Monique van Tilborg, A en B technicus pag 4 pag. 8 en 12 75 ...

01-40_719642 29-04-2005 10:57 Pagina 1tweemaandelijks tijdschrift van de afdeling zweefvliegenvan de koninklijke nederlandse vereniging voor luchtvaartjaargang 41 • mei 2005thermiek2-05Monique van Tilborg, A en B technicus pag 4pag. 8 en 12 75 Vervlogen jaren. Jubileumsrede, kranslegging, fly-byNieuws van General Aviation beurs Aero Friedrichshafen pag 16pag 26 Drinken, absolute noodzaak!

01-40_719642 29-04-2005 10:57 Pagina 2wegwijzerAAdreswijzigingenAdreswijzigingen moetenworden doorgegeven aande KNVvL in Den Haag,wanneer u lid bent metvermelding van het lidmaatschapsnummer.Zie: Leden en abonnementenadministratie.Adres SecretariaatAfdeling Zweefvliegen,Postbus 4846800 AL Arnhembezoekadres:Papendallaan 3 (hoofdgebouw),6816 VD Arnhem.Openingstijden op werkdagenvan 10 tot 12 uurT: (026) 351 45 15F: (026) 351 04 46E: knvvlsz@xs4all.nlwww.zweefvliegportaal.nlR.B. van ‘t Erve,Hoofd Bureau AfdelingZweefvliegenBBestuur KNVvL,Afdeling ZweefvliegenC. de Leeuw, voorzitter,Cie. Medische Zaken,Internationale vertegenwoordiging,Cie Luchtruimstructuuren RadiogebruikStockholmstraat 487559 JR HengeloT: (074) 248 23 92E: chdeleeuw@planet.nlD.R. CorporaalFinanciën, Cie.Instructie & Veiligheid,Cie. VerzekeringszakenKorenbloem 129104 HX DamwoudeT: (0511) 42 36 97E: dirk.corporaal@home.nlB. HiemstraCie. Kunstzweefvliegen,Cie. Sportzaken, Subcie.Zweefvliegen, LandelijkewebsiteBoereweide 288431 PM OosterwoldeT: (0516) 51 37 24of (06) 524 83 190E: benhiem@wxs.nlH.J.W. van LeeuwenCie. Technische Zakenen Inspectie InstituutLivingstonestraat 357532 CJ EnschedeT: (053) 461 42 15E: hjw.van.leeuwen@wxs.nlBrevet- en recordadministratieMw P. Dijkstra-Adriaansenp/a (zie adres SecretariaatZweefvliegen)T: (0164) 61 35 29F: (0164) 61 58 87BrevetkostenVoor betalingen vanbrevetten, insignes en oorkondesuitsluitendgirorekening 28.24.34t.n.v. KNVvL, Brevetadm.zweefvliegen te Arnhem.B-brevet € 10, C-brevet€ 10, Zilveren brevet € 17,Gouden brevet € 17, Gouden+ € diamantenbrevet€ 17, FAI 1000 km diploma:gratis, B-insigne € 6, C-insigne€ 6, Zilveren insigne€ 8, Gouden insigne € 8,Echt gouden insigne:kosten op aanvraag.Tegelijk met de aanmeldingvan het brevet dienen debrevetkosten te wordenvoldaan, uitsluitend opbovenstaand gironummer.Duidelijk vermelden welkbrevet en/of insigne.CClubsecretariaten enbuitenlandse aeroclubszie pagina 39Commissies secretariatenCie. ‘t BreukstukjeIr. T. SalverdaA. v. Scheltemaplein 412624 PG DelftT: (015) 261 67 32E: t.salverda@hetnet.nlCie. Instructie enVeiligheidB.T. de JongRondenburglaan 1532135 KR HoofddorpT: (023) 561 63 51E: bdj@iae.nlCie. KunstzweefvliegenS.C. MiedemaBoterbloem 326721 RC BennekomT: (0318) 41 88 23E: s.cmiedema@freeler.nlCie. Luchtruimstructuuren RadiogebruikH.J. WijnbergenSoetendaalseweg 89b3036 EM RotterdamT: 06 10890425E: h.j.wijnbergen@lvnl.nlI: www.luchtruim.infoCie. Medische ZakenMw M.C.J. Osinga-Meek, artsProf. Eijkmanstraat 177415 EK DeventerT: (0570) 623139F: (0570) 625888E: osinga98@daxis.nlCie. voor SportzakenSubcie. zweefvliegenIr. K.P. TermaatEernewoudeweg 266835 JG ArnhemT: (026) 327 24 61E: kpt9@wxs.nlCie. Technische ZakenVacatureCie. TerreinenG.W. ZwolschenDe Cingel 398141 BW HeinoT/F: (0572) 39 15 99E: gwzwolschen@wanadoo.nlCie. VerzekeringszakenS.C. GooszenDe Meente 63823 GR AmersfoortT: (020) 711 40 00 (dag)’s avonds tot 22 uur:T/F: (033) 456 09 81E: sibout.gooszen@tiscali.nlCie. Wedstrijd en SelectieM. SmitHunzepad 44105 GX CulemborgT: (0345) 515887F: (0345) 476487E: sierramike@wxs.nlEEuropean Gliding UnionC. de LeeuwStockholmstraat 487559 JR HengeloT: (074) 248 23 92E: chdeleeuw@planet.nlExamen secretariaatvoor zweefvliegenMw P. Dijkstra-AdriaansenMelis Blecklaan 614634 VX WoensdrechtT: (0164) 61 35 29F: (0164) 61 58 87Kosten instructeursexamen:Theoretisch gedeelte € 16per ingeschreven vak.Praktisch gedeelte € 57.Examenvragen te verkrijgenvia internet. Vanaf 2e paginaop de site van ZVC Volkel:www.zvcvolkel.nl/examensFFAIFéderation AéronautiqueInternationale (FAI)Avenue Mon Repos,CH-1005 Lausanne (CH)T: 0041 (0)4121 345 1070F: 0041 (0)4121 345 1077I: www.fai.orgFormulierenFormulieren voor clubs vooraanvragen van brevetten,landingsverklaringen,kwartaalstaten e.d. zijnin blocks van 50 of 100verkrijgbaar bij de KNVvLafd. verkoop in Den Haag.Zie voor formulieren voorexamens, verlengen/aanvragenvan bevoegdhedene.d. onder: Inspectie V&W.IInspectie InstituutLandelijk coördinatorW. BenschopHenninkstraat 51435 HA RijsenhoutT: (0297) 34 13 94E: w.benschop@zonnet.nlKwaliteitsinspecteurP. de RijkT: (0527) 61 36 10R. DiepeveenT: (0402) 53 31 05J.H.L. TrompT: (0297) 56 20 95A.H. VoortmanT: (0548) 61 81 94KKNVvLJozef Israëlsplein 82596 AS Den HaagT: (070) 314 36 00F: (070) 324 39 00I: www.knvvl.nlKEI (KNVvLExamineringsinstituut)Postbus 953272509 CH Den HaagT: 0900-luchtsport(0900-5824877)www.brevet.aeroLLuchtvaartpolitieKorps Landelijke PolitieDienstenPostbus 751471117 ZR Schiphol-OostT: (020) 5 02 56 93F: (020) 5 02 56 99Landelijk coördinatoropleiding instructeurMw P. Dijkstra-Adriaansenp/a (zie adres SecretariaatZweefvliegen)Leden- en abonnementenadministratieKNVvL-ledenadministratieWerkdagen: 10.00-12.00 en14.00-16.00 uurJozef Israëlsplein 82596 AS Den HaagT: (070) 314 36 11F: (070) 324 39 00E: knvvlla@xs4all.nlAltijd lidmaatschapsnummervermelden bij adreswijzigingenen ook bij betalingen.Contributies en sportlicentiesop gironr 68810t.n.v. KNVvL Den Haag.LuchtvaartMeteorologische DienstT: (06) 97 71Teletekst pagina 707 vooraanvullende informatieNNationaal ZweefvliegcentrumTerletApeldoornseweg 2036816 SM ArnhemT: (026) 445 16 81F: (026) 443 92 77Havenmeester:Ton van Doormaal (bereikbaarvia administratie)Openingstijdenadministratie: werkdagenvan 8.30 tot 15.30 uur,E: adm.terlet@zonnet.nlService Center Terletonderhoud en reparatieszweefvliegtuigenHoofd: P. JansenT: (026) 443 12 51F: (026) 443 16 05E: sct@terlet.nlI: www.terlet.nlVoor spoedgevallenT: (06) 222 37 555Openingstijden: ma t/m dovan 8.00 tot 16.30 uur,vr van 8.00 tot 14.30 uurPPublicatiesVFR Gids Nederland,WijzigingslijstenAbonn. 1e jaar € 104,80AIC-B, Mededelingen aanNederlandse Luchtvarendenen Eigenaren vanLuchtvaartuigenAbonn. na 1e jaar € 50,26LuchtvaartkaartThe NetherlandsICAO, 1:500.000, 10 e editie,versie april 2005,gevouwen € 13,50(+ € 3,50 verzendkosten),niet gevouwen € 13,50(+ € 9 verzendkosten),geplastificeerd € 21,45(+ € 9 verzendkosten).Verkrijgbaar bij:Plantijn CaspariePostbus 435202504 AM Den HaagT: (070) 3 66 88 35F: (070) 3 66 78 41OOnderzoeksraad voorVliegveiligheid, KamerLuchtvaart Zie onderOngevallenmeldingOngevallenmeldingDe gezagvoerder, eigenaarof exploitant van het luchtvaartuigdat betrokken isbij een voorval, de havenmeesterof exploitant vanhet luchtvaartterrein of debetrokken luchtverkeersdienstis verplicht het voorvalte melden aan het centralemeldnummer van deOnderzoeksraad voorveiligheid (OvV).T: (0800) 635 36 88of (0800) MELDOVV(24 uur per dag)Dit kan ook door tussenkomstvan de Luchtvaartpolitievan het KorpsLandelijke Politie Dienstenvia T: (020) 5 02 56 93(continu bereikbaar).Zie AIC-B 14/99, ‘Nadererichtlijnen voor het meldenvan voorvallen met luchtvaartuigen’.Gebruik het algemenealarmnummer 112 vooreventueel noodzakelijke,directe assistentie vanambulance, brandweer enpolitie.Na de melding van eenongeval of ernstig incidenten soms bij incidentenkrijgt (krijgen) betrokkene(n)een vragenlijst toegestuurd.Deze vragenlijst dient zospoedig mogelijk en uiterlijkbinnen 30 dagen teworden geretourneerdnaar: Onderzoeksraadvoor veiligheid (OvV),Kamer LuchtvaartPostbus 954042509 CK Den HaagT: (070) 333 70 00(tijdens kantooruren)Een ongeval of incidentmeld je in het buitenlandaan de onderzoeksautoriteitenvan het betreffendeland, eventueel via deplaatselijke politie.Behalve aan de OvV dienenongevallen en incidentenook aan de InspectieVerkeer en Waterstaat,Divisie Luchtvaart, gemeldte worden. Zie hiervoor deAIC-B 05/02, ‘Melden vanluchtvaartvoorvallen aande Minister van Verkeer enWaterstaat’. Deze AIC-B,uitgegeven door de LuchtverkeersleidingNederland,afdeling AIS, is algemeenvan aard en daarom voorde zweefvlieger slechtsgedeeltelijk relevant.Air traffic incident-reportBij near-misses en anderevoorvallen die het meldenwaard zijn kunt u een airtraffic incident report formaanvragen bij en zendennaar de Divisie Luchtvaart.VoorvallenrapportVoorvallen en bijna-ongelukkendie niet bij de OvVgemeld hoeven te worden,maar waarvan anderezweefvliegers kunnenleren, kunt u aanvragen bijen zenden naar de KNVvLAfd. Zweefvliegen.RRegiosecretariatenNoord-OostR. van der VeenAsterstraat 4156708 DX WageningenT: (0317) 42 87 25E: r.vanderveen@wrij.nlZuidM. VerhagenPaganinistraat 1072901 KG Capelle a/d IJsselT: (010) 447 22 16E: secr.regio-zuid@wanadoo.nlSSportlicentieVerkrijgbaar bij de ledenenabonnementenadministratie(voor adres zieleden- en abonnementenadministratie)Stichting HistorischZweefvliegarchiefW. Janssen GroesbeekKoninginneweg 211217 KR HilversumT: (035) 621 76 76TTarieven Inspectie V&WAanvraag en verlengingTarieven op website www.divisieluchtvaart.nl onder:uitvoering-regelgeving.Luchtvaartkaart‘Low Countries’ICAO april 2004, 9e editieschaal 1:500.000: Gevouwen€ 14,- p.st. incl. portokosten.Ook abonnementmogelijk. Plantijn Casparie,Postbus 43520,2504 AM Den HaagT: (070) 366 88 35F: (070) 366 78 41Terlet(zie Nationaal Zweefvlieg-Centrum Terlet)De ThermiekbelCafé RestaurantT: (026) 445 54 50Openingstijden: vanaf1 maart tot 1 novemberelke dag geopendvanaf 8.30 uur.VVerkeer & WaterstaatV & W LuchtvaartDirectie LuchtvaartbeleidPostbus 907712509 LT Den HaagBezoekadres:Plesmanweg 1-62597 JG Den HaagT: (070) 351 72 47F: (070) 351 60 69Inspectie V & WDivisie LuchtvaartUitvoeringsdienstPostbus 5752130 AN HoofddorpE: divisieluchtvaart@ivw.nlI: www.divisieluchtvaart.nlhtml formulieren downloadablevia website, onder:uitvoering-formulieren.Luchtvaartuigen,luchtvaartregister:9 - 17 uur, werkdagenT: (023) 566 31 17HandhavingsdienstPostbus 757881118 ZX Schiphol-CentrumT: (020) 405 47 00F: (020) 405 47 01Verzekering casco DeLuchtvaartonderlinge w.a.Algemeen telefoonnummervoor informatie, aanmeldingen schademelding:T: (071) 519 10 02F: (071) 517 58 35Alle correspondentie aan:Antwoordnummer 6427600 WB AlmeloVerzekeringen CollectieveWettelijke Aansprakelijkheid& Brand/stormverzekeringSchademelding/afhandelingA.J. Driessen B.V.H. ZandstraT: (020) 531 23 73of (023) 537 85 08 (privé),mobiel 06 - 53 20 53 31F: (020) 531 23 46.NOTAM’s op InternetF: (070) 333 70 78o.a. via www.vnv-dalpa.nlof direct www.notams.jcs.mil2 thermiek • MEI 2005

