eerlijk eden - Historische Vereniging Heemstede-Bennebroek

o? .tfBEMST^C 3*co£eerlijkeden• I ^• U M L ü i f r iVerenig32e jaargang No. 123 februari 2005

Bestuurdrs. G. Brand, voorzitterJ.M.M. Balink, vice-voorzitterA.J.M, van Unnik, secretarisA. Koopman, penningmeesterJ.L.P.M. Krol, historischarchief en informatieMw. M. Van Donge-Last,ledenadministratieE. Hamerslag, evenementenmw. A.J.M.Kroon-van Helden,webmasterRedactie Heerlijkhedendrs. M. van Bourgondiënmr. F.Th.J. HarmJ.L.P.M. KrolC. Peperdrs. P.M. van der VorstRedactieadresMeerweg 6, 2103 VC Heemstedee-mail: moud@tiscali.nlSecretariaatLage Duin 66,2121 CH BennebroekTelefoon 023 - 584 64 12e-mail: vanunnik@ilse.nlLedenadministratieOude Posthuisstraat 72101 RA Heemstedetelefoon: 023- 529 07 13e-mail: vandonge@zonnet.nlEvenementencommissiemw. A. Van Amerongen-Braammw. E. Van Bemmel-Noormanvan der Dussenmw. T. Jonckbloedtmw. T. Mascini-Maartensemw. M. Van Donge-LastArchief en informatie:Johannes Verhulstlaan 262102 XT Heemstedetelefoon: 023 - 528 29 77e-mail: jlpmkrol@tiscali.nlWebsitewww.oudheemstedebennebroek.nl

INHOUD blz. iJaarprogramma 2005Dialezing op 10 maart:ontwikkeling van Heemstede gedurende de 20 ste eeuw 2Koopman, de Ridder en Strijbis:80 jaar, exposeert over oud Heemstede 4 !De toverlantaarn; een voorstelling op oude glasplaten 5Van het bestuur;- Alarmfase voor historische panden inHeemstede (111 en slot) 6De VOHB en de ontwikkeling van deOude Kern te Bennebroek 8Inrichtingsplan Oude Slot 9De premieavond van de VOHB op 9 december 2004 12In memoriam Maarten Verkaik (1922-2005) 16Geschiedkundige actualiteiten 18Bennebroekse kanonnenpraat 27Een verhaal achter rekeningen 30Geboren en getogen op landgoed Hageveld;een familiegeschiedenis van 1922-1972 33De Heemsteedse schout, predikant, secretaris enschoolmeester in 1620 38Nieuwe Leden 44Uit voorraad leverbaar 45Foto voorzijde:toegangspoort naar het Oude Slot ten tijde van de familie Erens.1

KOOPMAN, DE RIDDER EN STRIJBIS:80 JAAR, EXPOSEERT OVEROUD HEEMSTEDEHet Heemsteedse makelaarskantoor Koopman, de Ridder en Strijbis(KRS) viert in 2005 haar 80-jarig bestaan. In het kantoor aan deAdriaan Pauwlaan 29 is een expositie te bezichtigen, die ingaat op hetverschil in bebouwing van Heemstede tussen nu en zo'n 80 jaargeleden. De enorme bouwdrift die Heemstede heeft verwerkt blijktondermeer uit de vergelijking tussen een plattegrond van 1903 en eenrecent exemplaar.Ook zijn delen van een makelaarskrant anno 1930 en 1940 metprijzen (!) te bezichtigen. Voorts vele foto's van oude en nieuwehuizen, straten en wijken. Het zal voor de bezoeker vaak een uitdagingzijn te herkennen waar de foto is genomen !Alle materialen zijn ter beschikking gesteld door de Vereniging OudHeemstede-Bennebroek. Dekleine expositie kan tot de zo-DE RIDDER & STRIJBISi 3ÖÜ20 - [ leomsledemer gratis worden bezocht vanmaandag tot en met vrijdag van09.00 tot 17.30 uur.De directeuren Patrick Koopmanen Eric Jansen is een feestelijkjaar toegewenst.Eric HamerslagAdvertentie uit 1958

DE TOVERLANTAARNEEN VOORSTELLING OP OUDE GLASPLATENVan 9 tot en met 19 maart is het Boekenweek.Het thema is : Spiegel van de Lage LandenDaan Buddingh en Ankie Menger uit Haarlem brengen met hunEngelse toverlantaarn nostalgische verhalen tot leven. Zij creëren desfeer van een voorstelling rond 1890 met originele lantaarnplaten vantoen, waaronder vele beweegbare (komische) platen, kleurenwisselaarsen overvloeiers.Het thema van de Boekenweek is: "Spiegel van de Lage Landen."Daan Buddingh en Ankie Menger haken daarop in met allerlei verhalenvan vroeger zoals: De droom van Prikkebeen, De slag bij Waterloo,fabels van Aesopus, een komisch avontuur in India, De reis om dewereld in 80 dagen, foto's van rond 1900 van Haarlem en omgeving,platen uit de vaderlandse geschiedenis waaronder de verslaggeving opglasplaten van de Eerste en Tweede Wereldoorlog.Op initiatief van De Openbare Bibliotheken van Bennebroek enBloemendaal/Vogelenzang en de "Stichting Ons Bloemendaal" gevenzij de volgende voorstellingen:•9 maart in de Bibliotheek van Bennebroek, Bennebroekerlaan 3Aanvang 20.00 uur (zaal open 19.30 uur)•10 maart in de recreatieruimte van de Vogelsanck, Teylingerweg 77Aanvang 15.00 uur (zaal open 14.30 uur)De toverlantaarn of laterna magica is meer dan 350 jaar oud. In de19 e eeuw beleefde dit projectie apparaat zijn hoogtepunt. Een of tweemaal per jaar liet zich men op de kermis, de jaarmarkt of in eentheater vermaken, informeren en verbazen. Radio, televisie bestondennog niet. De toverlantaarn was het venster op de wereld.Nadere informatie:Informatie en kaartverkoop bij de bibliotheken van Bennebroek,

Bloemendaal en Vogelenzangtelefoon : 5847712 (Bennebroek)5263352(Bloemendaal)5848106 (Vogelenzang)e-mail: informatie-bibliotheekbennebroek@bibliotheeksite.nlvogelenzanq@bibliotheekbloemendaal.nlwebsite : www.bibliotheek.nl/bennebroekwww.bibliotheekbloemendaal.nlVAN HET BESTUURAlarmfase voor historische panden in Heemstede(III en slot)Na de in de twee vorige afleveringen vermelde pleidooien in derichting van het gemeentebestuur van Heemstede:—opname Blekersvaartensemble op monumentenlijst—bezwaarschrift tegen bouwplan Raadhuisstraat 30 en—algemene oproep tot herziening van bestemmingsplannenis thans sprake van een status quo.Het bezwaarschrift tegen het bouwplan van "de Pijp" is inmiddelsafgewezen, zij het zonder dat B en W ingaan op ons argument v.w.b.de aantasting van de beeldkwaliteit doordat het bouwsel absoluut nietin de omgeving past en het straatbeeld wordt aangetast.Deze formele houding, zonder dat sprake is van een behoorlijkemotivering van het besluit bevredigt allerminst.Het staat wel vast dat niemand - ook de gemeente niet - gelukkig ismet de uitkomst: het bestemmingsplan met te globale en te ruimevoorschriften regeert maar is voor het behoud van de karakteristieke,dorpse bebouwing funest.Onze hoop is dan ook gevestigd op de door de gemeenteraad "wegensongewenste ontwikkelingen" in gang gezette herziening van hetbestemmingsplan Centrum: met name voor de omgeving Raadhuisstraaten Binnenweg hebben wij in een openbare hearing toegezegdmet aanbevelingen te komen.Een VOHB-werkgroep is gestart met hetinventariseren van karakteristieke panden en ensembles. Naar verwachtingkunnen wij in Maart 2005 het resultaat publiceren envoorleggen aan de gemeente.

In de discussie die daarop volgt moet blijken of onze doelstelling"karakterbehoud" via het bestemmingsplan of anderszins (gemeentelijkemonumentenlijst?) kan worden bereikt.Deze structurele aanpak kan daarna voor het overige grondgebied vanHeemstede worden toegepast.In Bennebroek zullen wij dit jaar het gemeentebestuur ondersteunenbij de voorbereiding van een gemeentelijke monumentenlijst.Het geheel overziende wordt het een interessant verenigingsjaar metwerk aan de winkel!G. BrandWat is de toekomst van deze creatie van architect Dick Greiner(1891-1964)? (foto gemaakt op oudejaarsavond 2004 door A. Koopman)

DE VOHB EN DE ONTWIKKELING VAN DEOUDE KERN TE BENNEBROEKDe ontwikkeling van de Oude Kern te Bennebroek is reeds enige jarenvoorwerp van discussie in de gemeente. Deze oude kern is het gedeeltedat ruwweg omsloten wordt door de Schoollaan, de Meerweg, deDe Ruyterlaan en de Witte de Withlaan. Voor een groot deel bestaatdit gedeelte uit de Katholieke kerk St Jozef, de Franciscusschool, hetSt Lucia klooster van de Zusters Franciscanessen en de (voorheen)daarbij behorende Luciaschool, die tegenwoordig dienst doet als dagopvangvan cliënten van De Hartekamp Groep. Daarnaast behoren debegraafplaats, de gemeentewerf, enige rijen huurwoningen en dewinkel van Albert Heijn tot deze oude kern.De gemeente heeft ten behoeve van de ontwikkeling van deze ensembleseen 'integrale visie Oude Kern' laten vervaardigen die - na eenlange tijd van voorbereiding - op 16 december 2004 in de Raadsvergaderingaan de orde kwam.In een afgeladen (vervangende) raadszaal heeft wethouder GerardBraam zijn visienota verdedigd.De VOHB heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheid om voorafgaandeaan de vergadering in te spreken; bij monde van de in Bennebroekwoonachtige secretaris. In deze toelichting is onder verwijzing naar dedoelstelling van de VOHB ingegaan op de algemene taak en verantwoordelijkheidvan de VOHB. Vervolgens heeft de VOHB tijdens dezeopenbare bijeenkomst, in aansluiting op een reeds eerder aan degemeente gezonden brief, kenbaar gemaakt dat zij - anders danandere organisaties zoals de vereniging Meerwijk en het Cuypersgenootschap- zich goed kon vinden in de door de gemeente voorgestanegematigde en beheerste ontwikkeling van het gebied. De VOHB heeftzich dan ook niet willen scharen achter het initiatief van deze andereorganisaties om het kloostercomplex aan te doen wijzen als rijksmonument;evenmin heeft de VOHB derhalve bij het ministerie van OCWbezwaar gemaakt tegen de weigering om tot deze aanwijzing over tegaan. Wel heeft de VOHB met klem de noodzaak naar voren gebrachtom op korte termijn te komen tot een gemeentelijke monumentenlijst.De VOHB heeft dat al eerder ter sprake gebracht in een overleg met8

