FEITEN OM TE DELEN DIGITALE CONTENTDISTRIBUTIE IN NEDERLANDreren, zijn de ink<strong>om</strong>s<strong>te</strong>n uit adver<strong>te</strong>nties aanzienlijk.Zo berekende MarkMonitor (2011) dat desi<strong>te</strong>s MegaVideo, MegaUpload en Rapidshare samenalleen al goed zijn voor 21 miljard bezoeken per jaar. 98Al deze si<strong>te</strong>s staan in de top 100 meest bezoch<strong>te</strong> si<strong>te</strong>aldus meetbureau Alexa. Ook een si<strong>te</strong> als ThePira<strong>te</strong>Bay.org staat in de top 100 van meest bezoch<strong>te</strong> websi<strong>te</strong>s.Mininova had in 2007 een <strong>om</strong>zet van 1 miljoen euro,waarvan het merendeel afk<strong>om</strong>stig was uit adver<strong>te</strong>nties.994.3.3 VERKOOP GERELATEERDE DIENSTENEen derde manier <strong>om</strong> geld <strong>te</strong> verdienen aan de illegaleverspreiding van au<strong>te</strong>ursrech<strong>te</strong>lijk beschermde werkenis het verkopen van produc<strong>te</strong>n en diens<strong>te</strong>n die illegaleverspreiding facili<strong>te</strong>ren. Hierbij kan onder anderegedacht worden aan de verkoop van MOD-chips <strong>om</strong>het illegaal verspreiden van spellen mogelijk <strong>te</strong> maken.Bij het bepalen of er sprake is van het aanbieden vanproduc<strong>te</strong>n en diens<strong>te</strong>n die illegale verspreiding facili<strong>te</strong>renzal overigens altijd gekeken moe<strong>te</strong>n wordennaar de <strong>om</strong>standigheden van het geval. Vaak hebbenproduc<strong>te</strong>n of diens<strong>te</strong>n ‘substantial non-infringinguses’ waardoor niet aanstonds kan worden gezegd datzij enkel of primair voor inbreukmakende activi<strong>te</strong>i<strong>te</strong>nkunnen worden aangewend.4.4 BETROKKEN PARTIJENBij het illegaal aanbieden van au<strong>te</strong>ursrech<strong>te</strong>lijkbeschermde werken zijn diverse partijen direct enindirect betrokken. Hieronder zullen wij een kor<strong>te</strong>beschrijving geven van deze actoren.4.4.1 THE SCENEThe ‘Warez Scene’ of kortweg ‘the Scene’ is de aanduidingvoor een los verband van goed georganiseerdegroepen die tot doel hebben <strong>om</strong> au<strong>te</strong>ursrech<strong>te</strong>lijkbeschermde werken <strong>te</strong> verspreiden, liefst voor de officiëlelanceerdatum. 100 Hoewel the Scene niet centraalwordt aangestuurd, onderschrijven de deelnemers eenaantal (ongeschreven) gedragsregels en houden ze zichaan standaarden voor het uitbrengen van con<strong>te</strong>nt. Demotivatie van de Sceners is c<strong>om</strong>petitie en eer, maarook geld kan een belangrijke drijfveer zijn. 101Een groot deel van de con<strong>te</strong>nt dat via p2p netwerken,Usenet en andere file sharing en download platformsbeschikbaar is, k<strong>om</strong>t oorspronkelijk uit de Scene. Uitonderzoek van Cuevas et al. (2011) blijkt dat 67%van de con<strong>te</strong>nt op file sharing netwerk Bittorrent <strong>te</strong>rbeschikking wordt ges<strong>te</strong>ld door slechts 100 bronnen endat deze 67% goed is voor 75% van alle downloads. 102Ook de illegale verspreiding van con<strong>te</strong>nt op fysiekemedia wordt deels mogelijk gemaakt door bestandendie oorspronkelijk uit de Scene k<strong>om</strong>en. Het is daar<strong>om</strong>zinvol <strong>om</strong> wat uitgebreider naar de opbouw van deScene <strong>te</strong> kijken.SourceIllegale verspreiding begint met het verkrijgen van decon<strong>te</strong>nt bij de bron (source). De bron kan in het gevalvan muziek een muziekbestand zijn uit een studio of eengestolen album uit het productie- en distributieproces.In het geval van een film kan het een video-opnamevan een bioscoopfilm zijn (cam versie), een screener98Markmonitor (2011), Trac Report: Online Piracy and Coun<strong>te</strong>rfeiting, januari 2011.99Zie: Hamel, E. (2009), Jaar<strong>om</strong>zet Mininova 1 miljoen euro, via: