rapport 'Vertrouwen in burgers' - Wetenschappelijke Raad voor het ...

14 vertrouwen in burgersen in het verkeer, en het openbaar groen en de sportvoorzieningen waar zerecreëren. Veel van deze voorzieningen werden, om marktwerking te stimuleren,verzelfstandigd of geprivatiseerd. Het bracht rationalisatie in het openbaar bestuurteweeg, in termen van meetbare doelen, management van productieprocessen enprestaties voor klanten. Vanuit het gezichtspunt van burgerbetrokkenheid heefthet denken in markttermen echter bezwaren. Het klantdenken duwde de burger ineen passieve rol en nam zo prikkels weg voor actieve betrokkenheid. Door publiek‘eigendom’ te delen in maatschappen van burgers, al dan niet samen met maatschappelijkeinstellingen en andere private partijen, kan het gevoel van gemeenschappelijkeigendom worden gestimuleerd. Waar nodig dient de institutioneletoerusting van dergelijke collectieven te worden versterkt.In veel gevallen komen mensen elkaar tegen als ‘vertrouwde vreemden’: ze hebbenniets met elkaar anders dan het delen van een (fysieke of virtuele) ruimte. Beleidsmakershebben hier een voorwaardenscheppende rol, zoals het stimuleren vaneen civiele omgang – tegenbinding – in de gedeelde openbare ruimte. In kwetsbarebuurten gaat het bijvoorbeeld om ‘het teruggeven van de openbare ruimte’ viainrichting en beheer van veilige – want ‘eigen’ – winkelgebieden, pleinen, parkenen gemeenschappelijke tuinen. Op andere plaatsen gaat het om het stimuleren vanfunctionele ontmoetingsruimtes, zoals scholen, sport- en muziekverenigingen ensociale media.Het is niet alle burgers gegeven om op eigen kracht volwaardig mee te doen aan demaatschappij. Met name geïsoleerde individuen zijn kwetsbaar. Ons veldwerkbiedt stimulerende voorbeelden van steun in hun naaste omgeving, maar tegelijkook deprimerende illustraties waar dat niet het geval is. Succes vereist maatwerk‘aan de voorkant’: in het herstel van de kleine netwerken binnen hun alledaagseleefwereld. Alleen indien frontlijnwerkers – professionals of zeer goed toegerustevrijwilligers – de ruimte krijgen om verbindingen te leggen, mag op positief resultaatworden gehoopt.Indien minder toegeruste groepen burgers niet beschikken over interne verbindersdie bruggen kunnen slaan naar overheidsinstanties en maatschappelijkeinstellingen – onderwijs- en zorginstellingen, wooncorporaties, welzijnswerk –,isoleren ze zich dikwijls in een benadering van wij tegen zij. Weer is het zaak datfrontlijnwerkers, met inbegrip van politie, brandweer en groenbeheer, de ruimtekrijgen de besloten gemeenschappen te ‘spikkelen’ in een rol als externe verbinder.Veel burgers blijken dan goed in staat en bereid tot actieve betrokkenheid.Bouwen van steunpilarenMaatschappelijke verdichting en versnelling leiden tot een samenleving die‘vernetwerkt’ en complexer wordt. Dergelijke ingrijpende veranderingen verlangendat de democratie meebeweegt. Sterke onderstromen kunnen niet worden