Globo 4: Een economie voor de toekomst - Oxfam-Solidariteit

BLIK OP HET ZUIDENProjecten in de DemocratischeRepubliek Congo worden uitgerustmet onze tweedehands computers.SOCIALE ECONOMIEProfessor Jacques Defourny geeft eenoverzicht van de derde sector in Belgiëen daarbuiten.België-BelgiqueP.P./P.B.B-010TOELATING GESLOTEN VERPAKKINGB-010GloboKWARTAALBLAD VAN OXFAM SOLIDARITEIT - NUMMER 4 - DECEMBER 2003Een economievoor de toekomst

Feiten &mensenWat is sociale economie?Tussen de privé-sector en de openbare sector groeit en bloeit de socialeeconomie, de zogeheten derde sector. Die omvat talrijke domeinen,waaronder de landbouw, de industrie, de bouw, de sociale sector, de recuperatie-en recyclagebranche,… Tegenover de globalisering en hetnieuwe onrecht dat er het gevolg van is, verdedigt de sociale economieeen andere weg. Voornaamste streefdoel? De creatie van een maatschappijwaarin de mens centraal staat, niet de winst. Een volwaardigalternatief voor het dominante economische systeem.Waarom tweedehands?De tweedehandsactiviteiten van Oxfam Solidariteit passen volledig inde filosofie van de sociale economie. Oxfam vecht tegen verspillingdoor goederen een tweede levente geven, levert een milieubijdragedoor de afvalbergte verminderen en biedt werkzoekendeneen perspectiefdoor hen een baan te geven inhaar winkels en sorteercentra.Op dit moment heeft OxfamSolidariteit 27 tweedehandswinkelsin België: vijf inVlaanderen, tien in Brussel en twaalf in Wallonië. In vrijwel alle winkelskan je terecht voor tweedehands kledij, maar de meeste afdelingenbieden ook computers, kantoormeubilair, boeken, allerhandesnuisterijen en meubelen aan tegen voordelige prijzen.Er was eens…Toen baron Antoine Allard in 1964 Oxfam België oprichtte, bleef zijnvrouw Elena niet werkloos toezien. Ze zamelde bij haar gegoede vriendenoude spullen in, verkocht ze door tegen lage prijzen en gebruiktede opbrengst om de projecten van Oxfam te financieren. Haar inzamelingenkenden zo veel succes dat ze al snel twee winkels voor tweedehandsspullen kon openen, de “gift shops” in Brussel en in Knokke.Vanuit die winkels groeide het netwerk van tweedehandswinkels uit. In1968 organiseerde Oxfam haar eerste gestructureerde kledinginzamelingenaan huis.Wereldwinkels?Naast de 27 tweedehandswinkels van Oxfam Solidariteit, dragen inBelgië nog ruim 270 winkels het Oxfam-logo: de wereldwinkels. Zij zijngespecialiseerd in voedingsproducten en ambachtelijk werk uit ontwikkelingslanden,afkomstig uit eerlijke handel. Dit betekent dat deproducent een eerlijke prijs kreeg voor zijn producten. Oxfam-Wereldwinkels (in het Vlaamse landsgedeelte) en Magasins du Monde-Oxfam (in het Franstalige gedeelte) zijn twee zusterorganisaties vanOxfam Solidariteit.In cijfersJaarlijks zamelt Oxfam Solidariteit gemiddeld 4000 ton kleding, 600 toninformaticamateriaal (ongeveer12.000 computers), 250 ton kantoormeubilair,100.000 boeken en500 ton snuisterijen en meubelenin. Een deel wordt gebracht doorparticulieren en kleine ondernemingen,veel kleding wordt verzameldvia de 800 kledingcontainers,maar het leeuwendeel van de goederenarriveert via andere kanalen.Zo leveren de Europese instellingenhet overgrote deel van decomputers: ze schenken ongeveer 10.000 toestellen per jaar. Dit jaarkrijgen we 800 van de 4000 ton kleding via de zesmaandelijkse inzamelingsactiemet de kledingketen E5-mode.De handen uit de mouwen!Oxfam Solidariteit heeft een 200-tal vaste medewerkers in dienst, maarde organisatie kan niet overleven zonder de inzet van minstens evenveelvrijwilligers. Een groot deel van hen werkt in de tweedehandscentra ende winkels, waar ze onder meer instaan voor de verkoop of het sorteerwerk.Andere vrijwilligers helpen mee door mailings te verzenden, vertalingente maken… Sommigen werken een uurtje per week, anderenzijn elke dag van 9u tot 17u present, sommige vrijwilligers draaien eenaantal maanden mee, anderen steunen ons al jaren.Svetlana KortachwiliDeze Georgische draait al meer dan twee jaar mee in de vrijwilligersploegvan Oxfam Solidariteit inOostende. Ze woont al vijf jaar inBelgië en wacht nog steeds op degoedkeuring van haar verblijfsvergunning.“Ik werk met veel plezier drie dagenper week in de winkel. Hier heersteen prettige sfeer, ik krijg veel vriendschapvan mijn collega’s en ik heb veelsociaal contact, ook met de klanten uiteraard.Stel je voor dat ik elke dag thuis zou zitten! Al werkend leer ikNederlands, leer ik over de cultuur,… dit helpt me echt vooruit.”2 Globo december 2003