01-40_719642 29-04-2005 10:57 Pagina 32-05Klik!Stuur op naarthermiekwww.thermiekfotowedstrijd.nlVernieuwde websitemet alle info.Directe presentatievan alle foto’s!Fotowedstrijd 2005is begonnen!In dit nummerAERO Friedrichshafen Pagina 16Tweejaarlijkse gigabeurs voor GeneralAviation. Dit jaar 45.000 bezoekers.Twee hallen met moderne zweefvliegtuigenen accessoires,Monique van Tilborg Pagina 4A en B technicus, sleutelt graag aan grote motoren.Vrouw in een mannenwereld van zweefvliegersen vliegtuigtechnici. Monique ziet zich zelf meerals mens in een mensenwereld. Toevallig eenwereld met techniek Enthousiast, leergierig enmet twee rechter handen. Altijd zo geweest.Je moet het willen, dát is wat telt.eentje met historische zweefvliegtuigenvoor grote publiek.Alle grote merken zijn er entonen hun nieuwte produkten.Zoals Schleicher de ASK-21Mi en Schempp-Hirth deverbeterde Duo Discus X.Contributie KNVvL Afdeling Zweefvliegen 2005Jaartarieven KNVvL contributie Afdelingstoeslag Totaal contributieSenior € 49,50 € 95,00 € 144,50Junior € 34,00 € 85,00 € 119,00Curstistenverzekering€ 25 per cursist, door club over te maken op gironr. 68810 t.n.v. KNVvLte Den Haag o.v.v. ‘cursistenverzekering. zweefvliegen’. Voorwaarden: alleenvoor startende cursisten, éénmalig en voor maximaal 4 weken. Voor aanvangverzekerde periode dienst club naam en adres cursist door te geven aan KNVvLAfdelingsbureau Zweefvliegen, T: (026) 351 45 15 of E: knvvlsz@xs4all.nl24671214151618222426283234353639WegwijzerMonique van TilborgVoorzitterAgendaKrans en fly-bySelecties en teamsDG-500 verongeluktAERO FriedrichshafenLuchtruim en radioStatistiekenConversietraing TMGDrinken noodzaakThermiek FotowedstrijdClubsBreukstukjePas op para´sLierkabelchutesSecretariatenFoto voorpagina:DG medewerkerSascha Then bijLS-8s-t, beurs AEROFriedrichshafen.Foto: Frits SnijderSluitingsdatumkopij:15 mei 2005Colofon‘Thermiek’ is een tweemaandelijkse uitgave van deAfdeling Zweefvliegen van de Koninklijke NederlandseVereniging voor Luchtvaart (KNVvL). KvK40409050 ‘s-Gravenhage. NE ISSN 0040/6023Adres: KNVvL Afdeling Zweefvliegen,Postbus 484, 6800 AL Arnhem, T: (026) 351 45 15,F: (026) 351 04 46, E: knvvlth@xs4all.nlEindredactie en acquisitie: Frits SnijderVaste medewerkers: Ary Ceelen, Nel Dijkstra,Ben Hiemstra, Sape Miedema, Teko Salverda,Bruno Zijp.Aan dit nummer werkten verder mee:Robert Bolt, Ulbe Bijlsma, Erik Houtman,Charles de Leeuw.Vormgeving: Ineke OerlemansFotoredactie: Henk TitoDruk en verzending: Hoonte Bosch en Keuning,UtrechtKopij: Artikelen en beeldmateriaal zijn welkom.Standaardomvang grote artikelen: ca. 1.000 woorden.Neem vooraf contact op met de redactie. Aanleverenin Word (*.doc) als ‘platte tekst’ (= zonder eigenopmaak) per e-mail of CD-R. Beeldmateriaal: stuurdigitale foto’s op CD-R. Altijd het bronbestand uit decamera. Van negatieffoto afdruk sturen en negatief opverzoek beschikbaar houden. Zet je naam op CD-R enelke afdruk.De redactie behoudt zich het recht voor ingezondenbijdragen te corrigeren, in te korten of niet te plaatsen.Geplaatste artikelen geven niet noodzakelijk de meningweer van redactie en uitgever, tenzij zij expliciet infunctie zijn onderschreven. Anonieme bijdragen wordenniet geplaatst, evenals bijdragen met lasterlijke uitlatingenjegens personen of instanties.Publikatierechten: tenzij de inzender anders aangeeft,nemen redactie en uitgever aan dat ingezonden tekstenbeeldmateriaal vrij van rechten in ‘Thermiek’ gepubliceerdkunnen worden en ook ter beschikking staanvoor gehele of gedeeltelijke publicatie op officiëlewebsites van de KNVvL en de Afdeling Zweefvliegen.Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden gereproduceerdzonder voorafgaande schriftelijke toestemming vande uitgever. © All rights reserved. No part of this magazinemay be reproduced in any form or by any means withoutprior permission from the publisher.Jaarabonnement: Nederland € 20, Europa € 30,buiten Europa € 35, incl. verzendkosten. Abonnerendoor verschuldigde bedrag over te schrijven opABN/AMRO bank, Arnhem, rekening nr. 519146581,t.n.v. KNVvL Zweefvliegen, Arnhem, o.v.v. naamabonnee en volledige bezorgadres. Losse nummersvoor € 4,50 p.st. verkrijgbaar door bestelling ophet redactieadres, zie boven. Overboekingen uitbuitenland: gebruik swiftcode ABNANL2A voorABN/AMRO Bank, Arnhem, the Netherlands, geenrouting-number of -address nodig.Advertenties: tarieven voor zakelijke advertentieszijn opvraagbaar op het redactieadres, zie boven.Leden en aangesloten clubs kunnen annonces voorin de rubriek ‘Bijprikkertjes’ schriftelijk opgeven bijde redactie. De redactie behoudt zich het rechtvoor advertenties en annonces zonder opgaaf vanreden te weigeren.thermiek • MEI 20053

01-40_719642 29-04-2005 10:57 Pagina 4zweefvliegersfrits snijderVrouw, actief in een mannenwereld van zweefvliegersen vliegtuigtechnici. Monique van Tilborg ziet zichzelf meer als mens in een mensenwereld. Toevalligeen wereld met veel techniek, voor iemand als zij:enthousiast, leergierig en met twee rechter handen.Je moet het willen, dát is wat telt.Iemer euer!A en B-technicus Monique van TilborgParisienne van origine, charmant,gezellige praatster. Klein van stuk,de pijpen en mouwen van de veel tegrote overall aan de uiteinden opgerold.Monique van Tilborg (55), lid vande Gilzer Luchtvaartclub ‘Illustrious’.Behalve actief zweefvliegster, diegraag met de club LS-4 overland gaat,A-technicus. Aërodynamica, constructie,materiaal, elektriciteit, instrumenten,voorschriften: “Het zal wel in mezitten, maar ik vind techniek complementairaan wat je doet met zweefvliegen.”En alsof dat niet genoeg is,is Monique ook B-technicus – eenzeldzame functie onder mannen,vermoedelijk uniek onder vrouwen.Motoren van motorzwevers en TMG’s,tweetakt, viertakt, een wankelmotortussendoor kan ook, ontsteking,overige elektriciteit en instrumenten:“Joost, mijn man, filosofeert wel eensover een motorzwever, dus ik dacht…”Leerling KLu Historische VluchtOm B-technicus te worden, moet jetwee jaar als leerling in een erkendbedrijf werken. Een stevige eis. Daaromzijn er niet veel. En die er zijn, zijnvan beroep vaak grondwerktuigkundigein de grote luchtvaart. Ze krijgen alszweefvliegtuigtechnicus een vrijstellingvoor B en hoeven alleen het A-gedeeltete doen. Monique geeft Franse les enmaakt vertalingen. Leuk, maar datschiet niet op. Geen nood! Op hetthuisveld Gilze-Rijen is ook de StichtingKLu Historische Vlucht (SKHV) gevestigd,waarvan de technische dienst sinds2003 de status bezit van ‘erkendleerbedrijf’ (zie ook KNVvL ‘Air SportsMail’ 2005-1). Chef van de TD is Klaas211Monique van TilborgFoto: Frits Snijder2Off-road rally metSuzuki jeep inOman.van der Ham, vroeger chefinstructeurvan Illustrious. Chef werkplaats is PietLeenhouts, erelid van de KLu zweefvliegclubop Gilze. Het contact wassnel gelegd. Sinds oktober 2001 draaitMonique bij de SKHV mee in eenonderhoudsteam om de noodzakelijkeervaring op te doen. Als vrouw in watnog steeds een typische mannenomgevingis. Sleutelen aan motorenvan vooral Harvards en een Beechcraft.Pratt & Whitney stermotoren. Veelgroter dan een Rotax of Limbach ineen zweefkist. Monique: “Ach, hetkomt eigenlijk allemaal op het zelfdeneer, een verbrandingsmotor waarvande cilinders hun kracht op een krukasoverbrengen.” Eind 2003 voldeed zeaan de praktijkeisen, in april 2004 ookaan de theorie. Monique raakte zoenthousiast, dat ze nog steeds elkewoensdag en donderdag bij de SKHVwerkt.3Off-road rallyrijden in Oman“Helemaal onervaren was ik nou ookweer niet in het sleutelen. Toen Joostvoor zijn werk in Oman gecontracteerdwas – van 1988 tot 1994 – deed ikdaar als bijrijder veel aan off-roadrally’s. Off-road betekent doorwoestijn, bergen en rivierbeddingen.Een hele hoop zand en bijna geenmensen. Je bent er op je zelf aange-4 thermiek • MEI 2005

