rapport 'Vertrouwen in burgers' - Wetenschappelijke Raad voor het ...

206 vertrouwen in burgersBurgers wordt gevraagd mee te praten over plannen van beleidsmakers die vervolgens de uiteindelijkekeus maken. Waarom dat niet omgekeerd? Gemeentelijke of provinciale beleidsmakersontwikkelen, zeg, drie plannen voor de herinrichting van een woongebied of een natuurterrein.Alle plannen voldoen aan inhoudelijke kwaliteitscriteria en zijn voorzien van een sluitende financiëleparagraaf waaruit duidelijk blijkt wat de kosten zijn en hoe in de dekking wordt voorzien.Ze leggen de plannen ter goedkeuring voor aan de volksvertegenwoordiging. Indien ook die zich naeen marginale toetsing kan vinden in de haalbaarheid van de drie plannen, worden de drie aldusgoedgekeurde alternatieven in de vorm van een bindend referendum voorgelegd aan de omwonenden.Politieke partijen en burgeractivisten hebben hierbij de vrije hand om de kiezers te beïnvloedenin hun keuzebepaling.Kan een vergelijkbare benadering ook werken op nationaal niveau? Het kabinet ontwikkelt driealternatieve plannen en verdedigt hun aanvaardbaarheid (met alle plussen en minnen, ook financieel)in de Tweede Kamer. Na marginale toetsing door de Tweede Kamer worden alle drie in devorm van een referendum voorgelegd aan (een relevant deel van) de bevolking. Of een stap verder:politieke partijen worden uitgenodigd een dergelijk plan te ontwikkelen. Na inhoudelijke en financiëletoetsing door de betrokken vakministeries en de Algemene Rekenkamer bepaalt de TweedeKamer door stemming welke drie worden voorgelegd aan de kiezers.Burgers liggen bij beleidsmakers op achterstand bij de beoordeling van marktpartijen.Mede om die reden hebben beleidsmakers van oudsher een sterke nadrukgelegd op de bescherming van hun positie; een groot aantal toezichthoudersbewaakt inmiddels hun belangen in de markten voor producten en diensten,arbeid, kapitaal, burenomgang, en beleid. In de netwerksamenleving kunnenburgers echter veel meer, onder voorwaarde dat hun informatieachterstand zodanigwordt beperkt dat ze effectief tegenspel kunnen bieden. Met een betere informatievoorzieningkunnen beleidsmakers de achterstand bij burgers verkleinen enmaatschappelijke initiatieven faciliteren, zelfs als die geen terreinen van directeoverheidsbemoeienis betreffen. Ter illustratie; de koplopers in het bedrijfslevengeven invulling aan maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo). Namingand shaming kan het peloton en de achterblijvers doen versnellen, zeker als hetgaat om schadelijk, maar niet illegaal gedrag: denk aan explosiegevaar, uitstoot vangevaarlijke stoffen, ‘fout’ vlees.De Nederlandse corporate governance code – de spelregels voor de ondernemingsbestuurders– vereist dat informatie over voor de onderneming relevante maatschappelijkeaspecten van ondernemen wordt verstrekt aan de raad van commissarissen.Geëist zou mogen worden dat deze informatie publiek toegankelijk is endat niet beperkt wordt tot de “voor de onderneming relevante maatschappelijkeaspecten van ondernemen”, maar ook de voor de samenleving relevante aspectenbeslaat. Weer dienen beleidsmakers de kaders te bepalen: wat valt wel of nietonder relevante maatschappelijke aspecten en welke informatie is vereist om pres-