met Jacques DefournyDe sociale economie legt de basis voor een andere maatschappij,omdat de mens en niet de winst primeert.sector. Ook meer commerciële verenigingeneisen hun plaats op in dezesector. De sociale economie is op velemarkten thuis, behalve daar waar zeergrote investeringen vereist zijn, zoalsin de petrochemische nijverheid of destaalindustrie.Is dat buiten West-Europaook zo ?Jacques Defourny: Je kan daar moeilijkeen lijn in trekken. In Oost-Europazit de sociale economie echt in de lift.Het gaat hier om verenigingen uit hetEen breed onderzoeksterreinVerschillende universitaire centra zijn gespecialiseerd in de derdesector. Het centrum voor sociale economie van de Ulg voertmomenteel onderzoek naar de uitdagingen van de socialeeconomie in de ontwikkelingslanden, vrijwilligerswerk, socioprofessioneleintegratie, de sociale economie als spil in de ontwikkelingssamenwerking…De medewerkers trachten ook hetinzamelen van statistische gegevens over de derde sector teverbeteren, in samenwerking met de Nationale Bank. JacquesDefourny heeft talrijke publicaties op zijn conto. De bundel“L’économie sociale au Nord et au Sud”, uit 1998 en verschenenbij De Boeck, is een aanrader voor wie meer wil weten. Meergegevens over het onderwerp vindt u op de volgende portaalsite:www.econosoc.orgmaatschappelijk middenveld. Sinds deaardbeving in Kobe in 1995 heeftJapan de sociale economie herontdekt.Er waren daar wel tal van coöperatieveverenigingen in de landbouw en de visserij,maar er was niet echt een verenigingslevenzoals wij dat kennen. Eennatuurramp volstond om de Japansemaatschappij weer te wijzen op het belangvan vrijwilligerswerk en onderlingehulp. De non-profit sector is springlevendin de Angelsaksische wereld,ook al zijn er duidelijke verschillen metde toestand bij ons. In Latijns-Amerikazit het model dan weer dichter bij watwij in Europa kennen. Dit continentheeft een sterke traditie van coöperatievebewegingen, vakbonden en boerenorganisaties.De voorbije jarenheeft deze beweging een sterke groeigekend.Bestaan er goede banden tussende sociale economie inhet Noorden en in het Zuiden?Jacques Defourny: Ja er zijn heel watbanden, die zich op twee vlakken situeren:er is de sociale economie in hetNoorden en in het Zuiden, die echt ingebedis in het economische leven endan zijn er de diverse bruggen tussenbeide. Je moet dat ook in een historischecontext bekijken. In de negentiendeeeuw hadden we in Europa eenzeer liberaal economisch regime. Demensen die zich verzetten tegen deperverse gevolgen van het kapitalismehebben toen verenigingen opgerichtvoor onderlinge bijstand. Zij lagen aande basis van onze mutualiteiten en uiteindelijkvan ons huidig stelsel van socialezekerheid. In dezelfde periodeontstonden nog andere coöperatieveverenigingen. Voor kleine boeren wasdit systeem van belang om iets te verdienenaan de melk of het graan die zeproduceerden, zonder afhankelijk temoeten zijn van tussenhandelaren.Dezelfde dynamiek bestaat vandaag inde beweging voor een eerlijke handel.In het Noorden komt de sociale economierechtstreeks voort uit het maatschappelijkmiddenveld. De eertijdskleine verenigingen, coöperatieve bewegingenen mutualiteiten zijn inmiddelsmachtige organisaties geworden.Ook in het Zuiden tekent deze trendzich af. Organisaties moeten er eenantwoord vinden op zo vele uitdagingen:wie levert er drinkwater, brandhout?Wat doen we met het milieu, onzegezondheidszorg, ons onderwijs? Talvan lokale gemeenschappen besturenvandaag hun eigen scholen en gezondheidscentra.Je kan geen absolute vergelijkingenmaken, maar wat er vandaagin het Zuiden gebeurt, roept herinneringenop aan het begin van demoderne sociale economie in de negentiendeeeuw in Europa.In het Zuiden bevindt de staat zichvaak in een diepe crisis en ook deprivé-sector laat het vaak afweten,omdat er te weinig geld is en de afstandenimmens groot zijn. Bij ons isdat ook zo gegaan: als de privé sectoren de overheid hun werk niet meerdoen, beginnen plaatselijke gemeenschappenzich te organiseren en werkenze eigen strategieën uit.En er bestaan uiteraard bruggen tussende sociale economie in het Noorden enhet Zuiden. De beweging voor een eerlijkehandel is er een voorbeeld van.Sinds jaren bestaat er een band tussenNGO’s in het Noorden en organisatiesvan kleine, plaatselijke boeren en producentenin het Zuiden. Dikwijls gaathet hier om gemeenschappelijke, collectieveinitiatieven. Ontwikkelingssamenwerkingvia NGO’s is eigenlijk inhet algemeen een fenomeen van samenwerkingtussen sociale economieënin het Noorden en het Zuiden.U heeft onlangs deelgenomenaan het Europees SociaalForum in Parijs. Welke plaatsheeft de sociale economie inde “andersglobalistische”beweging?Jacques Defourny: Het eerste WereldSociaal Forum was vooral een plaatsvan protest en contestatie. De socialeeconomie heeft er zijn stek gevondentijdens de tweede editie in PortoAlegre in 2002. Tijdens het EuropeesSociaal Forum, nu onlangs, had de socialeeconomie een eigen dorp inSaint-Denis, waar iedereen samenkwam:al wat oudere organisaties eneen brede waaier van nieuwe initiatieven.Voor de derde sector waren er nietminder dan dertig seminaries voorzien,zestig ateliers en tal van plenaire vergaderingen.De beweging van het andersglobalismeis veelkleurig, maar ikstel wel vast dat de sociale economieer een heel gestructureerde plaats inheeft als coherent en opbouwend alternatief.Deze sector heeft jaren ervaringen wil alleen maar uitbreiden.Miljoenen mensen zijn hierbij betrokken.Protest alleen volstaat niet voorde andersglobalistische beweging.Er moeten alternatieven op tafel komenvoor de globalisering. En de socialeeconomie is springlevend.Fabrice Kadadecember 2003 Globo 5

