rapport 'Vertrouwen in burgers' - Wetenschappelijke Raad voor het ...

212 vertrouwen in burgersHet werken vanuit clusters sluit goed aan bij de dynamiek van de netwerksamenleving.Activiteiten moeten zich kunnen aanpassen aan veranderende omstandighedenen clusters kunnen worden opgeheven, samengevoegd of verder uitgesplitst(Geerlof 2011: 310). Lokale bestuurders dienen daarom jaarlijksverantwoording af te leggen tegenover een matenvergadering die, als was het eenaandeelhoudersbijeenkomst, goedkeuring verleent of een voordracht tot ontslagdoet. Bovenlokale bestuurders moeten zorg dragen voor een passende overkoepelingvan de cellen, waarbij ze voortdurend de bewijslast van een toegevoegdewaarde op zich nemen. Ook zij dienen zich te verantwoorden tegenover eenbovenlokale ledenraad. In plaats van raden van commissarissen of toezicht vandergelijke koepels samen te stellen via coöptatie binnen een beperkte elite kanworden overwogen een meerderheid te laten verkiezen door ‘maten’.De mogelijkheden daarvoor zijn door de regering-Cameron-Clegg, geïnspireerddoor Phillip Blond in zijn boek Red Tory (2010), expliciet aangegrepen. Het heefter zelfs toe geleid dat een ‘right to challenge’ is opgenomen in wetgeving. Samenwerkingsverbandenvan burgers die menen een lokale maatschappelijke voorziening‘beter’ te kunnen leveren, hebben het recht om een bod uit te brengen datdoor beleidsmakers serieus moet worden afgewogen (Department for Communitiesand Local Government 2011). Het is een regeling die ook voor Nederland interessantis (De Boer en Van der Lans 2011; Van der Lans 2012). We troffen in onsveldwerk positieve voorbeelden: het kán werken. Vooral als er sprake is vangedeeld eigendom met fysieke of andere ‘vastigheid’; denk aan een vereniging vaneigenaren, of een buurtveiligheidscollectief. Maar we pleiten voor maatwerk. Erbestaat geen garantie voor een (blijvende) succesvolle samenwerking (Poteete et al.2010: 218), bijvoorbeeld als er minder dwingende redenen zijn voor het in standhouden van gedeelde voorzieningen zoals bij een school, een buurthuis, een sportkantineof bij groenbeheer. Vooral wanneer de samenwerking drijft op enthousiasmevan een ‘gestaald wit kader’ – ouderen met grote verdiensten die zichzelfechter onmisbaar maken en achten – is opvolging vaak problematisch en is de kansop buitensluiting van ‘nieuwkomers’ relatief groot. Ook de dwarsverbingen met‘de buitenwereld’ zijn dan vaak wankel en – zeker in een minder toegeruste omgeving– zijn de personele en financiële middelen vaak ontoereikend (Sennett2012: 252).Ons veldwerk liet ook zien dat het dan beter is om professionals te betrekken diezeer nabij zijn. Wanneer ze de verbindingen met beleidsmakers en maatschappelijkeinstellingen onderhouden en de vrijwilligers waar nodig infrastructureelondersteunen, is er veel mogelijk. Sociale ondernemingen zoals Buurtzorg enOpvoedpoli behalen met een minimum aan overhead en een maximum aan zelfverantwoordelijkheidvan hun frontlijnwerkers in directe wisselwerking met‘hun’ kwetsbare burgers mooie resultaten. Coöperatieve maatschappen metaandelenbezit, deels ook binnen een samenwerkingsverband van burgers, kunnen