de wethouder. De VOHB heeft daarbij uiteraard de bereidheid uitgesprokenom te komen tot assistentie of voorwerk om een dergelijkegemeentelijke monumentenlijst op te stellen.Aan het eind van de discussie kwam de wethouder terug op deinspraak door de VOHB en zegde toe dat de gemeente zich zouinspannen om een gemeentelijke monumentenlijst op te stellen.A.J.M van UnnikINRICHTINGSPLAN OUDE SLOTBennebroekDit onderwerp stond op de agenda van de raadscommissie Ruimte vandinsdag lljanuari jl. Voor het bestuur was er duidelijk aanleidinghierover -voorafgaand aan de vergadering- van het spreekrecht gebruikte maken.Zoals u weet staat de exploitatie van Het Oude Slot onder leiding vaneen nieuwe directie. Er wordt al de nodige maanden driftig verbouwdom het gebouw voor de nieuwe bestemming geschikt te maken; nietalleen het gebouw maar ook de wijde omgeving wordt zodanig inge-

icht, dat er ruimschoots gelegenheid is om grotere aantallen bezoekerste ontvangen dan voorheen. Daar is wat ons betreft niets op aante merken.Rondom het terrein, dat ook een belangrijk deel van de voormaligesportvelden in beslag gaat nemen, komen parkeerplaatsen en over hetterrein is een padenplan bedacht waarover bezoekers naar het gebouwkunnen lopen.Een -in onze ogen- belangrijk element in het landschap, waar dit zichgaat afspelen, is echter de aanwezigheid van de fundamenten van hetéchte oude slot of liever "Het Huis te Heemstede", dat uit de 2 e helftvan de 13 e eeuw stamt. Dit kan zonder meer de meest historische plekvan Heemstede worden genoemd!Die fundamenten zijn in 1947 te voorschijn gekomen, toen ze drooggelegdwerden. Op de foto ziet u dat het om een behoorlijk complexgaat, dat toen echter na de drooglegging weer onder de grondverdween. Hoewel aan het oog onttrokken vormen ze nog weldegelijk een historisch waardevol ensemble. Dat is niet alleen ons idee,Afb. 1.Het Huis Heemstede opgegraven.Luchtlolo K.L.M.Foto van de blootlegging in 1947. U zult vergeefs zoeken naar de huidigeir. Lelylaan, waar Het Oude Slot nu aan ligt, maar de woonbuurt tenoosten van Sportparklaan/Javalaan moest toch nog helemaal gebouwdworden.10

maar ook de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek(ROB) heeft het als zeer hoogwaardig aangemerkt.Bij bestudering van de aan de commissie gepresenteerde plannenontdekten we, dat met die aanwezigheid totaal geen rekening wasgehouden. Zelfs een poging om maar op een of andere manier op ofboven het maaiveld een indicatie aan te brengen ontbrak.Het is niet voor het eerst dat de VOHB zich met deze historischbelangrijke plek bezig houdt. In de eerste helft van de jaren negentigheeft een werkgroep van de VOHB met de sprekende naam "MurenOude Slot Boven Water" veel tijd besteed aan een plan om die in haarnaam vermelde doelstelling uit te werken en oplossingen daarvoor aante dragen. Haar rapport is aan het gemeentebestuur overhandigd metde dringende aanbeveling daar iets mee te doen. Maar daar bleef hetbij, ondanks herhaald rappelleren.Nu toch het hele gebied op de schop gaat zou er een unieke kans voorde gemeente ontstaan om op die ideeën van toen in te spelen. Omdatdaar dus niets van bleek was het tijd om daar met nadruk op teattenderen, hetgeen wij hebben gedaan door de commissie erop tewijzen dat het gemeentebestuur ernstig in gebreke was. In het begeleidendestuk aan de commissie werd met enkele zinnetjes gesteld, datoverleg met VOHB niet nodig was omdat daar al gelegenheid voorwas geboden (wat niet waar is), dat een eerdere poging -waar die uitzou hebben bestaan werd niet vermeld- mislukt was en dat de tijd nudrong, zodat er geen mogelijkheid meer was iets aan de visualiseringvan de fundamenten te doen.Daarop hebben wij gereageerd met onze inspreektekst. Het wordt telang deze hier woordelijk te vermelden, maar u kunt de tekst nalezenop onze website oudheemstedebennebroek.nl.Wij hebben de commissie verwezen naar eerdere rapportages, zoalsde brochure uit 1997/8 in verband met de beeldentuin rond Het OudeSlot, die er overigens niet gekomen is, om aan te tonen dat degemeente wel degelijk al materiaal in huis heeft, waarmee zij deingehuurde plannenmaker aan het werk had kunnen zetten.Wij verklaarden ons tenslotte beschikbaar een creatieve in breng televeren. De commissieleden gingen overwegend positief in op onzeaanbevelingen en ook de burgemeester, die wethouder Hardesmeetsin de vergadering verving, bleek bereid te zijn de rapportage vandestijds boven water te halen om te bezien of de fundamenten op èèn11

of andere manier gevisualiseerd kunnen worden. Wij hebben dit alsbemoedigend ervaren.Om te voorkomen dat er alsnog iets mis zou gaan hebben wij kort nade vergadering wij ons mondeling gedane aanbod schriftelijk herhaald.Wij wachten een reactie van het gemeentebestuur af en zullen u op dehoogte houden van het vervolg.Frans HarmDE PREMIE-AVOND VAN DE VOHB OP9 DECEMBER 2004In de bomvolle burgerzaal van het gemeentehuis van Heemstede heeftde VOHB op donderdag 9 december 2004 haar jaarlijkse premieavondgehouden. Deze avond bestond uit drie delen, een korte AlgemeneLedenvergadering, een voordracht van drs H. de Boer en deuitreiking van het premieboek.Ter opening heet de voorzitter van de VOHB, drs Gerard Brand, ineen kort welkomstwoord alle aanwezigen welkom, in het bijzonder deburgemeester van Heemstede, mw T. van der Stroom - van Ewijkalsmede de ere-leden van de VOHB. Anders dan andere jaren was aandeze premie-avond een zeer korte formele Algemene Ledenvergadering(ALV) gekoppeld in verband met de benoeming ven een nieuwesecretaris van de vereniging. De statuten vereisen dat bestuursledenbenoemd worden door de leden en daartoe is een ALV noodzakelijk.De benoeming van de heer A.J.M, van Unnik te Bennebroek totsecretaris blijkt - bij het ontbreken van tegenkandidaten - een formaliteit.Bij acclamatie besluit de vergadering tot zijn benoeming, waarnade vergadering snel kan worden gesloten.Vervolgens geeft de voorzitter, Gerard Brand, na een korte introductiehet woord aan drs Hildebrand de Boer, die een boeiende voordrachthoudt, voorzien van illustratieve lichtbeelden over de mogelijkheden,kansen en belemmeringen waar men tegen aan kan lopen bij deherbestemming en de herontwikkeling van voormalige industriële complexenen gebouwen. In een snel tempo geeft hij een groot aantal12

eeldende voorbeelden van wat er fout kan gaan bij het herbestemmenvan dit erfgoed, maar ook welke voldoening het kan geven als hetwel goed gaat en deze complexen een tweede leven kunnen krijgenmet een andere bestemming. Hij gaat daarin onder meer in op hetvolgende: 'Eén ding is daarbij zeker: bij elke aanwezigheid vanbestaande gebouwen op een plek waar iets staat te gebeuren zijn eruiteenlopende belangen van verschillende partijen aan de orde.Dat leidt tot veel vragen. Het antwoord op deze vragen hangt afvan het kennen en herkennen van kansen, mogelijkheden enoplossingen. Gelukkig worden momenteel in Nederland succesverhalenverteld van nieuwe toekomstperspectieven voor wellicht hetmeest maatschappelijke erfgoed dat ooit tot stand kwam. Heterfgoed is immers van iedereen, van hoog tot laag, producent enconsument, werkgever en werknemer, ongeacht religieuze of politiekeovertuiging. Wij allen -en onze voorouders -zijn onlosmakelijkverbonden met de industriële ontwikkeling, en de voortdurendemodernisering en dynamisering van onze levensomstandigheden.Het op een evenwichtige wijze koesteren van industrieelerfgoed als historische basis van onze moderne samenleving, zouvanzelfsprekend moeten zijn. En dan niet alleen een aaibaarromantisch architectonisch fraaie fabriek, maar ook het esthetischmeer weerbarstige chemiecomplex. Niet alleen de gemakkelijk tehergebruiken gebouwen, maar ook bijvoorbeeld productiehallenmet sheddaken.Het succes van een evenwichtig hergebruik is in Nederland nog nietverzekerd. Het cultuurhistorisch besef moge wel toenemen, de realiteitenblijven vooralsnog hard en dikwijls onbuigzaam, alle succesverha-13

