FEITEN OM TE DELEN DIGITALE CONTENTDISTRIBUTIE IN NEDERLANDOok de gedach<strong>te</strong> dat het kopiëren van games en softwareniemand schade toebrengt, daalde van 49% naar43%. Het percentage jongeren dat aangeeft geen gekopieerdegames of software <strong>te</strong> willen, s<strong>te</strong>eg met 38%.Wel denkt 71% van de jongeren <strong>te</strong>n onrech<strong>te</strong> dat eenprivékopie van een game of software legaal is. De driebelangrijks<strong>te</strong> redenen voor jongeren <strong>om</strong> voor een origineleversie van een game of software <strong>te</strong> kiezen blevenmin of meer gelijk; 1) bij een originele versie weet jezeker dat deze c<strong>om</strong>pleet is (80%), 2) bij een origineleversie weet je zeker dat je geen virussen of spyware inhuis haalt (76%) en 3) bij de originele versie weet jezeker we<strong>te</strong>n dat alles werkt en krijg je er een volledigebeschrijving bij (75%).In 2009 start onder leiding van stichting NederlandKennisland het pilotproject 'KoppieCopy', gerichtHAVO en VWO-scholieren en creatieve opleidingenin het MBO. Het project wil jongeren op aansprekendewijze bewust maken van het au<strong>te</strong>ursrecht doorde nadruk <strong>te</strong> leggen op wat er bij hergebruik vancon<strong>te</strong>nt allemaal wél mag, in plaats van wat er allemaalverboden is. Naar aanleiding van de evaluatie vanhet pilotproject 'KoppieCopy' geeft Arnoldus (2010)een aantal handvat<strong>te</strong>n voor kennisoverdracht overau<strong>te</strong>ursrecht aan jongeren; 1) sluit aan bij het mediagebruikvan jongeren, 2) maak het au<strong>te</strong>ursrecht voelbaar,3) start bij wat er wél mag, 4) houd het bij hoofdlijnenen 5) geef jongeren een serieuze s<strong>te</strong>m. 28512.2 HANDHAVING AUTEURSRECHT INEUROPADe handhaving van het au<strong>te</strong>ursrecht is gro<strong>te</strong>ndeelsgeharmoniseerd via het TRIPS verdrag en de EuropeseRichtlijn 2004/48/EG betreffende de handhaving vanin<strong>te</strong>llectuele eigend<strong>om</strong>srech<strong>te</strong>n (Handhavingsrichtlijn).Ondanks de TRIPS verdrag en de Handhavingsrichtlijnzijn er qua handhaving in de praktijk nog gro<strong>te</strong>verschillen tussen Europese lidsta<strong>te</strong>n. Die verschillenzijn hoofdzakelijk het gevolg van de ‘margin of appreciation’(beoordelings- of beleidsvrijheid) die lidsta<strong>te</strong>ntoek<strong>om</strong>en bij de <strong>om</strong>zetting van Europese bepalingen inde eigen nationale wetgeving en de uitleg die nationaleautori<strong>te</strong>i<strong>te</strong>n aan die bepalingen geven, alsmede dathandhaving voor lidsta<strong>te</strong>n in strik<strong>te</strong> zin een in<strong>te</strong>rneaangelegenheid is.12.2.1 NEDERLANDIn Nederland is handhaving van au<strong>te</strong>ursrecht primaireen civielrech<strong>te</strong>lijke aangelegenheid. Dit strookt aldusde wetgever met de aard van het in<strong>te</strong>llectuele eigend<strong>om</strong>srechtals econ<strong>om</strong>ische eigend<strong>om</strong>srecht, waarbijde rechthebbende bepaalt wie wat mag doen met zijnrecht, <strong>te</strong>gen wie hij wil optreden en met welke maatregelenen procedures. Het strafrecht fungeert slechts alsultimum remedium voor gevallen waarin het algemeenbelang wordt geraakt, zoals bij gevaar voor de volksgezondheidof de openbare veiligheid, vermoedelijkebetrokkenheid van de georganiseerde criminali<strong>te</strong>it, ofin geval van grootschalige vormen van in<strong>te</strong>llectueleeigend<strong>om</strong>sfraude,gepleegd in beroep of bedrijf, die demarkt verstoren. 