FEITEN OM TE DELEN DIGITALE CONTENTDISTRIBUTIE IN NEDERLAND7.6 TUSSENCONCLUSIEIn we<strong>te</strong>nschappelijke kringen is er veel discussie overde juis<strong>te</strong> manier <strong>om</strong> de invloed van het downloadenuit illegale bron op de markt voor legaal aangebodencon<strong>te</strong>nt <strong>te</strong> berekenen. De relatie tussen het downloadenuit illegale bron en legale verkopen is c<strong>om</strong>plexen daar<strong>om</strong> niet eenvoudig in een econ<strong>om</strong>isch rekenmodel<strong>te</strong> passen. Huygen et al. (2009) concluderen opbasis van hun in<strong>te</strong>rnationale li<strong>te</strong>ratuurstudie dat he<strong>te</strong>ffect van downloaden uit illegale bron op de legaleverkopen ui<strong>te</strong>rst dubbelzinnig is. 235 Andere onderzoekerszoals DeJean (2009) en Edström-Frejman(2007) zijn minder s<strong>te</strong>llig maar signaleren ook methodologischeproblemen in de mees<strong>te</strong> studies. 236 Ook wijsignaleren <strong>te</strong>genstrijdigheden in de uitk<strong>om</strong>s<strong>te</strong>n vande verschillende onderzoeken en consta<strong>te</strong>ren methodologischeonduidelijkheden en problemen in nagenoegalle onderzoch<strong>te</strong> studies. Dit gezegd hebbende,kunnen wij ondanks deze beperkingen wel een algemeenbeeld destilleren uit de verschillende studies.Het beeld dat in de li<strong>te</strong>ratuur overheerst is dat delegale verkopen <strong>te</strong>ruglopen onder invloed van hetillegale aanbod. 237Het negatieve effect van het downloaden uit illegalebron is primair het gevolg van substitutie van legaleverkopen door downloads uit illegale bron. Het merendeelvan de we<strong>te</strong>nschappelijke studies en de studiesgedaan door onderzoeks- en adviesbureaus vindensubstitutie effec<strong>te</strong>n. In de li<strong>te</strong>ratuur worden substitutieratiosgenoemd die ui<strong>te</strong>enlopen van 5% tot 30%. Demees<strong>te</strong> studies vinden een substitutieratio van rond de20% voor muziek. Voor de Nederlandse muziekmarktbecijferen Huygen et al. (2009) dat de <strong>om</strong>zetdervingals gevolg van het downloaden uit illegale bron maximaal100 miljoen euro per jaar bedraagt (inclusiefBTW). Dit k<strong>om</strong>t overeen met een substitutieratio vantussen de 5% en 7%. De totale <strong>om</strong>zet van de muziekindustrieuit de verkoop van fysieke dragers en digitaledownloads bedroeg in 2010 218, 1 miljoen euro(inclusief BTW).Naast de negatieve effec<strong>te</strong>n van het downloaden uitillegale bron op de legale verkopen, zijn er enkelestudies die geen significan<strong>te</strong> invloed vinden, of juis<strong>te</strong>en positieve invloed op de legale verkopen. Daar waareen positieve invloed wordt gevonden, wordt dit toegeschrevenaan sampling- en netwerkeffec<strong>te</strong>n.Wanneer wij de muziekmarkt als voorbeeld nemen,dan blijkt uit de <strong>om</strong>zetcijfers dat de <strong>om</strong>zet van demuziekindustrie in tien jaar tijd met meer dan 50%is gekr<strong>om</strong>pen. Meer recen<strong>te</strong>lijk laat ook de h<strong>om</strong>een<strong>te</strong>rtainmentmarkt voor films en video een scherpe<strong>om</strong>zetdaling zien. Of het downloaden uit illegale bronde enige oorzaak is van deze <strong>te</strong>ruggang is onderwerpvan discussie en op basis van de huidige li<strong>te</strong>ratuurniet eenduidig vast <strong>te</strong> s<strong>te</strong>llen. Bij het verklaren van de<strong>om</strong>zetderving van de en<strong>te</strong>rtainmentindustrie moe<strong>te</strong>nwij naast de invloed van het downloaden uit illegalebron daar<strong>om</strong> ook kijken naar mogelijke