1… 2… 3… tijd voor actie!Geef uw boeken een toekomst1➜Beste lezer, we zijn geïnteresseerd in uwboeken. Dankzij uw giften kunnen we de planken vullen vanonze bookshops in Elsene en Chaumont-Gistoux (opening binnenkort).Uw boeken krijgen een tweede leven.Breng ze dus naar Oxfam Solidariteit of naar de boekenwinkelsdie deelnemen aan de inzameling.www.oxfamsol.be/shops of 02/501 67 14 (Nathalie)Word vrijwilliger in onze winkelsHebt u wat tijd over? Bent u geïnteresseerd in aangenaamen zinvol werk? Kom dan onze vrijwilligersploeg versterken!Er is zeker een winkel van Oxfam Solidariteit in uw buurt.2➜(zie lijst p. 15)www.oxfamsol.be of 02/501 67 14 (Nathalie)Consuminderen kan!kan heel eenvoudig tegen hetheersende gedachtegoed ingaan. Waaromhet allerlaatste modesnufje kopen? Waarom zoveel weggooien?Waarom blindelings de reclameboodschappen geloven?Waarom zoekt u geen alternatieven voor de grootwarenhuizen?Waarom zou u niet bewust kopen?Consumeren heeft een politieke dimensie!3➜U8 Globo december 2003

ReportageOxfam aan zeeDe kleine keuken van hetOxfam-centrum inOostende is gezellig druk.Tussen talrijke telefoontjesen prangende vragen vanmedewerkers door, probeertGrote Baas Alain een slaatjete verorberen. Moeilijk gaatook.Foto : Tineke D’haeseAlain De Coen, coördinator voorde regio West-Vlaanderen, heefthet Oostendse Oxfam-centrumen de winkels in Knokke-Heist enBrugge onder zijn hoede. Een enthousiasteploeg van twaalf betaaldekrachten en evenveel vrijwilligersheeft zijn thuisbasis in Oostende. Detweedehandswinkel is ruim en netjes,naast een omvangrijke collectie kledingzijn er ook tweedehands boeken,computers, meubelen en allerhandespullen uitgestald.Maandelijks halen de chauffeurs 35ton kleding uit de inzamelcontainers.Elke container wordt minstens eensper week geleegd en dat werk is nietaltijd een aangename klus. “Het is onvoorstelbaarwat soms in die containersterecht komt,” vertelt Alain. “Afen toe vinden we zelfs rot vlees ofFoto : Tineke D’haeseDe enthousiaste ploeg van Oostende sorteert volgens strikte kwaliteitsnormen.kattenbakvulling. Het valt op: hoe hogerde prijs van de vuilniszakken ineen gemeente, hoe meer afval we vinden.Dat afval vernielt de kleding,geeft ons meer sorteerwerk en meerafval dat we moeten verwerken.”De sorteerders selecteren streng, ampertwintig procent van de ingezameldekleding voldoet aan de kwaliteitseisenen komt in de winkel terecht.“Tweedehands wil niet zeggen versletenof vuil. Hier hangt kwaliteit,” zegtAlain. “Bovendien heeft de klant veelkeuze: elke dag vullen we de collectieaan met nieuwe stukken en iets wat nazes weken niet verkocht is, verdwijnt.Die winkelmoeë kledij wordt uitgewisseldmet andere winkels, waar misschienwel een markt voor dat typekleding is.”Merk- en sportkledij is per stuk tekoop, de rest wordt per gewicht verkocht.Een klant wandelt voor 9,67 euromet een kilo kleding buiten. “Onscliënteel is heel divers,” vertelt Alain.“Mensen die op hun centen moetenletten, maar evengoed jongeren diegoedkoop kleren kopen zodat ze huncd-collectie kunnen uitbreiden. Eenandere groep is overtuigd van de toegevoegdewaarde: hier kopen betekentmilieubewust kopen en projecten inhet Zuiden steunen. Andere klantenvinden dan weer hun gading niet ingewone winkels, zijn op zoek naar retro-stijl,willen zich “alternatief” kleden...Een medewerkster heeft eenneus voor dergelijke kleding, die ze ineen aparte afdeling onderbrengt. Eendrukbezocht hoekje.”Gemotiveerde ploegVeel betaalde krachten zijn via een sociaalcontract in het centrum tewerkgesteld.Vaak hebben ze het moeilijkom op de reguliere arbeidsmarkt eenjob te vinden. “Het is niet altijd evidentom met een dergelijke ploeg tewerken,” vertelt Alain. “Wie jarenlangniet gewerkt heeft, moet opnieuw eenarbeidsethos aanleren. Vanzelfsprekendedingen, zoals elke dag op tijdarriveren, is voor sommigen een heuseopdracht. Zomaar enkele dagen verdwijnenvan de werkvloer, dat kanuiteraard ook niet. Bovendien zijnsociale contracten altijd beperkt intijd, zodat we regelmatig nieuwe collega’smoeten inwerken. De werknemersvragen dus veel begeleiding enopleiding. Gelukkig kunnen we inOostende rekenen op een gemotiveerdeploeg die in een positieve sfeer samenwerkt.Oud-werknemers makendankzij de werkervaring bij OxfamSolidariteit meer kans op werk. Dat isonze sociale bijdrage: mensen aan eenjob helpen, hen voldoende bagagemeegeven zodat ze in het reguliere arbeidscircuitmeekunnen.”Twaalf vrijwilligers vervolledigen deOostendse ploeg. “Ik peil altijd naarde motivatie van een kandidaat-vrijwilliger,”zegt Alain. “Sommigen biedenzich aan omdat ze iets om handenwillen hebben, werkzoekenden die huntijd nuttig willen spenderen bijvoorbeeld.Anderen komen hier werkenvoor het sociaal contact, om verwarmingskostenuit te sparen,... Sommigenzijn dan weer echt geëngageerden zijn zich bewust dat ze met hun tijden energie een organisatie als Oxfamsteunen. Zo baat één van mijn vrijwilligsterseen restaurant uit. Ze heeftmaar een dag per week vrij en daarvanspendeert ze een halve dag hier. Daarneem ik mijn hoed voor af! Hoe danook, voor mij is iedereen gelijk.Waarom en in welk statuut je hier ookwerkt, niemand hangt hier de toeristuit, iedereen krijgt taken en verantwoordelijkhedentoegewezen.” Op deachtergrond rinkelt alweer de telefoon.Het slaatje zal nog even moetenwachten.Lieve ReynebeauTweedehands boeken:een ontdekkingsreisOp 1 april opende Oxfam Solidariteit haar eerste Bookshop, een winkelvolledig gewijd aan tweedehands boeken. Het project is een schot in deroos. De winkel in Elsene heeft 15.000 exemplaren op de planken staan,wordt uitgebaat door een dertigtal goed gemotiveerde vrijwilligers enwordt druk bezocht. Van doorsnee lezer over stripfanaat tot boekenwurm,iedereen vindt wel iets naar zijn gading. Zacht geprijsd.Boeken krijgen een tweede leven, Oxfam Solidariteit ontvangt extra inkomstenvoor haar campagnes. Iedereen tevreden. Zo tevreden dat hetboekenproject een vervolg krijgt: begin 2004 zal een tweede Bookshop dedeuren openen in Chaumont-Gistoux. Naast de winkel komt bovendieneen ruimte voor culturele activiteiten, zoals tentoonstellingen en lezingen.december 2003 Globo 9

