rapport 'Vertrouwen in burgers' - Wetenschappelijke Raad voor het ...

44 vertrouwen in burgersgelden: hun rol bij de uitvoering van het wijkenbeleid is onzeker door de koerswisselingenvan nationale beleidsmakers.Beleidsmakers hebben stelselmatig de geformaliseerde mogelijkheden voorburgerbetrokkenheid in de linkerkolom van het speelveld vergroot door hetaanspreken van formele toezichthouders. Een groot aantal burgers is bovendienmondiger en kundiger geworden in het benutten van die mogelijkheden. Dat heeft– uiteraard – een reactie opgeroepen waarbij, zonder te zwaar aan formele rechtente morrelen, de betrokkenheid weer wordt ingeperkt. Het blijft een beetje ‘wieberen’zonder dat deze vormen van betrokkenheid aanleiding zijn voor veel warmegevoelens aan de basis. De beweging naar beneden betekent allereerst meeraandacht voor de uitvoeringspraktijk, voor de betrokken mensen zelf, voor maatschappelijkeinitiatieven, kleine gemeenschappen, dorpen en wijken. Dat blijktechter niet eenvoudig.1.3 doorbraak noodzakelijkHet speelveld van burgerbetrokkenheid is voortdurend in beweging en alles wijsterop dat de bewegingen sneller, onvoorspelbaarder en daarmee ook onbeheersbaarderworden. Dat vormt een potentiële bedreiging voor burgerbetrokkenheidsbeleid,zeker wanneer we constateren dat grote groepen burgers het vertrouwenin de overheid en in hun eigen vermogen daar invloed op uit te kunnen oefenen– dreigen te – verliezen.De gevoelde afstand tussen burgers en beleidsmakers is van beide zijden te begrijpenals het verschil tussen een ideaalsituatie en de werkelijkheid van alledag. ZoalsJacques Thomassen stelt in zijn afscheidsrede (2010): “Democratie is een ideaal datin werkelijkheid nooit optimaal bereikt zal worden, maar altijd wel wat te wensenoverlaat.” De ideaalsituatie is niet een harmonische eensgezindheid; een aantalwetenschappers benadrukt de essentie van een gepast wantrouwen. Burgerbetrokkenheidkrijgt enerzijds inhoud binnen de kaders van het huidige overheidsbeleid:de officiële spelregels. Anderzijds zoeken zowel frontlijnwerkers als beleidsmakers– in en soms net buiten de geldende kaders – een ‘scharrelruimte’ voor informeleaanpassing. Die zogenoemde institutionele rek camoufleert veelal de noodzaakvoor fundamentele ingrepen: de beleidswerkelijkheid wordt geplooid in de richtingvan de ideaalsituatie. Er zijn echter grenzen aan een toelaatbare institutionelerek: als de chaos te groot wordt, weten zowel burgers als beleidsmakers niet meerwaar ze zich aan hebben te houden.Wanneer het beleid niet voldoende wordt aangepast op de nieuwe vereisten ende rekmogelijkheden niet langer volstaan, komen de tekortkomingen van hetbestaande beleid aan het licht. Het ideaal loopt weg en bij extrapolatie van hethuidige beleid zullen de – beperkte – beleidsaanpassingen en de toelaatbare rek