len ten spijt. Niet zelden liggen herontwikkelingslocaties jarenlang tewachten op aanpak. Gebouwen vervallen onnodig, potentiële kostennemen toe, de rekensommen worden moeilijker kloppend te maken,de vernietiging op (soms korte) termijn is ingezet. Te weinig wordt inhet algemeen nog beseft hoezeer het industriële erfgoed aan de basisvan de identiteit van de Nederlandse-Europese samenleving ligt. Hoezeerde industriële ontwikkelingen medebepalend zijn (geweest) voorde inrichting van landschap en infrastructuur.Maken deze spanningsvelden ons dan helemaal kansloos? Daar moetik natuurlijk neen op antwoorden. Ons professionele leven moet tochinhoudsvol en nuttig blijken? We doen het toch voor meer dan alleenidealisme? Het gaat om het landsbelang! Benut de historische structuur,hergebruik de omvangrijke historische bouwmassa's en voegarchitectuur toe die een echte relatie aangaat met het bestaande. Laatdaarbij de plechtige begrippen "monumentenzorg" en "bescherming"herleven. Dit is een oproep aan de Nederlandse overheid. Geef dehistorische gebouwen een monumentenstatus en bevestig daarmeehet belang voor de Nederlandse identiteit als cultuurland met eenveelzijdig historisch reliëf. Koppel de monumentenstatus aan stimulerendefiscale instrumenten en faciliteiten. Wij zijn namelijk trots opons verleden en stappen welgemoed de toekomst in. Oude doorleefdelocaties leveren hun bijdrage aan nieuwe ruimtelijke cultuur en natuur.Hoeveel nota's er dan ook mogen verschijnen, het wordt weer spannendin Nederland. Wij verdienen het! Spannend en niet zonderkwaliteit want we willen er goed van leven en goed mee leven. Er valtveel van elkaar te leren, zowel in Nederland als in Europa.Na de toespraak van de heer De Boer wordt ook vanuit de zaal eenhartstochtelijke oproep gedaan om ook in Kennemerland en metname in Haarlem zeer zorgvuldig te zijn bij het verwijderen van hetgoede.14Na de pauze is het de beurtaan de redactie, die hetboek Monumenten vanHeemstede, een keuze uitde parels van de Heerlijkheid,had samengesteld.Namens de schrijvers geeftmr Frans Harm in een kor-

te toespraak aan dat dit boek een wel erg lange voorgeschiedenis heeftgekend en dat de activiteiten eigenlijk al in 1977 begonnen waren methet instellen van een commissie karakterbehoud. Na jarenlange voorbereidingheeft het bestuur van de VOHB besloten om de totstandkomingvan dit boek uit te besteden, maar uiteindelijk blijkt dit geendoorgang te kunnen vinden, waarna de leden van de redactie in eenrecordtijd van nog geen drie maanden dit boek hebben samengesteld,de monumenten beschreven en gefotografeerd, laten opmaken endrukken. De leden geven blijk van hun waardering voor deze inspanningenmet applaus.De burgemeester neemt het eerste exemplaar van het boek in ontvangst;de voorzitter memoreert dat de gemeente Heemstede zovriendelijk is geweest om 250 exemplaren ervan af te nemen omnieuwe inwoners (en anderen) wegwijs te maken in de gemeente. Inhaar antwoord geeft de burgemeester te kennen dat de VOHB 'degemeente bij de les houdt' als het gaat om het bewustzijn dat erzorgvuldig omgegaan moet worden met het erfgoed.Hierna krijgen enige redactieleden alsmede eigenaren van beschrevenpanden het woord om aan de hand van enige anekdotiek terug tekijken op het ontstaan van deze panden.Nadat de leden van de redactie van de voorzitter van de VOHB eeningelijste kaart van Blaeu hebben ontvangen als waardering voor hunwerk, worden alle aanwezigen in de gelegenheid gesteld om dit boekook zelf aan te schaffen.Ad vanUnnikFoto's:HansBalink15

IN MEMORIAM MAARTEN VERKAIK(1922-2005)Momentopname van inleider Maarten Verkaik achter doopheken lezenaar in de Hervormde Kerk op 28 september1985, met rechts van hem VOHB voorzitter GerardSchuitemakerOp 17 januari jongstleden overleed plotseling de heer Maarten Verkaik,kort voordat hij met zijn vrouw een reis naar Curaçao zou maken.Met zijn echtgenote maakte hij eerder vele reizen naar Zuid-Afrikawaaraan hij, naast de Krakeling, zijn hart verpand had. Na een drukbezochte afscheidsdienst in "zijn" geliefde Hervormde Kerk, waarbijook de burgemeester van Bennebroek aanwezig was, is hij op 22januari op de begraafplaats naast de Kerk begraven.Geboren te Molenaarsgraaf in de Alblasserwaard was de heer Verkaikruim 30 jaar woonachtig in Bennebroek. Na zijn pensionering als chefvan de pensioenafdeling bij KLM heeft hij zijn liefhebberij, de lokalegeschiedenis van Bennebroek, via een groot aantal publicaties kunnenuitleven. Verder was hij onder meer een aantal jaren voorzitter van deChristelijke School en ouderling van de Hervormde Kerk. Als plaatselijkgeschiedschrijver mag M. Verkaik met recht als opvolger-geschiedschrijvervan gemeentesecretaris C. Bregman en provinciaal archivarismr. J.W.Groesbeek beschouwd worden. Naast zijn talrijke bijdragen inons blad zagen diverse afzonderlijke publicaties het licht, zoals over deHervormde Kerk van Bennebroek, het Huis te Bennebroek, het hofjeVan Verschuer Brants Stichting, de Willinkschool etc. Ook het nabijge-16

legen Vogelenzang had zijn warme belangstelling en hierover publiceerdehij in Ons Bloemendaal. Bij zijn overlijden was een beoogdboek over het pensionaat Sacré Coeur/klooster Sint Lucia ongeveervoor de helft af. Twee vrouwelijke plaatsgenoten zullen trachten dezestudie alsnog te voltooien. De laatste keer dat ik hem bij de premieavondsprak vertelde hij van plan te zijn in HeerlijkHeden te startenmet een serie Bennebroekse biografieën. Het reeds ingeleverde stukover een door de gemeente Bennebroek herplaatste kanonsloop is nuzijn laatste bijdrage geworden. Enkele dagen na de begrafenis ontmoetteik de heer Vernout van de gelijknamige boekhandel in Haarlem.Die zei weliswaar nimmer activiteiten van de VOHB bij te wonen,maar het tijdschrift altijd van a tot z te lezen. Nu had hij net metbijzondere belangstelling het artikel "De Baronnen van Niënhof" gelezen,en hij schrok zichtbaar bij het vernemen dat de schrijver zopasoverleden was. Maarten Verkaik meldde in 2001 het treurige verliesvan 2 antieke limietpalen met inscripties die voor het vroegere caféLandzicht, Binnenweg 7, Bennebroek, stonden. Dankzij slopers diehun werk grondig deden en ondanks een waarschuwing aan Gemeentewerkente letten op dit historisch erfgoed Al in het HaarlemsDagblad van 14 augustus 1991 hield hij een vurig pleidooi historischevoorwerpen een vaste plaats te geven in de tuin van het gemeentehuisdoor gevelstenen voor weinig geld in een muurtje te metselen ergensin de ruimte tussen de bibliotheek en het gemeentehuis, zodat ze vooriedere Bennebroeker zichtbaar zijn. Burgemeester en wethoudersreageerden niet afwijzend, maar stemden evenmin in met zijn idee.Het gemeentebestuur zou onderzoeken wat de mogelijkheden zijn omde voorwerpen in het Historisch Museum Zuid-Kennemerland onder tebrengen. De mening van de heer Verkaik was: "De voorwerpenzouden ook daar waarschijnlijk naar de kelder verdwijnen. Bovendienvind ik dat historische voorwerpen uit Bennebroek in het dorp zelfbewaard moeten worden op een voor iedere zichbare plaats en nietergens in Haarlem". De grote belangstelling voor een tentoonstellingover de middenstand in vroeger Bennebroek bij gelegenheid van 350jaar zelfstandig Bennebroek in 2003 toonde ontegenzeglijk aan dat inhet dorp Bennebroek bij de bevolking wel degelijk interesse bestaatvoor het lokale verleden. Binnen de vereniging zullen we MaartenVerkaik missen en hem blijven herinneren als een aimabel persoon,die via verscheidene geschriften een aantal Bennebroekse geschiedenissenvoor het nageslacht heeft vastgelegd.Hans Krol17

GESCHIEDKUNDIGE ACTUALITEITENWe komen terug op 2 historische parels, opgenomen in de premieuitgaveMonumenten van Heemstede. Op pagina 16 is de woningbeschreven van mevrouw Van der Laar, Glipperweg 72. Tot 1979is hier brood gebakken voor bewoners van de Glip en omgeving. Indecember 2003 werd de auto van de bewoonster als gevolg van eenaanrijding tussen twee andere auto's in de gevel geduwd. Deze werdhierna gestut. Thans heeft herstel plaatsgevonden van dit rijksmonument.Links voor het raam is nog een constructiel zichtbaar terondersteuning van de in 1991 aangebrachte onderslagbalk voor deopvang van de topgevel. Intussen is ook deze zogenaamde schroef paalverdwenen. (Foto Vic Klep).Op 16 april 1989 organiseerde het Haarlems Dagblad een architectuurwandelingdoor Heemstede onder leiding van Ids Haagsma, dieten aanzien van het centrum de volgende karakteristiek gaf:"Heemstede is bijna op een Belgische manier gebouwd; schots enscheef en met van alles en nog wat. Absoluut geen geheel. Maaraardig in detail". Hij vervolgde: "Dat Swiebertje-raadhuis is zeker18

niet onaardig. Het is neergezet in 1906 en een ontwerp van JanStuyt en Jos Cuypers. Het is robuust en vormt een machtig blok.Maar ik word erg treurig als ik die nieuwe aanbouw zie. Afgrijselijkgewoon. Dan blijft het toch een dorp, met die protserigheid. Datblijft toch een merkwaardig verschijnsel: zeven eeuwen lang is hetgewoon een rustiek gehucht. Maar dan denkt men de gemeente inde 20 ste eeuw ineens stedelijk te krijgen en moeten er zonodig vandie kwiebussen en kubussen gebouwd worden. Gaat zo'n Binnenwegzich ineens 'herprofileren'. Moeten er per sé auto's door deBinnenweg blijven rijden en moet alles versierd worden met tierelantijntjes.De structuur is daar niet op berekend. Het aardige vanHeemstede is, dat het aantoont dat het met Haarlem helemaal nietzo slecht is gesteld (...). Neem het gebouw uit 1889 van eenbescheiden hoogte. De wolkenkrabber van Heemstede hahaha...Maar daarnaast heb je dan weer een huisje voor lilliputters. Aanzo'n beleid is toch geen touw vast te knopen". Tijdens een derde envierde wandeling werden enkele juweeltjes van Heemstede als forensengemeenteaan de oostzijde van de Heemsteedse Dreef bewandeld."En dat is toch de allure van Heemstede: prachtige huizen metindrukwekkende, brede en stemmige lanen".Op bladzijde 63 van voornoemd Monumentenboekje krijgt het in1889 door Johannes Wolbers ontworpen Post- en Telegraafkantoor,Raadhuisstraat 27, aandacht en zijn 2 foto's afgebeeld. De firmaCobraspen heeft zich een goede naam in de regio verworven bij hetopknappen van historische panden. Groot was echter de schrik toenwe het eindresultaat zagen. De fraaie topgevel bleef intact, maar dehistorische entree is totaal geruïneerd. Exit de dubbelopenslaande,houten toegangsdeur, geflankeerd door decoratief stuc- en houtwerk.De hierbij door Cees Peper vervaardigde foto van de nieuwe buitenpuispreekt boekdelen. Indien de gemeentelijke Welstandscommissie positiefadviseerde geeft dit eens te meer aan dat een - nog altijd nietgefiatteerde - gemeentelijke monumentenlijst geen overbodige luxe is.19

