rapport 'Vertrouwen in burgers' - Wetenschappelijke Raad voor het ...

ouwen aan vertrouwen213wellicht voor doorbraken zorgen op weg naar een inhoudelijke burgerbetrokkenheid.De soms overmatige vrijblijvendheid van de vrijwillige inzet van burgerskrijgt dan meer structurele inhoud.Het eigendom van maatschappelijke voorzieningen dient volgens Phillip Blond (2010) te berustenbij maatschappelijke ondernemingen (social enterprises), gebaseerd op een gedeeld eigenaarschapvan frontlijnwerkers en ‘gebruikers’. Alle aandelen blijven binnen de maatschap; bij veranderingvan baan of verhuizing worden de aandelen overgedragen aan de actieve maten. Individuele matenzouden wel kunnen delen in de behaalde financiële resultaten (Blond 2010: 241 e.v.). Elke groepprofessionals, maar ook elke gemeenschap, moet het recht hebben om zich te organiseren in zo’nmaatschap en kan dan een beroep doen op de overdracht van operationele budgetten. Indien ookhet gebruik van vaste activa – gebouwen, apparaten – wordt overgedragen, blijft het eigendomdaarvan berusten bij de overheid of een bestaande maatschappelijke instelling (Blond 2010: 273).Gebruikersbetrokkenheid is volgens Blond cruciaal om macht te legitimeren en controleren en omdwarsbinding te waarborgen. Gebruikers moeten als collectief (of via een representatief model)voorgestelde geldstromen kunnen goed- of afkeuren (Blond 2010: 276).Geerlof (2011: 255, 312) spreekt van “maatschappelijk aanbesteden”, waarbij groepenburgers, eventueel in samenwerking met private ondernemers, het recht krijgenom voor een aantal jaren een maatschappelijk vraagstuk aan te pakken. Datluistert nauw, maar bestuurskundig biedt het werk van Elinor Ostrom c.s. tezamenmet de – brede – praktijkervaring van coöperaties en professionele maatschappeneen handvat. Burgers blijken onder de juiste omstandigheden en met dejuiste toerusting zeer goed in staat gemeenschappelijke bronnen te onderhoudenzonder tussenkomst van beleidsmakers (wrr 2012). De ontwerpprincipes vanOstrom indachtig moeten beleidsmakers zich vooral richten op de omvattendekaders die het oprichten van maatschappen mogelijk maken.8.2.2 versterk institutionele toerusting van collectiefSoms behoeven burgers de steun van beleidsmakers om een collectief tot stand tebrengen. Onorthodoxe prikkels kunnen hen in die gevallen over de brug helpen.Het ‘betere buurtwerk’ kan worden gestimuleerd door burgers een grotere beslisruimtetoe te kennen, bijvoorbeeld met behulp van buurtrechten (wrr 2005:221-222). Beleidsmakers kunnen nog verder gaan door bijvoorbeeld een lagereonroerendezaakbelasting (ozb) te heffen in buurten met actieve buurtpreventie;burgers hebben daar immers politietaken ‘overgenomen’.Alternatieve spelregels kunnen uitnodigen tot actieve betrokkenheid. Bij een ‘omwisselbesluit’geven beleidsmakers aan welk besluit ze voornemens zijn te nemen. Vervolgens geven ze (samenwerkingsverbandenvan) burgers de mogelijkheid om met een alternatieve oplossing te komen,