FEITEN OM TE DELEN DIGITALE CONTENTDISTRIBUTIE IN NEDERLANDillegale bron mogelijk nog andere, indirec<strong>te</strong> rol. In demuziek, film, games en boekenwereld wordt een deelvan de <strong>om</strong>zet -die voor het groots<strong>te</strong> gedeel<strong>te</strong> uit dekop van de long tail k<strong>om</strong>t- gebruikt <strong>om</strong> nieuw talent<strong>te</strong> ontwikkelen en <strong>te</strong> inves<strong>te</strong>ren in nieuwe produc<strong>te</strong>n.Wanneer de <strong>om</strong>zet uit de kop onder druk staat alsgevolg van het downloaden uit illegale bron, zal ditmogelijkerwijs ook invloed hebben op de inves<strong>te</strong>ringenin nieuwe makers en po<strong>te</strong>ntieel risicovolleproduc<strong>te</strong>n of produc<strong>te</strong>n die slechts een beperk<strong>te</strong> nichebedienen. 262 Zonder cijfers over het inves<strong>te</strong>ringsbeleidvan de en<strong>te</strong>rtainmentindustrie en het effect daarvanis deze hypothese ech<strong>te</strong>r niet goed door ons <strong>te</strong> staven.Maar ook al<strong>te</strong>rnatieve toek<strong>om</strong>stscenario’s moe<strong>te</strong>nwe niet uit het oog verliezen. Wat bij het aanbod vanmuziek ook een mogelijkheid is richting de toek<strong>om</strong>st,is dat de functie van de track of het album (deels)verandert. Zo kan het album of de track meer eenpr<strong>om</strong>otierol gaan vervullen <strong>om</strong> mensen naar concer<strong>te</strong>n<strong>te</strong> lokken. In dit scenario verschraalt het aanbod niet,<strong>om</strong>dat de albums nog s<strong>te</strong>eds worden geproduceerdvoor pr<strong>om</strong>otionele doeleinden. Het is evenwel de vraagvoor hoeveel arties<strong>te</strong>n dit een werkbaar businessmodelis en in hoeverre ook andere schakels in de productieke<strong>te</strong>n,zoals bijvoorbeeld songwri<strong>te</strong>rs, kunnen profi<strong>te</strong>renvan dit model.8.5.1.2 HET AANBOD VAN FILMS, GAMESEN EBOOKSVoor films, games en ebooks gelden met betrekking tothet aanbod waarschijnlijk andere conclusies dan voormuziek. Nu het substitutie effect bij deze produc<strong>te</strong>npo<strong>te</strong>ntieel gro<strong>te</strong>r is, de voorafgaande inves<strong>te</strong>ringenhoger zijn en er minder mogelijkheden zijn <strong>om</strong> viaal<strong>te</strong>rnatieve kanalen geld <strong>te</strong> verdienen, is het risico opeen verschralend aanbod voor deze en<strong>te</strong>rtainmentproduc<strong>te</strong>npo<strong>te</strong>ntieel veel gro<strong>te</strong>r. 263 Tot op heden isdeze hypothese ech<strong>te</strong>r nog niet grondig onderzocht enontbreekt daar<strong>om</strong> empirisch bewijs. Wel is er anekdotischbewijs dat bijvoorbeeld gamestudios niet langerbereid zijn <strong>om</strong> games uit <strong>te</strong> brengen op platforms diegeplaagd worden door illegale verspreiding. Zo brachtde toonaangevende gamestudio EPIC de populairetriple A ti<strong>te</strong>l Gears of War 2 niet uit op de PC, <strong>om</strong>da<strong>te</strong>r <strong>te</strong>veel pira<strong>te</strong>rij was op dit platform. 