( h , h )1 1α m o = ⎡p1 ⎤ ⎡p2⎤( hm hm,50 ) ( ho ho,50)⎢1 +⎥ ⎢1 +⎣ ⎦ ⎣ ⎥⎦waarin h m,50 de drukhoog<strong>te</strong> in de bodemmatrix waarbij α(h m) = 0.5, ofwel de drukhoog<strong>te</strong>waarbij de waarbij de wa<strong>te</strong>ropname met 50% gereduceerd wordt (bij verwaarloosbareosmotische stress). Zo geeft h o,50 de osmotische druk waarbij de wa<strong>te</strong>ropname met 50%gereduceerd wordt (bij verwaarloosbare droog<strong>te</strong>stress).(0.13)De benadering van Van Genuch<strong>te</strong>n (1987), of variaties daarop (Homaee et al., 2002), geeft, in<strong>te</strong>gens<strong>te</strong>lling tot die van Feddes et al. (1978), geen reductie van wa<strong>te</strong>ropname doorzuurstofstress. Ech<strong>te</strong>r, ook in de Feddes-functie zijn de drukhoog<strong>te</strong>s waarbij natschade begin<strong>te</strong>n in welke ma<strong>te</strong> deze optreedt, experimen<strong>te</strong>el niet goed onderbouwd. Het concept houdtgeen rekening met het adaptief vermogen van de plant om het onttrekkingspatroon <strong>te</strong>variëren. Ook wordt geen rekening gehouden met de factor tijd: het duurt in werkelijkheidenige tijd totdat zuurstofgebrek optreedt; tijdens een percolatiegolf zal dit nog niet direct hetgeval zijn. In een rekenmodel worden de <strong>te</strong>kortkomingen van het concept eerder uitvergrootdan gecorrigeerd: door de <strong>te</strong> snelle reductie van de gewasopname ontstaat een<strong>te</strong>rugkoppeling die zichzelf vers<strong>te</strong>rkt.Normaal gesproken verkrijgen plan<strong>te</strong>nwor<strong>te</strong>ls voldoende zuurstof voor hun respiratie(ademhaling) direct uit de luchtgevulde poriën in de bodem. Ech<strong>te</strong>r, als de bodem <strong>te</strong> natwordt, wordt lucht in de bodemporiën vervangen door wa<strong>te</strong>r. Hierdoor wordt debeschikbaarheid van zuurstof limi<strong>te</strong>rend voor wor<strong>te</strong>lrespiratie. Plan<strong>te</strong>n respireren om energievoor groei en onderhoud <strong>te</strong> verkrijgen. Een <strong>te</strong>kort aan zuurstof belemmert dus deenergievoorziening voor het in stand houden van het metabolisme van de plant. Plan<strong>te</strong>nlijden dan aan zuurstofstress. Een ernstige <strong>te</strong>kortkoming van een relatie voor zuurstofstresszoals gegeven in Figuur 7a is dat deze niet <strong>te</strong>mperatuur- en bodemafhankelijk is. Of plan<strong>te</strong>nzuurstofstress ondervinden hangt namelijk niet alleen af van het gehal<strong>te</strong> aan luchtgevuldeporiën in de bodem, maar is ook s<strong>te</strong>rk <strong>te</strong>mperatuurafhankelijk. Plan<strong>te</strong>n verbruiken namelijkmeer zuurstof als het warm is. Een model dat de effec<strong>te</strong>n van bodem, organische stof,<strong>te</strong>mperatuur en vochtgehal<strong>te</strong> op zuurstofstress van plan<strong>te</strong>n kan berekenen, en deze vertaaltnaar transpiratiereductie, is beschreven door Bartholomeus et al. (2008).Ook een hoog zoutgehal<strong>te</strong> van het bodemvocht kan wa<strong>te</strong>r<strong>te</strong>kort veroorzaken, doordat dehoge osmotische po<strong>te</strong>ntiaal van het bodemvocht voorkomt dat voldoende wa<strong>te</strong>r naar dewor<strong>te</strong>ls kan stromen (Feddes en Lenselink, 1994). Osmotische stress wordt verkregen dooreen zoutstress-functie, ook met waardes tussen 0 en 1. Een voorbeeld van een osmotischestress-respons functie α(EC) is gegeven in Figuur 8.Figuur 8: Schematisatie van de zoutstress-reductie-functie, α(EC), naar (Maas en Hoffman,1977) (uit Šimůnek et al. (2005)).Actuele verdamping in hydrologische modellen; CONCEPT, TBV Review 2013Bartholomeus, Heijkers, Droogers, Van Dam, Van Walsum14
