te downloaden - Nederlandse Hydrologische Vereniging

• De Penman-Monteith vergelijking gaat uit van een oppervlak dat bestaat uit ‘one bigleaf’, en neemt aan dat fluxen vanuit de bodem genegeerd kunnen worden. DePenman-Monteith vergelijking geldt daarmee alleen voor gewassen die de bodemvolledig bedekken (Feddes en Lenselink, 1994).Over een groter oppervlak is echter de ‘one big leaf’ benadering zelden geldig, omdater altijd delen van een gebied en periodes zijn waarin de vegetatie niet gesloten is.Zowel het bodemoppervlak als de bladeren verdampen of transpireren vocht naar deatmosfeer. Hun relatieve aandeel in de totale verdamping verandert aanzienlijk alsde vegetatie zich ontwikkelt (Zhou et al., 2006). De Shuttleworth-Wallace methodebeschouwt de verhouding tussen transpiratie en bodemverdamping expliciet.Daarvoor is wel informatie nodig over de albedo, maar ook van vijf verschillendeoppervlakteweerstanden en aerodynamische weerstanden. Het parametriseren vaneen dergelijke vergelijking vormt daarmee een drempel voor toepassing inhydrologische simulaties. Een alternatief is toepassing van de Penman-Monteithvergelijking voor bodem en plant apart (zie paragraaf 5.3.2).• De toepassing van modellen voor de berekening van E p is toegenomen doorverbeterde metingen van meteorologische variabelen nabij het oppervlak, zoalsbodem- en luchttemperatuur, luchtvochtigheid, straling, wind en neerslag (Farahaniet al., 2007). De benaderingen van een twee-staps methode (gewasfactoren) envergelijkingen waarin termen voor de beschikbare energie (“available energy term”)en voor de mogelijkheid van de atmosfeer om water werkelijk te onttrekken(“aerodynamic term”) gecombineerd worden, naderen elkaar steeds meer. Enerzijdsis er namelijk behoefte aan theoretische kennis om de nauwkeurigheid en algemenetoepasbaarheid van methodes te vergroten; anderzijds moeten methodes welpraktisch toepasbaar blijven.5.2.1.3. BodemverdampingVoor verdamping van open water geldt dat de beschikbaarheid van water niet beperkend isvoor de hoeveelheid water dat verdampt. Dit geldt niet voor bodemverdamping. Verschillenin bodemverdamping en verdamping van open water worden daarom niet veroorzaakt doorverschillen in meteorologische condities, maar door verschillen in waterbeschikbaarheid. Debodemverdamping is veelal lager dan de verdamping van open water, vanwege verschillenin albedo en doordat de beschikbaarheid van water in de toplaag van de bodem beperkend is.Voor bodems met een grove structuur en een verzadigde toplaag, echter, kan door het relatiefgrote verdampend oppervlak de bodemverdamping hoger zijn dan die van open water(Ward en Robinson, 1990). Dit laatste is echter meer een uitzondering die bijvoorbeeld alleenoptreedt enkele dagen na heftige neerslag als de bodem volledig verzadigd is.In een droge, kale bodem is het transport van water naar het bodemoppervlak beperkendvoor bodemverdamping. Bij afwezigheid van neerslag, is de bodemverdamping afhankelijkvan capillaire stroming van water vanuit bodemvocht in diepere lagen naar hetbodemoppervlak, welke berekend wordt volgens de vergelijking van Darcy:= − d Hq kdzwaarin q de volumefluxdichtheid [L T -1 ], k de doorlatendheid van de bodem [L T -1 ], H destijghoogte [L] en z de verticale afstand [L]. Om opwaartse stroming vanuit het grondwatermogelijk te maken, moet H afnemen met de hoogte, waardoor dH/dz negatief, en q positiefwordt (Figuur 3). Maar, doordat k sterk afneemt met het vochtgehalte θ, en dus met deafstand tot de grondwaterspiegel, moet dit gecompenseerd worden door dH/dz, zodat opelke diepte dezelfde flux behouden blijft. Om op elke diepte dezelfde flux te behouden, moeteen mate van afname van k met de afstand tot de grondwaterspiegel worden gecompenseerddoor eenzelfde mate van toename met deze afstand voor de absolute waarde van dH/dz.(0.3)Actuele verdamping in hydrologische modellen; CONCEPT, TBV Review 2013Bartholomeus, Heijkers, Droogers, Van Dam, Van Walsum6