FEITEN OM TE DELEN DIGITALE CONTENTDISTRIBUTIE IN NEDERLANDverkopen ditzelfde effect niet lijkt op <strong>te</strong> treden voor deDVD markt en het bioscoopbezoek. Een conclusie diegetrokken kan worden uit het onderzoek van Adermon& Liang is dat het downloaden uit illegale bron in<strong>te</strong>gens<strong>te</strong>lling tot muziek nog geen s<strong>te</strong>rk substituutis voor het legaal aanbod. Dit kan mogelijk wordenverklaard door het feit dat de DVD en bioscoop zichop dit m<strong>om</strong>ent nog voldoende onderscheiden van hetillegale substituut.GamesHet onderzoek naar games is zeer beperkt. Specifiekwe<strong>te</strong>nschappelijk onderzoek naar het substitutieeffect bij games hebben wij niet kunnen vinden. Welzijn er schattingen gedaan naar het aantal kopieën endownloads uit illegale bron en de schade die dit heeftgehad voor de industrie.UKIE (2010), de branchevereniging van de in<strong>te</strong>ractievesoftware industrie in het Verenigd Koninkrijk,schat dat de verhouding tussen legale en illegalekopieën 1:4 is. 189 De totale schade die dit de industriezou berokkenen als er een 1-op-1 substitutieratio zouzijn is 1,45 miljard pond. Ech<strong>te</strong>r, een 1-op-1 substitutiegraadlijkt zeer onwaarschijnlijk en als zodanig zegthet percentage illegale kopieën op zichzelf niet zoveelover de gederfde ink<strong>om</strong>s<strong>te</strong>n. De verhouding verschiltper spel. De makers van het populaire spel World ofGoo bijvoorbeeld deden onderzoek naar het aantalspelers dat actief was in hun online <strong>om</strong>geving. Zijconsta<strong>te</strong>erden een verhouding tussen legale en illegalekopieën van 1:10. 190 Deze verhouding zegt evenwel opzichzelf niks over het substitutieratio.De In<strong>te</strong>rnational In<strong>te</strong>llectual Property Alliance(2010) heeft in haar jaarlijkse 'Special 301' rappor<strong>te</strong>en schatting gemaakt van het aantal illegale kopieënvan games in verschillende landen. Uit de studie k<strong>om</strong>tnaar voren dat Europa het hoogs<strong>te</strong> percentage illegaledownloads kent. 191 Volgens de onderzoekers, die zichgebaseerd hebben op cijfers van de En<strong>te</strong>rtainmentSoftware Association (ESA) werden in 2009 alleenal in de maand december 10 miljoen games illegaalgedownload van p2p netwerken. De ESA geeft aandat het totale aantal illegale downloads waarschijnlijkhoger ligt nu alleen de games van bij ESA aangeslo<strong>te</strong>npartijen werden meegerekend. Zoals reeds eerderaangegeven zegt het aantal downloads in econ<strong>om</strong>ische<strong>te</strong>rmen niet zo heel veel als niet bekend is wat desubstitutiegraad is.In een rapport van de CESA (2010) werd de schadeals gevolg van het downloaden uit illegale bron enillegale kopieën van fysieke dragers voor de draagbarespelc<strong>om</strong>pu<strong>te</strong>r markt begroot op 41 miljard eurowereldwijd in de afgelopen vijf jaar. De onderzoekers<strong>te</strong>lden het aantal downloads in Japan, berekenden opbasis hiervan de geleden schade en extrapoleerden ditcijfer naar het in<strong>te</strong>rnationale niveau. Op deze methodologievan CESA is evenwel wel het een en ander aan<strong>te</strong> merken. Zo han<strong>te</strong>ren de onderzoekers een substitutieratiovan 100% (één download staat gelijk aan éénverloren verkoop) hetgeen rijkelijk hoog lijkt. Daarnaastis de extrapolatie van de Japanse markt naarde situatie voor de hele wereld problematisch, nu deJapanse markt anders is dan bijvoorbeeld de Europeseof Amerikaanse markt.EbooksOmdat de markt voor ebooks nog relatief jong is zijn er,voor zover wij hebben kunnen vasts<strong>te</strong>llen, geen specifiekeonderzoeken gedaan die de econ<strong>om</strong>ische effec<strong>te</strong>nvan downloaden uit illegale bron op de legale verkopenvan ebooks. Wel kunnen wij speculeren over de effec<strong>te</strong>nnaar aanleiding van de specifieke productkenmerkendie ebooks hebben. Ebooks vertonen qua consumptieveel overeenk<strong>om</strong>s<strong>te</strong>n met films in de zin dat er meestalsprake is van eenmalige consumptie. Maar in <strong>te</strong>gen-189Whitworth, D. (2011), Gaming industry lose 'billions' to chipped consoles, via: http://www.bbc.co.uk/newsbeat/12248010 (geraadpleegd12 maart 2011).190Caron, F. (2008), A crying shame: world of goo piracy ra<strong>te</strong> near 90%, via: http://ars<strong>te</strong>chnica.c<strong>om</strong>/gaming/news/2008/11/acrying-shame-worldof-goo-piracy-ra<strong>te</strong>-near-90.ars,(geraadpleegd 12 maart 2011).191IIPA (2010), In<strong>te</strong>rnational In<strong>te</strong>llectual Property Alliance 2010 Special 301 report on copyright pro<strong>te</strong>ction and enforcement.72
