rapport 'Vertrouwen in burgers' - Wetenschappelijke Raad voor het ...

225aanzwengelen vliegwiel van verandering“Betrokken burgers zijn belangrijk voor een levende democratie. Ze verlenen doorte stemmen de volksvertegenwoordiging legitimiteit. Ze houden volksvertegenwoordigersen overheidsinstanties scherp en zorgen dat deze zich gecontroleerdweten. En ze hebben een belangrijke rol in de inkleuring van de maatschappij: zeverschaffen het draagvlak voor het uitvoeren van beleid, maar vullen het ook indoor hun alledaagse handelen en zorgen voor maatschappelijke vernieuwing doorhet inbrengen van ideeën, onderwerpen en aanpakken.”We citeren onszelf, het is de eerste alinea van ons rapport. We leerden: burgerbetrokkenheidis een zaak van willen en kunnen. Mensen willen betrokken zijn,omdat het hun eigenbelang dient of wellicht een maatschappelijk doel waarin zezich herkennen. Ze moeten geloven dat hun inbreng een verschil maakt, dat huninspanning hun doelen dichterbij brengt, of dat ze tenminste hebben kunnenbijdragen aan een eerlijker en rechtvaardiger proces. Burgers moeten daartoe ‘hun’democratische instituties willen vertrouwen: bestuurd willen worden. Tegelijkertijdmoeten ze beleidsmakers kritisch willen en kunnen volgen en bovendienbereid zijn om voortdurend te ‘schoppen’ tegen de instituties om zo hun aanpassingaan de noden van de tijd te bevorderen. En ze moeten elkaar vertrouwen,omdat ze elkaar voor het verwerkelijken van gedeelde doelen nodig hebben. Datvereist een tegenbinding die ruimte laat voor anderen en een instelling die verdergaat dan de ‘dikke ik’.Burgers moeten ook betrokken kunnen zijn. Beleidsmakers moeten hun daartoe deruimte bieden op een manier die past bij hun toerusting. Ze moeten zich niet overvraagdvoelen, of worden opgeroepen op een moment en een manier die voor hen‘oneigenlijk’ is. Hun toerusting omvat naast de vaardigheden ook de instrumenten:zelfs een goede timmerman kan niets zonder hamer. De toerusting omvat ookde mentale ruimte om zelf te kunnen bijdragen. Beleidsmakers moeten ook daarinburgers serieus nemen: afstand nemen, overlaten, en vertrouwen.In ons rapport doen we daartoe een aantal aanbevelingen: dingen die beleidsmakersconcreet kunnen doen om burgerbetrokkenheid te stimuleren. De aanbevelingenbieden veel ruimte voor eigen inkleuring en zijn vooral een bron van inspiratie.Het omvormen van de Weber 2.0-hiërarchie tot een gelaagd netwerk duldt echtergeen uitstel, want juist die netwerkstructuur ondersteunt beleidsmakers bij hunveranderingsinspanningen. Ze kunnen zich zo beter concentreren op de verbindersbinnen hun ‘eigen’ verticale kolommen, die op hun beurt grote groepen burgerskunnen bereiken door zich te richten op de verbinders binnen de clusters. Dezetransformatie vormt een aanzienlijke uitdaging die over een langere periodeinhoud moet krijgen: eerder tien jaren dan het ‘gewone’ ritme van vier jaren.