2.3 Mb. - Zuivelhistorie Nederland

Op het gebied van de zelfkazende boer ging het niet anders. Men groeide er naartoe, zonder het bepaald te willen.De uitbreiding van de veestapel door betere bodemverzorging en bemesting en debetere voeding; de groter wordende varkensstapel en de aankoop van voedermiddelen,dit alles vereiste veel kapitaal. Na een periode van laag-conjunctuur was ditvaak onvoldoende aanwezig. Neem daarbij de combinatie kaashandelaar-veevoederhandelaaren men heeft de voorwaarden voor een fatale gang van zaken,waartegen in de arbeiderswereld ook werd gestreden n.l. de soort gedwongen winkelnering.Wanneer de boer in de winter met de vele uitgaven het bedrijf uit eigen middelenniet kon financieren, kreeg hij granen op crediet. Maar dit crediet moest wordeningelopen door de levering van kaas in de zomermaanden. Natuurlijk waren erverhoudingen tussen boer en kaashandelaar die zo prima waren, dat geen al te groteafhankelijkheid ontstond. Maar helaas leidde het ook tot een zekere exploitatie,soms in vrij ernstige mate, wanneer de opkomende concurrentie de handelaren inhun mentaliteit wat ging beïnvloeden.Zeker is, dat hieruit veel onaangenaamheden zijn ontstaan die men vroeger niet zokende.De eerste maatregel was het oprichten van locale Raiffeisenbanken. De credietgevingbehoorde los gemaakt te worden van de normale handelstransactie, en de opgerichteCentrale Raiffeisenbank te Utrecht opende de mogelijkheid.Ook hier was groei nodig. Waar de besturen dier plaatselijke banken uit collegaboeren bestonden was er schroom, daar aan te 035 kloppen. Het heeft de uitgroeilange tijd tegengehouden. Toen dit was overwonnen ging de uitbreiding in sneltempo over alle grotere gemeenten. Waar de gewone banken zich steeds weinigaan het platteland gelegen lieten liggen, was deze Raiffeisen-vorm een uitkomst.Een tweede stap was het oprichten van Coöperatieve Graan-inkoop Combinaties,al of niet met malerijen en/of koekenfabricatie. In diverse dorpen in het zelfkazendgebied kwamen deze inrichtingen. Ze hadden een dubbele werking. Te zamenmet landbouwcrediet der Raiffeisenbanken namen zij een belangrijke taakover bij de voorziening in de behoeften aan veevoeder. Deze behoeften waren uitde aard der zaak groot in de zuivere weidestreken waar geen akkerland is en dusveel wintervoeder voor het vee moet worden bijgekocht.In het Westen van ons land werd bovendien intensief op melkproductie aangestuurd,wat ook de bijkoop meer noodzakelijk maakte. En ten slotte het belangrijkepunt bij een actief optreden is, het b e s t a a n dier instelling, ook al beslaan zeniet het gehele terrein. Zij oefenen een preventieve werking uit op het geheel. Denoodzaak voor de handelaar, zich in deze te matigen, is als onmiddellijk resultaatsteeds te boeken.▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl28© Bond van Kaasproducenten