rapport 'Vertrouwen in burgers' - Wetenschappelijke Raad voor het ...

nieuwe generatie doe-democratie179kracht, maar brengt zeker in een netwerksamenleving ook gevaren met zich mee.Vooral het vermogen tot vernieuwen – van wezenlijk belang voor een levendedemocratie – wordt erdoor bedreigd. Ook beleidsmakers moeten kiezen voordwarsbinding: nieuwe ideeën niet opleggen, maar aanreiken aan (groepen)burgers, en vooral ook openstaan voor nieuwe ideeën van die burgers.Om het maatschappelijk kennisreservoir aan te boren moeten beleidsmakersdaarom in Facebook-termen ‘vriend’ willen en kunnen worden van juist deverbinders binnen clusters: ze moeten ‘netwerken’ (Bekkers et al. 2010: 155). Daarbijpast bescheidenheid: ze bevinden zich in een afhankelijke positie. Ze kunnende condities creëren die beleidsparticipatie, maatschappelijke participatie of maatschappelijkinitiatief stimuleren, maar ze kunnen de creatieve inbreng nietafdwingen. Ze kunnen democratisch besluiten om sommige overheidstaken af testoten, maar ze kunnen niet eisen dat en hoe die vervolgens door maatschappelijkinitiatief worden overgenomen. Slagen ze er echter in om de verbindingen teleggen, dan is vanuit democratisch perspectief grote winst te behalen door dwarsbindingmet (a) homogene, minder toegeruste gemeenschappen met als doellokale vernieuwing, en (b) goed toegeruste burgers, speciaal Pragmatici, met hetoog op themagerichte vernieuwing.Dwarsbinding met het oog op lokale vernieuwingLokale vernieuwing is gebaat bij dwarsbinding. Daarbij is een gedifferentieerdeaanpak geboden: niet alle burgers zijn op eenzelfde wijze te betrekken. Verantwoordelijkenzijn relatief eenvoudig te bereiken; ze kennen de wegen en sprekende taal van beleidsmakers (zie ook Cuperus 2009; Bovens 2010). Ook Pragmaticihebben nauwelijks een helpende hand nodig; toch is het aantal verbinders metbeleidsclusters aanmerkelijk beperkter. Dat ligt anders bij homogene, mindertoegeruste gemeenschappen, die worden gekenmerkt door een vaak beslotenkarakter en een naar eigen gevoel beperkte reikwijdte. Binnen het eigen clusterorganiseren ze zich effectief bij het nastreven van gedeelde belangen, maar daarbuitenvoelen ze zich onthand. Speciaal waar het Volgzamen betreft gaat het vaakom veel kleinere buurt- en dorpsgemeenschappen. Bij de eveneens minder toegerusteCritici is de gemeenschap groter, maar knelt toch al vlug het tekort aankennis en kennissen. In homogene clusters sluiten ze bovendien in een wij-tegenzijbenaderingvaak de poort voor ‘klassieke’ beleidsmakers.Juist verbinders kunnen ervoor zorgen dat naar beslotenheid neigende gemeenschappenonderdeel blijven van relevante netwerken (Koch en Lockwood 2010:40). De clusters blijven zich daardoor vernieuwen, maar kunnen met hun frontlijnkennisook bijdragen aan beleids- en maatschappelijke participatie. Interneverbinders slaan de bruggen naar buiten. Wij gingen spreken van ‘gespikkelde’gemeenschappen waar voldoende interne verbinders huizen om, zo nodig, effectiefvoor collectieve belangen op te komen. Alleen wanneer er onvoldoende