7 INVLOED ILLEGAAL AANBOD OP DE LEGALE MARKTs<strong>te</strong>lling tot films is de bestandsgroot<strong>te</strong> van een ebookkopie veel kleiner en is de kwali<strong>te</strong>it identiek. Dit maakthet ebook po<strong>te</strong>ntieel kwetsbaarder voor de negatieveeffec<strong>te</strong>n van het downloaden uit illegale bron.7.3.1.2 VRAAGUITVAL DOOR SAMPLINGSampling heeft volgens een aantal onderzoekersmogelijk een positief effect op de legale verkopen.Ech<strong>te</strong>r, het <strong>om</strong>gekeerde is ook het geval: daar waarconsumen<strong>te</strong>n niet enthousiast zijn over het geprobeerdeproduct leidt sampling tot vraaguitval.Bhattacharjee et al. (2007) vermoeden dat dit negatievesampling effect, net als het positieve samplingeffect (zie paragraaf 7.3.2.1) wordt vers<strong>te</strong>rkt door desnelheid waarmee informatie door sociale netwerkenen file sharing netwerken gaat. Een goede recensieheeft positieve effec<strong>te</strong>n op de verkopen, een negatieveervaring met het product een negatieve invloed.De <strong>om</strong>vang van dit effect is slechts zeer summieronderzocht in de li<strong>te</strong>ratuur. Rob en Waldfogel (2006)tonen aan dat de waardering voor muziek nadat dezegekocht of gedownload is gemiddeld lager is dan dewaardering vooraf. 192 Dit is een indicatie dat de consumentwanneer deze eenmaal in het bezit is van decon<strong>te</strong>nt minder geneigd is <strong>om</strong> het alsnog legaal <strong>te</strong>kopen. Harde conclusies kunnen ech<strong>te</strong>r niet aan dezeconsta<strong>te</strong>ring worden verbonden.7.3.1.3 UITSTEL VAN KOOPHet kan zijn dat consument door het downloaden uitillegale bron pas la<strong>te</strong>r over gaan tot de aanschaf vaneen legaal aangeboden kopie. Huygen et al. (2009)benoemen dit effect in hun studie, maar het is verderniet duidelijk hoe groot de invloed ervan is op de<strong>om</strong>zet. 1937.3.2 POSITIEVE EFFECTENIn de li<strong>te</strong>ratuur zijn ook de mogelijke positieve aspec<strong>te</strong>nvan het downloaden uit illegale bron onderzocht. Hierondergeven wij een overzicht van de meest relevan<strong>te</strong>onderzoeken.7.3.2.1 SAMPLINGAndersen & Frenz (2007) onderzoch<strong>te</strong>n het verbandtussen file sharing en legale verkopen. 194 Andersen& Frenz deden onderzoek onder de Canadese bevolkingen vonden dat het substitutie effect nihil is. Opbasis van een representatieve streekproef onder 2100consumen<strong>te</strong>n concludeerden zij dat er geen sprakewas van substitutie, s<strong>te</strong>rker nog er was sprake vaneen toename van het aantal verkopen. De onderzoekersconsta<strong>te</strong>erden dat er een verband bestond tussende toename in het aantal downloads en het aantalverkopen. De onderzoekers schreven dit verband(gro<strong>te</strong>ndeels) toe aan het sampling effect. Andersenen Frenz consta<strong>te</strong>erden een s<strong>te</strong>rk positief effectop de verkopen als gevolg van sampling: voor elke13 gedownloade tracks koopt een consument een halveCD extra (0,44). Op deze in<strong>te</strong>rpretatie is veel kritiekgek<strong>om</strong>en van onder andere Barker & Tooth (2007) enLiebowitz, <strong>om</strong>dat de onderzoekers een causaal verbandlijken aan <strong>te</strong> nemen, <strong>te</strong>rwijl er enkel een verband is192Rob, R., Waldfogel, J. (2006), Piracy on the high C's: Music downloading, sales displacement, and social welfare in a sample of collegestudents, in: Journal of Law and Econ<strong>om</strong>ics, XLIX april 2006, p. 29 – 62.193Huygen, A., Poort, J., Van Eijk, N. (2009), Ups and downs: Econ<strong>om</strong>ische en culturele gevolgen van lesharing voor muziek, lm en games,januari 2009, TNO/SEO/IViR, p. 109.194Andersen, B., Frenz, M. (2007), The Impact of Music Downloads and P2P File-Sharing on the Purchase of Music: A Study for Industry Canada,mei 2007.195Zie: Barker, G., Tooth, R. (2007), A review of “The Impact of Music Downloads and P2P File-Sharing on the Purchase of Music: A Study forIndustry Canada”, ANU Centre for Law and Econ<strong>om</strong>ics, Working paper; en Liebowitz, S. J., A discussion of the Canadian Study released byIndustry Canada authored by Birgit<strong>te</strong> Andersen and Marion Frenz, (via: http://www.utdallas.edu/~liebowit/intprop/main.htm#canadian). Hetbelangrijks<strong>te</strong> kritiekpunt van Liebowitz betreft het volgende: Andersen en Frenz geven aan dat voor elke 13 downloads consumen<strong>te</strong>n ietsminder dan een halve CD extra kopen (0,44). Dit suggereert dat een gemiddelde lesharer door sampling tien extra CD’s per jaar koopt. Ditlijkt onhoudbaar nu het totaal aantal legaal gekoch<strong>te</strong> CD’s gemiddeld op 9 ligt. Dit zou be<strong>te</strong>kenen dat er zonder le sharing er geen legaleCD’s zouden worden verkocht, hetgeen hoogst onwaarschijnlijk is. Andersen en Frenz geven aan in hun reactie op deze kritiek dat het hiergaat <strong>om</strong> een ‘point estima<strong>te</strong>’. Dit be<strong>te</strong>kent dat de observatie alleen geldt voor downloaders die per maand 13 bestanden downloaden enniet voor downloaders die meer of minder bestanden downloaden. Voor de reactie van Andersen en Frenz zie: http://www.dime-eu.org/node/477 (geraadpleegd 12 maart 2011).73