286De Nederlandse situatie, waarbij het downloadenuit illegale bron toelaatbaar is onder de privékopieexceptie,maar het uploaden van een werk uit illegalebron een onrechtmatige handeling vormt, is vrij uniek:alleen Zwitserland kent hetzelfde onderscheid. 287De Cock Buning & Ringnalda (2010) beschrijvende juridische regimes die van toepassing zijn op hetdownloaden uit illegale bron in Frankrijk, het VerenigdKoninkrijk en Duitsland. 288 In deze landen is downloadenuit illegale bron niet toegestaan.12.2.2 DUITSLANDIn Duitsland is in jurisprudentie bepaalt dat downloadenuit illegale bron is uitgezonderd van de privékopie-285Arnoldus, M. (2010), Mediawijs met au<strong>te</strong>ursrecht, Handva<strong>te</strong>n voor kennisoverdracht over au<strong>te</strong>ursrecht aan jongeren, Stichting NederlandKennisland, maart 2010, p. 5 – 6.286Kamerstukken II 2005/06, 30 392, nr. 6, p. 4 (Nota).287Minis<strong>te</strong>rie van Veiligheid en Justitie, Speerpun<strong>te</strong>nbrief au<strong>te</strong>ursrecht 20©20, 11 april 2011, p. 10.288De Cock Buning, M., Ringnalda, A. (2010), Maatregelen <strong>te</strong>gen au<strong>te</strong>ursrechtinbreuk door P2P-lesharing: wat leert het Umfeld ons?’, in: AMI2010-1, p. 1 – 11.124
12 APPENDIX II: HANDHAVING VAN HET AUTEURSRECHTexceptie. Vanwege consumen<strong>te</strong>nbescherming geldtde voorwaarde dat de onrechtmatigheid van hetaanbod evident moet zijn. 289 Over het algemeen wordtvolgens De Cock Buning & Ringnalda ech<strong>te</strong>r aangen<strong>om</strong>endat het onder gebruikers algemeen bekend isdat bij gratis downloaden van con<strong>te</strong>nt via file sharingnetwerken en downloadplatforms doorgaans sprakeis van een onrechtmatig aanbod. Hierdoor heeft he<strong>te</strong>videntiecri<strong>te</strong>rium in fei<strong>te</strong> weinig of geen beperkendebe<strong>te</strong>kenis. Inmiddels gaat in Duitsland de voorkeurvoor handhaving niet langer uit naar het civiele rechtmaar naar het strafrecht. Deze verschuiving is ingegevendoor de beperk<strong>te</strong> reële mogelijkheden <strong>om</strong> viahet civiele recht de voor aansprakelijks<strong>te</strong>lling vereis<strong>te</strong>persoonsgegevens en bewijsmid<strong>delen</strong> <strong>te</strong> verkrijgen,schrijven De Cock Buning & Ringnalda. In specifiekegevallen waarin dat wenselijk en haalbaar is, is het ookmogelijk <strong>om</strong> voor de civiele rechtbank een vorderingtot schadevergoeding in <strong>te</strong> s<strong>te</strong>llen. 29012.2.3 FRANKRIJKOf downloaden uit illegale bron in Frankrijk onder dereikwijd<strong>te</strong> van de privékopie-exceptie valt, of dat he<strong>te</strong>en inbreuk van het au<strong>te</strong>ursrecht oplevert, valt nie<strong>te</strong>enduidig uit jurisprudentie af <strong>te</strong> leiden. Desondanksgaat de wetgever er wel vanuit dat zowel up- als downloadeninbreukmakend is, s<strong>te</strong>llen De Cock Buning &Ringnalda onder verwijzing naar een rapport van deFranse Senaat. 