MechanistischAan de basis van een mechanistische benadering voor droog<strong>te</strong>stress ligt een beschrijving voorwa<strong>te</strong>rstroming in plan<strong>te</strong>n volgens Van den Honert (1948), waarin aangenomen wordt dat devolumetrische wa<strong>te</strong>rflux E t door de wor<strong>te</strong>ls evenredig is met het verschil in drukhoog<strong>te</strong>tussen de bodemmatrix en het xyleem (va<strong>te</strong>n in het plan<strong>te</strong>nweefsel die zorgen voor hettransport van wa<strong>te</strong>r) (h m- h x), en omgekeerd evenredig met de weerstand van de bodem enwor<strong>te</strong>ls voor wa<strong>te</strong>rstroming (r m + r x); (Figuur 9):Eth=rmm− h+ rxx(0.14)Figuur 9: Weerstanden and po<strong>te</strong>ntialen in de simulatie van wa<strong>te</strong>ropname door plan<strong>te</strong>n (uitVerburg et al. (1996)).Deze vergelijking bevat alleen weerstanden voor de stroming van wa<strong>te</strong>r in de bodem en deplant. De weerstand voor de diffusie van wa<strong>te</strong>r naar de lucht (de stomatale weerstand), degroots<strong>te</strong> weerstand in het ‘soil-plant-atmosphere-continuum’ (SPAC), is dan ook nietopgenomen in deze vergelijking. Dat kan alleen als de po<strong>te</strong>ntiële transpiratie bekend is uit deatmosferische vraag. Deze methode wordt bijvoorbeeld toegepast in het model SWIM (SoilWa<strong>te</strong>r Infiltration and Movement) (Verburg et al., 1996) en FUSSIM2 (Heinen, 2001).Po<strong>te</strong>ntiële verdamping is invoer voor deze modellen en de stomatale en aerodynamischeweerstand voor transpiratie worden niet expliciet gesimuleerd. Aangenomen wordt dat devraag naar wa<strong>te</strong>r kan worden beschreven door de po<strong>te</strong>ntiaal in het xyleem, h x, en dat effec<strong>te</strong>nvan stomatale en aerodynamische weerstand op de wa<strong>te</strong>ropname verwerkt zit<strong>te</strong>n in deopgegeven po<strong>te</strong>ntiële verdamping.Om de wa<strong>te</strong>ropname van elk bodemcompartiment <strong>te</strong> berekenen worden eerst van elkcompartiment de bodem- en wor<strong>te</strong>lweerstanden berekend, waarna de drukhoog<strong>te</strong> van hetxyleem wordt berekend uit de po<strong>te</strong>ntiële transpiratie. De bodemweerstand wordt berekenduit een stationaire radiale stroming naar de wor<strong>te</strong>ls; de wor<strong>te</strong>lweerstand hangt af van eenweerstand per eenheid wor<strong>te</strong>lleng<strong>te</strong> en de wor<strong>te</strong>ldichtheid van elk compartiment (Hopmansen Bristow, 2002; Verburg et al., 1996). Vervolgens wordt voor elk bodemcompartiment deactuele wa<strong>te</strong>ropname door de wor<strong>te</strong>ls berekend. Door deze actuele wa<strong>te</strong>ropname <strong>te</strong>in<strong>te</strong>greren over de hele wor<strong>te</strong>lzone wordt de actuele transpiratie berekend. Voor eengedetailleerde verhandeling verwijzen naar Verburg et al. (1996).Gereduceerde wa<strong>te</strong>ropname door zuurstofstress is in deze benadering niet opgenomen.Osmotische stress kan in deze benadering meegenomen worden door een osmotische <strong>te</strong>rmtoe <strong>te</strong> voegen in de berekening van h x.Het voordeel van deze benadering is dat die mechanistisch is en eveneens waardes geeft vandrukhoog<strong>te</strong> in de plant. Bovendien maakt deze mechanistische benadering compensatie vandroog<strong>te</strong>stress in de ene bodemlaag door een hogere wa<strong>te</strong>ropname uit een andere bodemlaagzonder stress mogelijk.Actuele verdamping in hydrologische modellen; CONCEPT, TBV Review 2013Bartholomeus, Heijkers, Droogers, Van Dam, Van Walsum15
- Page 1 and 2: 5. Actuele verdamping in hydrologis
- Page 3 and 4: natuurlijke vegetaties. Daarnaast g
- Page 5 and 6: Directe bepaling E pVoorbeelden van
- Page 7 and 8: Daardoor verloopt de curve van H in
- Page 9 and 10: Figuur 4: Interceptie voor landbouw
- Page 11 and 12: 2003). Dit proces is moeilijk te pa
- Page 13: De actuele wateropname is een funct
- Page 17 and 18: eductiefunctie voor f hblad (bijvoo
- Page 19 and 20: II) Het Hitte-eilandeffect of Urban
- Page 21 and 22: werd al in 1978 ontwikkeld (Feddes
- Page 23 and 24: een zogenaamd ‘metamodel’ van S
- Page 25 and 26: Figuur 12: Koppeling (Meta)SWAP met
- Page 27 and 28: weer het type vegetatie; de eigensc
- Page 29 and 30: te vermenigvuldigen met een factor
- Page 31 and 32: Tabel 4: Parameterwaarden (gemiddel
- Page 33 and 34: Braud, I., Dantas-Antonino, A.C., V
- Page 35 and 36: Hurkmans, R. et al., 2009. Effecten
- Page 37 and 38: Schenk, H.J., Jackson, R.B., 2003.