundering die d.m.v. inkassingen met elkaar verbonden worden engekoppeld aan de heipalen.51

De balken worden gespannen met stalen kabels (z.g. voorspannen). Voor de voorenachtergevels geldt dezelfde werkwijze. Soms kan worden volstaan met een balkaan de buitenkant of binnenkant van de bestaande fundering.Het totale gewicht van de woning wordt overgebracht op een beperkt aantal palen.Geen overlast binnen. Aan de voor en achterkant worden de bestaande funderingenvrij gegraven. De grond die vrij komt om voldoende werkruimte te creëren plus degrond van de ontgraven funderingsbalken wordt in de tuin opgeslagen of afgevoerd.De overlast blijft beperkt tot de tuin, die na afloop weer hersteld dient te worden.Soms, afhankelijk van de omstandigheden (constructieve opbouw van de woning),moeten er dwarsbalken aangebracht worden.De lengte van een voorgespannen balk is normaliter maximaal 10-11mtr.Is de overspanning langer dan moet er, liefst in het midden, door de beganegrondvloer een extra paal aangebracht worden. In de vloerbedekking of parket dientdan een gat uitgespaard te worden op een zo gunstig mogelijk plaats voor debewoner. Spreek van te voren af dat de aannemer alle maatregelen treft om schadeaan het interieur te voorkomen en dat hij herstelt wat wordt beschadigd.A.B.4.Balkenrooster.Deze methode lijkt veel op de voorgespannen betonbalken methode. Er wordenechter geen voorspankabels gebruikt maar er worden meer palen aangebracht.Voorwaarde voor deze methode is dat er voldoende vrije ruimte onder de beganegrond vloer aanwezig is. Bij een vrijstaande woning kan het balkenroostergrotendeels langs de buitengevels aangebracht worden.Hierbij worden langs alle dragende wanden aan weerszijden van de fundering onderde beganegrondvloer betonnen balken aangebracht die d.m.v. inkassingen metelkaar verbonden worden. Onder deze balken worden stalen buispalen aangebracht.A.B.5.Combinatie van methodenUiteraard zijn er voor bovengenoemde methodes varianten mogelijk en zijn soms,gezien de bouw of constructie, combinaties noodzakelijk.Kelders en niveauverschillen in de woning maar ook daarbuiten beperken de keuzemogelijkheden.A.B.6.AlgemeenHet zal duidelijk zijn dat de bereikbaarheid, de ruimte om de woning en de eisen vande bewoners, wel of geen overlast, belangrijke kostenfactoren zijn of de keuzebeperken.A.C.RechtvijzelenAls de zettingen in het bouwblok esthetische- en gebruiksschade hebbenveroorzaakt is het aan te raden bij het funderingsherstel de mogelijkheden vanrechtvijzelen na te gaan. Weliswaar een extra kostenpost maar de waarde van dewoning wordt daardoor hoger na herstel. Later rechtvijzelen is problematisch totonmogelijk.52

Rechtvijzelen is ook niet bij alle funderingsherstelmethoden mogelijk. Laat u voorafgoed informeren door de constructeur en later de aannemer.Zie verder fotogalerij www.platformfundering.nl53

A.DWoningen op staalWoningen op staal zijn niet in het funderingsonderzoek betrokken. Voor woningenop staal zijn er vanuit de subsidieregeling voor de funderingsproblematiek geensubsidies beschikbaar.Panden die een Rijksmonument, een gemeentelijk monument of beeldbepalend zijnkunnen gebruik maken van de daarvoor geldende subsidies.Een fundering op staal is een fundering zonder houten of betonnen palen. Door eenverbrede muurvoet wordt draagkracht ontleend aan de ondergrond. Woningen opstaal zijn onterecht door de gemeente Dordrecht (nog) niet in hetfunderingsonderzoek betrokken. Bij zettingen van woonblokken op staal kan ervoorgekozen worden een van de onder 5B omschreven funderingsherstelmethoden toete passen, dus alsnog een paalfundering aan te brengenOp zandgronden is het mogelijk de ondergrond te injecteren. Op kleigronden zoals inDordrecht biedt dit geen uitkomst.54