http://webwereld.nl/nieuws/56410/jaar<strong>om</strong>zet-mininova-1-miljoen-euro.html(geraadpleegd 12 maart 2011).100Zie bijvoorbeeld: The Independent (2008), Scene S<strong>te</strong>aler, the aXXo les, via: http://www.independent.co.uk/arts-en<strong>te</strong>rtainment/lms/features/scene-s<strong>te</strong>aler-the-axxo-les-1214699.html (geraadpleeg 12 maart 2011).101Torrentfreak (2009), Former movie piracy Scene member speaks out, via: http://torrentfreak.c<strong>om</strong>/former-movie-piracy-scene-memberspeaks-out-101029/(geraadpleegd 12 maart 2011).102Cuevas, R., Kryczka, M., Cuevas, A., Kaune, S., Guerrero, C., Rejaie, R. (2011), Is con<strong>te</strong>nt publishing in bitTorrent altruistic or prot driven?103Voorbeelden zijn de diefstal van een ruwe versie van X-Men Origins: Wolverine en de diefstal van de source code van het spel Half Life 2.Zie: BBC (2009), FBI called in over Wolverine leak, en BBC (2003), Half-Life 2 code leaked online, via: http://news.bbc.co.uk/2/hi/7978379.stmen http://news.bbc.co.uk/2/hi/<strong>te</strong>chnology/3162074.stm. Meer recen<strong>te</strong>lijk lek<strong>te</strong>n weken voor de ociële lanceerdatum volledige kopieënvan de games Crysis 2 en Killzone 3. Zie: Turi, T. (2011), Nearly C<strong>om</strong>ple<strong>te</strong> Version Of Crysis 2 Leaked Online en Turi, T. (2011) (2011), Killzone 3leaked online, via: http://www.gameinformer.c<strong>om</strong>/b/news/archive/2011/02/12/nearly-c<strong>om</strong>ple<strong>te</strong>-version-of-crysis-2-leaked-online.aspx enhttp://www.gameinformer.c<strong>om</strong>/b/news/archive/2011/02/13/killzone-3-leaked-online.aspx (geraadpleegd 12 maart 2011).44
4 DE MARKT VOOR ILLEGAAL AANBOD VAN DIGITALE CONTENTSourceReleasegroupIn<strong>te</strong>rnal Group ServerFysiekepira<strong>te</strong>rijAlia<strong>te</strong>dTop Si<strong>te</strong>Alia<strong>te</strong>dTop Si<strong>te</strong>Alia<strong>te</strong>dTop Si<strong>te</strong>Top Si<strong>te</strong> Top Si<strong>te</strong> Top Si<strong>te</strong> Top Si<strong>te</strong> Top Si<strong>te</strong>USENETP2PFTPCyberlockersFiguur 4.1: Verspreiding van au<strong>te</strong>ursrech<strong>te</strong>lijk beschermde werken door illegale verspreiders(een versie die bijvoorbeeld voor review doeleindenwordt gebruikt), een kopie die gestolen is uit hetproductie- en distributieproces en in s<strong>om</strong>mige uitzonderlijkegevallen zelfs een gestolen ruwe versie van eenfilm. Voor games kan het een kopie zijn die gestolen isuit het productie- en distributieproces, de golden mas<strong>te</strong>r,de (pre-)alpha of beta versie van een game, of zelfsde source code. 103Release groupsDegene die het bronma<strong>te</strong>riaal aanlevert doet dit aan eenrelease group. Vaak is de sourcer ook lid van de releasegroup. De release group maakt de illegale kopie klaarvoor verspreiding door het op de juis<strong>te</strong> manier <strong>te</strong> encoderenen <strong>te</strong> ontdoen van eventuele wa<strong>te</strong>rmerken. Vaakwordt daarbij een aankondiging met de naam van derelease group toegevoegd, dit als bewijs van het als eers<strong>te</strong>hebben van de release. Wanneer het bestand gereedis wordt het gecontroleerd en op de In<strong>te</strong>rnal GroupServer gezet, vanuit daar wordt de con<strong>te</strong>nt verspreidnaar zogehe<strong>te</strong>n topsi<strong>te</strong>s.Topsi<strong>te</strong>sTopsi<strong>te</strong>s zijn servers met een hoge bandbreed<strong>te</strong> eneen gro<strong>te</strong> opslagruim<strong>te</strong>. Op deze si<strong>te</strong>s, die toegankelijkzijn voor een selec<strong>te</strong> groep mensen uit de scene, wordende releases als eers<strong>te</strong> uitgebracht. Topsi<strong>te</strong>s spelen eensleu<strong>te</strong>lrol in de verdere verspreiding van de con<strong>te</strong>nt.Vanaf de In<strong>te</strong>rnal Group Server wordt de kopie verderverspreid. Allereerst wordt de con<strong>te</strong>nt <strong>te</strong>gelijkertijd45