01-40_719642 29-04-2005 10:57 Pagina 53Als je klein bent,moet je hogerklimmen. Moniquein Harvard.4Genieten!Stermotor vande Harvard5In SKHV Beavermet Gen.-maj.b.d. Berry Maccoaan de knuppelmee overWageningen opBevrijdingsdag.Het betekende wel dat ik mijn vaderhielp ons buitenhuis opknappen.Vloeren, kozijnen, daken, ik heb hetallemaal gedaan. Hij vond dat heelnormaal. Hierdoor en door mijn eigenervaring later, weet ik dat er geentypisch mannen- of vrouwenwerkbestaat. Er bestaat alleen maarmensenwerk. Je moet het willen,dát is wat telt.Als moeder blijven vliegen“Hoe ik bij het zweefvliegen kwam?Al snel zag ik, dat ik met Joost nietalleen een man ging trouwen, maarook zijn zweefvlieghobby. Dan kun jetwee dingen doen. Zitten mokken,of kijken of dat ook iets voor jou is.Ja dus! In 1976 kwam ik in zes weken,na 39 starts solo. Zolang vlieg ik albij Ilustrious. Maar met grote onderbrekingen,want voor Joost z’n werkwas, dan verdeelden we onze vliegactiviteiten.Als iets belangrijk voor jeis – en dat is zweefvliegen voor onsallebei – dan vind je altijd een oplossing.En ik heb niet de indruk datonze kinderen er onder hebben geleden.Tegenover vrienden scheppen zeop, dat ze een vader én een moederhebben die vliegen. Nu hebben we elkeen eigen kist. Joost zijn Cobra en iksinds eind vorig jaar een BölkowPhoebus-C 17m met intrekbaar wiel.Gekocht van de spaarcentjes die ikmet mijn Franse lessen heb verdiend!Ik loop hem zelf technisch na enbouw er nieuwe instrumenten in.”“Weet je, als je klein bent, moet jegewoon hoger klimmen. Dat hou ikme zelf altijd voor. Van nature ben ikverlegen en kom niet zo gauw totdingen. Wel ben ik ongelooflijk3 4 5wezen. Mijn rallymaatje en ik haddenals privérijders ook geen aparteserviceploeg mee. En toch reden wein onze kleine Suzuki een keer hetprofessionele Camel team voorbij!Ik leerde om niet bang te zijn alsde hele motor uit elkaar moest. Allesaan de auto deden we zelf. Ik wasbehoorlijk fanatiek, was ook nog vierjaar secretaris van de Oman AutomobileClub. Maar mijn zelfvertrouwen metgrote klussen gaat nog verder terug.Als kind was ik de ‘Gérard’ thuis.Gérard was de naam die mijn oudersal hadden bedacht voor een zoon, dieze dolgraag wilden hebben. Maar zekregen drie meiden! Niet dat ze daarmoeilijk over deden. Helemaal niet.Foto’s via Moniquevan Tilborg.zaten we vaak lang in het buitenland.Pas in 1983 haalde ik mijn ZVB. Wekregen ook twee kinderen, Hugo enErik, nu 28 en 26 jaar oud. Veelzweefvliegsters stoppen er dan mee.Dat vind ik jammer, omdat het volgensmij niet hoeft. Ik heb mijn Zilveren C,mijn zweefvliegtechnicus A en B, vliegoverland, deed een keer mee aan deDuo Glide. Hugo lag al met zeventiendagen in zijn wiegje op het veld.Borstvoeding en een schone luier tussentwee vluchten door. Later regeldeik oppas om vier avonden in de weekte kunnen vliegen, als de kleintjes alin bed lagen. Avondvliegen is ideaalvoor moeders! In de weekends bleefik thuis. Behalve wanneer Joost ernieuwsgierig en ik leer graag. Dat helpt.En pak ik iets op, dan maak ik hetook af. Elke dag ontwikkel ik me zoverder. Niet in competitie met anderen,maar met me zelf. ‘Iemer euer’, bedachtik ooit, toen mijn leraar Duitsop school een keer naar mijn levensmottovroeg. Dat past nog steeds bijme.”- Iemer wat?“Iemer euer. Immer höher ja! Zeg, jedenkt toch niet dat ik mijn Franseaccent ga afleren? Zoals ik ben moetenjullie Ollanders mij maar accepteren.Na dertig jaar huwelijk met een zweefvliegervan Gilze ben ik echt voldoendeingeburgerd hoor!” ■thermiek • MEI 20055

01-40_719642 29-04-2005 10:57 Pagina 6afdelingsbestuurcharles de leeuw,voorzitterAlgemene ledenvergaderingherdenkt75 jaar zweefvliegenAlgemene ledenvergadering van deAfdeling Zweefvliegen, zaterdag16 april in Noordwijk. Noordwijk, omdatdat dat het passende decor vormdevoor de herdenking van 75 jaar zweefvliegen.Daar, om precies te zijn op6 april 1930 vanaf de duinen bij deDuindamse Slag, maakte J.E. van Tijende eerste zweefvliegvlucht in Nederland.Verderop in deze ‘Thermiek’ meer overdeze historische gebeurtenis en hetvervolg in ‘Vijfenzeventig vervlogenjaren’ (titel jubileumsrede van WimAdriaansen). Eerder, in de ochtend,trotseerde een groepje enthousiasteleden en bestuursleden de regen vooreen bezoekje aan de gedenksteen,die van Tijen zelf in 1955 nog heeftonthuld. Het zeer slechte weer hieldongetwijfeld een hoop andere belangstellendenweg. En de summiere routebeschrijvingzorgde vast voor nog meerafvallers. Misschien dat aanwijzingenop papier, waar onze pioniers van75 jaar geleden nog meer dan genoegaan hadden, nu echt definitief hetveld moeten ruimen ten faveure vanGPS-coördinaten.Het is buitengewoon om te zien hoever onze sport zich in al die jarenontwikkeld heeft. Dit werd nog extraluister bijgezet door een fraaie fly-byvan de Zuid-Hollandse Vliegclub engedenkwaardigOverleden: Tineke WijsmanOp 22 april overleed op 66 jarigeleeftijd Tineke Wijsman-Boekema.Tineke leidde gedurende tientallenjaren een actief ‘zweefvliegleven’ methaar echtgenoot Ad Wijsman (voorzitterGeZC, wedstrijdleider NK, overleden1998) en haar zoons Frans, Paul enPeter. Alleen maar toekijken was niksvoor haar. Ze pakte altijd ook werk op1Aero Club Valkenburg met een Pipermet sleep en twee motorzwevers informatie, plus een derde voor de fotograaf.Ik denk dat onze voorgangerszo’n vooruitgang niet hadden kunnendromen. Het was daarom voor mij ookeen bijzondere eer om namens dehuidige generatie zweefvliegers eenbloemenkrans bij het monument temogen leggen, als eerbetoon aan onzezweefvliegpioniers. Wim Adriaansenbesteedde in zijn jubileumsrede,voorafgaand aan de algemene ledenvergadering,ook nog uitgebreidaandacht aan onze geschiedenis.in de club, de NK wedstrijdorganisatieen op het secretariaat zweefvliegen.Voor anderen was ze niet alleen eenhulp, maar ook een bron van kennis,informatie en contacten binnen dezweefvliegwereld. Maar bovenal wasze een fijne collega en innemendepersoonlijkheid. Het overlijdensberichtbereikte ons bij het ter perse gaanvan deze ‘Thermiek’. Meer in hetvolgende nummer. ■ (FS)122AfdelingsvoorzitterCharles de Leeuwlegt bloemstuk bijgedenksteen.Foto: Richardvan ‘t ErveWim Adriaansenhoudt jubileumsredevoor algemeneledenvergadering.Verder stond de vergadering in hetteken van het welkom van een nieuweliaison officier van Defensie, MajoorSchuurmans, en het afscheid van tweebestuursleden: Bas de Jong en GerardKornet. De laatste blijft wel beschikbaarals adviseur van het bestuur voorjuridische zaken. De vergaderingverliep in een bijzonder goede en professionelesfeer. Met een behoorlijkeopkomst (mag natuurlijk altijd meer…)en plezierige en goede gedachtewisselingen.Kortom, het enthousiasme ende initiatieven bij clubs, commissies,en landelijke bestuur, moeten wel deingrediënten zijn voor succes voor dekomende 75 jaren. ■Voor wie toch nog eens een duin- enstarndwandeling wil combineren meteen bezoekje aan het zweefvliegmonument:volg vanuit Noordwijk deDuinweg in noordelijke richting tothotel De Witte Raaf. Volg nog 200 mde Randweg tot een parkeerterreinlinks met infokiosk van Staatsbosbeheer.Hier vandaan loopt een 1,6 kmlang geasfalteerd pad naar de Duindamseslag met het monument.Foto’s van het monument,de kranslegging en de fly-by staan op:• www.zweefportaal.nl• www.thermiekfotowedstrijd.nl• www.protito.nl6 thermiek • MEI 2005

