Dr. Henk Smeijsters, lector KenVaK De muziek van het gevoel

De muziek van het gevoelFlevo FutureDr. Henk Smeijsters, lector KenVaK

DESCARTES‣Cogito ergo Sum: ik denk dus ik ben‣Lichaam en geest zijn gescheiden‣De hoogste vorm van denken is de wiskunde

SPINOZA‣Lichaam en geest zijn niet van elkaar gescheiden‣De geest is een mentale voorstelling van het lichaam‣Je kunt niet denken zonder het lichaam‣Je kunt een emotie niet door het denken, maar alleen dooreen andere emotie overwinnen

Good guyBad guyNeuropsychologische benadering (emotionele beoordeling gaatvooraf aan en beïnvloedt het denken):ZAJONC, LEDOUX, DAMASIO, GREENBERG

De patiënt herkent noch de good guy noch de badguy en weet niet waarom hij voor de persoon opde ene foto een grotere voorkeur heeft dan voorde persoon op de andere fotoConclusie:We ‘weten’ meer dan we ‘denken’

DAMASIOUitgebreidbewustzijnBewustRationeel begrijpenCognitieWoordenKernzelfKernbewustzijnBewustNiet-denkend begrijpenGevoelWoordloze ‘vertelling’Proto-zelfBioregulatie:stofwisseling, reflexen

Ontwikkelingspsychologische benadering: STERNHet vernuft van de babyNonverbale expressievan gevoelPatroonGevoel van babyPatroonRitmeTempoIntensiteitVormPatroonWordt waargenomenen gevoeld doorde moederPatroonNonverbale expressievan gevoelsreactie

Vitality affects zijn de dynamische, kinetischekwaliteiten van gevoelens, gedachten en gedragingen zoals‘doorgaan’, ‘voorbij schieten’, ‘exploderen’, ‘crescendo’,‘decrescendo’, ‘uit elkaar barsten’, ‘uitdoven’Vitality affects worden bepaald door de parametersritme, tempo, intensiteit, vorm, beweging, aantalDe baby herkent eenzelfde patroon van parameters inverschillende verschijnselen (het eigen gevoel, de reactie vande ouders in geluid, beweging enz.)Voorbeeld: hetzelfde patroon van parameters iskenmerkend voor een uitbarsting van woede, eenoverstroming met licht of geluid, een opkomende heftigegedachtestroom, een shot met drugs, een orgasmeSTERN

Conclusie:We ‘weten’ doordat we in onszelf en daarbuitenpatronen herkennen. Deze patronen zijn gekenmerktdoor ritme, tempo, intensiteit, vorm

DAMASIO & STERNUitgebreidbewustzijnVitality affectsKernzelfKernbewustzijnAchtergrondgevoelensProto-zelf

MuziekvormDansvormANALOGIEANALOGIEKERNZELFVitality affectsAchtergrondgevoelens(met ritme, tempo,intensiteit, vorm)Beeldende vormANALOGIEKunst weerspiegelthet Kernzelf datwe zijnANALOGIEDramavormKunst maakt nieuwe(positieve)KernzelfervaringenmogelijkPsychologische benadering van kunst: SMEIJSTERS

ConclusieHet kernbewustzijn is een niet-denkend,gevoelsmatig, woordloos ‘weten’De processen van het kernbewustzijnhebben patronen die kenmerkend voormuziek, dans, beeld en dramaDoordat de patronen van de kunst analoog zijn aan depatronen van het kernzelf is kunst in staat deervaringen van het kernzelf te weerspiegelenen op te roepen

UitgebreidbewustzijnKernzelfKernbewustzijnProto-zelfMuziek als mathematicaMuziek als talige metafoorDenkend luisterenToonschakend brein‘Grote Luisteren’(Schönberger)Muziek als vitality affectsMuziek als niet-talige analogieEmotioneel luisterenVerbeeldend bewustzijn‘Doorleefde Luisteren’(Smeijsters)MUZIEK BELUISTEREN

StellingenJe kunt bij dezelfde muziek:•‘Denkend’ luisteren•‘Emotioneel’ luisterenSommige muziek doet meereen beroep op het ene,sommige muziek meer op hetandere type luisterenEr bestaat geen ‘hoog’ en geen ‘laag’muziekgenre, evenmin een ‘hoge’ en‘lage’ vorm van luisteren

BronnenDamasio, A.R. (2003). Ik voel dus ik ben. Amsterdam: Wereldbibliotheek.Damasio, A.R. (2004). Descartes’ Irrtum. Berlin: List Taschenbuch.Damasio, A.R. (2005). Der Spinoza-Effekt. Berlin: List Taschenbuch.Greenberg, L.S. (2002). Emotion-focused therapy. Washington-DC: AmericanPsychological Association.LeDoux, J.E. (1996). The emotional brain. New York: Simon & Schuster.Schönberger, E. (2005). Het Grote Luisteren. In: Het gebroken oor. Amsterdam:Meulenhoff.Smeijsters, H. (1987). Muziek & psyche. Assen: Van Gorcum.Smeijsters, H. (1991). Muziektherapie als psychotherapie. Assen: Van Gorcum.Smeijsters, H. (1995). Handboek muziektherapie. Heerlen: Melos.Smeijsters, H. (1997). Multiple perspectives. A guide to qualitative research in musictherapy. Gilsum-NH: Barcelona publishers.

BronnenSmeijsters, H. (1999). Grundlagen der Musiktherapie. Göttingen: HogrefeSmeijsters, H. (2000/2003). Handboek creatieve therapie. Bussum: Coutinho.Smeijsters, H. (red.)(2005). Praktijkonderzoek in vaktherapie. Bussum: Coutinho.Smeijsters, H. (2005). Same old blues. Heerlen: Melos.Smeijsters, H. (2005). Sounding the Self. Gilsum-NH: Barcelona publishers.Smeijsters, H. (red.)(2006). Handboek muziektherapie. Houten: Bohn Stafleu VanLoghum.Smeijsters, H. & Cleven, G. (2004). Vaktherapieën in de forensische psychiatrie.Utrecht: EFP.Stern, D. (1985). The interpersonal world of the infant. New York: Basic Books.Stern, D. (2004). The present moment in psychotherapy and everyday life. NewYork: Norton & Company.