291 Bovendien is recen<strong>te</strong>lijk in Frankrijkde gewijzigde Hadopi-wet (Hadopi-2) in werking getreden,vernoemd naar de inmiddels opgerich<strong>te</strong> Hau<strong>te</strong>Autorité pour la diffusion des œuvres et la pro<strong>te</strong>ction desdroits sur In<strong>te</strong>rnet. Sindsdien geldt bij de handhavingvan het au<strong>te</strong>ursrecht op in<strong>te</strong>rnet in Frankrijk eengetrap<strong>te</strong> benadering op basis van een c<strong>om</strong>binatie vanadministratieve en strafrech<strong>te</strong>lijke handhaving.12.2.4 VERENIGD KONINKRIJKHet Britse au<strong>te</strong>ursrecht kent geen privékopie-exceptie.Downloaden uit illegale bron is derhalve een inbreukmakendehandeling. Bij handhaving ligt de nadruktraditioneel op het civiele recht. Van strafrech<strong>te</strong>lijkeaansprakelijkheid is binnen het Britse au<strong>te</strong>ursrechtslechts sprake wanneer de inbreuk leidt tot <strong>om</strong>vangrijkeschade voor de rechthebbenden. De schade alsgevolg van individueel gebruik is volgens Cock Buning& Ringnalda ech<strong>te</strong>r doorgaans zeer beperkt.In het Verenigd Koninkrijk is m<strong>om</strong>en<strong>te</strong>el een wetsvoors<strong>te</strong>laanhangig, de Digital Econ<strong>om</strong>y Act, die hetaanpakken van het illegaal downloaden via civieleprocedures effectiever moet maken. ISP’s moe<strong>te</strong>n vanherhaaldelijk inbreukmakende abonnees zogenoemdecopyright infringement reports gaan bijhouden, welkeop gerech<strong>te</strong>lijk bevel aan de rechthebbenden wordenverstrekt, voorzien van de persoonsgegevens van deinbreukmaker. Blijkt deze aanpak in juli 2011 onvoldoendeeffectief, overweegt de Britse minis<strong>te</strong>r eensanctiesys<strong>te</strong>em in <strong>te</strong> voeren. De <strong>te</strong>lec<strong>om</strong>municatiewaakhond OFCOM zal dan een gedragscode ops<strong>te</strong>llenop grond waarvan ISP’s serious repeat infringers eensanctie moe<strong>te</strong>n opleggen. Bestraf<strong>te</strong>n kunnen in eers<strong>te</strong>instantie in beroep bij een onafhankelijke instantie envervolgens bij de rechtbank. 29212.3 AANPAK UPLOADERSIn Nederland ligt bij de handhaving van het au<strong>te</strong>ursrecht- vanwege de toelaatbaarheid van downloadenuit illegale bron - de nadruk op de aanpak van de uploaders(meer specifiek de Scene) en de partijen die hetdownloaden uit illegale bron structureel facili<strong>te</strong>ren(BitTorrent indexing si<strong>te</strong>s bijvoorbeeld).289Over de invulling van het evidentiecri<strong>te</strong>rium bestaat ech<strong>te</strong>r nog geen eenduidigheid aldus De Cock Buning & Ringnalda (2010); geldt degemiddelde gebruiker van wie een zekere bekendheid met de werking van online aanbod van au<strong>te</strong>ursrech<strong>te</strong>lijk beschermd ma<strong>te</strong>riaal magworden veronders<strong>te</strong>ld, of de concre<strong>te</strong> gebruiker in een conreet geval wist of redelijkerwijs had kunnen we<strong>te</strong>n van de onrechtmatigheid vanhet aanbod?290De Cock Buning, M., Ringnalda, A. (2010), Maatregelen <strong>te</strong>gen au<strong>te</strong>ursrechtinbreuk door P2P-lesharing: wat leert het Umfeld ons?’, in: AMI2010-1, p. 1 – 11.291Zie verder: Elferink, M., Ringnalda, A., De Cock Buning, M. (2009), Au<strong>te</strong>ursrechtinbreuk door P2P lesharing. Regelgeving in Duitsland, Frankrijken Engeland nader onderzocht, WODC, p. 28 – 43.292De Cock Buning, M., Ringnalda, A. (2010), Maatregelen <strong>te</strong>gen au<strong>te</strong>ursrechtinbreuk door P2P-lesharing: wat leert het Umfeld ons?’, in: AMI2010-1, p. 6 – 7.125