Hoe historisch verantwoord herstel óók kan is bewezen bij een opknapbeurtvan het uit 1910 daterende pand Vleeschhouwerij VanAmerongen, bij velen nog bekend als café 't Okshoofd, vervolgens eenmodehuis: Raadhuisstraat 28.Op woensdag 19 januari 2005 stopte de laatste wasserij aan deBlekersvaart: Newasco/Van Houten. Na het draaien van de laatstewas is de ongeveer 215 jaar oude firma verhuisd naar een nieuwbedrijfspand op het Paardenlandje nabij landgoed Hageveld. Daarheeft men qua oppervlakte 2,5 maal meer ruimte en een beterebereikbaarheid voor vrachtauto's. Particuliere klanten kunnen terechtin een stomerijwinkel aan de Raadhuisstraat 53. Op de plaats van hetwasserijgebouw aan de Blekervaartweg verrijzen in de toekomst 63huurwoningen. Met het vertrek van Van Houten is na eerder o.a.Beelen, Peeperkorn, Breed, van der Weiden, Van der Horst. Eenbedrijfstak met een lange traditie aan de Blekersvaart(weg) is voorgoedhistorie geworden. Dankzij de gemeente Heemstede en de VOHB isgelukkig een stukje geschiedenis veilig gesteld door het opslaan vaneen tegelplateau afkomstig van de Stoomwasscherij J. Peeperkorn& Zn. De voorzitter en secretaris zijn in december druk beziggeweest de in 20 kratjes bewaarde inhoud met zo'n 400 tegels als een20

puzzel aan elkaar te leggen. De bouwmaatschappij van het appartementencomplexzal het tableau, oorspronkelijk vervaardigd bij devoorheen beroemde plateelbakkerij Rozenburg in Den Haag, dit jaarbij Nova Arkadia plaatsen,De rijwielhandel van Serné aan de Bronsteeweg was lange tijd eenbegrip in Heemstede. De heer L.J.Serné bracht de oorlogsjaren doorals conducteur op de tram van de NZH. Zijn herinneringen en die vanongeveer 20 andere gepensioneerden verzamelde hij door deze opgeluidsband op te nemen. Door zijn drukke zaak kwam hij er niet aantoe deze voor een boek uit te werken. Onze oud-VOHBbestuurder enpublicist Kees de Raadt hielp hem bij het bewerken van dit materiaal.Het boek is bij De Vrieseborch uitgegeven als deel 61 in de serieHaarlemse Miniaturen onder de titel: "De mannen achter de NZH;Noord-Zuid herinneringen". Deze publicatie bevat talrijke illustratiesen is van harte aanbevolen voor mensen die belangstelling hebben inhet wel en wee van de tram in de eerste decennia van de vorige eeuw.Op 30 oktober 1948 kwam in Heemstede een definitief einde aan hetopenbaar vervoer per ijzeren baan.Ter gelegenheid van de voltooiing van de grote verbouwing van hetAtheneum College Hageveld is een .bijzonder mooi (foto)boekverschenen van het 'vernieuwde Hageveld'. Motto van de uitgave iseen toepasselijke zinsnede uit een vers van Jean Pierre Rawie, tevensaangebracht op een plaquette in de aula en theaterzaal:21

"..dat, steeds als menhet nieuwe met het oudeopnieuwbehoedzaamin de waagschaal legt,voor volgende geslachtenblijft behouden.."Qua inrichting en kleurstelling bijzonder fraai ingericht is de mediatheekop de verdieping onder de fameuze koepel met bijna de allurevan de Radcliffe Library in Oxford. In het centrum staan enigetientallen computers, die zoals ik intussen kon vaststellen intensiefgebruikt worden, met daaromheen boekenkasten.De buitengewone, enigszins omstreden, plafondschildering van professorHuib Luns is gebleven, evenals in kapitale letters op de binnenringvan de koepel de Latijnse vermaning aan de vroegere seminaristen,in vertaling betekenend: "Dezen hier zijn heilige mannen die deHeer heeft uitverkozen. Niet jullie hebben mij uitverkoren, maar ikheb jullie uitverkoren" .Het gebonden boek met veel kleurenfoto's geeft tevens aandacht aanhet rijke roomse verleden en het voorhuis, met binnen afzienbare tijdeen nieuwe bestemming als appartementencomplex.Het boek wordt van harte aanbevolen. Het is voor 19 euro in deboekhandel verkrijgbaar. ISBN 9060765281.22

Van Olga van der Klooster uit Heemstede verscheen onlangs eenschitterend boek over de monumenten van Hoorn: '30 jaar Stadsherstel,met het oog op de stad van morgen'. Haar partner MichelBakker werkte mee aan het standaardwerk 'Bruggen, visie op architectuuren constructie' (uitgeverij Matrijs).Op 1 januari 2001 zijn de Noord-Hollandse gemeenten Bergen,Egmond en Schoorl gefuseerd onder de naam Bergen. Het oorspronkelijkeheraldische gemeentewapen van Schoorl bestond behalveuit een staande en getongde leeuw uit 8 zoomsgewijs geplaatstemerletten. Het was een combinatie van de wapens van Holland enHeemstede. Zoals bekend behoorde Schoorl in de Middeleeuwen totde Graven van Holland, maar kwam dit ambacht rond 1400 dankzijbelening door Willem VI (tijdelijk) aan Heer Jan van Heemstede,vandaar de "Heemsteedse" merletten ofwel meerltjes.In het nieuwe gemeentewapen van Bergen zijn in het vierde kwartierde acht merletten uit het wapen van Schoorl teruggekeerd.Omdat hiernaar nogal eens wordt gevraagd is het niet ondienstig tevermelden dat de toenmalige burgemeester W.H. Gerlings in 1816een foutje maakte door het begrip 'canettes' te gebruiken in plaats van'merletten', hetgeen de Hoge Raad van Adel niet heeft opgemerkt.De heraldische figuren van 7 merletten [= vogels zonder bek/snavelen poten] waren afgebeeld in het oorspronkelijke wapen der Herenvan Heemstede (teruggaande op het riddermatige geslacht van Holy).Op 23 oktober 2004 zijn maar liefst zeven boten toegevoegd aan devloot van de Koninklijke Roei- en Zeilvereniging Het Spaarne. Alslaatste heeft bij die gelegenheid de huidige voorzitter mw. KarinaSchilte de gestuurde dubbel Adriaan Pauw gedoopt. Heemstedeverloor ten gevolge van een fusie het Adriaan Pauw Atheneum, maarheeft er nu een boot voor in de plaats gekregen.Als enige gemeente in ons land bevindt zich hier een AdriaanPauwlaan; Adriaan Pauwstraten komen voor in onder andere Delft, 's-Gravenhage, Leiden, Vlaardingen en Wassenaar.Wat Heemstede blijft ontberen is een borstbeeld van de vroegereambachtsheer, terwijl bijvoorbeeld de Amerikaanse president Kennedyin brons wèl in een openbaar gebouw prijkt.Hier volgen enkele correctie en aanvullingen op bijdragen invorige afleveringen23

- In HeerlijkHeden, nummer 122, bladzijde 208, is een foto afgedruktmet als onderschrift: "Voor de Arbeidsdienst opgepakte Heemstedenarenen Haarlemmers op weg naar het station in Haarlem". De heerCees Raateland reageerde dat gelet op de kleding en de bladerenaan de bomen deze foto onmogelijk in december ('Sinterklaasrazzia')genomen kan zijn. Hij blijkt de afbeelding nauwkeurig bekeken tehebben en heeft gelijk. De maker van de foto kan helaas niet meerworden geraadpleegd, maar wèl is intussen achterhaald dat de fotoniet in 1944 maar in 1942 blijkt gemaakt blijkt te zijn.- Naar aanleiding van het stukje over de naar de Veluwe verhuisde dealuminium sculptuur van Adam Colton (1957), door mij met de naam- in de volksmond - "Schapenbotje" aangeduid, merkt de heerRaateland op dat de officiële naam luidt: 'Blob and bone', waarvanacte. Zoals bekend is dit kostbare werk in aanwezigheid van de Brits-Nederlandse kunstenaar en een delegatie van het gemeentebestuur inHeemstede na herstel voor de tweede maal onthuld, nu op 15 december2004 in Otterlo. Volgens een bericht in dagblad de Gelderlanderwas in Heemstede het "zilveren beeld niet in harmonie met denatuurlijke omgeving"- In de volgende alinea op pagina 209 blijkt helaas de naam van de 19 eeeuwse kunstschilder weggevallen te zijn. Bedoeld werd Willem Vester,die talrijke landelijke Heemsteedse taferelen heeft vastgelegd.Naar aanleiding van de excursie naar verassend Harderwijk (HH,pagina 200) berichtte een vliegtuigspotter die ons blad onder ogenkreeg dat 3 september 2004 geen oude Messerschmidt boven diestad vloog richting Lelystad, waar een dag later een grote vliegshowplaatshad.- De attente heer Cees Schenkel wees op een verkeerde spelling vaneen naam in het artikel over Freule Van der Goes op bladzijde 221.Mevrouw I. Deutz van Lennep-Teding van Berkenrode, moet zijn: I.Deutz van Lennep-Teding van Berkhout.- In aflevering 121 stond op bladzijde 139 een ansicht van hetVaartkantje met het Zandvaartpad. In dat verband wees mevrouwTineke Scheffer-Oosterhoorn op een andere prentbriefkaart uit dejaren dertig (hier afgedrukt) met de volgende uitleg: "'t vaartkantje ofzoals wij altijd zeiden: het vaarkantje, zonder t. Deze vaart, nugedeeltelijk gedempt, liep van de Van Merlenvaart naar de brugover de Kerklaan, en had zó verbinding met het Heemsteedskanaal en uiteindelijk het Spaarne. Wij hebben daar menigmaalgekanood. Ik had een kano en die reden we op een karretje vanuit24