InformaticaEen tweede leven voormijn computerBij Oxfam Solidariteit zit de tweedehandscomputer in de lift. De vraag stijgt voortdurend.De verkoopploeg doet het uitstekend.Kortom, een succesverhaal.Foto : Tineke D’haeseSinds drie jaar is de informaticasectoreen volwaardige afdelingbinnen Oxfam Solidariteit. In2001 begon een kleine ploeg met hetnazicht van pc’s die aan Oxfam werdengeschonken. Het computerateliergroeide gestaag en vandaag werken erzeven mensen met diverse contracten.Regelmatig wordt de ploeg versterktmet stagiairs van het Opleidingscentrumin Anderlecht of van de vereniging“Le Piment”, die haar kantorenheeft in het gebouw van OxfamSolidariteit in Molenbeek.Waarden achter het schermEric Van Maele is coördinator en analist-programmator.“Wij zijn een bedrijfuit de sociale economie,” zegt hij, “enwe hebben verschillende doelstellingen.Op de eerste plaats is onze activiteitgericht op fondsenwerving voorhet solidariteitswerk van Oxfam.Daarnaast omkaderen wij mensen diehet moeilijk hebben. Bij ons worden zegoed opgevangen en krijgen ze een opleiding.Als ze hier weggaan, zijn zeperfect in staat om een computer temonteren, met harde schijven om tespringen, een netwerk of een cd-romlezerte installeren. Wij krijgen hier ookjongeren over de vloer die problemenhebben op school. Zo hadden we eenjonge kerel die volslagen gedemotiveerdwas: hij was schoolmoe en gingmet tegenzin aan de slag hier in dewerkplaats. Na een tijdje heeft hij zichperfect in onze ploeg geïntegreerd enuiteindelijk slaagde hij met mooie cijfersop het einde van zijn schooljaar.Het recycleren van informaticamateriaalis bovendien milieuvriendelijk. En metonze prijzen bieden wij heel wat mensenen verenigingen de mogelijkheid omde computer te gebruiken.”Het atelier ontvangt giften van deEuropese Commissie, het EuropeesParlement en de Raad van Europa, dieregelmatig hun informaticamateriaalhernieuwen. Oxfam Solidariteit wilnochtans niet helemaal afhankelijk zijnvan deze bevoorrading en heeft nog andereschenkers. In 2003 heeft de informatica-afdelingal tienduizend computersontvangen. Na een grondige testkomt ruim zeventig procent terecht inde winkelrekken. Afval wordt gesorteerden indien mogelijk gerecycleerd.Vrije softwareDe computerafdeling van OxfamSolidariteit heeft een breed cliënteel:verenigingen, OCMW’s, scholen, particulieren.Sommige klanten kopen ookcomputers aan voor projecten in hetZuiden (zie bladzijde 7). De informatica-afdelinglevert computers aan deOxfam-winkels in Natoye, Herstal,Oostende, Wilrijk en aan de winkel aande Lambermontlaan in Brussel. De prijsvan een computer (met garantie) varieertvan 160 tot 200 euro. Eric VanMaele: “Wij bieden ook vrije softwareaan. Onze computers worden geleverdmet het Linuxsysteem of met KOffice,waarbij een tekstverwerkingsprogrammaen databank zijn inbegrepen. Dezesoftware kan worden gekopieerd, uitgewisseld,veranderd en verbeterd doorelke gebruiker. Ook dat is een onderdeelvan de filosofie van OxfamSolidariteit.Fabrice KadaTweedehands en “Open Source”Oxfam Solidariteit werkt samen met Arafox, ook een bedrijf uit de sociale economie,dat gespecialiseerd is in vrije software en in het Linuxsysteem. Uit diesamenwerking is het project “Easy-(e)-SpacE” ontstaan, een combinatie vanhet tweedehands materiaal van de ene en de technologie van de andere. Met“Easy-(e)-SpacE” kan bijzonder goedkoop een computernetwerk gebouwdworden. De methode is eenvoudig: tweedehands computers met een minimumuitrustingworden aan een krachtige server gekoppeld, die alle nodige gegevenslevert. Hierdoor krijgen scholen, opleidingscentra en jeugdhuizen de kansom goedkoop internet aan te bieden in een computerlokaal. Het is ook eenmiddel om weinig krachtige computers zonder harde schijf of cd-romlezer eentweede leven te bezorgen. De tweedehands computers worden daarenbovenminder beschadigd en gestolen dan nieuwe exemplaren. De voorbije jaren zijner verscheidene cyberruimten opgericht dankzij dit netwerk. Easy-(e)-SpacEwordt binnenkort gecommercialiseerd. Oxfam Solidariteit is op dit ogenblik bezigmet de opleiding in deze nieuwe technologie van vrije software om de klantenin de toekomst met raad en daad bij te staan. Arafox van zijn kant zal instaanvoor het onderhoud.www.easyespace.be10 Globo december 2003

