Lees meer - Ekelmans en Meijer Advocaten

Graag voldoen wij aan het verzoek van de redactie om de publicatie “Brandregres, eenpraktische handleiding bij de Bedrijfsregeling Brandregres 2000” uit de reeks van deBeursbengel te introduceren.Financieel belangMet brandschade zijn jaarlijks grote bedragen gemoeid. In 2008 ging het om bijna € 500miljoen. Onlangs berekende het Centrum voor Verzekeringsstatistiek dat er eenduidelijke samenhang bestaat tussen het economisch tij en het aantal grote branden.Gemeten over twintig jaar gaan economische pieken gelijk op met dalende brandschade.“Of in de huidige recessie ook meer branden zullen komen, moeten de cijfers over 2009uitwijzen. Vooralsnog is er sinds 2007 een stijgende lijn”, aldus het Verbond vanVerzekeraarsVerzekeraars traditioneel terughoudend bij het nemen van regresRegels die brandregres structureren zijn dus van groot belang voor verzekeraars. InNederland worden de mogelijkheden om een uitgekeerde brandschade te verhalen vooreen belangrijk deel beperkt door de Bedrijfsregeling Brandregres 2000 of kortweg de BBr2000. Die BBr 2000 bouwt daarmee voort op een traditie die voor het eerst formeel isvastgelegd in 1954. Naar verluidt kwam toen een regresregeling tot stand, nadat er bij hetpubliek commotie was ontstaan omdat verzekeraars bij twee boerderijbranden verhaalwilden nemen op de pachters van de betrokken boerderijen.De traditie – ook al voor 1954 – is dat verzekeraars enerzijds maar in beperkte gevallenregres willen nemen op particulieren. Anderzijds wordt regres wel zinvol geacht waar hetbedrijfsmatig handelende partijen betreft die zich daarvoor ook kunnen verzekeren. Voordie partijen zal de wetenschap dat regres kan volgen er immers toe leiden dat zijmaatregelen zullen nemen om brand te voorkomen.De BBr 2000 is een door de verzekeringsbranche zelf tot stand gebrachtebedrijfsregeling. Voorgangers van de BBr 2000 waren de Afstandsverklaring Regres uit1954 en het Bindend Besluit Regres uit 1984. Nu is er sinds 2000 dus een“bedrijfsregeling”. De rechtspraak leert ondertussen dat die verschillende benamingenminder van belang zijn. Verzekeraars worden gebonden geacht, omdat zij dergelijkeregelingen bekend maken.Uitleg van de BBr 2000Rechters werden en worden met een zekere regelmaat geroepen om de regresregeling uitte leggen en vervolgens toe te passen. Bestudering van uitspraken leert, dat rechters zichbij die uitleg meer zullen richten op de tekst er van, dan op de bedoelingen die deopstellers gehad kunnen hebben: die bedoelingen zijn immers voor degene op wie regreswordt genomen in principe niet kenbaar. Vooral de tekst van de BBr 2000 is, kortom, van1

elang.Ondertussen is die tekst lang niet altijd duidelijk, zijn door rechters gewezen uitsprakenniet eenvoudig op één plek te vinden en zijn uitspraken ook lang niet altijd eenduidig.Daar komt bij dat voor goed begrip van de BBr 2000 ook kennis van de praktijk van deAVB-verzekering vereist is en dat begrippen uit de BBr 2000 soms ook in andereregelingen gebruikt worden. Dat geldt bijvoorbeeld voor het begrip “particulier”,“onzorgvuldigheid” en “opzet”. Kennis van die andere regelingen is dan ook van belangbij het doorgronden van de BBr 2000.Ondanks de lange voorgeschiedenis van de BBr 2000 en het grote financiële belang vanbrandschade, is literatuur over de BBr 2000 echter schaars. In onze publicatie hebben wijgetracht de BBr 2000 inzichtelijk te ontsluiten door deze te bespreken aan de hand vaneen tiental thema’s en tientallen uitspraken. Die thema’s zijn in zo’n 80 pagina’s tekstbesproken, zodat het te ver zou voeren om die thema’s hier alle aan de hand van debesproken geschiedenis en rechtspraak langs te lopen. Wij lichten er enkele uit.Gebonden verzekeraarsWelke verzekeraars voor welke verzekeringen precies aan de BBr 2000 gebonden zijn isniet volledig duidelijk. Zijn dat slechts brandverzekeraars, of (ook) verzekeraars die –bijvoorbeeld – een watersport- of transportverzekering hebben gesloten en een uitkeringhebben gedaan in verband met brandschade? Zo rijst de vraag, of een verzekeraar van eenwoonschip, die regres wil nemen op een particulier, gebonden is aan de beperkingen vande BBr 2000.Regres op particulieren slechts bij uitzonderingDe “particulier” neemt bij het regres zoals gezegd een bijzondere plaats in. Op hem wordtin principe geen verhaal genomen. Regres is echter wel mogelijk op de particulier die deschade met opzet heeft veroorzaakt of die, kort gezegd, ter zake wegens een misdrijfstrafrechtelijk is veroordeeld. Voor alle duidelijkheid: in deze situaties kan het regresvolledig worden uitgeoefend met inachtneming van relevante wettelijke bepalingen. Er isdus geen beperking tot een vast bedrag, zoals bij de onzorgvuldig handelendebedrijfsmatige partijen. Of – daadwerkelijk – verhaal mogelijk is, doet niet ter zake. Eenrechter stond bijvoorbeeld ook toe dat er regres werd genomen, hoewel aannemelijk is dater feitelijk geen verhaal mogelijk is.De BBr 2000 definieert dit opzetbegrip. Die definitie vertoont overeenstemming met denieuwe opzetclausule zoals die in 2000 voor de AVP-verzekering werd voorgesteld enjurisprudentie heeft opgeleverd, waarop wij kort ingaan.Staat daarmee ook vast dat opzet uit de BBr 2000 gelijk is aan opzet uit de nieuwe AVPopzetclausule?Daarvoor zijn argumenten aan te dragen, waarbij overigens volgens deGeschillencommissie Schadeverzekeraars niet van een onvoorwaardelijke koppelingsprake kan zijn.2