onze garage aan de Raadhuisstraat 6, over de weg maar het water,achter de wasserij van V.d. Weiden. Zou je nu niet meer moetenproberen met al dat verkeer. Links op de foto zie je nog de garagevan Teeuwen, en achter de brug links lag de wasserij van Van derWeiden. Langs de zijkant van het huisje van Van Honschoten liepde sloot richting Herenweg, dwars door het bollenland. Veel hyacinthen,het rook er heerlijk in het voorjaar"."Voor de record" ten slotte enkele kleine correcties op een artikel innummer 120 van april 2004 over de Heemsteedse familie Jonckbloedt(pag. 100-105). Vermeld is dat het gezin van C.A.M. Jonckbloedt(overleden in 1942) slechts 1 zoon en 3 dochters telde. In werkelijkheidzagen 6 kinderen bij deze katholieke familie het levenslicht: 2zonen Ben en Jan, alsmede de dochters Jos, Rie, Annie en Dinie.In nummer 111 (februari 2002) van HeerlijkHeden interviewde FransHarm de heer G. Rekoert. Diens herinneringen aan de Zandvoortselaanin de 20ste eeuw, evenals aan zijn eigen bedrijf, heeft GeerRekoert met illustraties op het internet geplaatst. Eenvoudig te vindendoor via zoekmachine google, de woorden Rekoert en Zandvoortselaanin te tikken.25

Het archief werd verrijkt met een doos oude nota's en winkelrekeningenuit de nalatenschap van de heer C.J.A.van Westerloo, in levenwoonachtig op het adres Johannes Vermeerstraat 28, en geschonkendoor diens zoon C.J.E.van Westerloo.De heer A. Koopman schonk wederom een aantal foto's van bouwkundigeveranderingen in Heemstede.Aan de het tragische lot van de (joodse) familie Gutmann op Bosbeeken hun rijke kunstcollectie is verscheidene malen aandacht besteed inhet dit tijdschrift. Thans werd een (zeldzame) fotokaart met afbeeldingvan Bosbeek verworven, op 30 december 1927 gezonden naarprofessor Otto Lanz, Museumplein 8, Amsterdam en vandaar doorgezondennaar zijn (tijdelijk) adres in het Franse Nice. Mevrouw Louise,baronesse von Landau, gehuwd met Fritz Gutmann, wenst via dezekaart haar beste wensen voor 1928 aan de heer en mevrouw Lanz. Nalange jaren van procederen met de Nederlandse staat ontvingen denazaten van het door de nazi's omgebrachte echtpaar een deel van deBosbeek-collectie terug. Ongeveer 2 jaar geleden voor een miljoenenbedragverkocht op veilingen in Londen en Amsterdam, maar als eenherinnering aan haar gelukkige Heemsteedse jeugd heeft dochter LiliGutmann (1919), woonachtig in Florence, 1 voorwerp behouden. Zezei hierover in het Rotterdams Dagblad van 14 mei 2003 het volgende:'Ieder van de erven heeft wel iets uitgezocht als 'souvenir'. Lili'skeuze? "Het enige wat er nog in het leeggeroofde Bosbeek was, ishet plafond van De Wit, in wat wij de grote zaal noemden".(Schilder Jacob de Wit (1695-1754) werd beroemd door zijn bedrieglijkechte 'beeldhouwwerken' in olieverf, Witjes in de volksmond)."Er waren ook kleine Witjes in Bosbeek, maar die hebbende moffen er gewoon uitgeknipt. Die zijn verdwenen. Mijn vaderhad toevallig bij een antiquair de schets gevonden van het plafond.En die houd ik". Jaren '70 was ze nog eens terug naar HuizeBosbeek gegaan, inmiddels een klooster. "Wat er toen met megebeurde weet ik niet, maar ik begon vreselijk te huilen. Vreselijk,vreselijk". Dat haar ouders vermoord zijn, is iets waar ze nooitoverheen zal komen. "Eigenlijk gaat er geen dag voorbij, dat ik erniet aan denk. Maar ik vind het wel mooi dat mijn ouders, ook door26

de veilingen, nu weer tot geldingkomen"'.[Otto Lanz, in 1865 geboren en opgeleid in Zwitserland, werd in 1902hoogleraar chirurgie aan de gemeente-universiteit van Amsterdam. Hijwas een gepassioneerd verzamelaar van Italiaanse Renaissance kunsten overleed in 1935. De nazi's confisceerden zijn kunstbezit om teverhuizen naar het beoogde Hitlermuseum te Linz. Na de capitulatievan Duitsland is de collectie teruggebracht naar Nederland].Thema van de Open Monumentendagen 2005 in het weekendvan 10 en 11 september is: Religieus erfgoed. Het grootste deel vande bijna 4.000 religieuze rijksmonumenten in Nederland wordt gevormddoor kerken, maar hiertoe behoren evenzeer kerkhoven, kloosters,weeshuizen, hofjes, gasthuizen, en orgels.Omdat de Nederlandse kastelenstichting (NKS) 60 jaar bestaat is insamenwerking met andere organisaties 2005 óók uitgeroepen totJaar van het Kasteel, waarin kastelen en historische buitenplaatsenletterlijk en figuurlijk in de schijnwerpers staan. Kijk voor actueleinformatie ten aanzien van activiteiten en evenementen op de website:www. jaarvanhetkasteel. nlHans KrolBENNEBROEKSE KANONNENPRAATOp vele plaatsen in ons land zien we kanonslopen als afrastering of alsschamppaal op de hoek van een weg, bij de oprit van een gebouw ofbij een brug. Ze worden meestal met de vuurmond, dat wil zeggen methet einde van de loop van waaruit de kogel op z'n doel afgaat, in degrond gegraven.De meeste lopen komen van echte oude kanonnen, dus van kanonnendie niet meer als zodanig in functie zijn.In Bennebroek stonden vele jaren geleden twee echte kanonslopenaan de oostzijde van het kruispunt bij het bekende restaurant DeGeleerde Man. Ze waren ingegraven aan beide zijden van de Bennebroekerlaan.Ter verzwaring was er in de lopen een hoeveelheid betongestort.27

Bij verbreding van bedoeld kruispunt in de eerste helft van de vorigeeeuw zijn de lopen verwijderd en opgeslagen in een loods van degemeente. Daar hebben zij lange tijd in een verborgen hoek gelegen,totdat enige tijd geleden iemand van Gemeentewerken op het ideekwam de lopen weer op een voor iedereen zichtbare plaats in het dorpte geven. Zo zien we nu de zware kanonslopen met de vuurmond(richting Heemstede?) half ingegraven aan beide zijden van het padnaar de Trambrug over de Bennebroekervaart. Ze doen geen dienstmeer als schamppaal en de vuurmond is onzichtbaar en kan dusniemand kwaad berokkenen. Of ze daar op die plek zullen blijvenstaat, naar ik hoorde, niet vast. Wie weet wordt er een nog mooiereplaats gevonden.Mijn belangstelling ging uit naar de herkomst en leeftijd van dezelopen. Daarvoor ging ik te rade bij het Legermuseum te Delft. Deconservator Geschut en Vuurwapens aldaar was zo vriendelijk temelden, dat het bij deze lopen moet gaan om zogenaamde finbankers,dat wil zeggen om achtponder-kanonnen die oorspronkelijk in de17 de /18 de eeuw in de plaats Finspong in Zweden gegoten werden.28

Later is dit type kanon ook in Engeland en in ons eigen land gemaakt.Ze waren zeer populair en werden daarvoor over de hele wereldverspreid.Hoe de gemeente Bennebroek aan deze lopen is gekomen heb ik(nog) niet kunnen achterhalen. Aan te nemen is, dat nieuwe verbeterdekanonnen gemaakt werden, waardoor de militaire autoriteiten dezelopen op de markt brachten.Op de 2 foto's zijn de lopen op de huidige plaats te zien.Maarten Verkaik29

EEN VERHAAL ACHTER REKENINGENIn het archief van het Auto-museum van Van Schagen bevindt zich eenomvangrijke collectie rekeningen van leveranciers uit Heemstede, dieaan de firma van Schagen goederen leverden.Stalhouderij, Vracht- en AutotransportenAannemen van Sleep- en Verhuiswerk:-: Levering van alle Mestsoorten :-:Achterweg 38 - Telef. 28005.DE, ^...(ACJ. - - —193 5.%J*^ /7t^~*£j£....DEBETaan A A GEBR. VAN SCHAGEN.Deze collectie geeft een goede indruk van het 'handelsverkeer' tussenpartijen maar ook over de locaties waar deze zaken gevestigd waren.Deze bijdrage bevat een grove selectie en bevat informatie over bekendeen minder bekende zaken in Heemstede.Het is de moeite waard om op een later tijdstip verder uit deze bron teputten.Heemsteedse Bedrijven:Ooit gehoord van de Fa. CG.A.Hoppezak,Binnenweg 137. HeerenMode-Artikelen. Hoeden en Petten Magazijn. Er werd op 20 januari1934 1 Hoed geleverd voor f. 10.50 plus een zegel van f.0.10.Op rekeningen boven de f.10.- komt het plakken van een zegel voor.De voorloper van onze BTW?De Fa. Vosse, Raadhuisstrtaat 24 levert op 31 December 1945 driePhilipslampen voor een bedrag f.1.95, f.1.50 en f. 1.35.H.H. Hoeker Zonen's Meelfabriek levert op 21 November 1950 1Baal Roggemeel voor f.18,-Op 4 November 1947 verricht de Huis-en Machinesmederij de Grooten Coppens, Kanaalweg 35 een reparatie. Paardentractie veerstroppenop as vastgelast f.2.5030

