FEITEN OM TE DELEN DIGITALE CONTENTDISTRIBUTIE IN NEDERLAND- Substitutie- Vraaguitval- Misluk<strong>te</strong> sampling+ Sampling+ Netwerkeec<strong>te</strong>n+ Indirect ApprobriabilityEcon<strong>om</strong>ische eec<strong>te</strong>nNieuw ontstaan consumen<strong>te</strong>nsurplusDownloadenuit illegalebronMaatschappelijkeWelvaartswinstProducen<strong>te</strong>nsurplusConsumen<strong>te</strong>nsurplusFiguur 8.2Overdracht producen<strong>te</strong>nsurplusdoor downloaden uit illegale brongaat het ontstane consumen<strong>te</strong>nsurplus in principeniet <strong>te</strong>n kos<strong>te</strong> van de producen<strong>te</strong>n, <strong>om</strong>dat het hierniet gaat <strong>om</strong> koopbereide en /of koopkrachtige vraagen de marginale kos<strong>te</strong>n van de extra digitale kopienihil zijn. 249Met andere woorden, voor de niet koopkrachtige en / ofkoopbereide vraag ontstaat er een nutswinst, die niet direct<strong>te</strong>n kos<strong>te</strong> gaat van de producen<strong>te</strong>n. Daar<strong>om</strong> sprekenecon<strong>om</strong>en in dit tweede geval van een ‘maatschappelijkewelvaartswinst’. 250Het is van belang <strong>te</strong> benadrukken dat de welvaartsanalyseenkel op basis van een statisch micro-econ<strong>om</strong>ischmodel de overdracht en het ontstaan van welvaartbeschrijft. Hoewel de <strong>te</strong>rm ‘maatschappelijkewelvaartswinst’ een waardeoordeel in zich lijkt <strong>te</strong> bergen,doet de micro-econ<strong>om</strong>ie géén uitspraken over dewenselijkheid of onwenselijkheid van het ontstaan vanbepaalde welvaartswins<strong>te</strong>n. Ook moet welvaartswinstniet worden verward met econ<strong>om</strong>ische groei. Nut iseen maatstaf voor het uitdrukken van de welvaartvan econ<strong>om</strong>ische actoren, maar geen maatstaf voorproductiegroei. Aldus draagt de maatschappelijkewelvaartswinst niet bij aan het BBP.8.5 DYNAMISCHE EFFECTEN:VERANDERINGEN OP DE (MIDDEL)LANGE TERMIJNZoals hierboven beschreven zijn de uitk<strong>om</strong>s<strong>te</strong>n vande hierboven beschreven maatschappelijke kos<strong>te</strong>n-enba<strong>te</strong>nanalyses en schadeberekeningen gebaseerd opstatische micro-econ<strong>om</strong>ische modellen. Deze modellenhouden in principe geen rekening met veranderendproducen<strong>te</strong>n- en consumen<strong>te</strong>ngedrag of met veranderendemarkt<strong>om</strong>standigheden. Deze veranderingen249Eventueel kan het wel tot toek<strong>om</strong>stige vraaguitval leiden, zie hiervoor paragraaf 7.4.250Zie bijvoorbeeld: Huygen, A., Poort, J., Van Eijk, N. (2009), Ups and downs: Econ<strong>om</strong>ische en culturele gevolgen van lesharing voor muziek, lmen games, januari 2009, TNO/SEO/IViR, p. 118.92
8 MAATSCHAPPELIJKE EFFECTEN VAN HET DOWNLOADEN UIT ILLEGALE BRONkunnen richting de toek<strong>om</strong>st de uitk<strong>om</strong>s<strong>te</strong>n vande maatschappelijke kos<strong>te</strong>n-en-ba<strong>te</strong>n analyse beïnvloeden.Met andere woorden de huidige berekeningenzijn m<strong>om</strong>entopnamen die met name geldinghebben op de kor<strong>te</strong> en eventueel middellange <strong>te</strong>rmijn.De kos<strong>te</strong>n-en-ba<strong>te</strong>n analyse kan op de langere <strong>te</strong>rmijndus anders uitvallen.In de discussie over digitale con<strong>te</strong>ntdistributie en hetdownloaden uit illegale bron speelt de langere <strong>te</strong>rmijnvanzelfsprekend ook een rol. Het is daar<strong>om</strong> van belang<strong>om</strong> mogelijke dynamische effec<strong>te</strong>n die spelen bij digitalecon<strong>te</strong>ntdistributie <strong>te</strong> verkennen. Hierbij benadrukkenwij wel dat het hier gaat <strong>om</strong> mogelijke effec<strong>te</strong>nen dat voor toek<strong>om</strong>stige ontwikkelingen slechts inbeperk<strong>te</strong> ma<strong>te</strong> we<strong>te</strong>nschappelijke onderbouwing is.8.5.1 VERANDERENDCONSUMENTENGEDRAGDe econ<strong>om</strong>ische studies naar de welvaartseffec<strong>te</strong>nvan het downloaden uit illegale bron worden berekendover een historische periode en er wordt niet, ofslechts in beperk<strong>te</strong> ma<strong>te</strong>, gecorrigeerd