Gelimiteerd regres op bedrijfsmatige handelende partijen bij onzorgvuldigheidBij bedrijfsmatig handelende partijen staat de BBr 2000 toe dat op hen regres wordtgenomen. Voorwaarde is wel dat er sprake is van “onzorgvuldig handelen of nalaten”.Daarover is de nodige rechtspraak beschikbaar. Hoe veel onzorgvuldigheid is er nodigvoorat de brandverzekeraar regres kan nemen? De BBr 2000 vermeldt het niet. Onder devoorganger (het BBR 1984) werd aangenomen dat ook in geval van een geringe mate vanonzorgvuldigheid regres mogelijk was.Daarbij komt ook aan de orde de vraag, of de verwijtbaarheid bij de aangesprokene zelfmoet liggen of dat er toerekening plaatsvindt van onzorgvuldig handelen doorhulppersonen.De bedrijfsmatig handelende partij op wie inderdaad regres kan worden genomen is nietvogelvrij. Enerzijds omdat het regres beperkt is tot een bedrag van € 500.000,--.Anderzijds omdat het betrokken bedrijf zich ook juist voor dat bedrag (of meer, wat mentegenwoordig al ziet) kan verzekeren via een AVB dekking. Het illustreert de samenhangdie er valt aan te wijzen tussen het gestructureerde brandregres enerzijds en de AVBdekking anderzijds. Vanzelfsprekend zal een bedrijfsmatig handelende partij zich wel vanAVB dekking moeten voorzien: regres is immers mogelijk ongeacht of een AVB dekkingvan toepassing is.Onbeperkt regres op de overheid en in transportzakenVerzekeraars leggen zich evenmin regresbeperkingen op als het gaat om de Staat en haarzelfstandige overheidsdiensten. Dat is logisch: die overheidslichamen zijn doorgaans zelfniet verzekerd en leggen zich bij door hen te nemen brandregres evenmin beperkingenop. Ook is onbeperkt verhaal mogelijk als het gaat om, kort gezegd, transportkwesties:aanrijdings-, aanvarings- en vliegtuigschade. Bij dergelijke schade zou volgens een notabij totstandkoming van de regresregeling doorgaans sprake zijn van een deugdelijkeaansprakelijkheidsverzekering en zou overigens een eenvoudige verhaalsactie terbeschikking staan.Geschillen tussen verzekeraarsVoor zover verzekeraars onderling in hun debat daarover vastlopen, voorziet de BBr2000 in een geschillenregeling. De tekst vermeldt in dat verband nog deafdelingscommissie Brand van het Verbond van Verzekeraars maar die is inmiddelsvervangen door de Geschillencommissie Schadeverzekeraars. Gepubliceerde rechtspraakvan deze commissie over de toepassing van de BBr 2000 is er nog niet.Appreciatie BBr 2000Hoe moet men de BBr 2000 nu waarderen? Positief, denken wij. Het bevordert waar datmogelijk is dat brand wordt voorkomen en ontziet particulieren die op dat punt geenbijdrage kunnen leveren. Wie over de schreef gaat wordt niet beschermd.3

Als wij erin geslaagd zijn, de BBr 2000 met onze publicatie goed verder te ontsluiten,dan hebben wij ons doel bereikt. De reacties van het NIVRE – “bijzonder handige, vlotgeschreven, zeer complete gids” – en de Beursbengel – “met dit boek wordt het makenvan de juiste keuze tussen wel of niet regres plegen een stuk gemakkelijker” – vonden wijin elk geval aangenaam.Petra de Graaf en Frank Schaaf zijn advocaat bij de sectie Verzekering &Aansprakelijkheid van Ekelmans & Meijer Advocaten te ’s-Gravenhage. Zijondersteunen verzekeraars, tussenpersonen en expertisebureaus voor wie zij ookworkshops en cursussen geven, ook op het gebied van brandregres.4