L. A. VOSSE en Zn.WAUEN- EN CARROSSERIEBOUWRAADHUISSTRAAT 24H E E M S T E D EJVOTAäfc&mjt^,. >~y ~/fa*iAcOSbL *9J$MKO^U F^ta-, N? 46948JAC. ROEST, Kanaalweg 9, Telefoon 28494, HEEMSTEDEPostgiro 137078 - Haltestraat 10 - Telefoon 8 - ZandvoortPLUIMVEEVOEDERFABRIEK ;tiKrabKmK -yriuui-, -/HOOI-, si STROO-, GRAAN- en FOURAGEHANDELDEN HEERVoor «an ÜEd. geleverd :7 xJë K.O.HEEMSTEDE,ZANDVOORT,t M^Zegel /MZakken x 10.60 V -I..I 10.25x 10.15 ,rel zakken x 10.60 xfO.25 xlO.15 „AUTOGARAGE W. TEEUWEN, HEEMSTEDEREPARATIE-INRICHTING VOOR RIJWIELENEN AUTOMOBIELEN - BENZINE EN OLIËNRAADHUISSTRAAT j. — TELEFOON i 8 4 s«WILLY's AUTO'S EN TRUCK-CHASSIS !1H»!äNF!K!;>IE!iliƒILiBonlLwn ! T.t.r.1«*» Bont-|[EE,MSTF-I)E,..X. AugUBtUO 193 2REKENING VOOR de Fa* Tan Schagenvan W. TEEUWENZECEL F 0 10Illli 5 50 1f3 6" XS20 L • ? ,40" 1520 1 • 2,40m5,40«" S3 150 X „ fia2 ,40" 28 20 La ? ,40" 10 '20 . L a2 ,40« 30 ,7031

Op 6 Februari 1947 levert Fa. Jan van Wirdum & Zoon, Wilhelminaplein10: 1350 Kg Hooi voor f.270,- plus zegel maakt f.270.10Jac. Roest, Kanaalweg 9 Pluimvoerderfabriek- Hooi-, Stroo,-GraanenFouragehandel levert 4 zakken Haver plus vier zakken â f.0.25 =f.1,- Retour vijf zakken = f. 1.25. Na al het rekenwerk bedraagt denota op 4 Mei 1932 f. 13.85Door de firma Van Schagen werden ook nota's uitgeschreven. Zoals inMei 1933 in verband met de activiteiten bij de aanleg van de HeemsteedscheDreef. Een vracht teer voor f.3,-; Machinevervoer f.20,-;Steenbreker gehaald van Loosduinscheweg naar Akersloot f.22.50;Ketelvervoer naar Stork en terug (5uur) f.15,-. Deze nota werd aangebodenaan N.V. Geruischlooze Weg -Heemstede.Op de achterzijde van de Maandkwitantie van Gemeente Gas-, Duinwater-en Electriciteitsbedrijuen, Kloosterweg voor van Schagenvan Augustus 1933 staat een advertentie Als de winter nadert...Men zij gewaarschuwd!Cees Peper/ warnierflauenen de tijd is daar, datde centrale verwarmingwordt aangemaakt, laatdan tijdig Uw bergplaatsvullen met Cokes van deGte^tsoWfck\M>r32

GEBOREN EN GETOGENOP LANDGOED HAGEVELD;EEN FAMILIEGESCHIEDENIS VAN 1922-1972Het veelbesproken Paardenlandje waar nu Wasserij Van Houten zichvestigt, was lang geleden de moestuin van het seminarie Hageveld. Dekinderen van de families Van der Burg en Van der Prijt moesten in hetaalbessenseizoen met deksel slaan om de vogels uit de tuin verjagen.Familie Van der Prijt, voorjaar 1962De vaders werkten hun hele leven als tuinman en onderhoudsman bijhet seminarie. Beide families waren zelfs mee verhuisd vanuit Voorhout,waar Hageveld van 1916 tot 1922 zat.Het Heemsteedse landgoed had een lange oprijlaan, met maar tweelantaarns, 's Avonds kwamen er geen kinderen van buiten. De kinderenvan de families Van der Burg en Van der Prijt speelden voorname-33

Kinderen Van der Burg op Hageueld in 1926.Henk, Leo, Bert, Aad en Ada.lijk met elkaar. Hetseminarie had eeneigen bakkerij, eenslachterij, een moestuinen zelfs een vuilnisbelt.Die stond regelmatigin brand,weet Riet RikkersVan der Prijt zich teherinneren. Zij werdin 1934 geboren opHageveld. Tot haartrouwen woonde zij,met negen broers enzussen in het houtenhuisje op hetlandgoed. Het staater nog steeds. Haaropa was timmermanvan het seminarie,haar vader verzorgdelater het onder-houd -„Maar hij zorgde ook voor de koffertjes van de studenten", vertelt zij.De kleding werd met Van Gend & Loos naar huis gestuurd, destudenten bleven. Zij gingen maar één keer in de drie maanden naarhuis." De families zijn de enige twee die vanuit Voorhout mee zijngekomen naar Heemstede. Hageveld zat overigens voor die periode inVelsen (van 1817-1979).Riet Rikkers weet nog goed dat zij in de oorlog naar de vuilnisbelt ging,met haar vriendin, Clazien van der Burg. „We wisten dat de studententubes tandpasta hadden. Dat was een ongekende luxe. Wij slopen dannaar de vuilnisbelt om de restjes eruit te knijpen, dat smaakte heerlijknaar pepermunt." Ze lacht en zegt: „Het waren hele andere tijden."In de oorlog moesten de beide families van het landgoed af. DeDuitsers confisceerden het gebouw en maakten er een hospitaal van.34

Op het dak werd een groot rood kruis geschilderd om dat duidelijk temaken aan de vliegtuigen (bommenwerpers). De familie Van der Prijtvertrok tijdelijk naar de Hendrik de Keyserlaan en Van der Burgverhuisde naar de Meer & Boslaan. Beiden keerden terug na deoorlog. Riet Rikkers: „We troffen heel veel stof aan in het seminarie;allemaal soldatengoed. Ik denk dat er veel kleding genaaid werd doorde Duisters in de oorlog. De familie heeft de stof gebruikt. De mensenkeken in die tijd neer op mijn vader. Ze zeiden dat hij voor de Duistersgewerkt had. Hij moest van hen de ketels bijhouden. De man had geenkeus met zeven kinderen." Leo en Bert van der Brug (beiden helaasinmiddels overleden) moesten samen met de oom van Riet Rikkers-Van der Prijt onderduiken in de oorlog.* • *De witte boerderij in de jaren dertig.Op heel het landgoed waren maar twee huizen. De ene was het houtenhuisje, de voormalige directiebouwkeet, van de familie Van der Prijt,het andere noemde men de witte boerderij. Daar woonde de familieVan der Burg. Marga van der Burg-Chevalier: ,,Er was een trap en danmeteen en deur, heel eigenaardig. Daarachter was een klein kamertje35

Het botenhuisje achter de witte boerderij van Van der Burg(foto dateert uan 1946 of 1947)waar de vrouwen sliepen en boven op een grote open zolder droogdede familie het fruit voor het seminarie. Maar mijn schoonmoeder vondalleen maar klokhuizen. Onze mannen hadden daar allang stiekem vanzitten snoepen."Voor het seminarie spelen mocht niet. De kinderen vermaakten zichelders. Op het Paardenlandje hadden de jongens van Van der Burgeen diepe kuil gegraven en daarin een hut gemaakt. Hun vaderbegreep niet waar al dat zand toch steeds vandaan kwam, want dejongens hadden een mooi luik van gras gemaakt zodat niemand de hutkon vinden. Co van der Burg, getrouwd met Leo van der Burg: „Mijnman, Leo, vertelde dat ze daar een potje zaten te koken. Levensgevaarlijk,want als het luik dicht ging, kwam er geen zuurstof meerbinnen. Ze hadden wel kunnen stikken door koolmonoxidevergiftiging."Kattenkwaad daar waren de jongens Van der Burg goed in. Somspikten ze wat appels uit de moestuin, of pestten ze de varkens. Saaiwas het in ieder geval niet op Hageveld. In de winter keurde opa Vander Burg het ijs, zodat de studenten erop konden schaatsen. De familieVan der Prijt legde dan een rode loper vanuit het huisje naar de vijvertoe zodat de kinderen al klunend het ijs konden bereiken.Riet Rikkers: ,,De professoren waren wel heel autoritair. Vader namaltijd zijn pet af als ze langskwamen." Co en Marga van der Burg36

eamen dit: „Ja, de geestelijkheid was enorm streng en uit de hoogte.De studenten waren onderdanig." Op de vraag of de beide families ergkatholiek zijn, antwoorden de drie dames: „Ja, zeker!" Riet Rikkers:„Wij woonden immers naast de pastoorfabriek, zo noemden we dat."Maar ambities om zelf naar het seminarie te gaan had niemand.„Nee", lacht Riet Rikkers, „mijn moeder zei altijd 'wie de Here wileren, moet er niet mee verkeren." Toch kwamen de kinderen van defamilies wel eens in aanraking met het seminarie. Net na de vakantiesals de studenten nog niet terug waren, werden de jongens opgetrommeldom als misdienaar te verschijnen. Co van der Burg: „MetKoninginnedag kregen ze dan een dubbeltje voor de kermis."Leo en Bert gingen op hun veertiende werken. „Mijn man was altijdde beste van de klas, maar doorstuderen zat er niet in. Het wasvanzelfsprekend dat hij op zijn veertiende ging werken." Hij begon bijde bloemenkwekerij aan het einde van de laan van het landgoed,Erens genaamd. Ook broer Leo begon zijn loopbaan hier.De familie Van der Burg woonde tot 1971 in de witte boerderij.Moeder en haar inwonende zus (vader was overleden in 1966) trokkentoen in op Hageveld. „Gezellig was het er niet", vertelt Marga van derBurg. „De kamers waren enorm groot en hoog en de keuken wasverderop in de gang. De familie Van Assema ging vanaf dat momentin de boerderij wonen."In 1962 overleed de vader van Riet Rikkers. Haar tweede stiefmoeder(haar eigen moeder en de tweede vrouw van haar vader warenoverleden) kreeg toen de zorg voor de nog zeven thuiswonendenkinderen op zich. Haar vader had precies veertig jaar voor Hageveldgewerkt.Pascale van der Vorstf\Üft rfü Ës•"*?"#s«Het huisorkest van seminarie Hageveld. In het midden op deachterste rij, Klaas van der Burg, trompettist.37

