rapport 'Vertrouwen in burgers' - Wetenschappelijke Raad voor het ...

54 vertrouwen in burgersbepaalde snelheidsmarge en het blijven kijken en op basis daarvan het voortdurendcorrigeren van de voorgenomen koers.Tegenbinding krijgt ook inhoud tussen groepen burgers. Beleidsmakers en bestuurdershanteren het – voorzichtig – als beleidsinstrument. In stiltecoupés geldt volgenseen ns-woordvoerder een – kennelijke – vanzelfsprekendheid: “Reizigers hebbenook een verantwoordelijkheid elkaar aan te spreken op hoe het hoort.” 2 “Het is eenkwestie van fatsoen,” zegt hij. Ook elders worden in de gedeelde ruimte de spelregelsaangepast. Plantenbakken en speeltoestellen leiden in woonwijken toteffectievere snelheidsbeperking dan de bordjes ‘hier spelen kinderen’. Bredewegen worden versmald zonder de klassieke bordjes om duidelijk te makenwelke weggebruiker voorrang heeft: ‘jullie zoeken het onder elkaar maar uit’.“De weg moet je eigenlijk vertellen wat je als verkeersgebruiker moet doen. En dat doe je danonbewust.” Henry Frieswijk is communicatieadviseur in de Friese gemeente Smallingerland.Onze enthousiaste gids over het ‘afwijkende’ verkeersbeleid in Drachten legt uit: “Je maakt heteigenlijk gevaarlijk. Daar hebben mensen een hekel aan, maar ze gedragen zich er wel naar. En datis de bedoeling.” Het gaat erom de schijnveiligheid van borden, lichten en strepen op de weg – vanquasi- overzichtelijkheid – te doorbreken: “Regel 1 is dat iedereen verantwoordelijk is voor zijneigen verkeersgedrag en daar dus ook de consequenties van moet dragen als het fout gaat.” Alsweggebruikers een wederzijds belang hebben bij een civiele omgang in een ongemakkelijke ruimte,zoeken ze passende oplossingen. “Men moet dus naar elkaar kijken. Men moet op elkaar vertrouwen.”In kwetsbare buurten zoals het Rotterdamse Schiemond blijken buurtwachten eengewaardeerde aanvulling op het politietoezicht. Voorwaarde is wel dat de buurtagentnabij is in geval van nood. Op de trein durven mensen medereizigers aan tespreken op hun gedrag – eerst roken, nu bellen – omdat de conducteur nabij is.En de conducteur heeft weer de zekerheid dat er in het geval van nood op hetvolgende station ‘hulp’ is. De gemeente Den Haag zette ‘1000 burgers’ in om deberuchte nieuwjaarsviering in goede banen te geleiden; stewards beteugelen tribunesen festivals. Ook op internet gelden informele fatsoensregels: wie zich nietgedraagt, wordt van een site verwijderd; voortrekkers bewaken de ‘integriteit’ vanhun site op straffe van een collectieve exodus van de deelnemers (Meijer et al.2008: 60; Shirky 2010: 202).Tegenbinding in de vorm van ‘toevallige ontmoeting’ resulteert na verloop vantijd in een verwachting van veiligheid en zelfs geborgenheid: mensen zien elkaarals ‘vertrouwde vreemden’. Diverse gemeenten maakten werk van de herinrichtingvan hun pleinen en voetbalstadions, traditioneel vaak een bron van gevoeldeonveiligheid. Ook op andere, niet-fysieke beleidsterreinen biedt respectvolleontmoeting handvatten voor – fundamentele – maatschappelijke participatie.