2.3 Mb. - Zuivelhistorie Nederland

En de agrarische export heeft in dit verband nog al enige nadelen, o.a. dat het eenzeer gevarieerde export is, in handen van een leger van mensen, terwijl de exportkwantiteitnimmer vooraf in een vast cijfer is vast te leggen.Stelt men daar tegenover industriële productie in vaak grote groepsverbanden,soms met concernkarakter, dan heeft men begrip voor de moeilijkheden waarvooreen regering in crisistijd staat.Maar onomstotelijk heeft de zuivel en de veehouderij, waaronder varkens- en kippenhouders,in de na-bezettingsjaren, toen Nederland er door grote export weerbovenop moest komen, door het grote kwantum en de grote geldswaarde van deexport bewezen, dat zij een factor van zo'n importantie is, dat te allen tijde en zekerdus ook in crisistijd, volle aandacht eerste eis is. En zeer verontrust heeft hethierbij de belanghebbenden, dat men soms ontstellende beweringen ten departementeof bij andere leidende organen hoorde in de geest van: deze export, of speciaalde export naar dit of dat land kunnen we wel afschrijven. Afschrijven doeteen koopman pas dán, wanneer hij noch door voordeur, noch door achterdeur,noch door dakraam er meer kan binnen komen. En zelfs dan nog houdt hij het gebouwdegelijk in de gaten! Hierover 084 denken sommigen zeer gevaarlijk. Er isbegrip voor een glipper op onbekend terrein, maar gaat men zich als regering -eventueel noodgedrongen - hierop begeven, dan zal grote voorzichtigheid eersteeis zijn. Dan is een ondoordachte uitlating bij zoveel concurrentie reeds een gevaar.Een ander punt waarop de Bond telkens heeft gereageerd, is de afbraak of als menliever wil de achterstelling die Landbouw in het regeringsapparaat kenmerkte. Hetis zelfs zo geweest, dat in een tijd van groeiende moeilijkheden de Landbouwgeen eigen minister had en zo ongeveer alle voornaamste functies aan de Directievan de Landbouw „waarnemend” waren. Geen toestand in een land met een agrarischeinslag als weinig andere landen! Hoewel een crisis kon worden verwacht endeze zich in 1929 reeds aandiende, had de politieke onenigheid van het regeringsapparaatvoor Landbouw een zwak orgaan gemaakt, dat zelfs door de crisis nogwerd verrast. Pas in 1931 bevatte de Troonrede de erkenning dat de crisis in delandbouw vormen aannam, welke tot handelen noodzaakten.Het was o.a. een adres van de Friese Mij van Landbouw over de nood der veehouders,aangevuld door stemmen uit alle streken, dat aanleiding werd tot meer attentieen ook tot daden.Het is goed nog even stil te staan bij de reacties in de Bond, zoals deze tot uitingkwamen in een speciaal aan de crisistoestanden gewijde alg. vergadering. Ernstigen uitvoerig is in die vergadering gediscussieerd over de vraag welke mogelijkhedenzouden te vinden zijn om verlichting aan te brengen. Bij de discussie daaroverwerd klaar en nuchter gesteld, dat consequenties vast zitten aan het inroepen enaanvaarden van regeringshulp.Men besefte volkomen dat dit ook regeringsinmenging betekende en moest betekenen,met voorschriften, controle, enz. en dat dit aanvaard moest worden. Men▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl63© Bond van Kaasproducenten