01-40_719642 29-04-2005 10:57 Pagina 7KLu liaison officerR. SchuurmanMaj. R. Schuurman verving in aprilMaj. J. Hendrikx als liaison officer namensde Koninklijke Luichtmacht bij de KNVvL.Maj. Schuurman is werkzaam op de vliegbasisWoensdrecht. Hij bezocht ter kennismaking metde Afdeling Zweefvliegen de algemene ledenvergaderingop 16 april j.l. De KLu liaison officeris vooral van betekenis voor de zweefvliegclubsop militaire velden. Als regel is hij ookaanwezig op de jaarlijkse, aparte vergaderingvan deze clubs, waar eventuele knelpuntendoorgesproken worden. (Foto: Frits Snijder) ■Convenant tussen KNVvL en FSMIOp 3 mei ondertekenden de KNVvLen de Federatie Sport MedischeInstellingen (FSMI), officieel het convenantdat de sportmedische keuringenvoor zweefvliegers regelt. Informatieover de medische keuringen vindt je opde website van het KNVvL ExamineringsInstituut (KEI) www.brevet.aero Daarstaat ook een link naar de site vande FSMI met alle adressen van de verschillendeSMI’s. Nadat je bent goedgekeurd, reikt de SMI zelf het medischcertificaat aan je uit, daartoe gemachtigddoor de KNVvL. Dit maakt hetmogelijk de afgifteprocedure, vergelekenmet die IVW voorheen volgde,aanzienlijk te versnellen. Je krijgt jemedisch certificaat direct mee! MaarConvenant tussenKNVvL en V & WOp donderdag 31 maart 2005publiceerde de ‘Staatscourant’ hetconvenant waarin de Staatssecretarisvan Verkeer & Waterstaat verklaart dathet GPL (vaardigheidsdocument) en demedische verklaring voor zweefvliegersconform ICAO is. Deze verklaring wasnodig om de documenten officiëleerkenning te verschaffen in het buitenland.Het KNVvL Examinerings Instituut(KEI) is tegenwoordig de verantwoordelijkeinstantie voor uitgifte. De tekstvan het convenant staat als PDFbestandintegraal op de landelijkewebsite www.zweefportaal.nl ■ (FS)let op: voor de KNVvL medische keuringkun je alleen terecht bij SMI’s die zijnaangesloten bij de FSMI. Naast deSMI’s zijn er een aantal Aero MedicalExaminers (AME’s) waarmee de KNVvLis overeengekomen dat ze de keuringenook mogen verrichten. Deze vindtje ook op de KEI website. De KNVvLkan geen invloed uitoefenen op deprijzen die SMI’s rekenen voor eenmedische keuring. De FSMI hanteerteen richtprijs van € 60. Maar iedereSMI is vrij daarin zowel naar bovenals naar beneden af te wijken. Voorafprijzen vergelijken van een aantalverschillende SMI’s kan je tot € 30besparen voor exact de zelfde keuring!(Dennis van der Sar, KEI). ■Regelmatig geactualiseerde wedstrijdinfoen -agenda op www.zweefportaal.nlVoor België www.zweefvliegen.be2005Examens & vergaderingen15 oktober: 2e schriftelijke examen instructiebevoegdheid.Uiterlijke inschrijfdatum: 18 september26 november: Mondeling examen instructiebevoegdheid12 november: Conferentie zweefvliegtechniciBeurzen en Evenementen1 mei: Static display zweefvliegtuigen, DDA, Schiphol-Oost17 en 18 juni: KLu Open Dagen, Gilze-Rijen4 juni: Jubileum 50 jaar ZVC Volkel, Volkel8 juli: Receptie 60 jaar GLC Illustrious, Gilze3 september: Open Dag 60 jaar GLC Illustrious, Gilze-RijenWedstrijden, Rally’s, SION, OLC30 april en 1 mei: Gelderse 2-daagse, Terlet (G3)*5 tm 8 mei: Jubileumrally 20 jaar Ver. Hist. Zweefvliegtuigen,Salland7 mei: Vergulde Venturi, Malden7 en 8 mei: Duoglide, Eindhoven15 tm 24 mei: NK 2005, Multi klasse, Issoudun (FR)23 tm 29 mei: Internationale Spatz treffen 2005, Terlet28 en 29 mei: Jac Jansen Memorial, 2-daagse, Woensdrecht (G3)1 tm 12 juni: Sallandse 2-daags, Salland (G3)*4 juni: Zeeuwse kampioenschappen, Axel (uitwijk 5 juni)6 tm 10 juni: Defensie Kampioenschappen, Malden13 tm 23 juni: Voor-WK Multi, Eskilstuna (SE)25 tm 27 juni: Amstelglide, Soesterberg (G3)*27 juni tm 1 juli: SION week en Malden-club-overlandweek,Malden3 tm 17 juli: 13e EK Zweefvliegen 15m/Open, Rayskala (FI)9 en 10 juli: Hans Jonkers Memorial/Ned. Studenten Kamp,De Peel (G3)*9 tm 24 juli: 13e EK Zweefvliegen Club/Standaard/18m,Nitra (CZ)11 tm 22 juli: NK Clubklasse, Terlet11 tm 22 juli: Zomerwedstrijden, Malden16 tm 26 juli: 26e Int. Vintage Glider Club Rendezvous,Oerlinghausen (DE)18 tm 30 juli: 11e WK kunstzweefvliegen, Serpuchov (RU)27 juli tm 6 augustus: 6e Int. Vintage Glider Club Rally,Eggersdorf-Muncheberg (DE)30 juli tm 13 augustus: 3e WK Vrouwen, Klix (DE)6 tm 13 augustus: Nationale Junioren Wedstrijd, Venlo6 tm 13 augustus: Benelux Wedstrijd, Keiheuvel (B)22 tm 26 augustus: Kunstzweefvliegcursus, Terlet27 en 28 augustus: K-6 Meeting, Terlet31 juli tm 20 augustus: 4e WK Junioren,Husbunds Bosworth (GB)1 tm 16 september: Vereniging Historische Zweefvliegtuigen,Najaarskamp, Veendam3 september: Open Dag Kunstzweefvliegen, Terlet(uitwijk 4 sept)22 tm 24 september: NK Kunstzweefvliegen, Deelen11 oktober: Einde seizoen OLC 2004Afgelast: World Air Games20065 tm 17 juni: 29e WK Multi, Eskilstuna (SE)14 tm 29 juli: 4e WK Clubklasse, Vinon sur Verdon (FR)14 tm 29 juli: 5e WK World Class (PW5),Vinon sur Verdon (FR)* G3 = NK kwalificatiewedstrijd.agendathermiek • MEI 20057

01-40_719642 29-04-2005 10:57 Pagina 8zweefvlieghistorieIn Noordwijk aan Zee, in de directe omgeving van waarVan Tijen op 6 april 1930 de eerste zweefvliegstarts maakte,hield de KNVvL Afdeling Zweefvliegen op 16 april haar algemeneledenvergadering. ’s Morgens legde het bestuur nog een kransbij het zweefvliegmonument in de duinen en verzorgden deZuid-Hollandse VC en AC Valkenburg een fly-by. Wim Adriaansensprak voorafgaand aan de vergadering deze jubileumrede uit.Vijfenzeventigvervlogen jarenJubileumrede Wim Adriaansenop ledenvergadering Afdeling Zweefvliegen1Op zondag 6 april 1930 maakt J.E.van Tijen hier in de duinen eenkorte zweefvlucht met een nog nietgeregistreerde Zögling, later als PH-1in het luchtvaartregister opgenomen.Een korte sprong van net geen anderhalveminuut vanaf het duin naar hetstrand. Maar wel een sprong naar detoekomst. Want die gebeurtenis waseen activiteit van de eerste zweefvliegclubin ons land, de Eerste NederlandscheZweef Club (ENZC), die een daglater wordt opgericht. Een kleine,besloten club, met ballotage en zo.Maar wel de eerste werkelijk zweefvliegendeclub.Georganiseerde zweefvliegsportHet initiatief tot de totstandkoming vaneen georganiseerde zweefvliegsportging uit van de KNVvL. In december1929 brengt dr. Lippisch van het Rhön-Rossitten-Gesellschaft, op verzoek vande KNVvL, advies uit over de mogelijkhedenvan de zweefvliegsport in onsland. Een positief advies. In diezelfdemaand wordt de Nederlandsche ZeilvliegsportVereniging opgericht, diezich ‘De Vliegende Hollander’ noemt,maar die nooit actief heeft gevlogen.De Duitse meteoroloog Dr. WalterGeorgii, voorzitter van het Rhön-Rossitten-Gesellschaft,houdt in februari1930 op uitnodiging van de KNVvL inDen Haag een lezing over de meteorologischeaspecten van het zweefvliegen.In maart daarop nemen Vander Maas en Von Baumhauer van deRijksstudiedienst voor de Luchtvaartop verzoek van de KNVvL deel aaneen zweefvliegcongres in Darmstadt.Van der Maas vliegt op de Wasserkuppeen passant met een vluchtvan 9 minuten en 15 seconden zijnC-brevet. Hij is dan ook de aangewezenman voor de eerste start in Noordwijk.Maar op de dag dat dit zal gebeurenis hij ziek. Zijn taak wordt overgenomendoor Van Tijen, een motorvlieger.Hij maakt die dag enkele vluchtenen ook de eerste kraak.Duits voorbeeld doet volgenBij onze oosterburen heeft het motorlozevliegen in 1930 reeds een grotevlucht genomen. Duitsland, het landvan de pionier Otto Lilienthal, die aanhet einde van de negentiende eeuwvanaf een heuvel meer dan 2000Zegels uit de collectie aerofilatelie van Ary Ceelen: oude ennieuwe tijd, met Zögling (1928) en Schleicher kist (1968).Ary publiceert regelmatig in de ‘Thermiek’ over de geschiedenisvan het zweefvliegen. De vlucht van J.E. van Tijen op 6 april1930 staat uitgebreid in Thermiek 2000•1. Daarna verschenenartikelen over de vooroorlogse en eerste na-oorlogse zweefvliegkampen,over enkele markante figuren zoals Wolf Hirth,Wim Oyens, en Jan Hoekstra.1Deze replica van deZögling PH-1 kwamin 1960 gereed envloog in 1961 opTeuge. Hij is inhet bezit vanAviodrome Lelystad.Foto: Kees Hordijkglijvluchten maakt en daarbij in 1896omkwam. Hij baseert zich op de vluchtvan de vogels: ‘Der Vogelflug als Grundlageder Fliegekunst’. Vliegen als eenvogel dus. Zijn bevindingen zijn dooranderen gevolgd en als basis genomenvoor hun activiteiten. Onder hen detwee broers Wright, die na eerdereglijvluchten in 1903 bij Kitty Hawkin de VS de eerste vluchten makenmet een gemotoriseerd vliegtuig.Een grote impuls krijgt het zweefvliegenin Duitsland als na WO I het Verdragvan Versailles de gemotoriseerdeluchtvaart daar verbiedt. Oskar Ursinusdoet in maart 1920 in zijn blad‘Flugsport’ een oproep aan de jeugdom dan maar te gaan zweefvliegen.In 1921 en later jaren zijn er wedstrijdenop de Wasserkuppe, waar de sport echttot leven is gekomen. Waar ook deISTUS is opgericht, de InternationaleStudiencommission für den Segelflug,8 thermiek • MEI 2005

