rapport 'Vertrouwen in burgers' - Wetenschappelijke Raad voor het ...

116 vertrouwen in burgers“Het burgerinitiatief, daar ben ik zelf een groot criticus van. Omdat het een manier is van hetbevoegd gezag om petities tegen te houden, om ze eisen op te leggen. Zoals: het mag de afgelopentwee jaar niet besproken zijn in het parlement, het moet minimaal veertigduizend handtekeningenhebben, die handtekeningen moeten ook nog allemaal op een of andere manier gechecktworden. Hartstikke bureaucratisch. Een enorme ontmoediging. En vaak ook een enorme deceptieals mensen denken aan de eisen te voldoen, en er gebeurt uiteindelijk niks. En het is ook alleenmaar dat het dan op de agenda komt. Dat kan dan nog steeds besproken worden in een hamerslag.Zoiets als een Kamervraag: ‘en vindt u ook niet dit?’ en ‘vindt u ook niet dat?’. En dan zegt deminister: ‘nou, nee, ik zie geen reden om mijn beleid te wijzigen. Next!’ Dat doet niet echt rechtaan wat die veertigduizend mensen er aan energie hebben ingestopt om het op de agenda te krijgen.”Overheden en instellingen blijken ook anderszins weinig toegankelijk voorburgerbetrokkenheid. Dominante politici – “met zeer veel bekwaamheden, maarook met een zeer ijzeren wil” – laten weinig ruimte. Er wordt een betrokkenheidgeveinsd, “maar in the end gebeurt er gewoon wat één wethouder wil en wat hetcollege vervolgens wil.” Vanuit hun dominante posities stellen beleidsmakers enbestuurders bovendien vaak (te) hoge eisen aan de organisatie van burgers. Omdatde wooncorporaties fuseerden, moesten ook alle huurdersorganisaties fuseren.De verbinders vertelden over de werkbelasting, “met zo’n 40 bestuursleden vanvijf verschillende huurdersorganisaties.” Het duurde een paar jaar voordat er eenhuurderskoepel was, met daaronder de lokale huurdersorganisaties die gewoonhun werk bleven doen. “Kortom, er was behoorlijk wat werk voor nodig, want hetzijn vrijwilligers, om dat op de rails te krijgen.”BehoudzuchtEen oude wijsheid werd veelkleurig geïllustreerd door ons veldwerk: het hoogstedoel van organisaties is hun eigen behoud. Overheidsorganisaties en maatschappelijkeinstellingen zijn in hoge mate beleidsresistent, een aardig woord vooronveranderbaar. Welzijns- of onderwijsinstellingen pasten zich soepel aan opnieuw overheidsbeleid: ‘hoe moet het nu heten? oké, dan heet het nu …’ Het‘meestribbelen’ is vooral door het middenkader tot een kunst verheven. In onzegesprekken stapelden de voorbeelden zich op: “De gemeente, daar hebben we welheel makkelijk toegang op het hogere niveau maar daar beneden, de mensen diehet uitvoeren, die zeggen heel snel: die lui krijgen al zoveel.”Bestaande structuren en systemen zijn bovendien weinig gastvrij jegensnieuwe ideeën en organisaties. Ter illustratie: nieuwe initiatieven op het gebiedvan digitale communicatie met burgers bevinden zich vooral aan de ‘randen’ vanbestuurlijke organisaties, bijvoorbeeld bij de afdeling communicatie (Bekkers et al.2010: 157-158). Dat geeft ze wellicht meer ruimte om te floreren, maar houdt ook