264 Dit in <strong>te</strong>gens<strong>te</strong>llingtot het consoleplatform, dat niet alleen s<strong>te</strong>rkere<strong>te</strong>chnische maatregelen <strong>te</strong>gen kopiëren heeft,maar ook meer mogelijkheden biedt voor exploitatieen al<strong>te</strong>rnatieve verdienmodellen. Waarschijnlijk hetmeest kwetsbare platform is de Playstation Portable(PSP). Hackers slaagden erin <strong>om</strong> de kopieerbeveiligingop dit platform <strong>te</strong> breken en sindsdien wordt het platformoverspoeld door illegale kopieën. Het resultaatis dat s<strong>te</strong>eds minder ontwikkelaars brood zien in hetontwikkelen van games voor de PSP. 2658.5.2 DE VERANDERENDE MARKT VOOR(DIGITALE) CONTENTUit de onderzoeken beschreven in hoofdstuk 7 k<strong>om</strong>thet beeld naar voren dat er sprake is van substitutie alsgevolg van het downloaden uit illegale bron. Door dezesubstitutie leidt de en<strong>te</strong>rtainmentindustrie verlies,of meer correct ges<strong>te</strong>ld, loopt de industrie po<strong>te</strong>ntiële<strong>om</strong>zet mis. Hoewel substitutie een negatief effect heeftop de en<strong>te</strong>rtainmentindustrie en er dus <strong>om</strong>zetdervingoptreedt, moet niet uit het oog worden verloren datde markt voor de verkoop van (digitale) con<strong>te</strong>nt nietstatisch is. Econ<strong>om</strong>ische en maatschappelijke ontwikkelingenalsmede <strong>te</strong>chnologische vooruitgangzorgen ervoor dat mark<strong>te</strong>n veranderen. Onder invloedvan (radicale) innovaties kunnen bestaande mark<strong>te</strong>ningrijpend veranderen. Zo zullen nieuwe <strong>te</strong>chniekenen bedrijfsmodellen ui<strong>te</strong>indelijk de oude <strong>te</strong>chnieken262Huygen, A., Poort, J., Van Eijk, N. (2009), Ups and downs: Econ<strong>om</strong>ische en culturele gevolgen van lesharing voor muziek, lm en games,januari 2009, TNO/SEO/IViR), p. 128.263Huygen, A., Poort, J., Van Eijk, N. (2009), Ups and downs: Econ<strong>om</strong>ische en culturele gevolgen van lesharing voor muziek, lm en games,januari 2009, TNO/SEO/IViR, p. 5.264Zie bijvoorbeeld: TVG (2008), Gears Of War 2 - Cli Bleszinski Q&A Feature, via: http://www.totalvideogames.c<strong>om</strong>/Gears-of-War-2/feature-13270.html (geraadpleegd 12 maart 2011).265Zie bijvoorbeeld: Softpedia (2010), PSP Piracy Upsets God of War: Ghost of Sparata Developer, via: http://news.softpedia.c<strong>om</strong>/news/PSP-Piracy-Upsets-God-of-War-Ghost-of-Sparta-Developer-163338.shtml (geraadpleegd 12 maart 2011).96
8 MAATSCHAPPELIJKE EFFECTEN VAN HET DOWNLOADEN UIT ILLEGALE BRONen modellen verdringen en zorgen voor een nieuwevenwicht. 266Binnen de markt voor con<strong>te</strong>nt zien wij ook een aantalsignifican<strong>te</strong> veranderingen, met name op het gebiedvan de distributie. Digitalisering en breedbandigin<strong>te</strong>rnet hebben de mogelijkheden <strong>om</strong> con<strong>te</strong>nt aan <strong>te</strong>bieden ingrijpend veranderd. Verdere <strong>te</strong>chnologischeontwikkelingen en een veranderd digitaal ecosys<strong>te</strong>emzullen ervoor zorgen dat businessmodellen richtingde toek<strong>om</strong>st veranderen en dat bestaande waardeke<strong>te</strong>nsveranderen. Als zodanig is de <strong>om</strong>zet die binneneen bepaald businessmodel wordt gegeneerd, of deprijs die wordt gehan<strong>te</strong>erd, geen statisch gegeven. Ditbe<strong>te</strong>kent ook dat de bijdrage die de en<strong>te</strong>rtainmentindustrielevert aan het BBP mogelijk verandert, inpositieve of in negatieve zin. Ditzelfde geldt voor deberekening van de <strong>om</strong>zetderving voor de en<strong>te</strong>rtainmentindustrieen de schade die dit mogelijk de maatschappijen econ<strong>om</strong>ie als geheel berokkent. Ook dezeschadeberekeningen worden over het algemeen berekendbinnen een statisch model, waardoor de schadeberekeningenprimair zeggingskracht hebben binnendeze con<strong>te</strong>xt.8.5.3 VERANDERENDPRODUCENTENGEDRAGVeranderende markt<strong>om</strong>standigheden