01-40_719642 29-04-2005 10:57 Pagina 9belangstelling, maar juist vanwegehaar succes. ANZV-leden splitsen zichop op in een aantal nieuwe zweefvliegclubsverspreid door ons land. Bijde Thermiekbel op Terlet staat sindskort een steen die herinnert aan hetontstaan van de Arnhemse Club in1932. Dat is ook het geboortejaar vanandere clubs als de Leidsche en deHaagse Zweefvliegclubs (die na WO IIopgingen in de Zuid-Hollandse VC, dievanmorgen samen met Aeroclub Valkenburgeen fly past bij het monumentbij de Duindamse Slag verzorg-Na Jeugdluchtvaart, Ballonvaren enMotorvliegen de vierde afdeling.Voorzitter wordt de algemeen secretarisvan de KNVvL.Wederopbouw na WO IIAan het einde van het eerste decenniumvan de 75 jaren die we thans herdenken,komt er door de oorlog eenabrupt einde aan het zweefvliegenin ons land. Vijf jaren van stilstand.Maar de pioniers zitten niet stil. In dieperiode worden leerboeken geschrevenonder de weidse titel ‘Bibliotheekde voorloper van de huidige OrganisationScientifique et Technique Internationaledu Vol á Voile (OSTIV).De wetenschappelijke kant van onzesport. Niet alleen in Duitsland, maarook in Engeland en Frankrijk wordtgezweefd. Anthony Fokker gaf reedsin de jaren twintig op de Wasserkuppeen Itford Hill acte de presence envloog het enige wereldrecord dat ooitin Nederlandse handen is geweest.Bond van NederlandscheZweefvliegclubsMaar 1930 is het begin van het zweefvliegenin ons land in clubverband.En die start van 1930 is veelbelovend.De Vliegende Hollander heft zich indecember 1930 op en wordt nu deAlgemene Nederlandsche Zweef Vereeniging(ANZV). Want de belangstellingvoor het zweefvliegen blijkt groter tezijn dan het aantal leden dat de watelitaire ENZC wil accepteren. Omdat deleden over het land verspreid wonen,organiseert deze ANZV een zweefvliegkampin Egmond aan Zee. En einde vanhet jaar daarop een kerstkamp op deTerletse Heide bij Arnhem. Naast deENZC komt er in 1931 in het westenvan het land een Zweefclub voorJongeren. Die beschikt dank zij enkelegulle gevers over een eigen zweefvliegtuig,de PH-3 Zögling (kosten 640gulden) en maakt voorts gebruik vande faciliteiten van de ENZC, die nognauwelijks actief is. De drie clubszoeken contact met de KNVvL. Samenorganiseren zij in 1932 het tweedezweefvliegkamp in Egmond aan Zee.In april 1932 valt het besluit om deANZV op te heffen. Niet bij gebrek aan22Leden van de EersteNederlandscheZweef Club metbelangstellendenbij de in september1930 in gebruikgenomen MayerPH-2.de).. En het is het geboortejaar vande Amsterdamsche Club voor Zweefvliegen,de Eindhovense Aeroclub, deGroninger Zweefvliegclub, de ZweefvliegclubRotterdam en de VenloseZweefvliegclub. Op enkele andereplaatsen in ons land zijn er plannenom te gaan vliegen, maar die clubszijn niet van de grond gekomen.Samen vormen deze clubs in mei 1935de Bond van Nederlandsche Zweefvliegclubs(BNZC). Een zelfstandigeorganisatie, die een goede relatieonderhoudt met de KNVvL. In 1939meldt het jaarverslag dat de werkzaamhedenkunnen worden uitgebreiddank zij een vast secretariaat, dat bijde KNVvL kan worden ondergebracht.Er zijn dan 27 leden (zweefvliegclubs)met in totaal 542 zweefvliegers en 79ingeschreven zweefvliegtuigen. Per 1januari 1940 sluit de BNZC zich aan bijde KNVvL als Afdeling Zweefvliegen.voor de Zweefvlieger’. En er wordenplannen gemaakt voor een herstartna de oorlog. Want dat in een bevrijdNederland het zweefvliegen weervan de grond komt, dat staat vast.Het zweefvliegen heeft de wind mee.De overheid ziet zich voor de taakgesteld om in korte tijd de luchtvaartin Nederland weer op te bouwen.Daarvoor zijn mensen nodig, jongemensen die een carrière in de militaireof de civiele luchtvaart ambiëren.En het zweefvliegen wordt gezien alseen goede start daartoe. De plannenvan de zweefvliegclubs – in 1945 bijeenin een kamp in het Noord BrabantseLeende – en die van de overheid liggenin elkaars verlengde. En zo stelt deoverheid een budget beschikbaar voorde bouw van een aantal zweefvliegtuigendoor de NV Fokker, die daarmeezijn eerste order na de oorlog binnenhaalt.Met ons is het uiteindelijk beterthermiek • MEI 20059

01-40_719642 29-04-2005 10:57 Pagina 10gegaan dan met de vliegtuigfabriek,maar dat is een ander verhaal.DBO, Scholierenopleiding,NZC TerletDirect na de oorlog is er een discussiegeweest over de lesmethode: solo ofmet de tweezitter. Men blijft op tweegedachten hinken. Met als gevolgdat er een aantal ESG’s is gebouwd– waarvan er nu nog één vliegt –en een zestal Goevier tweezitters.Maar de praktijk beslist al snel tengunste van de tweezitteropleiding.Mijn eigen club, de West-BrabantseAC, herstelt een beschadigde ESG,maar verkoopt het toestel na enkelestarts omdat men – zo lees ik in denotulen die bewaard zijn gebleven –de leerlingen daarna toch op een tweezittermoet overlessen. En zo is het bijde meeste clubs gegaan. In 1952 komter een overeenkomst tussen de overheid,de ministeries van Verkeer enWaterstaat en Defensie, en de KNVvL.Als uitvloeisel daarvan komt er eennationaal zweefvliegcentrum op deTerletse Heide bij Arnhem (NZC Terlet).En er komt een gesubsidieerde opleidingvan jongelui, scholieren (JLO).Voor de meeste clubs betekent dat inde naoorlogse periode van opbouw eenvast inkomen. Voor een aantal clubsbood dat zelfs de mogelijkheid vanoverleven. Het zweefvliegen evalueertvan een elitaire sport in een sport dievoor iedereen bereikbaar is die er zijntijd en zijn energie in wil steken. En datis de basis van ons zweefvliegen, ookvandaag nog. Een sport die voor iedereentoegankelijk is, maar die wel vraagtdat je de handen uit de mouwen steekt.Een sport waarin een groot aantalmensen actief is op allerlei terrein,van bestuur tot de techniek en vlieginstructie.Waarin je niet wordt betaaldvoor je activiteiten en waar we zo dekosten laag kunnen houden. En daarmeede drempel voor nieuwkomers.Grote KNVvL-vlootvan 102 kistenDank zij de overheidsgelden is deKNVvL in staat zweefvliegtuigen aante schaffen voor het NZC Terlet envoor verhuur aan de zweefvliegclubs.Die zweefvliegtuigen worden aan declubs verhuurd met een jaarcontract,dat telkenjare kan worden verlengd,maar ook kan worden opgezegd.Het afdelingsbestuur maakt elk jaareen indeling, waarbij het er scherpop let of de club wel aan zijn verplichtingenvoldoet tot het opleiden vanscholieren. Toen ik in 1961 secretariswerd van de Afdeling Zweefvliegen,beheerde ik – administratief weliswaar– een vloot van 102 vliegtuigen.Dat was de grootste vloot in Nederland,groter dan het aantal vliegtuigen vande KLM of van de Koninklijke Lucht-4macht. En toch sprak men over kleineluchtvaart… In de jaren zestig neemtde behoefte van clubs aan zweefvliegtuigensterk toe. Dat is mede eengevolg van de gestegen welvaart nade wederopbouw in ons land. Omdatde KNVvL daarin niet meer kan voorzien,besluit ze tot het geven vanrenteloze leningen aan clubs voorde helft van de aanschafwaarde vanvliegtuigen. Dat is ook als een nieuwegeneratie zweefvliegtuigen zijn intrededoet, zoals de Ka-7 en de Ka-8. Toestellendie jarenlang de ruggengraatvormen van de zweefvliegvloot vancentrum en clubs. De clubs wordenverplicht voor onderhoud en reparatiegebruik te maken van de diensten vande centrale werkplaats op Terlet. Kortom,de macht van de KNVvL is groot.In oktober 1961 verschijnt het rapport‘De Doelmatigheid van onze Zweefvliegerij’,opgesteld door Harrie Winkelmanen Peter van der Burg, dat richtinggevendis geweest voor de verdereontwikkeling in onze sport. De clubs3worden zelfstandiger en de positie vande KNVvL wordt minder. Begin vande jaren zeventig besluit de KNVvL totverkoop van de eigen zweefvliegtuigenaan de clubs. Daarvan is op groteschaal gebruik gemaakt.Positie en rol KNVvL veranderenWanneer ik hier zeg KNVvL, dan bedoelik de Afdeling, maar ook de overkoepelendeorganisatie. De toenmaligeafdelingssecretaris maakt deel uit vaneen team dat zich ook bezighoudt metandere activiteiten. Het Hoofdbestuuris een ontmoetingsplaats voor veleprominenten in de Nederlandse luchtvaart.De contactlijnen met Defensie,Verkeer en Waterstaat maar ook deindustrie zijn kort. En daarvan hebbenwij zeker voordeel gehad. De KNVvLals landelijk overkoepelende organisatiericht zich in die periode op degehele luchtvaart, waarvan de luchtsportenonderdeel zijn. Langzamerhandheeft de KNVvL die positie verloren.De KNVvL evolueert tot een organisatie3De Zögling PH-1start vanaf deduinen.4Op transportlangs de bloembollenveldeninNoordwijk.5Zwevend langsde branding.10 thermiek • MEI 2005

