2.3 Mb. - Zuivelhistorie Nederland

De moeilijke tijden die de boer doormaakte enerzijds en het meerdere zelfvertrouwendat groeiende was anderzijds, naast het werk van de pioniers, die de boerreeds enige organisatie brachten, maakten het terrein rijp voor nieuw, fris gebeuren.De periode van pl.m. 1890 tot 1914 is dan ook vol leven en beweging. Ookvol verwachtingen.Teleurstelling bij hen, wie het niet snel genoeg ging. Zij wilden sneller resultaatzien. En een zekere huiver en terughouding bij anderen, die dit soort nieuwlichterijniet wisten te volgen. Zij voorzagen er allerlei gevaren in.In de zuivelsector kwam in andere streken, met name in Friesland, een soort bedrijfsrevolutietot stand. Was daar tot aan die tijd de melk op de boerderij tot boteren magere kaas verwerkt, in snel tempo zette zich dit om in het afleveren van demelk aan een zuivelfabriek, in de aanvang aan enkele particuliere bedrijven en bedrijfjes,met al spoedig in sterke mate aan eigen coöperatieve fabrieken. Bij ditlaatste komt in grote mate het reeds eerder genoemde organisatieverlangen, het organisatiebewustzijnvan de boeren tot uiting. Op dit zakelijke terrein, waar de boerrechtstreeks meespelende was en ook meer ter zake kundig, ontwikkelde zich alseen vloedgolf over bijna het gehele land het organisatiewezen.027 Te samen met de voorlichtingsdienst werd veel bereikt. De boer won aan economischekracht en maatschappelijke betekenis. Het is verleidelijk op de dieperegronden en de soms felle reacties wat verder in te gaan. Het zou buiten het bestekvan dit boekje gaan.In de streek van de zelfkazende boeren verliep een en ander afwijkend van overigNederland. De verwerking der melk op de boerderij tot volvette Goudse kaasbleef onder al die stormachtige veranderingen vrij volledig in stand.Waardoor werd hier een zo geheel andere weg gevolgd? Beter zou men kunnenvragen: Waarom vond in dit zelfkazend gebied geen voedingsbodem, wat in overigNederland door voormannen en boeren als juist werd geaccepteerd?Hiervoor zijn zeer aanwijsbare redenen aan te geven. De voornaamste is, dat debotermakerij op de boerderij een moeilijk werk is dat men onder allerlei weersomstandighedenen vooral in het warme zomergetijde, niet volledig kan beheersen.De prima kwaliteit kon door velen niet worden gehaald en door de beste bedrijvenniet altijd worden gehandhaafd. Voeg daaraan toe, dat de verkregen magere kaas,een niet erg gewild artikel was, dan heeft men daarin zeker de hoofdoorzaak vandeze snelle overgang gevonden. Bovendien was deze bedrijfsvorm arbeidsintensieverdan de bereiding van volvette Goudse kaas.Tenslotte was met vrij grote zekerheid te verwachten dat de verwerking in de fabriekfinanciële voordelen zou brengen. De meerkosten van melkvervoer en -verwerkingzouden worden overtroffen door een beter product, en door verbeterdeverkoopgelegenheid van het eindproduct.▲ Heruitgave zuivelhistorienederland.nl21© Bond van Kaasproducenten