Solid’R, een ethisch labelSpelregelsOp de markt van dekledinginzameling zijn devoorbije jaren allerleiorganisaties aan de slag.Een aantal verenigingen dietweedehands kledij inzamelen,zijn daarom rond de tafel gaanzitten om hun goede naamen ethische doelstellingenveilig te stellen.De inzameling van tweedehandskledij en textiel bestaat al vrijlang in België. Het is altijd eenactiviteit geweest met een humanitaireof maatschappelijke achtergrond.Spullenhulp was in de jaren ’50 eenpionier op dit vlak en kreeg nadien hetgezelschap van Terre en OxfamSolidariteit.Erik Todts is voorzitter van de“Vereniging voor Ethiek in deFondsenwerving” (VEF) en geeft onstekst en uitleg. “Deze inzamelactiviteitdoet direct een beroep op de vrijgevigheidvan het publiek. Voor de verenigingendie in de sector actief zijn,is een zak kleren een gift in natura,waarmee ze hun acties kunnen financieren.Die acties zijn steeds “voor degoede zaak” en zijn heel uiteenlopend:ontwikkelingsprojecten in het Zuiden, socialeintegratie, zuinig omspringen metgoederen, zorg voor het leefmilieu...”Een breed landschapStilaan wordt de sector ook geconfronteerdmet de wetten van de vrije markten de rentabiliteit. Er bestaan nu bedrijvenop de markt die louter naarwinst streven en zich daarvoor somszelfs een pseudo-humanitaire naamaanmeten. Kortom, er heerst verwarringen het publiek en de gemeentebesturenzijn af en toe het noorden kwijt.Sommige gemeentebesturen leverenFoto : Tineke D’haeseEen duidelijk label op alle inzamelcontainers van de leden.bewust een vergunning af aan privébedrijvenom een inzamelcontainer teplaatsen. Andere besturen zijn zichhier niet eens van bewust. Bovendienworden de inzameling en recyclagevandaag meer en meer beschouwd alsafvalverwerking. De sector wordt danook onderworpen aan tal van plaatselijke,nationale en Europese regels.In februari 1999 hebben de verenigingenvan de sociale economie die zichmet kringloopactiviteiten bezighielden,zich in Wallonië en Brussel verenigdin het netwerk “Ressources”.Deze federatie overkoepelt vandaagongeveer vijftig verenigingen, die1240 banen creëren en ook heel watvrijwilligers in dienst hebben.“Ressources” is inmiddels een factorwaarmee de overheid en de sector vande klereninzameling rekening dienente houden.Vincent de Grelle, directeur van hetnetwerk, drukt het zo uit: “Zonder desociale economie zouden heel wat goederendie nu gerecycleerd worden, gewoonop onze afvalstorten terechtkomen.Wat een enorme verspilling zouzijn voor de economie, de mens en hetleefmilieu. We willen de helse machinevan de consumptiemaatschappij stoppenen echt doorwegen op de milieubescherming.”De reactieZes organisaties die bij Ressources zijnaangesloten - De Bouche à Oreille,Oxfam Solidariteit, Spullenhulp, LaPoudrière, Terre, Magasins du monde-Oxfam – besloten te reageren op deomwentelingen in de sector. Zij kregenhierbij de steun van een reeks Vlaamseverenigingen van het netwerkRecycl’Aid. “Het ethisch label Solid’Rwerd voor ons een noodzaak”, zegtErik Todts, die ook secretaris is van ditVlaamse netwerk. “Wij maken deel uitvan de sociale economie en bieden degemeenschap onze diensten aan. Wijwillen dat in de grootste doorzichtigheiddoen. De mensen en de overheidweten dat wij ethische waarden verdedigen.Voor hen is dat een garantie envoor ons was er de noodzaak om onsduidelijk af te bakenen van de privébedrijven.”Om het label Solid’R te verkrijgen moetelke kandidaat-vereniging een charterondertekenen, waarmee ze zich ertoeverbindt om de ethiek van de socialeeconomie na te leven. Hun beheermoet doorzichtig zijn en gecontroleerdkunnen worden door de onafhankelijkeinstelling Ethibel. Drie jaar na de oprichtingvan dit ethisch label tekentzich een duidelijke evolutie af: de lidorganisatieswerken steeds beter samenen voeren onder dit ethisch labeleen gezamenlijke actie.Fabrice KadaEen dienst aande gemeenschap…De leden van Solid’R zamelengoederen in om ze een tweedeleven te schenken, zij scheppenbanen voor laaggeschoold personeelen financieren humanitairof maatschappelijk werk.Zij voeren strijd tegen de socialeuitsluiting door kwaliteitsproductenaan te bieden tegen betaalbareprijzen. De publieke opinieen de gemeentelijke overhedenworden zich stilaan bewust vanhun maatschappelijk nut.december 2003 Globo 11

Obstakel voor vredeDe Algemene Vergaderingvan de VN veroordeelde op21 oktober 2003 de muurdie Israël sinds een jaar bouwt opde Westelijke Jordaanoever. Deenorme constructie, omgevendoor greppels en patrouillewegen,neemt soms de vorm aanvan een gigantisch hek. DeIsraëlische overheid spreekt overeen veiligheidsmuur tegenPalestijnse aanslagen, de anderepartijen spreken van een apartheidsmuur,een grove schendingvan de mensenrechten en het negerenvan internationale verdragen.Zelfs de Verenigde Staten,Foto : Tineke D’haesebondgenoot van Israël, levert kritiek.De muur, die ongeveer 650 kilometer lang wordt,wijkt af van de groene lijn, de grens tussen Israëlen de Palestijnse gebieden. Op sommige plaatsendringt hij tot zestien kilometer diep in Palestijnsgebied, om Israëlische nederzettingen te omvatten.De constructie snijdt door dorpen, verdeeltbewoners en boeren van hun landbouwgronden enwaterbronnen. Er zijn doorgangen voorzien, maaralleen wie een pasje heeft kan erdoor. Regelmatiggaan de poorten voor onbepaalde tijd dicht.Met de bouw van de muur verliezen de Palestijnenbijna de helft van hun gronden op de WestelijkeJordaanoever. Zo komen bijna 80 procent van hunvruchtbare gronden en 65 procent van de waterbronnenaan de Israëlische kant van de muur terecht.Een fatale klap voor de Palestijnse landbouweconomie.www.oxfamsol.be (rubriek campagnes)IdeeënlaboratoriumEen waar no man’s land in de