Andere bekende methoden om funderingen op staal te verbeteren zijnhieronder aangegeven.Dergelijke constructies kunnen ook gemaakt worden om daaronder palen te drukken,meestal naast de muur.A.EAanbrengen van een kelderUiteraard is het technisch mogelijk een souterrain of kelder te laten maken als menfunderingsherstel uitvoert. De extra kosten hiervan zijn fors. Als er voor gekozenwordt om een souterrain of kelder te laten maken, bent u zeer beperkt in het aantalfunderingsherstelmethoden. De betonplaat met daaronder stalen buis palen isnormaliter de beste optie in deze.Door het maken van een kelder ontstaat meer grondwerk en meer betonwerk omdatook de wanden waterdicht gemaakt moeten worden. Er zijn extra palen noodzakelijk.Bovendien moet erop gelet worden dat in het resterende bouwblok geen zettingenontstaan. Met andere woorden het herstel van het hele bouwblok bij één constructeuronderbrengen.Zie ook de publicatie “lekke kelder?” op de website www.platformfundering.nlA.FCascoherstelCascoherstel aan gevels en scheuren in muren adviseren we een half jaar na hetfunderingsherstel uit te (laten) voeren. De fundering moet eerst haar zettinghervinden.In de funderingsherstelrapporten en ook de meeste offertes wordt uitgegaan vangevelreparaties. Vrijwel elke reparatie blijft echter min of meer zichtbaar. Teroverweging geven we aan om als de gevel toch een opknapbeurt nodig heeft, degevel te laten reinigen, alle voegen uit te laten slijpen en de gevel opnieuw te latenvoegen. Uiteraard een extra kostenpost maar de esthetische waarde van de woningneemt zienderogen toe evenals de verkoopwaarde.55

Cascoherstel hoeft per definitie niet altijd uitgevoerd te worden door hetfunderingsherstelbedrijf. Sommige eigenaren kunnen veel zelf doen, anderen niets ofweinig. Een aantal van deze klussen zijn echter bij kleinere onderhoudsbedrijvensoms goedkoop onder te brengen. Maak echter wel goede afspraken.A.F.1Schimmelaantasting aan de houten vloerIn een aantal gevallen is het mogelijk dat de bestaande houten vloer door houtwormof schimmels is aangetast. Vaak blijkt dit als men al bezig is met het herstel van defundering. Op internet zijn diverse bedrijven te vinden voor houtwormongediertebestrijding,zwam en schimmelaantasting.Zorg om te voorkomen dat zwam en schimmelaantasting ontstaat of vochtproblemenontstaan voor een goede ventilatie onder de houten vloer.Vooral als onder de vloer beton gestort wordt zal extra vocht vrijkomen!A.F.2Metalen delen onder houten vloerenMetalen delen onder houten vloeren altijd goed in de menie zetten om te voorkomendat roestvorming ontstaat en op termijn vermindering van draagvermogen.A.F.3.Goede ventilatieZorg altijd voor een goede ventilatie in kruipruimten.56

Bijlage B57

Bijlage Cbodemverontreiniging, saneringWat houdt hetproduct in?Een bodemsanering dient uitgevoerd te worden wanneer uitbodemonderzoek blijkt dat er sprake is van ernstigebodemverontreiniging. Vaak kan met de daadwerkelijkesanering worden gewacht tot een gunstig moment(bijvoorbeeld bij nieuwbouw of herinrichting), maar somszijn de risico’s voor mens en/of milieu zo groot dat binnenenkele jaren moet worden gesaneerd.Iedereen die een bouwvergunning aanvraagt voor een huis ofeen bedrijfspand dient bodemonderzoek te laten uitvoeren. Ditgeldt ook als er bijvoorbeeld grote graafwerkzaamheden in degrond verricht gaan worden, of als ergens bodembedreigendeactiviteiten zijn of zullen worden uitgevoerd.Als uit het onderzoek blijkt dat sprake is van ernstigverontreinigde grond, dient de bodem voor of tijdens de bouwofgraafwerkzaamheden gesaneerd te worden. Perverontreinigingsgeval moet vooraf een saneringsplan wordenopgesteld, waarbij met name naar de functie van de grondgekeken zal worden. Zo zijn de eisen voor de grond voorindustrieterreinen anders dan voor woonwijken. Dit functioneelsaneren kan dus eventueel ook betekenen dat deverontreiniging blijft zitten, maar dat er maatregelen wordengenomen om contact met de verontreiniging of verdereverspreiding van de verontreiniging te voorkomen.Wat zijn devoorwaarden?Hoe kunt u hetproductaanvragen?LeveringResultaatWetgevingAls u uw grond gaat saneren heeft u toestemming nodigvan het bevoegd gezag. Zij beoordelen of uw saneringsplanvoldoet en controleren of de sanering volgens dit plan wordtuitgevoerd. Sinds 1 januari 2003 wordt de toetsing vansaneringsplannen binnen de gemeentegrenzen vanDordrecht uitgevoerd door de Milieudienst Zuid-HollandZuid.Saneringplannen, voorzien van diverse stukken, dieneningediend te worden bij de Milieudienst Zuid-Holland Zuid,postbus 550 3300 AN Dordrecht.Via Milieudienst Zuid-Holland ZuidVoorlichtingWet Bodembescherming60

Bevoegd GezagMeer info bijGemeenteMilieudienst ZHZ: 078-6480500 ofwww.milieudienstzhz.nl (zie verwijzing hieronder)1. MeldingPrintbareFormulier(en)2. Toelichting3. Verkorte procedure4. Machtiging5. Start saneringVerwijzingenwww.milieudienstzhz.nlDe milieudienst ZHZ verleent zelf geen schoongrondverklaring. Hiervoor moet u zijnbij een milieutechnisch adviesbureauZie in de gouden gids of www.goudengids.nl onder bodemonderzoek61