aanvullendeoorzaken. In de li<strong>te</strong>ratuur zijn naast de invloed vanhet downloaden uit illegale bron diverse aanvullendeen al<strong>te</strong>rnatieve verklaringen geopperd. De meestgehoorde hypothese is dat consumen<strong>te</strong>n hun budgethebben verschoven van het kopen van muziek naarhet bezoeken van concer<strong>te</strong>n. Ook moet muziek numeer concurreren met andere en<strong>te</strong>rtainmentproduc<strong>te</strong>nzoals films en games. Dezelfde redenering gaatop voor films en video. De consument koopt minderDVD’s, maar bezoekt vaker de bioscoop en speelt meergames. De verklaring voor de <strong>te</strong>ruglopende <strong>om</strong>zet<strong>te</strong>nkan dan gevonden worden in de verplaatsing vanuitgaven naar deze vormen van en<strong>te</strong>rtainment. Bijdeze verklaring moet ech<strong>te</strong>r wel rekening gehoudenworden met de vraag of het hier niet eerder <strong>om</strong> eengevolg gaat dan <strong>om</strong> een oorzaak: doordat de consumentminder geld hoeft uit <strong>te</strong> geven aan muziek, films235Huygen, A., Poort, J., Van Eijk, N. (2009), Ups and downs: Econ<strong>om</strong>ische en culturele gevolgen van lesharing voor muziek, lm en games,januari 2009, TNO/SEO/IViR, p. 111.236Dejean, S. (2009), What Can We Learn fr<strong>om</strong> Empirical Studies About Piracy?, in: CESifo Econ<strong>om</strong>ic Studies, 2009, 55 (2), p. 326; Edström-Frejman, A. (2007), eC<strong>om</strong>merce Rhetoric and Reality in the Music Industry: Estimating the Real Impact of File-Sharing Activities on CD-Sales,Ams<strong>te</strong>rdam, IOS Press.237Voor een overzicht van studies gedaan naar de invloed van het downloaden uit illegale bron zie appendix I.84
7 INVLOED ILLEGAAL AANBOD OP DE LEGALE MARKTen video houdt deze budget over <strong>om</strong> <strong>te</strong> spenderenaan andere verschijningsvormen van en<strong>te</strong>rtainment.Ten slot<strong>te</strong> spelen ook de veranderende consumptiepatronenmogelijk een rol in de <strong>te</strong>ruglopende <strong>om</strong>zet<strong>te</strong>nvan de en<strong>te</strong>rtainmentindustrie. Deze veranderingenzijn weder<strong>om</strong> het duidelijkst zichtbaar in de muziekindustrie.Zo kunnen via iTunes individuele nummersworden gedownload, waardoor minder volledigealbums worden verkocht. Daarnaast streamen s<strong>te</strong>edsmeer consumen<strong>te</strong>n muziek, waardoor de verkopenvan albums en tracks zowel in het fysieke segment alsin het digitale segment <strong>te</strong>rugloopt.Bij de vraag hoe groot het effect van downloaden uitillegale bron is op de legale markt moe<strong>te</strong>n we eenonderscheid maken naar productca<strong>te</strong>gorieën. Verschillendeen<strong>te</strong>rtainmentproduc<strong>te</strong>n (muziek, films, games)worden gezien hun specifieke kenmerken namelijkverschillend beïnvloedt door het downloaden uitillegale bron. Vaak worden in de discussies aangaandehet downloaden uit illegale bron de verschillendeproductca<strong>te</strong>gorieën ech<strong>te</strong>r op één hoop gegooid. Ditvertroebelt de discussie en maakt het zoeken naaroplossingen ingewikkeld. Het is daar<strong>om</strong> bij het beoor<strong>delen</strong>van de resulta<strong>te</strong>n van verschillende studiesvan belang rekening <strong>te</strong> houden met het feit dat hetmees<strong>te</strong> empirisch onderzoek over de invloed vanhet downloaden uit illegale bron op de legale marktzich heeft zich toegespitst op de muziekwereld. Deresulta<strong>te</strong>n van deze studies zijn ech<strong>te</strong>r niet noodzakelijkerwijsrepresentatief voor de andere productca<strong>te</strong>gorieën.85