omgevingvan de muur.PolitiekgemotiveerdehulpPolitieke prioriteiten bepalen de internationalehulpverlening, concludeert het OxfamInternationaal-rapport “Beyond the headlines”.De agenda van de wereldgemeenschap wordt gedicteerddoor de aanslagen van elf september. Talrijkebloedige conflicten raken op de achtergrond door eente grote focus op de bestrijding van massavernietigingswapensen het internationaal terrorisme.Het internationale terrorisme vormt een reële bedreiging,maar is niet nieuw voor miljoenen die leven inschijnbaar onoplosbare conflicten. Van Colombia overSoedan tot Liberia of Indonesië, miljoenen burgerskampen dagelijks met geweld, verkrachting, armoede,verwondingen, ziektes of vernielingen. Toch lijken zijvergeten.Humanitaire hulp ging vlot naar Irak na deAmerikaanse inval. Donors gaven ongeveer 74 dollarper Iraki, terwijl ze maar 7 dollar over hadden perIndonesiër.In 2002 ging bijna de helft van het donorgeld voorhumanitaire hulpoperaties van de VN naar één land:Afghanistan, dat hoog op de prioriteitenlijst prijkt inde oorlog tegen het terrorisme. De resterende 24 landendie hulp vroegen, moesten verdelen wat overbleef.Oxfam wijst erop dat humanitaire hulp moetverdeeld worden op basis van behoefte en niet volgenseen politieke agenda.www.oxfam.org (rubriek policy papers)Foto : Tineke D’haeseDe andersglobalisten konden heel wat ideeënopsnuiven in Parijs.Van 12 tot 15 november streken de Europeseandersglobalisten neer in Parijs en omliggendegemeenten Saint-Denis, Bobigny enIvry-sur-Seine voor het Europees Sociaal Forum.Drie dagen van debatten, seminaries en vergaderingenbrachten NGO’s, vakbonden, sociale bewegingen,burgers,… rond de tafel. In totaal namen60.000 mensen deel aan de activiteiten. De besprokenthema’s waren net zo divers als de deelnemers:de oorlog in Irak, de verdediging van deopenbare diensten, landbouwpolitiek, vrouwenrechten…Oxfam Solidariteit profileerde zich in de debattenover het GATS (Algemeen Akkoord over de Handelin Diensten), de Wereldhandelsorganisatie (WTO),voedselsoevereiniteit, het Europees landbouwbeleiden de relaties tussen Europa en Cuba. Naar hetvoorbeeld van de Oxfam-watercampagne “Watervan levensbelang, niet van kapitaal belang”, gebruiktentalrijke organisaties het voorbeeld van dewaterproblematiek om de werking van het GATS teillustreren en de gevaren van privatisering voor deopenbare diensten te duiden. De plannen voor eenEuropese grondwet werden dan weer fel bekritiseerdomdat die te neoliberaal zijn.Tijdens de drie dagen van intense discussie en debatwerden de banden tussen de verschillende organisatiesen netwerken aangehaald en ontstondennieuwe initiatieven en projecten. Om het evenementaf te sluiten trokken 80.000 mensen doorde straten van Parijs. De eerstvolgende bijeenkomstvan andersglobalisten is voorzien in januari2004, dan verzamelen ze in het Indiaase Mumbaivoor het Wereld Sociaal Forum, dat voor het eerstzijn Braziliaanse thuisbasis Porto Alegre verlaat.Foto : Tineke D’haeseAfghanistan kreeg het leeuwenaandeel van dehumanitaire hulp, ten nadele van andere conflicten.12 Globo december 2003

Controle op wapens, een noodzaak!Elke minuut sterft iemand een gewelddadigedood. Op dit momentzijn er bijna 639 miljoen lichtewapens in omloop, elk jaar worden ernog eens acht miljoen geproduceerd.Als het zo verdergaat zullen in 2002meer doden en gewonden vallen dooroorlog en geweld, dan door dodelijkeziektes als malaria of de mazelen.Die alarmerende feiten staan in eennieuw rapport dat begin oktober werdgepubliceerd door Oxfam, AmnestyInternational en IANSA (InternationalNetwork on Small Arms), een netwerkvan meer dan vijfhonderd NGO’s. Hetbevat uitgebreide analyses, cijfers engetuigenissen. De drie organisatieslanceren samen de wereldwijde campagneBreng wapens onder controle!voor meer controle op lichte wapens.Doordat er momenteel geen alomvattendejuridisch bindende internationalewetgeving bestaat voor de zeer lucratievewapenhandel, zijn misbruikenschering en inslag. Het is hoog tijd datde burgers en autoriteiten in actie komen,want zonder een strikte controlezullen die wapens aan de basis blijvenvan conflicten, repressie, misdaad,huiselijk geweld… De overheden moetenhun verantwoordelijkheid opnemen,ook al halen ze zelf voordeel uitde handel. Als zij niet optreden zullende moorden op burgers verdergaan,zullen de mensenrechten nooit een639 miljoen lichte wapens in omloop, hoog tijd om op te treden.kans krijgen en zullen vele bevolkingsgroepenhun ontwikkeling niet in handenkunnen nemen.In 2006 organiseren de VerenigdeNaties een evaluatieconferentie overlichte wapens. De campagne streeft ernaareen Internationaal Wapenverdragtot stand te brengen, net zoals verschillendemaatregelen op lokaal en regionaalniveau, gericht op het beperkenvan de ongecontroleerde verspreidingen het ongebreidelde gebruik vanwapens.Het landmijnenverdrag dat in 1997 vankracht werd, kwam tot stand doordatwereldwijd regeringen en burgers zichgezamenlijk engageerden. Hoewellandmijnen nog steeds slachtoffersmaken in vele gebieden, is er geen enkeleregering die er nog openlijk inhandelt.Het is tijd voor een nieuwe wereldwijdemobilisatie, voor een controle op lichtewapens deze keer. Een in het oog springendepetitie en veel bruikbare informatiezijn