01-40_719642 29-04-2005 10:58 Pagina 115die zich vrijwel uitsluitend met desport in de luchtvaart bezighoudt.Er komen meer luchtsporten onder deKNVvL koepel, die hun eigen beleidwensen te bepalen. Ook in de zweefvliegerijis dat het geval, hoewel ingoed overleg met de moederorganisatie.Want de overeenkomsten metDefensie en ook de subsidies vanVerkeer en Waterstaat voor de clubsen het zweefvliegcentrum lopen via deKNVvL. En die subsidies blijven ookvoor een belangrijk deel op het JozefIsraëlsplein in Den Haag, om het algemeensecretariaat in stand te houden.Daarvan profiteren ook de andereafdelingen. Jammer dat een enkeleafdeling dat niet meer onderkende inde recente discussie rond de positievan het NZC Terlet. Bij die gelegenheidis mij ook gebleken dat bij besluitvormingkennis van de geschiedeniseen belangrijke zaak is. En dat je deuitleg of interpretatie van overeenkomstenmoet zoeken in afsprakendie toen zijn gemaakt.Turbulente toekomstVijfenzeventig jaren zweefvliegen ingeorganiseerd verband. Waar staan wenu? Er is een roep tot verzelfstandigingvan de Afdeling of van de afdelingenbinnen de KNVvL. Dat is geen doel opzich, maar een middel tot het voerenvan beleid. Ik beperk me tot zweefvliegen.De clubs hebben rechtspersoonlijkheid.De taken van de Afdeling zijncluboverstijgend. Het Afdelingsbestuur(ABZ) is verantwoordelijk, maar bezitgeen andere bevoegdheden dan diezijn overgedragen door het KNVvLHoofdbestuur. En op papieris niets geregeld. Wanneerwordt gesproken over eennieuwe structuur van deKNVvL, dan verdient dit puntserieuze aandacht, op deene wijze of op de andere.Ik memoreerde reeds dater voor de oorlog de zelfstandigeBond van NederlandscheZweefvliegclubswas, die op een voor partijenconstructieve wijze metde KNVvL samenwerkte.Het al of niet hebben vanrechtspersoonlijkheid vanafdelingen mag naar mijnmening geen axioma zijn. Met hetwegvallen van de overheidssubsidiesziet onze nationale vereniging zichvoor ernstige problemen geplaatst.Er is een intern herstructureringsprogramma,dat lang niet meer zointern is als men wellicht zou wensen.Het is duidelijk, de KNVvL zit in deturbulentie. Hierover het volgende:meteorologieboeken spreken overturbulentie. Wij zweefvliegers noemendat thermiek. Opstijgende lucht, onzeenergiebron. Wij zijn al 75 jaar gewendaan turbulentie! Wat ik wil bepleiten iseen groter inbreng van de afdelingenbij de onderhanden zijnde reorganisatievan de KNVvL. De afdelingZweefvliegen opereert – zie er debegroting 2005 op na, die later indeze vergadering aan de orde komt –nagenoeg zonder subsidie (slechts2,7% van de begrote baten), met eengoedlopend secretariaat, een eigenperiodiek en daarmee een goedecommunicatie met de achterban.In totaal 3761 zweefvliegers.Ons Nationale Zweefvliegcentrum heeftdank zij een goed financieel beleid deommekeer van gesubsidieerde organisatienaar een bedrijf zonder subsidiegemaakt. Dat is een voorbeeld vanhoe het kan en moet. Maar dan moetmen wel de direct betrokkenen erbijbetrekken. De hand van een adviseurop afstand is nu nog te duidelijkherkenbaar in het voorliggendereorganisatierapport voor het algemenesecretariaat. Die op zich waardevolleexterne deskundigheid dient te wordenaangevuld met een groter betrokkenheidvan de sportbeoefenaren zelf.Het is tenslotte in hun belang.Vandaag staan we even stil bij de startvan het zweefvliegen als nationalesport. Bij de prestaties van onzepioniers. Van der Maas, later hoogleraaren rector magnificus van de THDelft, die de eerste vlucht zou maken.Van Tijen, die dat deed omdat Van derMaas op de dag zelf ziek was. VonHemert, de voorzitter van de ENZC,Louis de Lange als initiator van deANZV en zijn hele leven lang actief bijde sport betrokken. En vele anderen,zowel binnen de ENZC, de Zweefclubvoor Jongeren en de ANZV als de clubsdie in 1932 daaruit zijn ontstaan.Die de basis hebben gelegd voor eenboeiende sport, waarin we internationaalin de top meedraaien. Voor eensportbeoefening die voor veel jongerende opstap is geworden naar eenboeiende carrière in de luchtvaart.Vliegen als een vogel. Een droomdie werkelijkheid is geworden. ■Wim Adriaansen was in 1961-1968secretaris van de KNVvL AfdelingZweefvliegen, in 1964 mede-oprichtervan het blad ‘Thermiek’, in 1979lid en later voorzitter van de Cie.Instructie & Veiligheid, in 1982-1987en in 1993-1999 voorzitter van deAfdeling Zweefvliegen, in 1998 oprichteren nu nog steeds bestuurslid vande Vereniging Historische Zweefvliegtuigen,in 2000-2003 penningmeesterin het KNVvL Hoofdbestuur.thermiek • MEI 200511

01-40_719642 29-04-2005 10:58 Pagina 12zweefvlieghistorietjalling scholten & frits snijderSlecht weer ontsierde de dag waarop 75 jaar zweefvliegenin Nederland werd herdacht. Noch het afdelingsbestuur,noch de beide vliegclubs op Valkenburg lieten zich hierdoorweerhouden. Bij het monumentje aan de Duindamse Slag inNoordwijk verzorgden ze een kranslegging en een fly-by.Kranslegging en fly-by in NoordwijkHerdenking 75 jaar zweefvliegenBijna 11:00 uur, zaterdagochtend16 april 2005. Bij het zweefvliegmonumentjeaan de Duindamse Slagin Noordwijkse zijn een paar vlaggenmastengeplaatst. Daaraan wapperen deNederlandse driekleur en vlaggen vande KNVvL. Hier in de onmiddellijkenabijheid maakte J.E. van Tijen op6 april 1930 met de Pander Zöging PH-1de eerste zweefvliegvlucht. Toen washet mooi weer. Nu is het grauw engrijs, met vlagen regen. Aanwezig zijnbestuur en medewerkers van de AfdelingZweefvliegen (later op de dag is ernog de algemene ledenvergadering),bestuursleden van de VerenigingHistorische Zweefvliegtuigen en eenaantal overige belangstellenden.Afdelingsvoorzitter Charles de Leeuwlegt een bloemstuk als dank aan onzepioniers. Zonder hun inspanning zoude zweefvliegsport in Nederland nietvan de grond zijn gekomen. Geronkklinkt vanuit het zuiden. Stip om elfuur vliegt een formatie over van eensleepkist met zweefvliegtuig, aanweerszijden geflankeerd door een TMG.Zwaaien! De formatie keert en vliegtnogmaals over, om daarna de thuisbasisValkenburg weer op te zoeken.Het gezelschap op de grond wandeltnaar de vergaderlocatie verderop inNoordwijk. Daar zal Wim Adriaansen,organisator van de jubileumsactiviteitenop deze dag, nog een rede afsteken(zie pag. 8 van deze ‘Thermiek’).Toch gelukt!Tjalling Scholten van de Zuid-HollandseVliegclub was ’s morgens al vroeg opValkenburg. Meteoberichten bekijken.Het ziet er naar uit dat het weer later22in de ochtend wat verbetert. Dusroept hij de vliegers bij elkaar, die deformatie zullen vliegen. Een sleepcombinatievan Piper Cup (PH-ZVC,vlieger Hans Knijff) en ASK-21 (PH-759,vlieger Robert Nasveld, met achterinPeter van Horssen) van de ZHVC, deScheibe SF25C (PH-853, vlieger AdLeblans en Tjalling Scholten als passagier)van de ZHVC en de RF5 (PH-626,vlieger Henk Slierings, met passagier)van de Aeroclub Valkenburg. ‘Thermiek’fotograaf Henk Tito vliegt buiten deformatie mee in de Grob 109b (PH-1106)van de ACV. Rond 10:30 uur de vliegtuigenalvast klaar zetten en de Piper11Herdenkingslocatiebij Duindamse Slag.2Formatie vansleepcombinatiemet twee TMG’s.3Robert Nasveldvloog de ‘echte’zweefkist in deformatie.Foto’s: Henk Tito,Frits Snijder,Ben Hiemstra.Cup invliegen. De eerste spettersvallen. Maar omdat verbetering verwachtwordt toch maar starten.Mission accomplishedTegen 10:50 rolt de Piper met ASK-21als eerste over de baan. Daarna is hetde beurt aan de motorkisten. Eenmaalin de lucht moeten we zoeken naar desleepcombinatie. Het wolkendek zitlager dan verwacht en het begint watmeer te regenen. Gelukkig vinden we,na wat informatie te hebben uitgewisseld,de sleep boven Katwijk terug.We vliegen een holdingspatroon bovenstrand en zee en kunnen dan netjesaansluiten. Vliegen in formatie is tochwat anders dan je normale vrijevluchten. Het vereist flink wat extraaandacht. Maar het is een mooi gezichtals we samen met de andere TMG metde sleep opvliegen. We draaien nogeen oefenrondje boven zee en gaandan richting Langeveld. De exactelocatie van het monumentje aande Duindamse Slag weten we niet,maar wel dat het richting noorden is.Wandelend op de grond vind je hetwaarschijnlijk makkelijk, maar vanuiteen vliegtuig… Gelukkig heeft WimAdriaansen een paar vlaggenmastengeplaatst en zowaar, daar staan ooknog wat mensen met paraplu’s!412 thermiek • MEI 2005

01-40_719642 29-04-2005 10:58 Pagina 1334 564Bij Duindamse Slagop 6 april 1930.Met vliegkap J.E.van Tijen.5Bij Duindamse Slagop 16 april 2005,met bestuursledenAfd. Zweefvliegenen Ver. HistorischeZweefvliegtuigenen groepje overigebelangstellenden.6In formatie vliegen we over ze heen,maken een ruime bocht en komennogmaals over de locatie, waarna weterugkeren naar Valkenburg. Na delanding gauw de vliegtuigen naarbinnen brengen, want het begint nuecht te regenen. Al met al toch nogeen gedenkwaardige vlucht. Zeker alswe later horen dat op de grondniemand had gedacht dat we nogover zouden komen Uiteraard washet een dag later stralende weer.Zoals 75 jaar geleden. Maar ja, datheb je (gelukkig) niet in de hand. ■thermiek • MEI 2005Tekst op lintbij bloemstuk.13

01-40_719642 29-04-2005 10:58 Pagina 14wedstrijdenboekenSelecties en wedstrijdteams 2005Kernploeg 20051 Ronald Termaat, 2 Steven Raimond,3 Rien Bastiaanse, 4 Onno Blankenzee,5 Henry Romeijn, 6 Peter Batenburg,7 Max van Bree, 8 Hadriaan vanNes, 9 Bas Seijffert, 10 Jeroen Verkuyl,11 David Muller, 12 Mark Leeuwenburgh.Junioren selectie 20051 Robbie Seton, 2 Jelmer Wassenaar, 3Rens van Broekhuijzen, 4 Bart Berendsen,5 Tjalling thoe Schwartzenbergvon Hohenlansberg, 6 Niek van Dillen,7 Albert te Boekhorst, 8 Leeuwe Runhaar.Dames selectie 20051 Stephanie ClaessensTeam Voor-WK Eskilstuna(Zweden), 13 tm 23 juni• Hadriaan van Nes (18m)• David Muller (Std)• Jeroen Verkuijl (18m)Website: www.wgc2006.seTeam EK Rayskala (Finland),3 tm 17 juli• Steven Raimond (15m)• Hein Romeijn (15m)• Peter Batenburg (Open)• Jeroen Kroon (TC)Website: www.egc2005.fiTeam EK Nitra (Slowakije),9 tm 24 juli• Max van Bree (18m)*• Onno Blankenzee (18m)• Rien Bastiaanse (Std)• Bas Seijffert (Std)• Jeroen verkuijl (C)• Mark Leeuwenburg (C)• Fransesco Bruinsma (TC)Website: www.nitra2005.skDames WK, Klix (Duitsland),30 juli tm 13 augustus• Stephanie Claessens (15m)Website: www.wwgc2005.de/Team WK Junioren,Husbands Bosworth (UK),31 juli tm 20 augustus• Robbie Seton (Std)• Jelmer Wassenaar (Std)• Tjalling thoe Schwartzenberg (Std)• Rens van Broekhuijsen (C)• Bart Berendsen (C)• Leeuwe Runhaar (C)• Rietje de Luy (TC)Website: www.worldgliding2005.comTeamwebsites aanklikbaar viawww.zweefportaal.nl* Ronald Termaat ziet om privéredenen af vandeelname. Max van Bree vervangt hem. ReserveMark Leeuwenburg aan team toegevoegd.Foto:Jeroen KroonwedstrijdenGeboorte NederlandseZweefvliegerijD‘ e ‘geboorte’ van de NederlandseZweefvliegerij’, documentatiebundelvan Willem Janssen Groesbeek(VHZ) over het eerste decennium vande Nederlandse zweefvliegerij, methistorische notities van pionier Louisde Lange, het advies aan de KNVvLvan de Duitse zweefvliegdeskundigeAlexander Lippisch, notulen van deoprichtingsvergadering van de EersteNederlandsche ZC, de toenmalige persmet artikelen over o.a. de PanderZögling PH-1 en de oprichting vande eerste locale clubs, de eerste‘Breukstukje’-afleveringen, het eerste‘Handboek voor Technici’ (artikelenover zelfbouw door Ir. Wim Oyens)en het reglement van de Vakafdeelingvoor het Zweefvliegen van de KNVvL.De hoofdlijn weet je vaak al wel.Het zijn juist de kleine dingen in dezebundel die het ’m doen!Bestellen door overschrijving van€ 15 (= incl. € 3 verzendkosten)op bankrekening 550421181 t.n.v.W.T. Janssen Groesbeek in Hilversumo.v.v. ‘Geboorte Zweefvliegerij’ enjuiste verzendadres. Voor dezelfdeprijs kun je ook nog steeds JanssenGroesbeek’s eerder bundel bestellen(lees ‘Thermiek’ 2005•1 pag. 5) o.v.v.‘Voorgeschiedenis en ontwikkeling’.30e Zomerwedstrijden11 tm 22 juli 2005, MaldenZomerwedstrijden in 3 klassen bij minimaal6 deelnemers per klasse. Anders samenvoeging.Maximaal 42. Ervaringseisen: deelnameaan Junioren wedstrijden of D-brevet, minimaal6 overlands, ook recent. Locatie: Maldensvlak,Nijmeegse AC. In zelfde periode vallen dezomerfeesten (Nijmegen 2000 jaar stad) en deNijmeegse vierdaagse. Kom je met achterban,dan hoeft die zich niet te vervelen! Kamperendirect naast de baan. Info en inschrijving tot1 juli bij: Joop Woudenberg, Hillekensacker22-11, 6546 LE Nijmegen, T (024) 3787103,E joopzweeft@zonnet.nl14 thermiek • MEI 2005