zullen onherroepelijkinvloed hebben op de stra<strong>te</strong>gie van de producen<strong>te</strong>n(de makers en rechthebbenden). Ook het(voort)bestaan van het illegale aanbod speelt bewustof onbewust een rol in het han<strong>delen</strong> van producen<strong>te</strong>n.Hoe het illegaal aanbod zich richting de toek<strong>om</strong>stontwikkelt is dus van invloed op het gedrag van deproducen<strong>te</strong>n. Wat de invloed is van het illegale aanbodop de langere <strong>te</strong>rmijn gedragingen van producen<strong>te</strong>n isonderwerp van debat.Een eers<strong>te</strong> hypothese is dat het illegale aanbod deontwikkeling van legale initiatieven in de weg zit. Doorde oneerlijke concurrentie tussen het legale aanboden het illegale aanbod k<strong>om</strong>en nieuwe legale businessmodellenwellicht moeilijker of in het geheel niet vande grond. Daarnaast kan het downloaden uit illegalebron van invloed zijn op de inves<strong>te</strong>ringsbereidheid vanmakers en rechthebbenden. Een mogelijkheid is datproducen<strong>te</strong>n risico-avers(er) worden en inves<strong>te</strong>ringenbeperken tot producties en modellen die een hoge kansop succes. Het Amerikaanse Government AccountingOffice (2010), dat onderzoek deed naar de methodologievan studies naar au<strong>te</strong>ursrechtschendingen ennamaakartikelen, merkt in dit kader op:"… the studies and experts we spoke with sugges<strong>te</strong>dthat coun<strong>te</strong>rfeiting and piracy is a sizeable problem,which affects consumer behavior and firms’ incentivesto innova<strong>te</strong>.” 267Ook de producen<strong>te</strong>n zelf wijzen op de negatieveinvloed van het illegaal aanbod op hun mogelijkhedenen bereidheid <strong>om</strong> <strong>te</strong> inves<strong>te</strong>ren in nieuwe diens<strong>te</strong>n. Zos<strong>te</strong>lt de IFPI (2010, 2011) dat innovatie en inves<strong>te</strong>ringenin de muziekindustrie onder druk staan van hetgratis illegale aanbod. 268Een al<strong>te</strong>rnatieve hypothese is dat het illegale aanbod(deels) als katalysator voor innovatie en cultureelaanbod werkt. Een punt van kritiek dat regelmatig opde en<strong>te</strong>rtainmentindustrie wordt geuit is dat zij onvoldoendeof in een <strong>te</strong> langzaam <strong>te</strong>mpo innoveren. 269Het illegale aanbod functioneert als een econ<strong>om</strong>ischeprikkel, <strong>om</strong>dat het de makers en rechthebbenden alshet ware dwingt <strong>om</strong> <strong>te</strong> innoveren en <strong>te</strong> concurrerenmet het illegale aanbod. Onder druk van het illegaalaanbod wordt daarmee het legale aanbod uitgebreideren in<strong>te</strong>ressan<strong>te</strong>r.266Schumpe<strong>te</strong>r, J. (1942), Capitalism, Socialism and Democracy, New York: Harper & Brothers.267U.S. Government Accountability Oce (2010), In<strong>te</strong>llectual Property: Observations on Eorts to Quantify the Econ<strong>om</strong>ic Eects of Coun<strong>te</strong>rfeit andPira<strong>te</strong>d Goods, p. 19.268Zie: IFPI (2011), Digital Music Report 2011, Music at the Touch of a Button en IFPI (2010), Digital Music Report 2010: Music how, when, whereyou want it.269Zie onder andere: C<strong>om</strong>missie Gerkens (2009), Au<strong>te</strong>ursrech<strong>te</strong>n: een rapport, Tweede Kamer, vergaderjaar 2008 – 2009, 29 838 en 31 766, nr.19, en Van Eijk et al. (2010), Legal, Econ<strong>om</strong>ic and Cultural Aspects of File Sharing, in: C<strong>om</strong>munications & Stra<strong>te</strong>gies, 77, 1st Quar<strong>te</strong>r 2010, p.35.97