rapport 'Vertrouwen in burgers' - Wetenschappelijke Raad voor het ...

aanzwengelen vliegwiel van verandering227plus verbinders – vandaan komen en vooral waar we naartoe kunnen gaan (Gardneren Laskin 1995: 14, 43). Het is persoonsgericht: het richt zich tot de individueleontvanger met de bedoeling te informeren (wat is het probleem en waarom is heternstig, ook voor jou?), te communiceren (denk eens mee: wat zouden ‘we’ eraankunnen doen?) en uit te dagen (wat zou jij kunnen doen en hoe kan ik je daarbij dehand reiken?). Het verhaal laat bovendien ruimte tot inkleuring (Wagenaar 1997;Van Stokkom 2006: 92).Een ‘goed’ verhaal heeft een vaste, dragende kernboodschap, wordt toegespitst opelke doelgroep in elke specifieke situatie, en is vertelbaar op verschillende niveausvan toerusting (Gardner en Laskin 1995: 292). Een goed verhaal bouwt ook op eenbeperkt aantal niet-onderhandelbare uitgangspunten, die in de dagelijkse praktijkeen handvat bieden (Zook en Allen 2011: 7). De boodschap moet herkenbaar zijnen beleidsmakers moeten bereid zijn dezelfde boodschap duizend keer uit tedragen (zie ook Peters en Waterman 2004). Of, zoals Richard Nixon het plastischuitdrukte: “About the time you are writing a line you have written so often thatyou almost want to throw up, that is the time the American people will hear it”(Gardner en Laskin 1995: 12).Dat vraagt veel van beleidsmakers. Ze moeten willen geloven in de 15/70/15 vuistregeluit de praktijk van het veranderingsmanagement. Aan elk kampvuur waareen verhalenverteller probeert zijn publiek te begeesteren, is vijftien procent vanhet gehoor ‘tegen’, dit vrijwel ongeacht het verhaal. Zeventig procent luistertaandachtig en vertelt ‘thuis’ met warmte over de wijze lessen, maar doet er vervolgensweinig mee: te druk met andere besognes, komt later wel… De laatste vijftienprocent echter zegt: ik weet niet precies wat je zegt, maar ik heb het gevoel dat hetis wat ikzelf ook bedoel, dus teken mij maar in. Het is bij ieder grootschalig veranderingsprocesdie groep die het verschil maakt.“De kunst van politiek bedrijven in een fluïde situatie (…) is het scheppen vannieuwe vertrouwdheden, van een ‘wij’” (Van Gunsteren en Habbema 2009: 113).Op het moment dat verhalen uitkristalliseren in krachtige ‘wij-beelden’, komende kernideeën van het verhaal tot leven. De verbinders kunnen het verhaal van debeleidsmakers ‘raden’ maar – belangrijker – het is hun verhaal geworden; hetverhaal dat ze zelf in woord en daad uitdragen aan andere kampvuren. Ze snijdenhet telkens toe op hun publiek en laten ruimte voor eigen invulling. Wanneer datproces zich vele malen heeft herhaald en de eerste vertellers het terug horen,herkennen ze alleen de centrale boodschap. Het is een ander verhaal geworden: hetverhaal van een levende democratie dat wordt ingekleurd door vele eigenaars aanvele kampvuren. Die inkleuring is niet alleen een kwestie van woorden. Verbindersaan de frontlijn moeten in hun dagelijks handelen ruimte hebben om doorhun handelen, hun experimenteren en leren het verhaal vorm te geven. Ze kennenals geen ander de dagelijkse praktijk en hebben zo het beste zicht op de concrete