voor veranderdgedrag van consumen<strong>te</strong>n. Een dynamisch effect datnu reeds lijkt op <strong>te</strong> treden als gevolg van het downloadenuit illegale bron is dat een deel van de consumen<strong>te</strong>nniet langer bereid is <strong>om</strong> <strong>te</strong> betalen voor eenen<strong>te</strong>rtainment-product, of een prijspeil han<strong>te</strong>ert datniet in overeens<strong>te</strong>mming is met prijs die de aanbiedersvragen. Dit effect kan richting de toek<strong>om</strong>st mogelijks<strong>te</strong>rker worden.Het is de vraag in hoeverre mensen in de toek<strong>om</strong>stbereid zullen blijven <strong>te</strong> betalen voor digitale con<strong>te</strong>ntwanneer het downloaden uit illegale bron als de normwordt gezien. Uit onderzoek van Harris In<strong>te</strong>ractive(2010) blijkt dat een belangrijke reden voor consumen<strong>te</strong>n<strong>om</strong> <strong>te</strong> downloaden is dat zij het inmiddelssimpelweg gewend zijn. 251 Daarnaast lijkt het downloadenuit illegale bron, ook in landen waar dit illegaalis, s<strong>te</strong>eds meer ‘mainstream’ <strong>te</strong> worden. Uit onderzoekvan PWC (2011) onder downloaders blijkt dat meerdan 50% denkt dat “iedereen het doet”. Ook de invloedvan familie en vrienden is van belang: 57% van deresponden<strong>te</strong>n downloadt uit illegale bron op aanradenvan familie of vrienden. 252 Jain (2008) wijst in ditkader op de mogelijkheid dat de motivatie voor kopersminder wordt wanneer het downloaden uit illegalebron verder maatschappelijk geaccep<strong>te</strong>erd raakt. 253Dit geldt niet alleen voor de downloaders, maar ookvoor de groep consumen<strong>te</strong>n die nu nog betaalt voor(digitale) con<strong>te</strong>nt. Wanneer deze groep ziet dat er eens<strong>te</strong>eds gro<strong>te</strong>re groep is die niet betaalt voor en<strong>te</strong>rtainmentproduc<strong>te</strong>n,dan neemt de motivatie <strong>om</strong> wel <strong>te</strong>betalen bij deze groep waarschijnlijk ook af.Omdat de consument een beperkt budget heeft moetdeze kiezen tussen verschillende waardeproposities.De aanwezigheid van het gratis illegale aanbod kan debesluitvorming van de consument bij de keuze tussenverschillende produc<strong>te</strong>n beïnvloeden. Door het illegaleaanbod kan de consument namelijk kiezen voorén het gratis illegaal aanbod en een ander product.Verder kan het illegaal aanbod de waardeperceptie vande consument beïnvloeden. Doordat de consument inaanraking k<strong>om</strong>t met illegaal gratis aanbod, verandertmogelijk de perceptie die de consument heeft van eenredelijke prijs.Consumen<strong>te</strong>n kunnen nu muziek, films en gamesop allerlei manieren consumeren. Dit gegeven heeftinvloed gehad op de verwachtingen van de consumentmet betrekking tot het legale aanbod en de prijss<strong>te</strong>llingdaarvan. Het effect van deze veranderingen is des <strong>te</strong>gro<strong>te</strong>r nu door het non-exclusieve en non-rivale karak<strong>te</strong>rvan en<strong>te</strong>rtainmentproduc<strong>te</strong>n consumen<strong>te</strong>n in depraktijk toegang hebben gekregen tot een enorm digitaalaanbod van en<strong>te</strong>rtainmentproduc<strong>te</strong>n zonder daarvoor<strong>te</strong> hoeven betalen. Dit verhoogt de verwachtingenvan de consument met betrekking tot het legale aanbod,<strong>te</strong>rwijl het <strong>te</strong>gelijkertijd de betalingsbereidheidvan de consument lijkt <strong>te</strong> verlagen. 254 Overigens staat251Harris In<strong>te</strong>ractive (2010), in: BPI (2010), Digital Music Nation 2010, The UK’s legal and illegal digital music landscape, p. 31.252PWC (2011), Discovering relations and attitudes rela<strong>te</strong>d to pirating con<strong>te</strong>nt, PWC speed of life consumer in<strong>te</strong>lligence series.253Jain, S. (2008), Digital piracy: A c<strong>om</strong>petitive analysis, in: Marketing Science, Vol. 27, No. 4, pp. 610 – 626, juli – augustus 2008, p. 622.254Zie bijvoorbeeld: PWC (2011), Discovering relations and attitudes rela<strong>te</strong>d to pirating con<strong>te</strong>nt, PWC speed of life consumer in<strong>te</strong>lligence series.93