01-40_719642 29-04-2005 10:58 Pagina 15clubvincent steinmetz, dsaMaandag 28 maart verongeluktede DG-500 van deDelftsche Studenten Aeroclub.Het vliegtuig belandde inbosachtig terrein, aan deoverzijde van de A50 bijTerlet. Hulpdiensten warensnel ter plekke. Beide vliegerswerden voor observatie enbehandeling naar het ziekenhuisovergebracht. Eén bleekongedeerd. De ander had eengebroken been.DG-500 Delftsche StudentenAeroclub verongeluktAl snel werd op de strip duidelijkdat er iets mis was. De lierist melddedat hij de DG achter de bomen hadzien verdwijnen. Er was geen radiocontact.Maar op een telefoontje pergsm gaf één van de twee inzittendenzowaar gehoor. Ze zaten nog in dekist, die gekraakt ondersteboven lag.Waar wist hij niet. Meteen namen weactie. Twee mensen gingen zoeken.Anderen waarschuwden hulpdienstenen autoriteiten. Het bleek erg moeilijkeen gecrasht vliegtuig tussen de bomente vinden. Hulpdiensten arriveerdenbinnen 10 minuten op Terlet, waarvooreen groot compliment! Ze werden snelnaar de crash site gedirigeerd, dieondertussen bekend was. In enkeleogenblikken zijn brandweer en medischediensten in volle actie. Het bestewat je zelf kunt doen, is afstand houdenen ze wanneer nodig helpen metspecifieke zaken. Het kostte bijna driekwartier om de beide jongens uit hunbenarde positie te bevrijden. Gelukkigwaren ze bij kennis. De luchtvaartpolitiestartte haar onderzoek directnadat de inzittenden naar het ziekenhuiswaren overgebracht. Het vliegtuigwas zo ver stuk dat het meteen werdvrijgegeven. Het wrak en de brokstukken,die over een groot gebeidverspreid lagen, voerden we met hulpvan de SZT af naar Service CenterTerlet.Clubleden erbij betrekkenDe woensdag erop organiseerden wein de SCT werkplaats een bijeenkomst.Een van de vliegers was aanwezig.Hij deed voor een groot deel van declub zijn verhaal. We bespraken dehele gebeurtenis. De vrijdag eroporganiseerden we een vliegdag vooralleen de clubmensen van die maandag.Hierbij waren de beide vliegersvan het ongeval en de ouders van eenvan de jongens aanwezig. Sommigen,die maandag wel op het veld waren,maar niet ook op de crash site, haddenhet er toch even moeilijk mee.Na een paar startjes kon iedereengelukkig weer lachen. Lessons learnedzullen er zeker nog volgen uit ditongeval. Maar dat is direct er na nogvan ondergeschikt belang. Belangrijkeris dan dat clubleden de gebeurteniskunnen verwerken en plezier houdenFoto:Jan Wamelinkin het vliegen. Eerder hebben we aleens vastgesteld, dat je je – voor watbetreft het zo snel mogelijk weervliegen – niet alleen op de directbetrokken vliegers moet richten.Zoiets heeft impact op iedereen in declub, dus moet je ze er ook allemaalbij betrekken.Terughoudend met informatieOm speculatieve berichten in de mediate voorkomen, gaven we als DSA zomin mogelijk informatie over hetongeval vrij. Op een enkel vervelendkrantenartikel/interview na – dooriemand van buiten de DSA gegeven –kreeg het ongeval bijna geen mediaaandacht.Dit korte verslag is voorcollega zweefvliegers in het land,omdat je er samen op de strip natuurlijktoch over praat. Bewust gaan weniet op oorzaken in. De Luchtvaartpolitieverklaarde onlangs geen strafbarefeiten te hebben vastgesteld.De Onderzoeksraad voor Veiligheidrapporteert t.z.t. haar bevindingenover mogelijke oorzaken van hetongeval, die je zoals gebruikelijk ookin de ‘Thermiek’ (rubriek ‘Breukstukje’/Red) kunt lezen. ■Zorg bij gewonden allereerst voor snelle hulpverlening.Bel 112. Neem altijd je mobieltje mee.En met een exacte plaatsbepaling arriveertde hulp nòg sneller. (FS)thermiek • MEI 200515

01-40_719642 29-04-2005 10:58 Pagina 16productnieuwsfrits snijderVeel praten, maar vooral heel veel kijken.En huiswaarts keren met pakken papier, eenhoofd berstensvol indrukken en enkele gigabytesaan foto’s. Dát is een luchtvaartbeurs.Hier een selectie van Frits Snijder en JeroenKroon.AERO Friedrichshafen 2005Nieuws van de grootste General Aviation beurs in EuropaTrek er liefst alle beursdagen vooruit, reserveer je hotel ruim vantevoren en zorg voor schoenen waaropje het uren volhoudt. De AEROFriedrichshafen is uitgegroeid tot eenmegabeurs voor de General Aviationliefhebber. Maar liefst 45.000 bezoekerslaatst, van 21 tot 24 april. Negengrote hallen, waarvan twee vol metzweefvliegtuigen en accessoires.En een met een droomexpositie vanhistorische zweefvliegtuigen voor hetgrote publiek. Verder motorvliegen,business aviation, ultra light, zeil-,scherm- en modelvliegen. Presentals altijd, de Deutsche Aero Club, hetBaden-Württembergische Luftfahrtverband– de KNVvL van het Bundeslandwaarin Friedrichshafen ligt – ende FAI. Buiten static display en luchtshow.Het beursterrein ligt direct aanhet vliegveld van Friedrichshafen.Aanpalend de voor bezoekers geopendehal van Zeppelin NT. Over twee jaarheb je weer een kans om dit mee temaken. ■11Kakelvers ingevlogen en op de beurs, Schempp-Hirth’s DuoDiscus X. Met flaps die je in combinatie met de remkleppen activeert(en die andersom de remkleppen dichtdrukken wanneer zeonbedoeld uit staan, bijvoorbeeld tijdens de start). Dit maakt eensteilere en langzamer gevlogen landing mogelijk. Nieuwe wingletsverbeteren de prestaties over het volle snelheidsbereik. Een hogerwiel en verder geopende wielluiken reduceren de kans op schadebij een buitenlanding. Allemaal dingen die Duo-vliegers blij maken.Nog perfecter dan hij al was. Info: www.schempp-hirth.com1112 2Niks mis met de LS-8s-t, behalvehet hydraulische bedieningssysteem vande turbo. Aldus DG, die het verving methet het in eigen huis ontwikkelde elektrischesysteem. OLC initiator Reiner Rosekreeg met een kleine plechtigheid op debeurs zijn compleet bij DG gebouwdeLS8s-t overgedragen. Info: www.dg-flugzeugbau.de(waar ook een vergelijkendpilot report met DG’s eigen 808B).Foto’s: Frits Snijder en JeroenKroon. Kijk voor meer foto’sop www.themiekfotowedstrijd.nl16 thermiek • MEI 2005

01-40_719642 29-04-2005 10:58 Pagina 1744Schleicher toonde het ASW-21 Mi prototype.Dé trekpleister in de zweefvlieghal. Het meestbeproefde lesvliegtuig met de beproefde Diamond(ex Mid-West) wankelmotor uit de ASH 25 Mi. Niemanddie durft te beweren dat hij er niet degelijk en mooiuitziet. Maar wie zal hem kopen? Met € 162.000 is hijook nog eens € 45.000 duurder dan een gewone 21.33Lange-flugzeugbau heeft 35 ordersbinnen voor de Antares ‘Elektrosegler’,waarvan één uit Nederland. Lange speelthiermee nog niet quite, maar hij verwachtwel dat de verkoop nu het momentumheeft voor uiteindelijk ook commercieelsucces. Vaste attractie op de beursvloer:uitklappen en draaien van de motor.Mag, want geen Umweltschmutz! Info:www.lange-flugzeugbau.com/6Plakfolies in soorten en maten enin allerlei kleuren. Onderzoek wijst uit datmetal foil het beste opvalt bij helder weer,als de kist draait in de zon.655De motor van de ASW-21 Mi kun je vanuit beidezitposities bedienen. Accu’s naast de voorste zitplaatsen staartvlakken waarin koolstof zit verwerkt,compenseren het door de motor naar achteren verlegdezwaartepunt. Terwijl de romp is versterkt, bleven devleugels vrijwel ongewijzigd. Maar ‘kunstflugtauchlig’is de Mi niet meer. Een groter ASH-25 wiel verlaagt derolweerstand en optioneel is een stuurbaar voorwiel.Vervolg op pagina 20thermiek • MEI 200517