DE HEEMSTEEDSE SCHOUT, PREDIKANT,SECRETARIS EN SCHOOLMEESTER IN 1620InleidingIn 1620 trokken diverse commissarissen in opdracht van de Staten vanHolland het gewest door om onderzoek te doen naar de schouten,predikanten, secretarissen en schoolmeesters in de dorpen. De bevindingenvan de commissarissen werden vervolgens op papier gezet.Blijkbaar was de uitkomst niet naar de zin van de Staten van Holland,want op basis van dit onderzoek vonden de Staten het noodzakelijk ommaatregelen te nemen. 1 In het Archief van de Heerlijkheid Heemstedebevindt zich een kopie van het onderzoek dat in Heemstede is uitgevoerd.Deze kopie heb ik gebruikt als basis voor dit artikeltje. Daarwaar mogelijk heb ik nog wat extra informatie toegevoegd.Het onderzoekOp 28 februari 1620 arriveerden de commissarissen Van Aerssen,Grotenhuys en Proost in Heemstede. 2 Waarschijnlijk gebruikten zij deherberg aan het dorpsplein in Heemstede als uitvalsbasis voor hunwerkzaamheden. De commissarissen hadden een eigen secretarismeegebracht die alle gegevens moest noteren. Als eerste werd schoutJohan Stevenszn. van Asch aan een onderzoek onderworpen. Volgensde commissarissen was de schout 'een man vande waere religie' (dusprotestants) die zijn ambt goed uitoefende. Johan Stevenszn. van Aschwas tussen 1616 en 1643 schout van Heemstede. Hij overleed op 9september 1643 en werd begraven in de kerk te Heemstede. 3 Naasthet schoutambt vervulde Johan Stevenszn. van Asch in Heemstedeook nog diverse andere functies. Zo was hij secretaris van de heerlijkheidHeemstede, baljuw, slotbewaarder, houtvester en pluimgraaf. 4Volgens De Boer en Bruch zou Johan Stevenszn. van Asch onderinvloed van de calvinistische Adriaan Pauw van het katholicisme naarhet protestantisme zijn overgestapt. 5 Uit het bovenstaande blijkt echterdat Johan Stevenszn. van Asch al op 28 februari 1620 protestantswas, terwijl Adriaan Pauw pas in december 1620 heer van Heemstedewerd. Van een bekering onder invloed van Adriaan Pauw was dus geensprake. Met betrekking tot de predikant verklaarden de commissarissendat 'binnen denseluen dorpe geen kercke nochte predicant is,nochte oock eenige oeffeninge vande Gristelijcke [protestantse]religie gedaen wert'. Heemstede beschikte in 1620 niet over een38

eigen kerk. Aan het dorpsplein stond slechts een (gedeeltelijk) vervallenkapel. Er was in het dorp ook nog geen predikant werkzaam. Debestuurders (lees: schepenen) en inwoners van Heemstede warenvolgens de commissarissen allen katholiek. Er was echter 'geen papistenuergaderingeofte geloop van eenige paepsche geestelijckheyt',aangezien de katholieke inwoners van Heemstede in Haarlem naar dekerk gingen. Heemstede maakte namelijk nog steeds deel uit van deparochie Haarlem (de indeling in parochies bleef na de reformatiegrotendeels gehandhaafd). De laatste 'paapse' geestelijke in Heemstedewas waarschijnlijk kapelaan Willem Vaders, die in 1615 overleed. 6Als we de beweringen van de drie commissarissen mogen geloven,heeft het dorp het daarna zonder lokale katholieke geestelijke moetenstellen. In 1628 was in Hillegom en Heemstede wel de Haarlemsepriester Johannes Ban actief, maar hij woonde niet in Heemstede. 7Zoals gezegd waren volgens Van Aerssen, Grotenhuys en Proost infebruari 1620 alle inwoners van Heemstede katholiek. Waarschijnlijkis dat niet helemaal correct. Naast de schout zullen er in 1620 ook aldiverse andere protestanten in Heemstede hebben gewoond. In mei1621 vroeg namelijk een twintigtal uit Heemstede afkomstige lidmatenaan de Staten van Holland of zij toestemming wilden verlenen voor hetaanstellen van een predikant in het dorp. 8 Het is bekend dat AdriaanPauw van alles heeft gedaan om het protestantisme in Heemstede testimuleren, maar dat hij binnen een half jaar na het verwerven van deheerlijkheid het aantal protestanten in Heemstede van vrijwel nul totminimaal twintig heeft doen toenemen, lijkt vooralsnog niet echt39

waarschijnlijk. De komst van Adriaan Pauw zal er eerder voor hebbengezorgd dat de reeds aanwezige protestanten zich makkelijker kondenmanifesteren in het overwegend katholieke Heemstede.In 1624/1625 telde Heemstede 80 lidmaten. Het merendeel daarvanwoonde aan de vroegere Napelslaan (of Meesterlottenlaan) op degrens met Haarlem. Hoe groot de protestantse gemeente in Heemstedein deze tijd precies was, is moeilijk te bepalen. Naast de genoemde80 lidmaten zullen er waarschijnlijk ook kinderen, oudere jeugd enzogenoemde 'toehoorders' zijn geweest, die nog geen belijdenis haddengedaan (men deed in deze tijd veelal belijdenis tussen het vijfentwintigsteen dertigste levensjaar). Met de nodige voorzichtigheid vraagtE. Sneller zich af of er in Heemstede omstreeks 1625 misschien intotaal 250 protestanten woonden. 9 Heemstede telde in het eerstekwart van de zeventiende eeuw 350 à 450 inwoners (uitgaande vancirca 83 huizen). Voor zover bekend is de Heemsteedse bevolking altijdgrotendeels katholiek gebleven. Daarom lijkt het bovengenoemde aantalvan 250 protestanten wat aan de hoge kant. Een halvering van ditcijfer komt waarschijnlijk beter overeen met de werkelijkheid.Volgens de commissarissen was de in Heemstede werkzame secretariswoonachtig in Haarlem. Zij beweerden zelfs dat de secretaris 'seerseldes tot Heemstede compt'. Hij zou alleen aanwezig zijn wanneerer recht gesproken werd of wanneer er rekeningen werden opgesteld.Over zijn functioneren konden de commissarissen verder niets anderszeggen 'dan dat hij van de inwoonders aldaer [=Heemstede] bedancktwert'. Dit stukje over de secretaris is opmerkelijk, aangezien deschout van Heemstede in deze tijd tevens secretaris van de heerlijkheidwas. De schout was vrijwel voortdurend in Heemstede aanwezig, dusde bewering dat de secretaris in Haarlem woonde - en zelden inHeemstede kwam - kan niet juist zijn. Op een later tijdstip heeft mendan ook een correctie op het artikel over de secretaris aangebracht:'Het bovenstaende artyckel vanden secretaris van Heemstede datdeselve tot Haerlem soude hebben gewoont ende schijnt bijdenbeeren commissarissen niet rechte ingenomen ofte bij haer secretarisqualijck geannoteert te sijn . De commissarissen hadden het dusniet goed begrepen, of hun eigen secretaris had fouten gemaakt bij hetnoteren van de gegevens over de Heemsteedse secretaris. Halverwegede jaren twintig van de zeventiende eeuw telde Heemstede tweesecretarissen: een secretaris van het kasteel en een secretaris van deheerlijkheid. 10 Na 1629 zijn beide ambten samengevoegd. Misschienwaren er in 1620 eveneens twee secretarissen werkzaam in Heemste-40

de en heeft dat tot het bovengenoemde misverstand geleid.Van Aerssen, Grotenhuys en Proost hadden weinig te vertellen over deschoolmeester. Zij verklaarden slechts dat hij goed werd onderhoudendoor de dorpsgemeenschap via een collecte waaraan door alle inwonerswerd bijgedragen. Op de Heemsteedse dorpsschool werd lesgegeven aan zowel katholieke als protestantse kinderen. Aanvankelijkstond de school achter de kapel (later de kerk) van Heemstede. In 1630verhuisde de school naar een huis ten westen van de kerk. In hetonderzoeksverslag wordt geen naam genoemd, zodat onbekend is wiein 1620 als schoolmeester werkzaam was. In 1615 en 1616 wordt JanCrijnszn. vermeld als schoolmeester te Heemstede. 11 Jan Crijnszn. wastevens waard. Vermoedelijk was hij een privé schoolmeester die in zijnlevensonderhoud kon voorzien via de bovengenoemde collecte en zijninkomsten als waard. Het is onduidelijk of Jan Crijnszn. in 1620 nogsteeds als schoolmeester werkzaam was. De eerstvolgende schoolmeestervan Heemstede die we bij naam kennen is Aart Buyselmans.Hij wordt vermeld in 1621. Aart Buyselmans was waarschijnlijk een'publieke schoolmeester'. Publieke schoolmeesters dienden in hunlessen de publieke - gereformeerde - religie centraal te stellen en= >-?41