te vinden op de websitewww.controlarms.beFoto : Tineke D’haeseSlechte punten voor onderwijsDe leiders van de 22 rijkste landenontvingen van een collectief vanontwikkelingsorganisaties waaronderOxfam Internationaal, een“schoolrapport” voor hun steun aanonderwijs in ontwikkelingslanden.Het Global Campaign for EducationReport toont aan in hoeverre ze de beloftesnakwamen die ze drie jaar geledenmaakten. Punten werden toegekendop basis van de kwantiteit en dekwaliteit van de hulp die de landenschonken aan basisonderwijs in ontwikkelingslanden.De kloof tussentheorie en praktijk blijkt onthutsendgroot. Conclusie: het moet beter, veelbeter.België eindigt met een povere 6/10 opeen gedeelde vierde plek. Ons landschenkt veel aandacht aan de armstelanden, maar moet meer inspanningenleveren voor de uitbouw van het basisonderwijsin het algemeen. Nederlanden Noorwegen zijn de beste leerlingenvan de klas, Nieuw-Zeeland, de VS enGriekenland bengelen helemaal onderaande lijst. De landen van de G7 zakkenbijna allemaal voor de test.Het rapport werd opgesteld in aanloopnaar een donormeeting in november2003 in Oslo. Hoewel er tijdens die bijeenkomsteen nieuw fonds opgerichtwerd voor de armste landen, zijn er nogveel inspanningen nodig. Op dit momentkunnen meer dan 100 miljoenkinderen niet naar school en nog eens150 miljoen zullen het basisonderwijsniet afronden. Om alle kinderen naarschool te sturen is een bedrag van 5,6miljard dollar vereist, het equivalentvan wat op drie dagen aan militaireuitgaven wordt besteed.www.campaignforeducation.orgBelgië haalt 6/10 voor zijn inspanningenvoor onderwijs in ontwikkelingslanden.Foto : Tineke D’haesedecember 2003 Globo 13

oxfam telexDOOD VANEDWARD SAIDOp 25 september overleed de Palestijns-Amerikaanse hoogleraar Edward Said op 67 jaar.Hij was een belangrijke voorvechter van de rechtenvan het Palestijnse volk. Said schreef ondermeer de baanbrekende werken “Orientalism” en“Culture and Imperialism”, waarmee hij zijn talentenook ten dienste stelde van de globale bewegingvoor rechtvaardigheid.GET IN SHAPEGOED GEWETEN?Meer dan 600 mensen vierden op 5 novemberin Gent een Feest van Protest tegen de investeringenin de wapenindustrie. De actie pastin de campagne “Mijn geld. Goed geweten?”.www.netwerk-vlaanderen.beFoto : OWWTWEE OXFAMSONDER EEN DAKIn Knokke-Heist delen Oxfam Solidariteit enOxfam-Wereldwinkels voor het eerst een winkel.Je vindt er producten uit eerlijke handel entweedehands kledij, computers en boeken. Deopening op 3 oktober werd druk bijgewoond,ook door Marc Verwilghen, minister vanOntwikkelingssamenwerking en inwoner vanKnokke-Heist.Ruim duizend actievoerders uit verschillendelanden probeerden op 25oktober het terrein te betreden vanSHAPE, de militaire basis van deNAVO in Bergen. Op initiatief vande organisaties Forum voorVredesactie, Voor Moeder Aarde enBomspotting, wilden de zelfverklaardeburgerinspecteurs de basisinspecteren op bewijzen voor plannenvoor het gebruik van kernwapens.Ruim 500 actievoerders werdengearresteerd door de massaalaanwezige ordediensten.www.bomspotting.beFoto : Eric de MildtHALT AAN FTAA!De immense vrijhandelszone tussen Alaskaen Vuurland is eind 2005 een realiteit.Oxfam meent dat die nieuwe golf van liberaliseringhet onrecht in de regio nog zal uitvergroten.Informatie en campagnes on line:www.maketradefair.com11.11.11570 TON KLEDIJFoto : Eric de MildtBij de jaarlijkse inzamelactie van 11.11.11-Vlaanderen wordt ongeveer 5,4 miljoen euro opgehaald.Bijna 25.000 vrijwilligers zetten zichin. Dit jaar werkt de organisatie rond de drinkwaterproblematiekin ontwikkelingslanden metde campagne “Geen geld, geen water”.www.11.beOxfam Solidariteit en de kledingketen E5-mode organiseerden op 10 en 11 oktober hun derde gezamenlijkekledinginzamelactie. De klanten schonken Oxfam maar liefst 570 ton tweedehands textiel.In ruil voor een gift ontvingen ze een kortingsbon die ze bij E5-mode konden inruilen. Naar schattingtwintig procent van de klanten bracht tijdens het inzamelweekend tweedehands kleding binnen.Deze derde inzamelactie was een onverhoopt succes, dankzij de grote inzet van vele medewerkers envrijwilligers, en de vrijgevigheid van de klanten. Zij gaven bijna dubbel zo veel kleding als tijdens devorige inzameling. Het succes bewijst dat de samenwerking met E5-mode bekend raakt bij het grotepubliek.De zesmaandelijkse inzameling is zeer belangrijk voor Oxfam Solidariteit. Dankzij de actie ontvangenwe een grote hoeveelheid kleding, dit jaar ongeveer 800 ton, terwijl we jaarlijks gemiddeld 4000 tonophalen. De kwaliteit van de giften is daarenboven bijzonder hoog, waardoor het sorteren minder tijdvraagt en veel kledij goed genoeg is voor verkoop in de Oxfam-winkels. www.oxfamsol.be* Voor de situatie van E5-Mode en de Schone Kleren Campagne:www.schonekleren.be (rubriek uitgekleed)14 Globo december 2003

