2.3 Mb. - Zuivelhistorie Nederland

Hoe geheel anders lag het in het zelfkazend gebied. Daar werd een product gemaaktdat als top-kwaliteitsproduct in die tijd bekend stond. De boerin lukte hetook niet altijd om de le klas te bereiken maar gemiddeld stond de boerenkaas opeen vrij hoog peil, speciaal in vergelijking met andere kaassoorten. Dit kwam totuiting in de te bedingen prijzen, zodat de zelfkazerij financieel moeilijk voordeelzou kunnen boeken bij overgang naar de fabriek, 028 te meer, waar het arbeidsprobleemtoen nog geen rol van betekenis speelde.Hiermede is echter nog niet alles gezegd. Aan het kaasmaken op de boerderij isom zeer natuurlijke oorzaken een belangrijke varkenshouderij verbonden. Tweeredenen leiden daartoe. De vrijkomende wei is een uitstekend varkensvoer. En dering van grote steden om het zelfkazend gebied vormde een groot afzetgebied. Hetmesten van zware varkens - het product dat de steden vroegen - nam grote omvangaan en leverde een belangrijke bijverdienste. Het nam in die periode handover hand toe en is een grote steunpilaar geweest bij de bestaansstrijd in die zwarejaren, toen zo moeilijk de eindjes aaneen waren te knopen. Na 1900, toen de economischetoestanden bovendien beter werden, heeft het de boer spaargeld bezorgd.Al met al was het zelfkazend bedrijf druk, bewegelijk en levend. Het is te begrijpendat dit alles te samen de boer meer hechtte aan het bestaande dan dit elderswel het geval kon zijn.Er is nog een factor van betekenis, gevolg van de aard van het bedrijf en de liggingin de ring der grote steden. Deze grote mensenmassa's vragen een grote entoenemende hoeveelheid consumptiemelk. In de zomer was er een melkproductie,welke bij lange na niet in de consumptie kon verdwijnen en die dus tot zuivelproductenmoest worden verwerkt. In de winter echter konden de gewone leveranciersvan consumptiemelk, de zgn. zoet-boeren, niet voldoende leveren en moestindustriemelk naar de consumptie overgeheveld worden.Voor een fabriek is dit steeds wat schadelijk, omdat eigen leveranciers toch ook alweinig melk inbrengen en een aftrek voor consumptie de bezetting van de fabrieken daardoor de rendabiliteit van het bedrijf, in gedrang doet komen. Het geeft eenschadepost door het vrij grote geïnvesteerde kapitaal dat dan onvoldoende wordtbenut. Bij de zelfkazer is dit belangrijk anders. Wanneer deze in de herfst, als dewintermelkprijzen stijgen, zijn zelfkazen staakt, waarbij dit tevens samenvalt metals regel een te geringe hoeveelheid eigen melk om hiermede door 029 te gaan,dan maakt hij zijn spullen schoon, zet ze op zolder en gaat voor consumptie leveren.Een geringe moeite en een gering investeringsverlies.De situatie was dus deze. In het voorjaar, wanneer de grote stroom melk loskwam, en de prijzen sterk gingen dalen, liet de kaasboer de fabriekskannen terughalenen ging zelfkazen. Die diepe val van de prijzen - in die tijd soms zeer aanzienlijk- liep hij mis of althans hij had de kans, deze mis te lopen. In de herfst,wanneer de prijzen stegen en hij minder goed de kleine hoeveelheden kon verwerken,profiteerde hij van de hogere winterprijzen der consumptiemelk. En de gemeenschapwas er ook nog mee gediend, omdat de zelfkazer sterk egaliserend▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl22© Bond van Kaasproducenten