01-40_719642 29-04-2005 10:58 Pagina 18luchtruim & radiofrancois van haaff, voorzitter clr, bestuurslid eguMoeten we straks op 8.33 kHz vliegen, krijgen we radioverkeerop FL95, lopen we warm voor FLARM en volgen we de Road Mapto Transpondatory Peace. ACAS! TCAS! Hoe, wat, waar? Zonderde heldere uitleg van Francois van Haaff van onze CommissieLuchtruim & Radio (CLR) zou je nog niet eens op een keukentrapjedurven te staan, zo ingewikkeld maken ze het daarboven.Gaat het wel goed met ons luchtruim?Stand van zaken in Nederland en EuropaAllereerst is er het luchtruim zelf.Het commerciële verkeer neemtnog steeds per vijftien jaar met eenfactor twee toe. Duidelijk is dat voorhet afhandelen van al dat verkeerruimte nodig is. Dat laat zich voelenin het westen van het land, bijv. doorde uitbreiding van de Schiphol TMA.De Amsterdamsche CvZ en de GooiseZC weten daar alles van. In het oostengeldt nu een Caution Area (goed uitkijken)rond Airport Weeze, vroegerNiederrhein genaamd, daarvoor Laarbruch.Hierover wordt een AIC uitgebracht.Aan een Transponder MandatoryZone (toegang alleen met transponderof klaring) voor Eindhoven, waar enkele‘near misses’ voorgekomen zijn, wordtnu gewerkt. Deze TMZ moet nog dit jaarvan kracht worden. Over deze zaken isoverleg in goede sfeer tussen InspectieVerkeer & Waterstaat (IVW), KoninklijkeLuchtmacht (KLu), KNVvL en LuchtverkeersleidingNederland (LVNL).Flight Level 95Op Europees niveau speelt overigenseen plan voor een groepering van hetTe hoge rekening voor radiofrequentieHet Agentschap Telecom zond eenaantal zweefvliegclubs onlangsrekeningen van € 260 per zweefvliegtuigvan voor het gebruik van frequentieruimte.In feite de vergunning omeen VHF radio aan boord te hebben.Het bedrag van € 260 is echter veel tehoog, aangezien dit het tarief is vooreen vergunning voor de subcategorieverkeer, naast de ICAO classificeringvan het luchtruim. Het idee is ombekend verkeer (K, voor known traffic)in klasse C en D te laten vliegen, enonbekend verkeer (U, voor unknowntraffic) in klasse E en G. Dit alleshoofdzakelijk beneden Flight Level 95,maar FL 95 is voor veilig zweefvliegenin de Alpen bijvoorbeeld veel te laag.De komende tijd (begin 2005) zalhierover veel geschreven en in Brusselveel gepraat worden. Actie voor deEuropean Gliding Union (EGU), waarbijonze Afdeling Zweefvliegen aangeslotenis. In de Airspace Group van de EuropeanGliding Union (EGU) is de CLRvertegenwoordigd.TransponderDan zijn er de al veel besprokentransponders. Die kunnen heel nuttigzijn – denk aan de TMZ van Eindhoven.Maar ook kan een transponder dienenals een soort elektronisch flitslicht.Airborne Collision Avoidance Systemen(ACAS), tegenwoordig als TCAS aanwezigin bijna alle commerciële vliegtuigen,kunnen transponders detecteren.‘Grote luchtvaart’. Voor de subcategorie‘Recreatieve luchtvaart’ geldt het tariefvan € 52. De Commissie Luchtvaart &Radio (CLR) adviseert daarom de clubsom – op tijd! – bezwaar te maken tegende indeling in de subcategorie ‘Groteluchtvaart’. Ook de KNVvL onderneemtover deze kwestie actie richting hetAgentschap Telecom. ■ (FS)Zal straks vakervoorkomen:transponder in je ip.Foto: Frits SnijderZo kunnen ze andere vliegtuigen vermijden,als een commerciële vlucht(IFR) eens onaangenaam dicht bij eenVFR vlucht (wij) zou komen. Dat isniet ondenkbaar in klasse E luchtruim,waar we in Nederland (gelukkig) nogalveel van hebben. Problemen met transponderszijn vooral het hoge stroomverbruiken de prijs. Er is er nog maaréén op de markt, de Filser TRT 600.Eind april zou er een Becker type bijmoeten komen. Dat kan allemaalbeter en daar wordt ook aan gewerkt.De transponders behoeven veel aandacht.In de CLR werken wij nu aan eenRoad Map, waarin wij een pad aangevendat kan leiden tot een gefaseerde,goed begeleide introductie vantransponders in de Nederlandsezweefvliegerij, nadat nut en noodzaakaangetoond zijn. Dit in het verlengdevan de stelling van de CLR dat alleendáár en alleen dán door ons transpondersgevoerd hoeven te worden, waardat voor de veiligheid aantoonbaarnodig is. Onnodig te zeggen dat ditallemaal voor onze collega's in de restvan Europa ook van groot belang is.Werk voor CLR, AfdelingsbestuurZweefvliegen (ABZ), HoofdbestuurKNVvL en EGU.R/T LicenseDe CLR beveelt aan dat in elk gevaliedereen die overland vliegt een R/Tlicence heeft. Als wij volwassen luchtruimgebruikerswillen zijn, temidden18 thermiek • MEI 2005

01-40_719642 29-04-2005 10:58 Pagina 19Meer weten over wat er op luchtruimgebiedspeelt? Kijk op voorde CLR op www.luchtruim.info envoor de EGU op www.egu-info.orgvan ander verkeer, dan moet eenzweefvlieger ook goed zijn radio kunnengebruiken. Daarom wordt nu inde CLR een plan opgesteld voor opleidingen examinering, dat aangebodengaat worden aan het Afdelingsbestuur,waarna overleg volgt met de CommissieInstructie en Veiligheid (CIV). Diegaat immers over onze brevettering.25 en 8.33 kHzOok op radio-gebied speelt het eenen ander. Omdat er voor het afhandelenvan al het verkeer véél te weinigkanalen zijn is het 8,33 kHz systeemingevoerd. Dat komt er op neer dattussen elk huidig (25 kHz) kanaaltwee nieuwe kanalen komen. Dat iseen prima idee. Maar operationeel ishet invoegen van nieuwe diensten,waarbij andere diensten soms moetenverhuizen, een enorme opgave. Technischzijn de nieuwe 8,33 kHz radiosets hoogstandjes, en dus duur.Gelukkig is de ‘lower airspace’ waarwij in vliegen nog niet aan de beurt,maar dat kan na 2008 wel komen.Hier moeten wij (lees vooral de EGU)goed de ontwikkelingen bewaken.Ook dat houdt veel contacten bijEurocontrol in Brussel in. Ons deviesis om alle diensten die VFR verkeerafhandelen ‘in 25 kHz’ te laten blijvenen om minstens de gelegenheid tekrijgen om onze 25 kHz sets af teschrijven (denk aan een periode van15 jaar). We doen ons best!See-and-AvoidIedereen weet dat wij VFR – ‘op zicht’– vliegen. Daarom is uitkijken voor onsvan het hoogste belang. Het principevan het VFR vliegen werkt al velejaren opvallend goed. Maar toch zijner af en toe stemmen, vooral in deverkeersleidingswereld, die het VFRverkeer liever zouden willen opruimen.Als je dan met getallen komt van hetaantal kisten, het aantal uren en vooralvan het aantal kilometers dat wijmaken, schrikt men. Op grond vandeze getallen zouden wij recht moetenhebben op erg veel luchtruim, maarhelaas zijn wij nauwelijks van commercieelbelang. De low cost carriers gaanal gauw voor. Gelukkig is binnen onzeKLu een wetenschappelijk onderzoekgedaan naar de effectiviteit van hetVFR vliegen. De uitkomst was gelukkigpositief, maar we moeten wel eeneffectievere manier van kijken leren.(Red: het desbetreffende KLu rapportkun je downloaden op www.vliegalseenvogel.nl)De CLR heeft een aanbevelinggedaan aan de CIV om het‘nieuwe kijken’ te bestuderen.FLARMFLARM (FLight alARM) is een relatiefgoedkoop en energie-economischsysteem van Zwitserse origine, datwaarschuwt als er andere kisten inde buurt zijn die ook met FLARM zijnuitgerust. FLARM kan ook geprogrammeerdworden om te waarschuwenvoor obstakels. Daaraan is in de Alpengrote behoefte. Kosten ongeveer 500euro, stroomverbruik 80 mA bij 12V.Geen vergunning nodig in Duitsland,Oostenrijk en Zwitserland. Allemaalprima, maar FLARM is niet compatibelmet ACAS, het waarschuwingssysteemvoor de ‘grote luchtvaart’ dat mettransponders werkt. Kortom: FLARMkan de transponders niet vervangen,maar FLARM kan vooral in de Alpenvan groot nut zijn. Op www.flarm.comstaat informatie.GalileoDan is er Galileo, het nieuwe, peperdureEuropese satellietsysteem á laGPS. Galileo wordt nauwkeuriger danGPS en het zou door ons gratisgebruikt mogen worden. Prachtig, maardit behoeft wel operationele en technischebewaking. Denk b.v. aan onzeflight data recorders, die te zijner tijdook Galileo aan moeten kunnen. ■In 1997 ontvingen alle leden van de KNVvL Afdeling Zweefvliegenhet boek Veilig Zweefvliegen. Nu zijn er nog een aantal dozen op hetAfdelingsbureau aanwezig en willen we u een speciale aanbieding doen.AANBIEDING!Zolang de voorraad strekt bieden we ze te koop aan(af te halen bij het afdelingsbureau) voor€ 5 per boek€ 75 per doos (18 stuks)Dit is exclusief verzendkosten. Mocht u van deze aanbieding gebruikwillen maken bel of email even met het Afdelingsbureau 026-3514515 /knvvlsz@xs4all.nlthermiek • MEI 200519

01-40_719642 29-04-2005 10:59 Pagina 20productnieuwsVervolg van pagina 177LS-11, een 2-zittersontwerp vanAkaflieg Kóln. Met romp op basis vande LS-4 en vleugels op basis van LS-6,in het midden verlengd. Twee jaar terugalleen nog als romp mock-up op de beurs,nu in enkele maanden gereed voor deeerste vlucht. Te zien op de stand van hetSloweense AMS, die hem gaat bouwen.Eerst in 21m versie met flaps, daarna in18m. Info: http: www.akaflieg-koeln.deen www.ams-flight.si71010De LS-4 is dood, lang leve de LS-4! Dit jaar gaatbij AMS deze zeer populaire en in Duitsland meestgeregistreerde zwever weer in productie. In de 4bstandaard/clubklasse versie. Opgepept met diversevan Akaflieg Kóln afkomstige snufjes, zoals wingletsen een naar voren schanierende kap. Basisprijs eenkleine € 40.000. Niet slekt! Info: www.ams-flight.si88Reusachtige kap van LS-11 verdraagtbij onvoorziene opening windsnelheid tot75 km/u. Maar of dat fijn vliegen is…?Voer voor discussies onder beursgangers.De wel erg kleine instrumentsatelietenroepen ook vragen op. Maar dat kan erin de productieversie nog heel anders uitgaan zien, aldus AMS.99Tost biedt voor € 680 een ombouwsetvan de kapinstallatie aan, die de liergeschikt maakt voor gebruik van zowelstaal- als kunststofkabels. Past op elkvan de 600 lieren die Tost in zijn 50-jarigebestaan bouwde.Info: www.tost-startwinden.de1111Van de door zweefvlieger Markus Múllerontworpen en door Ulbrich Industrieelektronik inWeinbach (DE) gebouwde ESW-2B elektrolier zijn erinmiddels 12 verkocht, waarvan 2 naar Frankrijk.Nog eens 5 zijn in bestelling. De lierkarakteristiek isnu gedempter getuned. Geschatte gebruiksduur 30 tot40 jaar. Minimaal onderhoud voor nog € 500 per jaar.Müller verwacht dat de verkoop doorzet, ook vanwegehet gunstige milieu-effect. Prijs compleet € 61.500.Info: www.elektrostartwinde.de20 thermiek • MEI 2005