rapport 'Vertrouwen in burgers' - Wetenschappelijke Raad voor het ...

110 vertrouwen in burgersAl dan niet bedrijfsmatig denkenProcessen overgenomen uit het bedrijfsleven spelen de laatste decennia een grotererol binnen de overheid. Dit bedrijfsmatig denken kan in botsing komen met debetrokkenheid van burgers. In verschillende interviews werden wij gewaarschuwdvoor het te ver meegaan door de overheid in het marktdenken. Wanneerburgers steeds consumenten worden genoemd en alle publieke taken een product,worden ze in een passieve rol gedrukt en krijgen ze niet de ruimte om zelf dingente ondernemen. Ook dienstverleners worden op het verkeerde been gezet: eensociale ondernemer vindt het “absoluut onethisch” als hij frontlijnwerkers hoortpraten over hoe ze “nieuwe markten” kunnen creëren: “Dan denk ik: hoe kun jenu de vertrouwensrelatie met je cliënten gebruiken om nieuwe activiteiten te starten.”Bij de bedrijfsmatige blik hoort ook een sterke focus op het zichtbaar maken vanresultaten. Dat blijkt zich soms lastig te verhouden met burgerbetrokkenheid.Zaken rondom betrokkenheid en het mee kunnen komen in het maatschappelijkeverkeer zijn lastig te meten. Bij de Smederijen in Hoogeveen zit achter buurtbarbecuesbijvoorbeeld een heel proces van bewoners die voor het eerst bij hun burenkoffie gaan drinken om voorbereidingen voor de buurtbarbecue te treffen. Maar opde begroting van de gemeente staat alleen de buurtbarbecue, niet alle waardevolleprocessen die daaromheen in gang zijn gezet. ‘Domme’ prestatiemeting doet geenrecht aan de geleverde inspanning: “Over een jaar zien ze aan de buitenkant alleenmaar van: hé, ze hebben een barbecue georganiseerd.” Ook elders staan quota inde weg van nieuwe initiatieven: “De mensen die hier zitten zeggen: ik moet welm’n productie draaien, ik moet wel klanten hebben. Daar worden zij op afgerekend.Dus zolang je hier geen andere parameters neerzet, kunnen zij niet andersdan traditioneel blijven werken.”Ook in Engeland wordt soms gewerkt met contraproductieve prestatie-indicatoren, vertelde MikeHagen, Deputy Chief Fire Officer van de Merseyside Fire & Rescue Service. Traditioneel werd hetbrandweerkorps in Liverpool beoordeeld op opkomsttijd: ‘ze’ moeten in geval van een brandalarmbinnen zes minuten ter plaatse zijn. Een jaar of tien geleden bedacht de korpsleiding dat dit eigenlijkfors onbevredigend was. In bijna alle gevallen waren de slachtoffers al bezweken voordat demelding plaats had. Herbezinning leidde tot een overgang van repressie (in het geval van de brandweer:vuren doven en mensen redden) naar preventie (vuren voorkomen). Het – gratis – installerenvan brandmelders in kwetsbare buurten bleek bijvoorbeeld een enorm rendement te hebben. Hetkorps heeft de afgelopen tien jaar huisbezoeken verricht bij 400.000 huishoudens en dit krijgtinmiddels ook in Nederland navolging.De verantwoordingsdruk die hoort bij bedrijfsmatig werken, wordt ook door trekkersals zwaar ervaren. Bien Hofman van Vitaal Pendrecht bijvoorbeeld is bedrevenin het binnenhalen van geld voor een van de vele projecten die ze trekt of