hadden vaak een nauwe band met de plaatselijke kerk (ze werdendaarom scherp in de gaten gehouden door de classis Haarlem). 12Publieke schoolmeesters werkten bijvoorbeeld ook als koster, voorlezeren voorzanger. Dat gold niet voor Aart Buyselmans, want Heemstedehad in 1621 nog geen eigen kerk. Het dorp behoorde zoalsgezegd tot de parochie Haarlem. Voor zijn aanstelling als schoolmeesterzal Aart Buyselmans daarom afhankelijk zijn geweest van deHaarlemse burgemeesters. Alleen in de dorpen van Kennemerland dieniet tot de Haarlemse parochie behoorden, was de benoeming vanpublieke schoolmeesters een zaak van de plaatselijke overheid. NadatHeemstede zich op kerkelijk gebied van Haarlem had losgemaakt,werden de publieke schoolmeesters benoemd door de Heemsteedsekerkeraad en de ambachtsheer. Vanaf dat moment werd in Heemstedeeen deel van het salaris van de publieke schoolmeester betaald door dediaconie. Dit komt overeen met de situatie in andere dorpen inKennemerland, waar de publieke schoolmeesters eveneens vaak werdenbetaald met opbrengsten uit kerkelijke goederen. De eerder genoemdecollecte werd volgens G. van Duinen kort na het gedwongenvertrek van schoolmeester Aart Buyselmans vervangen door een belastingwaarvan de opbrengst ten goede kwam aan de kerk en de schoolin Heemstede. 13 Dat zal omstreeks 1625 zijn geweest, gezien het feitdat er wordt gesproken over een kerk. Aart Buyselmans werd overigensal in 1621 oneervol ontslagen. 14 In dat jaar werd er vanuit deHeemsteedse dorpsgemeenschap namelijk geklaagd over het functionerenvan de schoolmeester. Het ging om een serieus probleem, wantde classis Haarlem was erbij betrokken en de zaak werd zelfs voorgelegdaan de baljuw van Kennemerland. De betrokkenheid van declassis Haarlem is niet alleen een aanwijzing dat Aart Buyselmans eenpublieke schoolmeester was, maar ook een teken dat hij privé ofberoepsmatig misstappen had begaan van zedelijke of religieuze aard.In november 1621 moest Aart Buyselmans Heemstede verlaten. Hijkreeg nog wel een half jaarsalaris mee en een bedrag om zijn verhuizingte betalen. Het halve jaarsalaris bedroeg 54 gulden en liep tot mei1622. Dat zou er op kunnen wijzen dat Aart Buyselmans in mei 1621voor een periode van één jaar was aangesteld als schoolmeester inHeemstede. Aart Buyselmans werd in 1622 als schoolmeester opgevolgddoor Paulus Pieterszn., die in 1630 eveneens oneervol werdontslagen. Heemstede heeft het dus niet zo goed getroffen met zijneerste twee publieke schoolmeesters.Maarten van Bourgondiën42

Noten.1 In de door mij gebruikte tekst wordt namelijk gezegd dat op dit onderzoek 'ueeleveranderingen ende verlatingen sijn gevolcht', zie: Archiefdienst voorKennemerland, Archief van de Heerlijkheid Heemstede, inv. nr. 222.1, fol.31.2 De drie commissarissen hadden de voorgaande nacht waarschijnlijk in Haarlemdoorgebracht. Er wordt namelijk gezegd dat zij vanuit Haarlem naar Heemstedereden. In de bron is slechts sprake van de heer van Sommelsdijk (=Van Aerssen), Grotenhuys en Proost. Het is mij nog niet gelukt om precieste achterhalen wie er achter deze namen schuil gaan.3 H. Krol, 'Johan van Asch: óók nog waarnemend secretaris van het Huis', in:Nieuwsbrief VOHB no. 53 (sept. 1987) 11-13, aldaar 11.4 H. Krol, 'Johan van Asch', in: Nieuwsbrief VOHB no. 44 (mei 1985) 39.5 H.W.J. de Boer en H. Bruch, 'De betekenis van Adriaan Pauw voor Heemstede',in: H.W.J. de Boer en H. Bruch (onder redactie van H. Krol), AdriaanPauw (1585-1653). Staatsman en ambachtsheer (Heemstede 1985) 13-44,aldaar 25.6 Dr. H. Bruch, 'Heemstede na 1300', in: Heerlijkheden nr. 57 (augustus 1988)3-5, aldaar 4.7 Mr. J.W. Groesbeek, Heemstede in de historie. Leven, werken handel enkoehandel in de woonplaats van Emece (1972) 90.8Op 20 december 1621 reageerden de Staten van Holland positief op ditverzoek. Toch zou het nog enige tijd duren voordat Heemstede daadwerkelijkeen eigen predikant kreeg, zie: De Boer en Bruch, 'De betekenis vanAdriaan Pauw', 13-44, aldaar 30 en 39; Joke Spaans, Haarlem na deReformatie. Stedelijke cultuur en kerkelijk leven, 1577-1620 HollandseHistorische Reeks dl. XI (Den Haag 1989) 84.9E. Sneller, Van achter de Blaeuwen Engel. Hervormd Heemstede in dezeventiende eeuw Haerlem Reeks nr. 5 (1987) 98.10 H. Krol, 'Abraham Boot: dienaar van Adriaan Pauw en reiziger tussen Oost enWest', in: Nieuwsbrief VOHB no. 53 (sept. 1987) 4-10, aldaar 4.11 J.C. Kort, 'Repertorium op de grafelijke lenen in Kennemerland', in: OnsVoorgeslacht 44e jaargang no. 392 (maart 1989) 102-114, aldaar 114.Tussen 1598 en 1616 wordt Jan Crijnszn. ook als waard in de Heemsteedsebronnen genoemd.12 Spaans, Haarlem na de Reformatie, 155-156.13 G. van Duinen, Geschiedenis van het onderwijs in Heemstede dl. 1 (Heemstede1953) 14.14 Groesbeek, Heemstede in de historie, 115.43

NIEUWE LEDENHeemstede:Mw. M. van WoerkomDhr. H.C. de BruijnDhr. N. ZwikstraDhr. A. MeijerDhr. R.W. MeijerMw. J. SchaapDhr. J.W. StuartMw. E. Smit - RusmanMw. M. van der BurgDhr. K. RikkersMw. H.M. Seiles - BasfordDhr. Mr. A.J.B, van IerschotBennebroek:Mw. CE. Spee - HeeremansMw. I.W.E. MulderDhr. C. van KasteelHaarlem:Dhr. J.M.L. v.d. WeidenDhr. C. v.d. BurgUSADhr. W.K. van der Wal, Alexndria44

Uit voorraad leverbaar.De VOHB heeft voor de geïnteresseerde lezer nog een aantal uitgaven in voorraad, diemisschien nog niet allemaal in uw boekenkast staan.Vooral voor diegenen, die nog niet zo langlid zijn kan dit een welkome aanvulling zijn van datgene, dat u al wel heeft. Niet alle nogbeschikbare werken zijn in dezelfde mate in voorraad, dus hier geldt:?zolang de voorraad strekt?Tussen haakjes staat het jaar van verschijnen. U kunt uw wens kenbaar maken aan de heerHans Krol (tel. 5282977); e-mail: jlpmkrol@tiscali.nlVerkoopprijs in euroDe geschiedenis van het Huis te Heemstede (1952) (3 delen) 13,60Deel 1 Schets van het leven van A. Pauw (1948) 4,55Deel 2 Enkele gegevens omtrent Adriaan Pauw en het slot van Heemstede (1949) 4,55Deel 3 Het huis en de Heren van Heemstede tijdens de Middeleeuwen (1952) 4,55Poort van het Oude Slot (tekening P. Kapsenberg) (1980) 4,55Adriaen Pauw (1585-1653), staatsman en ambachtsheer (1985) 10.50Verjaardagskalender met reproducties van oude prenten 3,40De geschiedenis van het buitengoed Bosbeek in Heemstede en vanhet adellijk geslacht Van Merlen (1987) 6,00Van achter de Blaeuwen Engel: Hervormd Heemstede in de 17e eeuw (1987) 6,80Heemstede-Bennebroek 1907-1931: een gids door de jaren (1988) 2.30Eiland in de stroom, Hervormd Heemstede in de 18e eeuw (1988) 6,80Heemsteedse Gemeentepolitiek in de jaren tussen omstreeks 1750 en 1900 (1989) 4,55Zes reproducties van oude prentbriefkaarten (1990) 1,15Kleine en verborgen monumenten in Heemstede en Bennebroek (1991) 6,80De geschiedenis van het orgel in de dorpskerk te Bennebroek (1992) 3,50Heemstede, Berkenrode en Bennebroek;drie heerlijkheden in Zuid-Kennemerland (1992) 8,15Het Huis te Bennebroek en zijn bewoners (1992) 6,80VOHB-fietstocht langs monumenten in Heemstede en Bennebroek (1992) 0,50Kroniek van het jaar 1895 Heemstede en Bennebroek (1994) 2,30Geheime missie in 1847 (1996) 11,35Ons dorp Heemstede en Bennebroek. Geschreven voor de jeugd. (1997) 2,50Vijftig jaar van oud naar nieuw 1947-1997 (1997) 6,00De tijden veranderen: burgemeesters Heemstede en Bennebroek 1811-1997 (1997) 9,10Videoband: een wandeling door Heemstede en Bennebroek (1997) 6,80Hartekampkaart uit 1706; facsimile-uitgave en een toelichting (1999) 5,70Zorg aan de duinrand: Kennemeroord, Kennemerduin, Parkzicht, Westerduin (2000) 15,-Vier eeuwen Voorkoekoek-Ipenrode;een historische buitenplaats in Heemstede (2001) 9,00Facsimile van kaart van W.Blaeu uit 1631 van Rijnland en Amstelland 3,-Verder zijn er van diverse afleveringen van het VOHB-tijdschrift Heerlijkheden nog lossenummers beschikbaar voor 2,50 euro per stuk.45

Doelstelling en aktiviteitenHet bevorderen van kennis over en belangstelling voor de geschiedenisvan Heemstede en Bennebroek en de zorg voor het karakterbehoudvan hetgeen van historisch, stedenbouwkundig, architectonisch en/oflandschappelijke betekenis is.De vereniging geeft het kwartaaltijdschrift 'HeerlijkHeden' en historischepublicaties uit, organiseert excursies, geeft lezingen, werkt meeaan de jaarlijkse Open Monumentendagen en is alert op de instandhoudingvan karakteristieke elementen in beide gemeenten.LidmaatschapAanmelding, opzegging en adreswijziging uitsluitend schriftelijk bij deledenadministratie of via onderstaande website. Het lidmaatschap looptjaarlijks door, behoudens schriftelijke opzeggingvoor 1 november.De contributie bedraagt minimaal euro 15,— per jaar, over te makenop postbanknummer 27 35 06 ten name van penningmeester VerenigingOud Heemstede - Bennebroek, na ontvangst van een acceptgirokaart.KopijKopij ten behoeve van HH nummer 124 voor 10 april 2005 inleveren