oxfam telexCONGO GEPLUNDERDDe Congolese bodemschatten, vooral goud, diamanten en coltan, worden nogsteeds massaal geplunderd, concludeert de VN na drie jaar onderzoek. De plunderingenzijn hoofdzakelijk het werk van lokale milities, die de opbrengst gebruikenvoor persoonlijke verrijking en de uitbreiding van hun wapenarsenaal.Internationale bedrijven, ook Belgische, zijn verdacht van betrokkenheid bij deillegale plunderingen die de oorlogsmachine draaiende houden. Oxfam vraagtdat de Belgische regering stappen onderneemt tegen de betrokken bedrijven.Het onderzoek is afgerond, nu moet het echte werk beginnen.www.monuc.org/downloads/S-2003-1027_fr.pdfMEERRECHTENIN 2004Veertig jaar al ijveren wevoor een andere wereld.Onze kalender 2004 geefteen overzicht van de afgelegdeweg. Fundamentelerechten voor iedereenblijftonze prioriteit.NEEN, DANKJEWELSINTERKLAAS!Oxfam-Wereldwinkels voert ook dit jaar campagnevoor betere werkomstandigheden in de speelgoedindustrie.Sinterklaas en Kerst betekent voor de speelgoedarbeidstersin China of Indonesië dag en nachtzwoegen in erbarmelijke omstandigheden op het vlakvan veiligheid en hygiëne.www.wereldwinkels.beSPONTANEINZAMELINGSOCIAAL ENVERANTWOORDMaatschappelijk verantwoord ondernemen zitin de lift. Gedragscodes, eerlijke handel, industriëleecologie, duurzame ontwikkeling …Een nieuwe educatieve uitgave zet alle nieuwebeginselen -en nog veel meer- op een rijtje.De Guide de l’entreprise responsable is uitgegevendoor Groupe One bij Labor.www.groupeone.beDe leerlingen van het Marie Stella Instituut inLaken hebben eind november op eigen houtjeeen collecte gehouden ten voordele van detweedehands winkels van Oxfam Solidariteit.Twee klassen hadden voordien enkele dagenin ons hoofdkwartier in Molenbeek doorgebrachtom te ontdekken wat het werk vanOxfam precies inhoudt.OXFAM-TWEEDEHANDSWINKELSVlaanderen• Antwerpen: Kleine Markt 72000 Antwerpen – 03/233.51.18Maandag t/m vrijdag: 10-17u - zaterdag: 13-17u• Brugge: Graaf de Müelenaerelaan 748000 Brugge – 050/31.04.51Woensdag t/m zaterdag 10-17u 30• Knokke-Heist: Kerkstraat 478301 Knokke-Heist - 050/51.04.51Woensdag 14-18udonderdag t/m zaterdag 10-12u - 14-18uOok Oxfam-Wereldwinkel• Oostende: Torhoutse Steenweg 6418400 Oostende – 059/51.87.78Dinsdag t/m zaterdag 10-17u30• Wilrijk: Jules Moretuslei 1572610 Wilrijk – 03/828.83.33Dinsdag t/m vrijdag 9u30-17u30 - zaterdag 10-17uBrussel• Anderlecht: Ninoofse Steenweg 2921070 Brussel – 02/522.40.70Maandag t/m vrijdag 11-17u• Brussel: Anneessensplein 131000 Brussel – 02/502.70.79Maandag t/m zaterdag 10-17u30Gesloten tussen 13u en 14u• Brussel: Guldenvlieslaan 461000 Brussel - 02/512.87.41Dinsdag t/m zaterdag 10-17u30 - Vrijdag 10-18u• Elsene : Bookshop - Elsense Steenweg 2541050 Brussel - 02/648.58.42Maandag t/m zaterdag: 10-18u• Etterbeek: J. Maloulaan 451040 Brussel - 02/640.09.25Maandag t/m vrijdag 11-18u - zaterdag 11-16u• Molenbeek: Kolomstraat 561080 Brussel - 02/501.67.00Dinsdag t/m donderdag 13u30-17u - zaterdag 10-13u• Molenbeek: Dubois-Thornstraat 1051080 Brussel - 02/734 10 28Woensdag 10-13u (op afspraak)• Schaarbeek: Brabançonnelaan 1331030 Brussel – 02/732.72.68Dinsdag t/m Donderdag 9-13u• Schaarbeek: Lambermontlaan 471030 Brussel - 02/215.05.11Maandag 9u30-13u - dinsdag t/m vrijdag 10-17uzaterdag 10-13u• Vorst: Neerstallesteenweg 661190 Brussel – 02/332.59.91Maandag t/m zaterdag 10-17uIn deze winkels kan u ook terecht voor informatie over de campagnes en de Noord-Zuid-actie van Oxfam-Solidariteit en zijn partners.GloboDriemaandelijks Tijdschrift nr 4Vierde trimester 2003Vierwindenstraat 60, 1080 Brussel - Belgiëtel: +32 (0)2 501 67 00fax: +32 (0)2 511 89 19e-mail: redactie@oxfamsol.beweb: www.oxfamsol.beVerantwoordelijke uitgever: Stefaan DeclercqArt. 4 Wet 8.12.92 - Min. Besluit 18.03.93.Oxfam-Solidariteit vzw, Vierwindenstraat 60-1080 Brussel, beheert volkomen zelfstandig eengeautomatiseerd adressenbestand teneinde gegevens op te slaan die betrekking hebben op hetbeheer van de relaties met haar donors en sympatisanten.U heeft het recht alle gegevens over uzelf op te vragen en deze desgevallend te laten wijzigen.Richt uw schriftelijke aanvraag aan : Oxfam Schenkersbestand, Vierwindenstraat 60 -1080 Brussel.Voor alle informatie betreffende dit bestand kan u terecht bij het Rijksregister van de Commissievoor Bescherming van de private levenssfeer, Regentschapsstraat 61 - 1000 Brussel.Oxfam-Solidariteit is geregistreerd onder nummer 000500836.ColofoonRedactie: Lieve Reynebeau, Fabrice Kada, Erik TodtsWerkten mee: Wim de Neuter, Tineke D’haese, Nathalie CaprioliLayout: José ManganoFoto’s cover: Eric de Mildt, Tineke D’haesedecember 2003 Globo 15

Cuba LibreWereld SociaalForumIdeeënlaboratoriumvoor andersglobalistenVan 16 tot 21 januariin Mumbai, Indiawww.mumbai2004.beViva BoliviaOxfam Solidariteit wijdt op februarihaar derde inleefatelier in:Bolivia!Zet met je klas een stapin een andere wereldwww.oxfamsol.be(rubriek educatie)40 jaar Oxfamin BelgiëOp 24 april vieren we feestop de terreinen van Tour enTaxis in Brussel.Workshops, internationalesprekers, optredens…Mis het niet!Meer acties?Voor de meest recenteinfo over acties, debatten,concerten…www.oxfamsol.be(rubriek agenda)OlympischeSpelenLeveren de kledingsponsors van deOlympische Spelen (augustus 2004,Athene) wel schone kleren aan desporters?We organiseren talrijke evenementenvanaf 27 maart, samen met Oxfam-Wereldwinkels, Magasins du Monde-Oxfam, Oxfam Internationaal en deSchone Kleren Campagne.www.schonekleren.beMijn gemeente,“GATS-vrije zone”?Het is mogelijk!Informeer u, spreek uw lokaleverkozen erover en voeg uwgemeente toe aan de lijstvan honderen andere wereldwijd.www.urfig.be