rapport 'Vertrouwen in burgers' - Wetenschappelijke Raad voor het ...

132 vertrouwen in burgersIndien uitdaging en toerusting voor de desbetreffende persoon met elkaar in evenwichtzijn, zal die persoon actief betrokken worden. Indien naar zijn gevoel detoerusting tekortschiet en/of de uitdaging te groot is, voelt hij zich overvraagd.Als, omgekeerd, een uitdaging hem niet interesseert of niet aantrekkelijk genoegis, is hij niet uitgedaagd. In beide gevallen is de kans op actieve betrokkenheidklein.5.1.1 aanleiding en drijfveren voor individuele betrokkenheid:de uitdagingMensen handelen omdat ze iets willen veranderen: een in hun ogen ‘foute’ontwikkeling willen tegengaan of juist een gewenste ontwikkeling willen bevorderen.Ons veldwerk levert talloze illustraties van onvree met de huidige situatieals drijfveer voor actie. Mensen worden dan gedreven door een gevoel van distributieverechtvaardigheid: ze krijgen niet waar ze denken ‘recht’ op te hebben(Van den Bos 2009: 91; Gurr 1970). We troffen ook mensen met een droom, eenvisie over wat er mogelijk moet zijn: een duurzame energievoorziening, hetbehoud van industrieel erfgoed voor de stad, een plek voor ontmoeting en cultuur,en een dagopvang voor ouderen in de eigen dorpskern.Lang niet altijd is de aanleiding inhoudelijk van aard. Mensen komen ook in actieomdat ze het niet eens zijn met de wijze van besluitvorming. Hun behoefte aanprocedurele rechtvaardigheid wordt stelselmatig onderschat: mensen willen serieusworden genomen. Ze snappen dat ze niet altijd hun zin kunnen krijgen en zijnbovendien vaak beter in staat de procedure te beoordelen dan de inhoud (Van denBos 2011). Een duidelijke communicatie voor en tijdens een betrokkenheidprocesis daarom van belang om onnodige onvree te voorkomen.Een derde aanleiding voor betrokkenheid is voor de hand liggend, maar niet teonderschatten: mensen worden gevraagd. Veel burgers worden actief op uitnodiging,of het nu gaat om vrijwilligerswerk of om deelname aan een panel, discussieforumof protestactie.Mensen worden actief door een van deze aanleidingen, maar die zijn nietvoldoende om ook actief te blijven. Verschillende drijfveren voeden hun doorzettingsvermogen(bijvoorbeeld Van Stekelenburg et al. 2011). In sommige gevallenmaken ze een min of meer instrumentele kosten-batenanalyse: wat is de kans datze hun sociale of politieke doelen kunnen realiseren door deel te nemen aan eencollectieve actie, en wat zijn daarvan de kosten (Klandermans 1997)? Zeker ingeval van grootschalige acties wordt hun afweging mede bepaald door de verwachtingvan wat anderen gaan doen. Een verwachte lage deelname leidt tot eenafname in de bereidheid om zelf mee te doen, terwijl een verwachte hoge deelnamede eigen motivatie doet toenemen: de kans op slagen wordt immers groter.